;умъа ;УДДУС
КАВСАН
Драма
Душанбе 2017
Иштироккунадагон:
1. Шариф Шараф – раиси идора, хамзамон - шох Пётри 1, шох Ан;шервон, шох Камбиз,
2. Порг; Кавсанзода ришвахору ришвадех – хамзамон князь Меншиков, нозири бо;и сосон;, додварзи хахоманиш; Сисомн.
3. Далери Некдил – вазифадори ;авон.
4. Фаришта - хамзамон Заремайя, корафтодаи 1.
Дар на;шхои умум; – ;аллод, сарбозон, корафтодахо.
Эзох: дар мавриди зарурат хамаи на;шхоро
метавонанд хунармандони алохида и;ро намоянд.
Пролог.
Муси;ии мувофи;. Дар монитор суханрон; аз Паёми Президенти То;икистон Эмомал; Рахмон ба Ма;лиси олии кишвар пахш мегардад.
Президент. Мушкилоти дигаре, ки рушди босуботи и;тисодиву и;тимоии кишварро халалдор намуда, боиси нигаронии шахрвандон шудааст, содир гардидани кирдорхои коррупсион; мебошад. Хан;з хам холатхои аз тарафи баъзе кормандони ма;омоти давлат; ва ташкилоту муассисахо содир гардидани ;иноятхои коррупсион; ;ой доранд. Тиб;и ин назарсан;; коррупсия аз хама бештар дар сатхи сохтору ма;омоти идоракун; ба назар расида, дониши пасти ху;у;ии шахрвандон ва хохиши зудтар хал намудани мушкилоти худ хамчун сабаби содир намудани амалхои коррупсион; арзёб; шудааст. Аз ин р;, ба Вазорати адлия, Агентии назорати давлатии молияв; ва мубориза бо коррупсия супориш дода мешавад, ки барои бартараф кардани ин камбуд; лоихаи санадхои меъёрии ху;у;иро тахия ва ба Хукумати мамлакат пешниход намоянд. Фаром;ш набояд кард, ки мубориза ба му;обили коррупсия фа;ат вазифаи ма;омоти хифзи ху;у; нест. Дар ин мубориза тамоми ахли ;омеа, хар як шахрванд ва ;омеаи шахрванд; низ бояд бетараф набошад. Танхо дар хамин сурат мо метавонем сатхи коррупсияро дар мамлакат кохиш дихем.
Намоиши 1.
Идораи яке аз ниходхои давлат;. Шариф Шараф ва Далери Некдил.
Шараф. Далер, писарам, Ту дар байни довталабон дар озмун пир;з гашт;. Муборак бошад. Бовар дорам, ки дар ин вазифаи масъул соди;она хидмат мекун;.
Далер. Ташаккур, раис.
Шараф. Паси хар ариза инсонест бо хушиву нохушихои р;згор. Бо як сухани нек шод соз. Вале хифзи манфиати давлат аз фоиди шахс;, оилав;, авлод;, гурух;, бо як чашм дидани д;сту душман, хешу бегона зарур аст. Мушкилтарин кори мо ла;ом задани нафси саркаш аст. Ришва мисли захри ноаён ;омеаро бемор мекунад, пояхои давлатро мисли кирми дарахт х;рда бе;увват мегардонад, иродаи мардумро аз кори нек суст мегардонад, одамонро аз ;онун дур мекунад, дили хал;ро аз давлат сард мегардонад. Барои ин фа;ат як чиз даркор - дасту дили тоза. Ва ин гарави амну осудагии вазифадорон аст. «Моли ;айри;онун; ситонидан» - хамон ришвахор;, коррупсия аст. Ту медон;. Ин курсии одд; нест, бо дастовардхои илму техника му;аххаз аст. Агар дар масъалае мушкил; каш;, ин тугмачаро пахш намо, барои слохи кор маслихате медихад.
Далер. Ташаккур.
Шараф. Барори кор.
Раис меравад. Далер ба курс; назар карда, менишинад.
Далер. Курсии мустахкам, ;уббахояш а;иб, шилшилахо овезон...
Ду корафтодаи зану мард меоянд, салому паём охиста сурат мегирад. Далер бо мехрубон; ;абул мекунад, бо ху;;атхо шинос шуда, имзо мегузорад,
Корафтодаи 1. Ташаккур.
Корафтодаи 2. Ташаккур.
Далер (кори сеюмро бармегардонад). Хулосаи коршиносони шуъба хаст, вале тасди;и кумитаи замин хам лозим.
Корафтодаи 3. Хамааш маслихат шудаг;. Онхо роз;.
Далер. Розигии онхо бо ху;;ат тасди; мешавад. Онро биёред.
Корафтодаи 3 (ишора ба кафи даст карда). Ягон рохи дигари халлаи масъала нест? Кавсан, масъалан…
Далер (шинос шуда). Ин даъво асос надорад.
Корафтодаи 3. Лутфан, давомаша бинед…
Далер. Имкон надорад. Ин кори мо нест.
Корафтодаи 3. Як дида баро. Саросема нестам. Ху;;атхоро ба ту мемонам. Бахузур ом;з. Ба сахифахои мобайнии ариза ахамият дех.
Далер. Аз аввал маълум аст, ки намешавад.
Корафтодаи 3. Дар байн далелхо дар ко;азхои зардшуда хастанд.
Далер. Ч; фар; дорад?
Корафтодаи 3. Сабзакаш хам хаст.
Далер. Нафахмидам?
Корафтодаи 3. Сурхаш маъ;ул бошад, ташкил мекунем.
Далер. Э, истед. Шумо ба ч; ишора мекунед? (Ба байни ко;азхо назар карда). Худи хозир бо ;о;азхои зарду сурху сиёхатон баромада равед.
Корафтодаи 3. Хуб, хуб. Лозим не. Ташаккур. (Меравад).
Порг; Кавсанзода дар даст ко;аздони калон меояд.
Кавсанзода. И-е, и-е, Далер;он-ку?! Аз каромотат гардам, парвардигор, к; мегуфт, ки дар ду р;з муъ;иза мешавад? - Хамин Далер;он, ки чанд солак пеш болои гардани ман нишаста, маро мисли асп «чуу» гуфта меронд, имр;з раиси калон шудаааст! Э, бале ;иян. Муборак шавад! Ин хабарро аз шуъбаи кадрхо шунида, хостам якум шуда туро табрик кунам.
Далер. Ташаккур…
Кавсанзода. Маслихати мана гир, ман як умр аз охурхои баланд об х;рдаам, Ту эхтиёт шав: аз ин соат бисёр касон хамсухбатии туро мехоханд, одамоне ба ту хеш мебароянд, ки то дина аз пешат гузашта саломи худо; намедоданд, акнун душманхои хун; туро хамшахрии мо гуфта, д;ст мешаванд. Албатта, инсонгар; зарур аст, хешу а;рабо, ёру д;стони наздикро бехуда ра;ондан дуруст нест, вале ба хар хору хас даст нате. Бо ман барин дида, х;рда сер шудахо сари кор гир.
Далер. Хуб, вале…
Кавсанзода. … вале нашинохт;? Хе; гап не, шинос мешавем. Ман домоди хамсояи дасти рости зани сеюми бобои падариат Порг; Кавсанзода хастам. Ва;ти р;бинони ар;с туи сесоларо дар ба;али ар;си ман шинонда, дуо доданд, ки сохиби писари д;стр;яке мисли ту шавем. Ва агар духтар бизодем, ба ту гахворабахш кунем. Ин лахза хе; аз хотирам фаром;ш намешавад.
Далер. Шояд…
Кавсанзода. Барои хамин доим аз ахволи ту пурсон мешудам. Дарво;еъ, пас аз ду сол мо сохиби духтар шудем, холо студент. Пар;! Хох;, т;йро сар мекунем…
Далер. Ташаккур. Ман аллакай оиладор. Сохиби як писар…
Кавсанзода. Хайр, ч; ило;. Лекин хешу табории мо мемонад. Биё, падарвор дуоят дихам. Илох; омин, Хока гир; - зар шавад, д;стат зиёд, душманат – зеру забар шавад, як дихиву хазор гир;, мисли ман як умр дар вазифахои баланд кор кун;, рублат доллар шавад, сомониат евро! Омин.
Далер. Ташаккур. Як ;ахва…
Кавсанзода. Не, ту дар кори давлат. Ва;татро намегирам. Вале пешин аз хисоби ман дар тарабхонаи Кавсан.
Далер. Ташаккур. Ягон хизмат буд?
Кавасанзода. Хайр, дар омади гап, хамин ;о имзои мубораката мон, ки чун дастхати нодир ба зану духтарам нишон дода онхоро хам хушбахт гардонам.
Далер. Хуб. Биёред… ммм …, ху;;ат нотайёр –ку, та;о.
Кавсанзода. Ху;;ат тайёр мебуд, ба назди гахворабахши духтарам меовардам? Мехохам, ки худат бо имзои муборакат онро ;онун; кунию кавсанашро худат гир;. Гуфтам-ку пешин дар тарабхонаи Кавсан. Фахмидани ишорахоро ёд гир, ;иян.
Далер. Не, амак. Ин чизхоро ёд гирифтан хам намехохам.
Кавсанзода. Ту аз Кавсан андеша бикун. (Дар ко;аз чизе менависад).
Далер. Кавсан… як коса гандум аз хирман, ё як таба; мева аз хосили нави бо; чун хадя ба хамсояи эхтиё;манд.
Кавсанзода. Офарин бар а;ли расоят. (Навиштаашро пеши Далер мегузорад).
Далер. Ин ч;?
Кавсанзода. Ми;дори кавсане, ки онро хама ха;;и халол мехисобанд.
Далер. Ин ;адар пулро бе манфиате намедиханд. Зери ин сирре нихон аст.
Кавсанзода. Не, ;онам. Ин ха;;и дасти вазифадор аст. Охир ту ёздах сол дар мактаб, пан; сол дар университет хонд;, ду соли дигар ха;;у халол, фидокорона хидмат кард;, ки ба ин вазифа рас;. Акнун бояд харо;отро ;уброн кун;. Бин, охир, хамсолони ту аллакай сохиби манзили дуошёна, б;стонсарой, мошинхои гаронбахо. Кай ту ба ин чизхо сохиб мешав;. Ба ман рахмат г;й, ки ;ами хеши худамро х;рда, кори лойдорро назди ту овардам. Не бошад, як дунё вазифадори кавсанх;р хаст, ки худашон аз ман зор; мекунанд.
Далер. Охир ин ;иноят аст.
Кавсанзода. Порадиханда сирро пинхон дорад, дигар к; мефахмад?
Далер. На, ма;сади ман дигар: ришвадиханда ба он ч; сохиб мешавад, ки сазовори он нест, ё вай моли каси дигар аст, ё навбати гирифтани ; нест.
Кавсанзода. Хамин хел набошад, к; ба назди ту гардан ка; мекунад? Хамааш дуруст бошад, чаро ба ту кавсан диханд? Ту шукр г;й, ки сохиби вазифа шуд;. Давр рон, ба неъмати худодод сохиб шав. Зинда бод кавсану вазифаи кавсанх;рак биг;. Ин кор хам дур;за аст. Пагох ба як вазифачаи дигар мепартоянд, ки шояд баландтар бошад, вале худат кавсандиханда мешав;. Мисли ман.
Далер. Та;о…
Кавсанзода. Хай афс;с, ;иян! Сад афс;с. Умри худат гузашт, барои писарчаат шароити хуб соз, аз ин имконият бахра бар. Хама хамин хел мекунанд. Натарс…
Далер. Хама?
Кавсанзода. Ха, хама: хангоми таваллуд шуданат дар таваллудхона кавсан гирифтанд? Гирифтанд. Барои бенавбат ба бо;чаи бачахо ;абул кардан, барои ба мактаби дуруст гузарондан, барои ба университет дохил карданат, барои бахои муаллимон гирифтанд, дар хама ;о касан аст, ришва буд. Гирифтанд, мегиранд, оянда хам хоханд гирифт. Оянда барои гирифтани вазифахои лойдор, имтиёзхо, унвону дара;аи нав, хатто барои ;ойи г;ри бехтар кавсан - ришва даркор мешавад.
Далер. Та;о, нисбат ба ман ин тухмат аст. Ман бо дониши худам ба донишгох дохил шудам, барои бахо ба ягон муаллим пул надодаам, баръакс, борхо рахматнома гирифтаам, бо мабла;и донишгох дар озмунхои байналмилал; иштирок кардам..
Кавсанзода. Ту кавсан дода натавонист; набошад, дар озмунхои байналхал;; сохиби медали тилло мешуд;.
Далер. Нодуруст. Дониш;;ёни дишгар аз ман донотар буданд. Ин таби;.
Кавсанзода. Ту аз ман ёд гир… Вазифаи ман калон не, вале худам чену чо; мекунам, лояш хаст. Ба гапи ман кор кун;, хамааш гул мешавад: тасаввур бикун, ки пеши модарат бо лимузин мерав;, як мошин бор мебар;, як сол нагузашта, барояш ;аср месоз;, ду духтаракро хизматгор мемон;, яктааш обу нонашро мебинад, дигараш барояш бо ра;су тарона махс мекунад. Ч; модари бечораи ту, ки як умр худро фидои ту карда, бароят азият кашидааст, зеби ин хизмат нест?
Далер. Модарам зеби хам мехрубониянд. Вале суханхои шумо васваса аст…
Далер нохост бо асабоният тасодуфан ба ;уббачаи канори миз даст мезанад. Муси;ии мувофи; садо медихад. Девори байни давьари кор; бардошта шуда, сахнае аз хаёти мардуми асрхои пешин намоиш дода мешавад. Г;ё як пораи филми хунар; пешкаш мешавад, вале онро дар сахна актёрон и;ро мекунанд. Дар лахзаи зарур; дигар иштирокчиёни амалиёт ба онхо хамрох мешаванд.
Намоиши 2.
Сахнаи нимторик. Россия. Соли 1721. Пётри 1 ва князь Меншиков. Садои зарбаи адабч;б ва нолиши князь.
Пётри 1. Хафт… Барои фиреб додани шох. Чаро кохи фармудаи маро р;бар;и бахр нею пушт ба бахр сохт;, аблах?
Меншиков. Шаф;ат кунед, шохи бузургвор. Охир шумо гуфтед, ки тамоми замини холимондаро ба ту чун мукофот мебахшам. Вале фикр карда дидам, ки агар кохро дар р;бар;и бахр созем, ягон ва;аб ;ойи хол; намемонад.
Пётри 1. Ох, сагзод! Заминро аз дигар ;ой медодам. Хашт… Барои ришвахор;.
Меншиков. Худатонро норохат накунед, шохам: дастатон дард кард.
Пётри 1. Хашт…Ман бо дасти худам туро адабч;б мезанам, То ин бадном; вирди забони мардум нагардад. Н;х… ба ту сад бор гуфтам, ки бо ришвагир; худро шарманда накун. Ту амалдори масъули шох хаст;. Ч; ;адар мабла; лозим бошад, худам ба ту медихам. Ту бо ин маро шарманда мекун;. Вале хе; одам нашуд;.
Меншиков. Дигар намекунам, шохам…
Пётри 1. Дах…
Пётри 1. Охир, ин дахшат аст?! Чаро аввал рохи оханро аз шахри Саранск берун сохт; ва пас аз як сол дубора рохро ба он ;о бурд;?
Меншиков. Зарурати ;у;роф;, шохам.
Пётри 1. Росташро г;й, писари сагмох;!
Меншиков. Шохам, ин кори истехсолот аст. Аввал теппахои баланду хами дарё халал расонд, баъдан, ки рохи охан фоида овардан гирифт, бо харо;оти иловаг; дубора рохро аз байни шахр гузарондам.
Пётри 1. На. Бо ин корат, харо;оти сохтмон ду баробар зиёд шуд! Ту ба хазина 1 миллиард рубл зарар овард;! Росташро биг;й! Чаро ин тавр кард;?
Меншиков. Намедонам, шохам. Харч; аз дастам омад, кардам.
Пётри 1. Намег;;? Ман мег;ям: то;ирони шахри Саранскро кассе, шояд худат тарсондааст, ки рох аз шахри онхо гузарад, дузду авбошу одамкушхо ба Саранаск даромада, кори онхо касод мешавад. Бинобар ин, онхо аз ту хохиш кардаанд, ки хати рохи оханро хеле дур аз шахр гузарон;. Ту ки хеле доно;, зуд хисоб карда гуфт;, ки барои рохро дар шакли нимдоира ба самти шахраки Рузаевск бурдан ним миллиард мабла;и иловаг; лозим мешавад. То;ирони ба ту ним миллиард доданд. Вале баъд фахмиданд, ки рохи охан аз шахр гузарад, инти;оли бору мавод осон шуда, ти;орат рушд мекунад. Барои хамин аз ту хохиш карданд, ки дубора хати рохи оханро ба шахри Саранск расон;. Ва ту боз ришва пурсид;. Боз ним миллиард доданд. Ва ту аз хисоби хазина ним миллиард гирифта дубора рох сохт;.
Меншиков. Шохам, хато кардам, авф мехохам…
Пётри 1. Ин хато нест. Ин ;иноят аст. Гунохи дигари ту ин ки бо хар бахона хатто аз сокинони дехоти хурд бо ришва гирифт;. О;ибат нисбат ба одамони сарватманд бо тухмати ёваронат парванда кушода, аз онхо г;ё барои бастани парванда мабла; ситонид;. Ту эъти;оди мардумро аз тамоми амалдорони шох, балки аз худи шох кохиш медих;! Зеро мардум гумон мекунанд, ки ришваро ту не, худи шох мегирад!
Меншиков. Маро иблис аз рох зад, шохам…
Пётри 1. Ин ;иноят ;азои сангин мехохад. Ин мав;уди нопокро ;атл кунед ва ;уссааи манфурашро дар майдони марказ; овзед, то хама донанду ибрат гиранд, ки о;ибати ришвахори фиребгар ч; мешавад!
Меншиковро мебаранд.
;усааи маит овезон мешавад.
Намоиши 3.
Идора. Давоми сахнаи асос;. Далер ва Кавсанзода.
Кавсанзода. Эхха, бо ин бозича сари туро гаранг кардаанд.
Далер. Мубориза бо ришвахор; кори нав нест. Хан;з дар садаи 18-уми пеш аз мелод, шохи Бобул Хамурабб; ;онун ба тасвиб расонд: агар додварз хукми худро бо имзову мухри худ тасди; намуда, баъдан онро та;йир дихад, ин амал бо манфиати ; ан;ом ёфтааст. Пас, ; бояд мабла;и дар парванда зикршударо дар ха;ми 12-карата ба хазина пардохт намояд ва минбаъд ба кори довар; рох дода нашавад». Чунин одам дар ;амъият беобр; мегашт.
Та;о. Вале бо ву;уди ин, кавсан аз байн нарафт.
Далер. Вале мисолхои хуб низ хастанд: дар солхои аввали замони ш;рав; бо сардори хукумат аз нозирон талаб кард, ки бо дасту дили тоза кор карда, заррае аз нишондоди ;онун дур нашаванд. Ва нозирон мувофи;и ;онунхоро амал карданд. Мардум аввал ба ташвиш омад, баъд фи;он зада, эътироз кард, вале пас аз чанде хама ба кори поку халол одат карданд ва эхтиё; ба додани ришва намонд. Он сарвар рехлат карду боз ришвахор; сар шуд ва о;ибат сари давлатеро х;рд, ки аслан некхохи мардуми одд; буд.
Кавсанзода. Г;ш кун, ;иян, ба ту дилам с;хт. Медон; ин бозича барои чист? Бо ин худи туро ба як л;хтак мубаддал карда, идора мекунанд. То ки хама кори вазнинро ту и;ро кун;, унвони муборизи рохи ха;ро гир;, вале хама кавсан ба кисаи дигарон равад. Корро ту и;ро мекун;, вале фоидаро дигарон мегиранд.
Далер. Не-е…
Кавсанзода. Мехох;, ман ба вазири кабир занг зада, вазъиятро мефахмонам. Барои туро барра карданашон, ба сардорат ;азо медиханд.
Далер. Истед. Телефонро монед. Наход, ки...
Кавсанзода. Як имзо ва ту сохиби мошин. Боз ду-се чунин имзо ва ту сохиби хама чизхои дигар мешав;.
Далер. Не-не-не… (Ба ху;;атхо ишора карда). Охир ин дур;; аст, хиёнат ба давлат аст. Тахлилхо нишон додаанд, ки дар асл хамааш дур;;…
Кавсанзода. Ба ту ч; фар; аст? Туро ягон м;рча газидааст? – Не. Анна барои хамин, ту холо намедон;, ки хатто барои хамин вазифача хам ту бояд кавсан дих;, ба чанд сардор тухфа дих;, зодр;з хаст, т;ю азо хаст, ку, дасти хол; рав… Вале аз кадом хисоб дастата пур мекун;? Аз маош? Вай ба зидагии худат баз;р мерасад. Пас ч; мемонад? - хамин кавсан. Мегириву медих;. Надод; - чун шахси но;хдабаро аз хамин ;оят зада пеш мекунанд. Дигар боло намерав;.
Далер. Намедонам. Дар ин хусус фикр накардаам.
Кавсанзода. Пештар фикр кардан даркор.
Занги телефон.
Овози Шариф. Имр;з як коргарамон ба нафа;а мебарояд. Маросими гусел пешин дар ошхонаи коргох мешавад. Соати як барои табрикаш рафтан лозим.
Кавсанзода. Ана дид;? Акнун ч; кор мекун;? Дасти хол; мерав;? Зинда бод кавсан ва кавсандиханда г;й! (Ко;азхоро медихад). Як имзо ва табрики ветеран ол; мешавад.
Далер бори дигар ба ху;;атхо менигарад, тугмачаро пахш мекунад.
Парда бардошта шуда, сахнаи дигар меравад.
Намоиши 4.
Дарбори Сосониён. Садаи 6. Шох Ан;шервони Одил ва нозири бо;.
Шох Ан;шервон. ;инояти ту чист?
Нозири бо;. Хато кардам, шохи одил.
Шох Ан;шервон. Аз ;азаби Худо битарс! Чолоктарини чолокон, далертарини далерон, паймоншиностарини паймоншиносон, забоновартарини забоноварон, кушоишбахштарини кушоишбахшон хамонанд, ки алайхи деви дур;;, деви дузд;, деви ришвахор; бархезанд ва онро нобуд созанд. Онон тамоми кишварро неруи саршор бахшанд. Вале ту бо ришвахор; аз то;ирони корвон пояхои кишвари бо адл сохтаи маро ба ларза овард;: бо гирифтани андак ришва хазинаро аз бо;и зиёд махрум кард;. Ришвахор; чун дуздии моли мардум гунохи азим аст бидъат аст бар зидди давлат ва хал;. Чунин аст?
Нозири бо;. Бале шохам…
Шох Ан;шервон. Ту гунохи азим кард; як пораи зарро, ки бояд ба хазина месупорид;, пинхон кард; ва ба ;айби худ андохт;. Ай бадбахт, чаро чунин кард;?
Нозири бо;. Он зарро то;ири корвон ба ман дода, гуфт, ки ин хиссаи ту аст.
Шох. Бар ивази ин пораи зар ту ба вай ч; хидмат кард;?
Сисом. Хе; шохам.
Шох. На. Корвони то;ири хамоякишвар хазор шутур бор дошт, мебоист аз хар шутур дах дирхам, ;амъ дах хазор дирхам барои хазина меситонд. Вале хазор дирхами онро ба ;айби худ андохт; ва бардур;; гуфт;, ки дар корвон хамаг; пан;сад шутур бор хаст. Аз ин дур;; пан; хазор дирхам ба хазина ворид нашуд. Ин як навъи дуздии хазина аст. Агар хама сохибвазифа даст ба ин дуру; зананд, холи кишвар табох гардад. Биг;й, сазои ин гунох чист?
Нозири бо;. Шахси ришвахорро, ба зан;ир баста ба зиндон меафканданд, ангуштони як дасти ;ро, ки муртакиби гунох аст, мебурад. Пас аз бори дуввум фош гардидани шахси ришвахор гунахгорро ба зиндон мепартоянд, як дасти ;ро мебуранд ва ;онварони зарарнокро алайхи ; рахо мекунанд. Ва;те, ки бори сеюм дуздии ; фош гардад, ;азое медиханд, ки бо марг баробар аст: сарвату дороии ; ба хазина баргардонда мешавад, ;ро аз авлод, ;абила, дех, ё шахр хори; мекунанд,
Шох. Ан;шервон. Ту бори севум ришвахор; кард;, ки бадтар аз дузд; бувад. Сазои ту чист?
Нозири бо;. Ман сазовори маргам… шаф;ат бикун, шохо…
Шох Ан;шервон. На! Фармон медихам: ин гунахгорро г;шу бин; бурида, байни мардум гардонед, то хама огох шаванд, ки сазои дур;; ва ришвахор; ин аст, ва аз ин амали нопок хазар кунанд.
Мераванд.
Чанд нафар г;шу бин;-буридагон аз сахна мегузаранд. Мардум аз онхо хазар мекунад, гиребони тавба медоранд ва зуд аз наздашон дур мешаванд.
Намоиши 5.
Идора. Давоми сахнаи асос;. Далер ва Кавсанзода.
Кавсанзода. Эй к;даки навдидаи навкисаи навмансаб! Дигар мадори гуфтуг; бо ту надорам. Ин талаби маро аз ту калонтархои пурдидаи пуркисаи бузургмансаб буд мекунанд ва тухфаи худро мегиранд. Лекин туро дар байни ;авм шарманда мекунам. Ба модарат аз ту шикоят мекунам, ки бод; шуда;, ришваи калон пурсид;
Далер. Ба модарам кордор нашавед: ; бемор аст.
Кавсанзода. Боз бехтар. Тамоми ;авм ба модарат лаънат мехонанд.
Далер. Истед. Шумо ч; кор мекунед?
Кавсанзода. Ман не, хам;авмони худат кори туро буд мекунанд, бо ягон бахона чунон ;офилгир - «подставит» мекунанд. Ту «кавсан» ;амъ намекун;, ки вакти дармондаг; ба дигарон дих;. Пас, монанди п;ки шишаи шомпон аз ин вазифа парида, рост ба махбас мерав;! (Бо тахдид меравад).
Далер. Ё тавба… (Об мен;шад).
Корафтодаи навбат; бо ором; ху;;атхояшро нишон дода, имзо гирифта меравад. Хотири Далер мушавваш аст.
Та;-та;и махсуси пойк;б;, муси;ии р;хафзо. Фаришта меояд.
Далер. Худоё, наход, ки ту бош;, Фаришта!?…
Фаришта.
Мохи ман имр;з дар Мисри малохат шох шуд,
Юсуф аз шарми ;амоли ; зери чох шуд.
Мохи симандоми ман харчанд оли;ох шуд,
Пайкарам симоб, корам ох, рангам кох шуд.
Ох, аз даври фалак, як лахза бар комам нашуд,
;уръаи фоли тараб як бор бар номам нашуд!
С;хтам дар оташи хасрат чу хинду борхо,
Холи хиндуи бутон аз бахти бад ромам нашуд.
Фаришта. Хонабард;ши хаёлаш мунтазир шаб то сахар,
Як тул;и кавкаби бахт аз лаби бомам нашуд.
Далер (даст дода, ба курс; мешинонад). Хуршеди бахт аз ку;о тулуъ кард?
Фаришта. Ман дар хамин идора кор мекунам. Коргузори шуъба, дар ошёнаи 21-ум. Номи туро шунидаму ба табрикат омадам.
Далер. Ч; хушбахт;. (О;;ш кушода пеш меояд).
Фаришта. Кор ба дипломам мувофи; нест, вале бо хохиши шавхарам ба кор гирифтанд.
Далер (дасти ба о;;ш кушодааш поин мешавад). Ха-а… Шавхарам, г;й…
Фаришта. Холо хам хафа;? Холо хам бахшида наметавон;? Охир се сол гузашт.
Далер. Хе; фаром;ш карда наметавонам. Ту ягона духтаре хаст;, ки д;ст медоштам. Ту хам бепарво набуд;. Вале ногох ;айб зад;?
Фаришта. Зиндаг; ма;бур кард: дар кори падарам сад хазор камомад ёфтанд, сактаи дил шуд ва Партав ваъда дод, ки мушкили ;ро осон мекунад. Ба шарте ки…
Далер. Ба шарте, ки Фаришта зав;аи ; шавад?
Фаришта. Хамаашро медонист;?
Далер. Не. Фа;ат шунидам, ки ба як бойбача шавхар карда ба Канада рафта;.
Фаришта. Ин овозаро худам пахн кардам. Нахостам, ки ту бемор шав;. Бо шавхари калонсоли дилнокаш кохи дуошёнааш мисли зиндони заррин аст. Се сол аз хона набаромадам. Ба кор хам нав розиг; дод. Имр;з дар шуъбаамон номи туро шунидаму г;ё аз нав зинда шудам. Худам намедонам ч; тавр ба наздат парвоз карда омадам. Ту хушбахт;, ту оиладор;, сохиби писар;. Мани бер;з; фарзанд хам надорам.
Далер. Чаро?
Фаришта. Кори худо. … (Мегиряд). Ба ту наг;ям, дилам мекафад: харчанд, ки хонаи дуошёнаву мошину д;кон дошт, аввал худашро мурд гуфта, гувохнома харид, то ки хар мох барои зану фарзандонаш ёрии башард;стона гирад. Баъд занашро мурд гуфта, гувохнома харид, ки бачахояшро дар интернат ;ой дихаду пул насупорад. Холо бачахояш са;ира хисоб мешаванд ва аз хисоби давлат ба ;ойи са;ирахо нон мех;ранд.
Далер. Хайрият, ки туро мурда эълон накардааст…
Фаришта. Ман ба сифати зав;аи ; дар ягон ху;;ат ;айд нашудаам. Агар во;еае руй дихад, дар к;ча мемонам. Хост, ки бо бахонаи марги муфо;ои падар ба ман нафа;а гирад, вале ман ризо нашудам. Падарам холо зиндаанд, харчанд аз аламу дард аз ;ой ;унбида наметавонанд. Холи маро мебинанду ба сад бор мурдан роз; мешаванд. Г;ё ба сехри ;оду афтодам. Медонистам, ки д;стам медошт; ва дилат ба ман мес;хт. Нахостам туро хам дилшикаста созам. Бехтараш, гумон кун;, ки ман ба ту хиёнат карда, ба бойбачае расидам. - Ту дар ;азаб шуда, маро зудтар фаром;ш мекун;.
Далер. Боз хам ;ами дили маро мех;рд;? Намедонам, ба ту ч; к;маке кунам…
Фаришта. Сарнавишти маро ту метавон; дигар кун;.
Далер. Мехохам туро аз дахони аждахо халос кунам. Вале ту шавхар дор;…
Фаришта. Шавхарам мехохад ширкаташро ба хори;а к;чонад, раводид хам дорад. вай тамоман аз шахри мо меравад. Ваъда дод, ки дар ин сурат тало;и маро хам медихад ва ман озод мешавам…. Барои ту… Фа;ат ху;;атхояшро зудтар бояд тахт кунад. Ту метавон; к;мак расон; барои озод шудани ман к;мак расон;.
Далер.Ман? ... Ч; тавр?
Фаришта (бе сухан лифофаро медихад). Имзои ту лозим.
Далер. (Ху;;атхоро аз назар гузаронида). Вале ин нодуруст.
Фаришта. Аз ту ч; меравад? Як имзо ва ман аз ту мешавам. Абад;. Бигузор зани дуюмат шавам. Бигзор хамчун маъшу;аат монам.
Далер. Фаришта, мехохам, ки ягона духтари д;стдоштаам хушбахт бошад... Вале ин хиёнат ба моликияти давлат аст: дар хисобот молу ашёро аз Англия овардаанд, вале дар там;аи мол Чин зикр шудааст.
Фаришта. Ин хатои ман аст, ха;;и хизмати ту - ман мешавам.
Далер. Хиёнат ба амонат нунохи азим аст: ту амонати шавхари худат хаст;.
Фаришта. Худоё, ту мисли оина пок;. Мани бадномшуда лои;и ту нестам, бахои хизмати ту шуда наметавонам.
Далер. Гап сари ин нест, Фаришта.
Фаришта. Вале маслихати дигар хаст: туро ба хайати раёсати ширкат ворид мекунад ва ту сохиби хама имтиёзхо мешав;, харо;оти сафархои хори;иатро аз хисоби ширкати шавхарам мешавад, ман туро ба сафархои табобат; мебарам - Дубай, ;амайка, Гавай, Хиндустон, Барселона; ман тар;умонат мешавам, маъумури корхои ташкилиат мешавам, мисли канизат хизмат мекунам. Ту мисли шахзодахо рохат мебин;…
Далер. А;иб… ту неруи сехрнок дор;, ё аз ягон афсона омад;?
Фаришта. Манам нер;и сехрнок, манам супервомен, манам афсонаи ту.
Далер. Ба хотири ч;?
Фаришта. Барои иш;и дар ;авон; куштаам. Хамаи ин як бахона ба хотири ту.
Далер. Ман хам туро хе; фаром;ш карда наметавонам. Вале ин ;урбонии ту…
Фаришта. Ту дарди иш; нокомро фахмида наметавон;: ман аз моли дунё сер, ;ар;и зару зеварам, хар р;зам мисли т;й, вале дилам торик, дили маро танхо чаро;и иш;и дар нимарох мондаам– шарораи мехри ту равшан карда метавонад.
Далер. Худоё … (;алам ба даст ба ху;;атхо менигарад).
Фаришта (бо эхсос шеър мехонад).
Нигох кун, ки ;ам даруни дидаам
Ч; гуна ;атра-;атра об мешавад,
Ч; гуна сояи сиёхи саркашам
Асири дасти офтоб мешавад.
Нигох кун,
Тамоми хастиям хароб мешавад…
Кунун ки омадем ба ав;хо,
Маро биш;й бо шароби мав;хо.
Маро бипеч дар харири б;саат,
Маро бихох дар шабони дерпо.
Маро дигар рахо макун,
Маро аз ин ситорахо ;удо макун!
Далер. Худоё, ин ;адар эхсоси баланд…
Фаришта. Ман безор шудаам аз ин издиво;; бемаън;. Мехохам халос шавам аз ш;и пири дасисабоз ва зав;аи ту бошам – зав;аи марди пок. Бигузор зани дуюмат бошам. Охир мухаббат нест намешавад. Иш;и мо набояд хор шавад.
Далер. Фаришта, намедон;, кич; кор мекун;?
Фаришта. Худоё, ту холо хам бачаи софдилу покви;дон.
Далер. Ту ч;, дигар шуд;?
Фаришта. Ман туро д;ст медорам. Мухаббат харгиз намемирад. (Мегиряд).
Далер. Ман намедонам ч; кор кунам.
Фаришта. Ху;;атхои шавхари гунахгорамро ба тасвиб расон, вай аз кишвар меравад ва маро ором мегузорад. Ва ман пура аз ту мешавам.
Далер лахзае андеша мекунад имзо гузоштан мехохад, вале тугмачаи канори мизро пахш менамояд.
Девор бардошта шуда, сахнаи дигар меравад.
Намоиши 6.
Дарбори Хахоманишихо. Шох Камбиз, вазир, додварз Сисомн.
Шох. Эй чокари деви Дуру;, ай модадеви дур;; ва паймоншикан; ки му;обили Рост; ;арор гирифта;, барои ;аризаи нопоки худ аз номи худоён суханхо бофта, сояи шаку шубхаро ба р;и эзадон меафкан; ва онхоро инкор мекун;! Дуру; - дур;; - хар ашёю падидаи ;айри асил, сохта, ;албак;, ;айримодд;, сохир;, ;одугар;, чашмбанд; аст. Дур;; барои ориёнии асил мазхари беномус;, бешараф;, шум;, ка;андеш;, аломати фасоди ;исмонию маънавии фард аст; шахси дур;;г; ангуштнамои мардум аст, г;яндаи дур;; на танхо худро ба гирдоби нобуд; меандозад, балки дур;;и гуфташуда болои наздикони ; низ сояи зишти худро меафганад. Ба а;идаи ниёгон ба хар андоза, ки дар ;омеа дур;; бештар гардад, бунёди суботи он суст гашта, файзу баракат аз он ;авму кишвар дур мешавад. Аз ин ;ост, ки ниёгони мо таъкид мекарданд: «Ту, эй касе, ки баъдхо шох хох; шуд, махсусан аз дур;; бипархез, агар туро низ орзуи он аст, ки мамлакати ман пойдор бимонад, хар ки дур;; гуфт, ;ро ба сазои сахт бирасон». Чунин аст?
Сисомн. Бале шохам.
Шох Камбиз. Вале ту Карпан – душмани дину давлатро махкум ба ;атл кард;, вале пас аз гирифтани ришва бо хукми худ озод; бахшид;.
Сисомн. Шохам, пиндоштам, ки озод; Карпанро ба мо наздик созад, аз карда пушаймон шавад ва рохи нек; ихтиёр кунад.
Шох Камбиз. Холо ; ку;ост?
Сисомн. Хабар надорам шохам.
Шох. ; ба кишвари хамсоя фирор кард ва зидди мо лашкар гирд меоварад. Ин кори ту аз хама хиёнатхо бадтар аст.
Сисомн. Хе; кас аз сахву хато эмин нест.
Шох. На. Ту аз душмани дину давлат ришва гирифт;? Ашёи зарин, ки бахояш пан;ох хазор дирхам аст ва дах хазор дирхами на;д дар хонаи ту ч; гуна пайдо шуд? Аз осмон афтод? Чаро ин зар ба хавлии каси дигар наафтод?
Сисомн. Ман дар ;афлат мондам… Пас аз рехлати зав;аам хаставу бемор будам. Ва… ногах…
Лавхаи ёдовар;.
Сисомни танхои ;амзада дар кулбаи нимторик нишастааст. Заремайя дар тан кулоху ;авшани зарин меояд. Сахна равшан мешавад.
Заремайя. Дуруд, марди хирад.
Сисомн. Дуруд, ай падидаи бахор. Кист;?
Заремайя. Манам Заремайя. Мехохам танхоии туро бартараф созам. Ту устоди устодон, пири додварзони кишвар, ки шаф;аткунандаи му;римон, хамдами корафтодагон буд;, нашояд, ки имр;з азияти танхо; каш;. Ту, ки хонаи мардуми шикастар;згорро пурнур мекард;, нашояд, ки чаро;и манзилат торик бошад. Ту ба висол расонандаи оши;они ш;рбахт буд; ва ман бо ;ихози худ омадам, ки ба р;згори тираи танхоии ту равшан; мебахшам.
Сокини пойизаму мехохамат,
Дар лабат на;ши бахор аст, эй бахор.
Дар ву;удат зиндагии ;овидон,
Синаи ман бе;арор аст, эй бахор.
Пеш ову танг дар о;;ш гир,
;унчаи пажмурдаи р;хи маро.
Боз умри ;овидона бахш, бахш,
Ин дили бемору ма;р;хи маро.
Сокини пойизаму мехохамат,
;ар;и ман шав, сад ;авониям бубахш.
Б;саборон кун лабу рухсори ман,
Бо нафасхо зиндагониям бубахш.
Чун нафасхоят ба р;ю гарданам,
Сайр созанд, умри бо;; медиханд.
Н;ш аз лабхои ман, ки ин лабон,
Ш;ру маст; хамчу со;; медиханд.
Сисомн. Ай, кавкаби бахт, ту насими бахор;, вале имр;з гулхои бо;и ман хазон шуда…
Заремайя. Ман ба гулшани ту бахори абад меорам.
Сисомн. Чашмахои бо;и ман кайхо хушкидаанд.
Заремайя. Ман ба чашмахои бо;и ту оби хаёт мебахшам.
Сисомн. Дар хонаи ман сармои зимистон хукмфармост.
Заремайя. Ман ба хонаи ту гармии бахор меорам.
Сисомн. Аз умрам фа;ат фасли поиз – тирамохи бешаф;ати ноумед мондааст.
Заремайя. Ман ба ту бахори абад; мебахшам.
Сисомн. Дар хаёти ман муъ;иза ва афсона тамом шудааст.
Заремайя. Ман хаёти туро афсона месозам.
Муси;;. Канори хамдигар чарх мезананд. Заремайя ;авшану кулохи заринро кашида, пеши пояш мегузорад, бо пирохани харир мера;сад, ба бодаи Сисосмн шароб мерезад ва харду н;ш мекунанд.
Сисомн. Заремайя, умре ба мардум афсона мегуфтам, холо худ афсона шудам. Ту он нур;, ки ба ;они ман рохат афзуд;, ба нихолони хазондидаи ман бахор овард;, ба чашмахои хушкидаи ман оби хаёт бахшид;, ба хонаи сарди ман насими эхёкунадаи бахор овард;, тирамохи бешаф;ату умедкуши маро бахори абад; сохт;, дар охири умр маро афсона кард;.
Заремайя. Ман бо ту бахорам, ман бо ту афсонаам.
Сисомн. Мани пири нотавон бо ч; туро шод гардонам?
Заремайя. Хар нафаси бо ту буданам шодии беохир аст.
Сисомн. Ин бахтро дар хоб мебинам. Аз бахти ногахон; омада шоду масту махмурам. Намехохам бедор шавам ва аз ;уллаи бахт ба чохи навмед; биафтам.
Заремайя. Ман кафили хушбахтии бардавоми туям.
Сисомн. Ман барои ту ч; хидмате кунам, ки аз хазор як хиссаи мехрубонии туро ;уброн намоям?
Заремайя. Танхо як дард ба гулшани ман боди хазон меорад: агар бародари дар банд афтодаам ;амбемор шавад, нихоли орзухои ман аз беху бун мес;зад. Дуог;ям, ки бо ша;ати эзадон озод шавад.
Сисомн. Кист бародари ту?
Заремайя. Бечора Карпан: душманонаш бо тухмат ба банд кашиданд. Танхо ту метавон; мушкили ;ро осон намо;.
Сисомн. Мехохам, ки ту, бахшандаи бахори ;овидони ман, аз банди ;ам озод бош;. Карпанро озод мекунам. Бародари чунин фариштахисоле бегунох аст.
Дар сафолпораи хоса менависад ва мухр мегузорад.
Заремайя. Диламро шод кард;. Зд биравам ва бародарро шод намоям.
Сисомн. Худоё, ту аз ман мерав;?
Заремайя. Зуд бармегардам. ;авшану кулохи зарин, ;ихози ар;с;, дах хазор дирхам махронаамро ба ту мегузорам, ки гарави бозгашти ман аст,.
Сисомн. Намехохам аз ин мастии абад хушёр шавам.
Зармеайя май медихад, Сисомн бехуш шуда меафтад. Духтар шитобон меравад.
Шох. Холо ар;с ку;ост?
Сисомн. Шохам, ман… дар ;афлат мондам. Ягона хохиши ар;с он буд, ки ба ;они бародараш амон дихам. Дер фахмидам, ки ар;с ба ман пайваста доруи мадхуш; медод ва ман дар лахзаи мадхуш; хукм содир кардам. Ар;с рафту дигар барнагашт.
Шох. Муайян шуд, ки Заремайя на хохари Карпан, балки ёвари айёри ;ст, либоси зарин ва дах хазор дирхамро ба Сисомн чун ришва додааст. Ба ар;с; бахшидани зани зебо - худ як навъи ришвадих; ва ришваситон; аст.
Сисомн. Ин хадя аст, шохам, кавсан аст…
Шох. Хадяи шахси ;аризадор дидаи биноро к;р месозад, аз кори ха; р; мегардонад, дидаро нодида мегирад, нодидаро дида, шоистаро ношоиста мегардонад, ношоистаро шоиста. Ха;ро ноха;, ноха;ро ха;, писандидаро нописанд ва нописандидаро писандида. Хадяи ;аризахох –ришва чун храфастра ба дилу мафкураи ;омеа захр занад, бовари мардумро аз давлат кохиш дихад, ба кишвар беш аз истилои як лашкари бегона зарар расонад. Алхазар аз чунин дуру;, ки тахту давлатро завол орад! Барои ду гунохи аввал ду ангуштони туро бурида ба ;уббаи курс; гузоштанд, вале бар ту ибрат нашуд. Ба хотири ба;ои ба;ои Ориёно фармон медихам: Сисомнро зинда ба зинда п;ст канед ва п;сташро ба курсии ; насб кунед! то хар к; дар ин курсии довар; нишинад, дар ёд дорад, ки ;азои ришвахор чунин аст!
П;стро ба курс; мепечонанд. Хама мераванд. Курс; мемонад
Намоиши 7.
Идора. Давоми сахнаи асос;. Далер ва Фаришта
Далер бо хайрат ба курс; нигариста онро аз назар мегузаронад.
Далер. Дар ха;и;ат, ин шилшилаи курс; ороиши одд; нест. Ман хам бояд андешаи нек кунам.
Фаришта (гирён). Маро бубахш. Ба ман ягон чиз лозим нест. Ман сазовори ту хам нестам. Бигузор ман монаму шавхари дилнокаши пиру аламхои беохири ман. Дидани хатто б;и бахт ба ман номумкин будааст.
Ху;;атхоро аз р;и миз мегирад. Раис Шариф Шараф меояд.
Шариф. Х;ш, одат карда истода;?
Далер. Барои к;мак тавассути монитор ташаккур.
Шариф. Ин як зарурати во;ист. Хуб, пешин шуд. Хамрох ба ;ашни пири кор меравем ва он ;о туро ба хамкорон шинос мекунам.
Далер. Бубахшед, Раис… Намедонам, барои сохиб;ашн ч; тухфа кунам?
Шараф. Ба кормандон тухфа гирифтан ва тухфа додан ;атъиян манъ аст! Тухфахои рамз; танхо аз хисоби иттифо;и касаба дар мувофи;а бо раёсат дода мешавад. Хатто ва;ти бемор; ва муоли;а дар бемористон хам гирифтани тухфаи аёдаткунандагон манъ аст. Хамааш аз хисоби коргох ва иттифо;и касаба.
Далер. ч; хел на;з. Ташаккур.
Шараф (ба Фаришта). Ха, Фаришта, ту ч; кор мекун;? Шавхарат фиристод?
Фаришта. Не, не. Мо хамсаба;… хамту барои табрик омадам.
Шариф. Рост?
Далер. Ха… мо… шиноси дерина.
Шариф (ба сумкачаи духтар ишора карда). Фахмо… Бовар дорам, ки ба мухаббат дода шуда, ягон «амали ;айрисавоб» накардед?
Далер. Не-е…
Шариф. Шавхари ин чанд касро миёнарав кард, ки дар ин вазифа додарашро ба кор гирем. Ва;те аз озмун нагузашт, ;асам х;рд, ки туро дар р;зхои аввал «подставит» - ;офилгир мекунад. Зани зеборо шояд барои хамин фиристодааст?
Фаришта. Не-не, ман аз хе; чиз хабар надорам… Ман Далерро д;ст медорам.
Шариф. Набошад, лутфан, сумкаатро кушо.
Фаришта. Мархамат. Ман худам омадам…
Хама чизи онро бароварда р;и миз мегузорад. Дар байни ко;азу рангу оина як дастгохи хурди наворбардор. Шариф онро ба даст мегирад.
Шараф. Инро хам худат овард;?
Фаришта. Ин ч;?
Шараф. Дастгохи хурди наворбардор;.
Далер. Худоё… Наход ин хама дуру; буд, фанду фиреб буд?
Фаришта. Ба худо, ки ман хабар надорам. Шояд шавхарам аз рашк монда бошад, ки рафтори маро назорат кунад…
Далер. Ин ху;;атхои шавхарат ч;?
Фаришта. Инхоро хар р;з ма;буран ба дасти ман медихад, ки тасди;и корхонаро гирам. Бо ин ба хама муро;иат кардаам.
Шараф. Инаш рост. Ба назди ман хам оварда буд. Касе имзо намекунад. Бояд ха;и давлатро супорад.
Фаришта. Ин дастгохро ба шумо месупорам. Бори дигар ;асам мех;рам, ки хабар надорам. ;айри хасрату нолаи дил чизе дар байни мо набуд. Ман нафахмида мондам, ки аз дасти шавхари бадкинаам хатто эхсоси поку нафиси ;авонии ман хор мешавад.
Шараф. Инро тах;и;и комиссияи интизомии коргох муайян мекунад.
Фаришта. Узр. (Меравад).
Шараф (Ба Далер). Фахмид;?
Далер. Душвор аст, хеле душвор аст фахмидани хамаи ин.
Шараф. Ту аз ин имтихон гузашт;. Меравем ба ;ашни мавлуд.
Эпилог.
Суханронии Президенти То;икистон Эмомал; Рахмон аз радио.
Президенти То;икистон Эмомал; Рахмон. Тиб;и ин назарсан;; коррупсия аз хама бештар дар сатхи сохтору ма;омоти идоракун; ба назар расида, дониши пасти ху;у;ии шахрвандон ва хохиши зудтар хал намудани мушкилоти худ хамчун сабаби содир намудани амалхои коррупсион; арзёб; шудааст. Фаром;ш набояд кард, ки мубориза ба му;обили коррупсия фа;ат вазифаи ма;омоти хифзи ху;у; нест. Дар ин мубориза тамоми ахли ;омеа, хар як шахрванд ва ;омеаи шахрванд; низ бояд бетараф набошад. Танхо дар хамин сурат мо метавонем сатхи коррупсияро дар мамлакат кохиш дихем.
Кафк;бии ахли ;аласа.
ПАРДА.