Эрик Петров
Каен колтем Шой в;д воктен…
Очерк
Марий калык т;рл; сынан мурыжым, такмакшым, акрет годсек поя;ын, ешаралтын, жаплан келыштаралтын толшо й;лажым эреак й;ратен да ончыкыжымат й;раташ т;;алеш. Муро ден пырля илышыш шы;даралтше поро й;ла айдемын ш;м-чон о;гыржак, кумыл ончыктышыжо, ;шанле йолташыже лийын кодеш. Шинчам почын, изи кизаж дене шоремдылаш гына т;;алше йоча эше шепкаште кийымыж годымак лыжга мурым колеш, р;пшалтеш, сем почеш юарлаш пижеш. П;рышак тыге пуэн, очыни, калыкын, поснак марийын, уло ;мырж; муро дене пеш чак кылдалтын. Теве ончалза, изи годсекак, сайынже мурен гала, шомакшымат пелештен моштена ма уке, муро деч посна илена мо? А школышто тунемме годым? Кушкын шумеке, кап-кылым поген, т;зланен шогалмекышт ;дыр-влак рвезе-шамычым й;ратен ончалыт, а рвезышт — ;дыр-влакым. Тунам коклаштышт шыма да волгыдо кумыл лач муро сем гочак почылтеш. А вара, ;дыр-качын ешым чумырымышт, с;анышт годым кечыгут, й;двошт, акрет годсо й;лам шуктен, с;ан муро гармонь, ш;выр-т;мыр почеш т;ргочак йога вет. Умбакыже, ик ешыш чумыргышо самырык марий ден вате пайрем кечын лывырге куэ семын л;;галтын, сылне муро почеш тавалтен-ч;чкалтен колтат. Жап эртыме дене, илыш шыже лишеммеке, иктешлыше сынан каласыме муро-влак, шонымашан такмак-шамыч шочаш т;;алыт. Вараже, айдемын илыш корныжо мучашыш шумеке, тудым мланде-ава помышыш, адак тошто й;лам шуктен, ойган кужу муро почеш пыштат…
А кузе от муралте шочмо вер нерген? Ош т;няште илыше кажне е; тудым эн шергылан шотла, й;рата, семала, мокта... Чынак вет, ш;м-чон пелен эреак ужар чодыра, кумда пасу да м;й таман олык, ача-аван сурт-пече — тидын деч шергыже мо эше уло?. Ончыч ме шке шочмо вернан п;рт;сшым, тудын шокшыжым лачымынак огынат умыло, ала самырык улмылан к;ра утыжым умылашат огына тырше. Вара веле, ийгот погынымо семын, аклаш т;;лына. ;рдыж кундемыште, моло велыште лиймеке, тудын дене та;астарена да пагален шарналтена. Неле, ш;млан й;с; але кумыл ташлен куаныме годым чон эре шочмо верыш шупшеш, шочмо кундемын шулдыр ;ндалтышышкыже логалме шуэш. Тидын нерген ш;м-чонеш кужу ма к;чык муро, я такмак шочеш…
Чыла тидым, марий калыкын такмак, каласыме муро да акрет й;ла дене чак кылдалтмыжым шотыш налынак Шой марий-влак шке сынан мурпоянлыкыштым, фольклорыштым арален толыт, калыкыште ончыктат. Таче тендам Кужэ;эр район Марий Шой ялысе «Кумыло;гыр» фольклор ансамбль дене палдарена да вигак палемдена: ансамбльын репертуарже калык мурылан поян, эшеже тушко марий ;;лам шот-радам дене шуктышо-влак ушненыт, мыскарам ыштышат мастар улыт, концерт программыштат тудым моштен кучылтыт.
— Мемнан «Кумыло;гыр» ансамбльна 2010 ийыште шочын. Икымше гана апрель т;;алтыште погыненна ыле. Мураш-кушташ й;ратыше марий кумылан, шочмо калыкнан й;лажым пагалыше е;-влак ушненна. Т;;алтыште латкок ;дырамаш да ик п;ръе; — тиде мыйын пелашем, уста гармонист, ончычсо клуб вуйлатыше Владимир Николаевич Петухов — лийынна, — каласкала «Кумыло;гыр» фольклор ансамбльын вуйлатышыже, Марий Шой клубышто пел ставкылан фольклор шотышто специалистлан тыршыше Галина Михайловна Петухова. — Тунам мый ялысе клубышто вуйлатышылан пашам ыштем ыле.
Такше Галина Михайловна 1997 ий гыч клубышто т;рл; пашам шуктен, а 2004 ий гыч 2020 ий йотке клуб вуйлатышылан тыршен. Шочынжо Марий Шой ял гычак. Руш Шой кыдалаш школ деч вара комсомол путёвко дене колхозеш пашам ышташ кодын, шочмо кундемлан к;лешан айдеме лийын. Тачысе самырык тукым семын молодёжь тунам ;рдыж велыш каяш вашкен огыл, шке вер-ш;рымак т;заташ тыршен. Вараже Галина шочмо ялыштак чонлан келшыше качым вашлийын, й;ратен шынден, ешым чумыреныт…
— Клуб вуйлатышылан ышташ т;;алмекемак кузе гынат ялыштына фольклор ансамбльым чумырышаш нерген икымше шонышем ыле, — умбакыже шуя Галина Михайловна. — Тыгат-тугат койын толашем, мураш, кушташ й;ратыше, марий й;ланам палыше-влакым ансамбльым погаш изин-кугун ;жам, низаштат огыт келше вет. Калыкым тарваташак неле шол, т;рл; амалым муыт, «м;;гышт; паша шуко» маныт. Тунамжат такшым кунамыште ик ганаже концертым шынденна, мутлан, Пеледыш пайремлан, У ий вашеш, 8 Мартлан, октябрьыште шо;гые;-влакым саламленна монь, но репетицийыш ч;чкыдын погынен огынал. Лачак мый пелашем дене пырля да эше школыш коштшо ;дырна кажне кас еда эре клубышто п;рдынна, тиде-тудо мероприятийлан ямдылалтынна да жап шумеке эртарен колтенна.
Галина Михайловнан пелашыже Владимир Николаевич шкежат ондакше ялысе клубым вуйлатен. Вараже ты паша верым пелашыжлан коден да шкеже тунамсе «Знамя» колхозышто тыршаш т;;алын, т;рл; сомылым шуктен. Умбакыже, колхоз пытымеке, ;рдыж кундемлашкат пашам ышташ коштын. Кызытше ООО «Акашево» фабрикыште пашам ышта да яра жапше годым «Кумыло;гыр» ансамбльыш уло кумылын коштеш, ик эн чулым участникше, гармонистше. Такше Петуховмыт ешге ты ансамбльыш т;;алтыш гычак коштыт — ешвуй, пелашыже да Ирина ;дырышт.
— 2010 ий гычак, ансамбль чумырген шумекак, т;рл; вере выступатлен коштынна, — ойла Владимир Николаевич. — Шкенан Кужэ;эр районышто кажне клубышто концерт программе дене ик гана веле огыл лийынна. Лажд;рет, Йывансолат, Салтакъялет, Старселат — чыла вере. Южо вереже эсогыл ныл-вич ганат миен коштынна. Воктенсе моло районлаштат, мутлан, Шернур районышто Чылдемырыште, Кугэ;ерыште, Торешк;варыште да моло вереат, Параньга, Морко, Советский районласе яллаштат концерт дене коштынна, эсогыл Килемар район Арде селашкат шуынна. Туштыжо 2014 ийыште «Земля предков» межрегиональный фестивальыште шкенан койыш-шоктышнам ончыктенна. Куштымаш дене мастер-классым пуаш мемнам л;мынак ;жыныт. Эше мемнан фольклор ансамбльын е;же Серафима Михайловна Евчина тунам кидпаша выставкымат ончыктен ыле. Тудын марий сынан т;рж;-влакым тунам пеш к;кшын акленыт. Йошкар-Олашке гын Пеледыш пайремлан кажне ийын гаяк коштмо, адакше моло мероприятийлашкат Марий т;выра р;дер, Культур министерстват мемнам ;жынак шогат. Марий касыштат, Кугече пайремыштат Йошкар-Ола марий-шамычлан Шой койышнам, молын деч ойыртемалтшырак мурымашнам, куштымашнам ик гана веле огыл ончыктенна.
— Айста икымше участник-влакын л;мыштым каласен кодена. К;мыт лийыныт? – йодым Галина Михайловнан ден Владимир Николаевич деч.
— Т;;алтыш гычак теве Нина Аркадьевна Чернова ансамбльыш уло кумылын коштеш. Ондакше тудо ешыж дене Руш Шойышто илен, вара Саламатнурыш ик жаплан куснымекышт тушечат, кандаш километр тора гыч, й;р, лавыра, поран ма, нимогай игече нелылыкым шотлыде репетицийышкат, концертышкат эре коштын.
— Кунам погынеда? Теле поран але лавыран шыже кастеныже репетицийыш толаш ялыштыжат пычкемыш вет?
— Пеш туге да, куш пурет, репетицийымат эртарыман. Пытартыш жапыштыже газ пурымо амал дене уремлаште кодшо ий гычын менге вуйлаште электролампе ч;кталташ туналыныт. Ондакыракше пычкемыш кастенак погынымо. Кызытше Нина Аркадьевна Руш Шойышто ила. Чылт эрежак йолын огеш кошт, машина денат кондат, на;гаен кодат. Пеш молодец ;дырамаш, уло кумылын й;ратыме хоббижым шукта. Ондакше Саламатнур гыч пелашыже коштыктен, кызыт эргыже, коклан Валерий Петрович Золотарёв машинаж дене ужата. Руш Шой гыч эше ик ;дырамаш ансамбльыш коштеш ыле — Любовь Петрова. Кызытше ынде ачаже, вара аваже колымеке, коштмым чарнен, — умылтарат мужыр пелаш Петуховмыт.
Нунын каласкалымашке Нина Аркадьевна шкежат ушныш:
— Изинекак мураш-кушташ пеш й;ратем. Шочынжо мый Кужэ;эр районысак, Кугу Чарнур ял гыч улам, Саламатнурыш марлан толынам. ;дыр фамилиемже дене Домрачевмыт тукым гыч лектынам. Шарнем, эше й;ршеш изи улмына годымак ш;жарем да пошкудо йолташ ;дырем дене коканан с;ан вургемже гыч икте ший ончылсакышым, весе шиян ;штым, кумшо рывыжупшым чиен, ло;ынна веле, ялыште колын шуктымо чыла такмакым, с;ан мурым муренна, моштымына семын кузе кертынна, туге ч;чкен куштенна. Ялыштына с;ан лийын гын, эре ончаш куржталынна. Ожно вет пайрем годым ял мучко, п;рт гыч п;ртыш гармонь, кунамже ш;выр-т;мыр почешат мурен-куштен коштыныт. Тыгай годымат кугые;-влакым эскераш путырак й;ратенам да вара почешышт нунын койышыштым кояш тыршенам.
«Кумыо;гыр» ансамбльышкыже Нина Аркадьевна пеш о;айын логалын. Эше у коллектив сайынже чумыргенат шуктен огыл манаш лиеш, концерт дене Саламатнурыш миеныт улмаш. Нинам тунам билет ужалаш шогалтеныт. Марий Шой марий вате-влакын ончыктымо концертышт путырак келшен шинчынат, концерт деч вара вигак клуб вуйлатыше Галина Михайловна деке миен, ансамбльыш налаш йодын. Тудыжо «тора корно деч от ;р мо», манын. «Уке», — вашештен Нина. Тылеч вара кумышешыжымак репетицийыш ушнен да вес концертлан кок сольный номерым ямдылен. Ынде теве латкок идалык ансамбль деч ойырлен огеш керт.
Икымше кечыла гычак Галина Фёдоровна Золотарёва, Лариса Ивановна Евчина, Серафима Михайловна Евчина, Алена Владимировна Москвина фольклор ансамбльыш ушненыт да кызытат ты коллективыште участвоватлат. Икымше гана чумыралтше коллектив гыч тачысе кечылан тунамсе самырык участник-влак кокла гыч Татьяна Петухова ден Ольга Яндулина Куженерыш илаш кусненыт. Светлана Петухова Йошкар – Олаште ила. Эльвира Попова ден Ольга Оросланова таче т;рл; амаллан к;ра м;;гыштышт суртышт пелен шогылтыт.
Валерий Петрович Золотарёв тунам ты фольклор ансамбльыш коштын огыл гынат, концерт дене ;рдыж кундемлаш эре машинаж дене шупшыктен, эре ансамбль пеленак лийын. 2017 ий гыч гына шкежат ансамбльыш ушнен. А теве «Кумыло;гырын» у участникше Светлана Валерьевна Самосадкина, ;дыр фамилийже дене Золотарёва, тений веле ансамбльыш кошташ т;;алын. Валерий Петрович ден Галина Фёдоровна Золотарёвмытын ;дырышт. Тугеже, эше ик еш коллектив ешаралтын. Ансамбльыш ушнымыж нерген ешвуй воштылалын тыгерак шарналтыш:
— «Кумыло;гыр» пелен т;;алтыш гычак коштынам гынат, ондакше сценыш лекташ вожылынам ала-мо. Адакше сценыш лекташ пешыжак ;жынат огытыл. Машинам дене нуным шупшыктем, концерт годым билетым ужалаш монь, моло содор паша дене полшем гынат, й;ра веле, шоненыт, очыни.
Ынде Валерий Петрович теве вич ий утла «Кумыло;гырын» чолга участникше. Шочын-кушкынжо Марий Шой гычак. Тыштак машинавечыште механикланат, ялысе колхоз бригадын бригадиржыланат пашам ыштен, кызыт пенсийыште. Шке машинаже уло, сандене эреак кушко миен-толаш к;леш, вуйым огеш шупш, коштыкта.
Лариса Ивановна Евчина ансамбльыш чылт икымше кечыж гычак огыл ушнен гынат, репертуарым кумда;дымаште надырже изи огыл. Вара Москваш пашаш коштмыж годым к;рылтышат лийын, репетицийышкат, концерт денат коштын кертын огыл. Ынде теве угычын «Кумыло;гыр» коллективын чолга е;же.
— Шочынжо Марий Шой гычак улам, Башкортостан кундемыш марлан миенам, сандене фамилием тысе огыл, — шкеж дене палдара Лариса. — Фольклор коллективыштына чыла шуктем: т;шкаштат, поснат мурем, тыгакак куштымаштат поснат куштен ончыктен кертам. Тошто марий мурымат, тачысе такмакымат мураш, тошто марий й;ламат ончыкташ логалеш. Чыла палыме.
Ансамбль дене вашлияш кайымем деч ончыч Руш Шой кыдалаш школыш пуренам ыле. Школ директорын воспитательный паша шотышто алмаштышыже Надежда Геннадьевна Иванова «Кумыло;гыр» нерген к;чыкын тыгерак мане:
— Ансамбльыште чыланат мураш-кушташ й;ратыше улыт, пеш сай коллектив. Нунын нерген шукертак возаш к;леш ыле.
«Кумыло;гырышто» кызыт кандаш ;дарамаш да кок п;ръе; кодыныт. Кумшо п;ръе;же, Эрнест Николаевич Петухов Тюменьыште вахте й;н дене пашам ышта. Жапше лийме годым, канаш толмекыже, вигак коллективыш ушна.
Марий Шой клубым вуйлатыше Ирина Владимировна Сорокина, ;дыр фамилийже дене Петухова, шкеж манмыла, тиде клубыштак кушкын: ондак ачаже клуб вуйлатышылан ыштен, вара — аваже. Ешыште ик йоча веле лийын гын, эре нунын пелен коштын, почешышт ш;дырнен. Коча-коваже Марий Шойыштак улыт гынат, посна илат. Изиж годсекак клубышто эртаралтше чыла мероприятийыште вийжым тергаш т;;алын. Руш Шой кыдалаш школ деч вара Марий кугыжаныш университетыште педагогике да психологий отделенийыште тунемын. Кызыт Руш Шой кыдалаш школышто психологий предметым туныкта. Тылеч посна эше, аважын клуб вуйлатыше гыч 2020 ийыште кайымекыже, пел ставкылан клуб вуйлатышылан пашам ышта.
— Клуб вуйлатышын пашадарже тугакшат изи, эшеже ставкыжымат п;чкыныт, ансамбльымат йомдарыме огеш шу, тидлан к;рат клубым вуйлаташ шогальым, — манеш шкеже. — Марий Шой клубна тоштемше гынат, т;выра п;рт к;ргым газ ко;га ырыкта, сандене телым й;шт; огыл, репетицийым, т;рл; мероприятий-влакым эртараш чыла й;н уло. Концерт годым гармонь деч посна т;мырым, трещоткым, о;гыр й;кым лукшо йыргешке тамбуриным кучылтына. Эстраде мурымат мурен кертына, колонко, усилитель, микрофон, икманаш, мо к;леш — чыла уло. Южгунам эстраде мурыжым мурена, конкурслаштат вийнам тергена. Но т;; шотышто калык мурым, такмакым, калык й;ла гыч ужашым репертуарыштына кучылтына, ончыктена, вет ме эн ончыч фольклор коллектив улына.
Кажне концертлан коло вич номер деч шагал огыл ямдылат да ончыктат. Репертуарыште, икманаш, чыла уло. Концерт программышт кокла жап шот дене шагатат пеле але изиш утларакат шуйна.
— Тылеч кужу жапым концерт дене айлыме огеш к;л, — манеш Ирина Владимировна. — Кужун шуйнышыжым калык ончен ярна. Теве кодшо гана 9 майлан концертым шкенан дене шындышна, вара пошкудо Чодраялыш миен коштна. Калык мемнам эреак й;ратен онча, южо номержым кок гана йо;галтарашат йодыт.
Тидын шотышто клуб вуйлатышын каласкалымыжым Валерий Петрович тыге ешарыш:
— Кодшо гана Чодраялыштак палыме марий-шамыч ойлышт: ола гыч толшо артист-влакым тынар шуко калык ончаш огеш погыно, кунарын тендан концертыш толыт. Концертнан акше изираклан к;ра гына огыл, очыни, ял калык чынже денак фольклорым эстраде муро деч утларак й;рата. Кеч-куш каена гынат, калык эреак зал тич погына. Шкенан ял калыкат мемнан концертым пеш куанен онча. А концерт деч вараже ончышо-влакетат чыланат артист лийын шогалыт: ярнен пытымеш, шуэн огыл пелй;д эртымеш пырля куштена, мурена. Эшеже ;рдыж кундемлаш мийымеке, ончаш толшо-влак деч ик гана гына огыл «кузе Марий Шой вате-влак тыгай яндар й;кан улыт?» манын, порын к;ранен ойлымыштым колалтын.
Мыят такше Марий Шой коллектив дене вашлияш тарванымем деч ончыч Интернетыште «Кумыло;гыр» фольклор ансамбльын икмыняр номержым ончышым, сандене тыгай аклымаш дене т;рыс келшем. Чынак, тиде коллектив моло деч ойыртемалтшынак мура, кушта, участник-влакын й;кыштат чынже денак путырак яндар, Шой в;д гаяк.
— Марий айдеме вет муро сем дене кушкеш, йоча изинекак мураш да кушташ тунемеш, садлан марий калык кеч-могай пайрем годым мурыде, куштыде огеш чыте. Пырля мурымо да куштымо годым кумыл н;лтеш, ш;м-чон йывырта, чыла й;с; мондалтеш. Муро неле пашамат куштылемда, чоным лыпландара, — манеш ансамбльын гармонистше Владимир Николаевич Петухов. — Эшеже вет муро-влак шке шонымашышт, могай жапыште да могай амал дене шочмышт, йо;галтмышт да сылнылык ойыртемышт дене икгай огытыл. Иктышт ожнысекак т;рл; й;ла дене кылдалт шогат. Тыге нуно шкештат й;лан ик ойыртемалтше ужашышкыже савырненыт, манаш лиеш. Вес т;шкаш пурышо муро-шамыч нимогай й;ла дене кылдалт огеш шого, но нуно т;рл; пагытыште айдемын могай кумылан улмыжым рашемдаш полшат.
«Кумыло;гыр» ансамбль, фольклор коллектив семын, т;рл; пайрем дене кылдалтше й;лам сцене гыч модын ончыкта, муро дене с;растара.
— Теве, мутлан, Шорыкйол й;лам ончыктымо годым Васли кува-кугыза, Салтак, Маска лийын шогалына, мурен-ч;чкен, шунен-шунен пурам й;ктена, п;рт еда коштмо, е;-влакын телымсе кидпашаштым тергыме шотым ыштен модына, — каласкала Ирина Владимировна. — Ожно годсекак т;рл; пайрем дене кылдалт шогышо шке шотан такмак, каласыме муро-влак калык ойпогышто эн тошто улыт. Мутлан, саде Шорыкйол пайрем годым ожнысек мланде пашам шуктышо ялысе калык таза кап-кылышт, чон куатышт, паша лектышышт, мотор игече, лы; шочшо шурно, вольыкын умен шукемшашыже, озанлык пашам порын гына вора;дарен колтымо нерген шонен мурен п;рт еда коштын савырненыт. Кодшо гана Кугече пайремлан у тувырым чийыме-чиктыме й;лам ончыктенна. Куженер районысо моло самодеятельный коллектив-влак коклаште икымше верым налынна. ;ярня пайрем й;лам телым ужатыме да сылне шошым вашлийме кумыл дене ожнысекак эртарымым модын ончыктышна. Тыгодым кузе пайремыш ;жм; муро-влак деч посна лиеш? Мурена тыгай мурымат:
«Вольыкнам колтышна Шой олыкыш,
Й;ышт да кочкын толышт манын.
Увернам колтышна родо-влакыш,
;ярнялан пагален толышт манын…»
Мемнан вел калыкыште ойлымыла, мыйын шочмо Паре;ге Кожласола, Кужэ;эр район Марий Олма ялыштына, Марий Шой гыч эше шукерте огыл кок е; илен. Иктыже икымше туныктышем Аркадий Кириллович Репинын ватыже – Риммма ака, весыже – Виталий Яндулин, тудым эше чулымын да нойыде пашам ыштен кертмыжлан «М;кш» манын л;мдат ыле. Чаманен палемдаш логалеш, коктынат «каен колтышт», ынде «кийыме верышт пушкыдо лийже» манаш веле кодеш. Молан тидыжым в;дылеш шонышылан тыгерак каласынем: коктынат мураш-кушташ пеш мастар улыт ыле, тунар шуко такмакым, каласыме мурым паленыт – ;раш гына кодын. А кузе чон пыштен муралтен колтат ыле эн й;ратыме Шой такмакыштым:
«Каен колтем Шой в;д воктен,
Поген толам поланжым.
И муралтем, и ш;шкалтем –
Ом каласе моланжым…»
Ялыштына нунын муралтен да кушталтен колтымыштым порын к;ранен онченна. Шой калык гыч улмо л;мыштым ш;ктен огытыл. Тусо калык такше Куженер кундемыште талыланак шотлалтеш. Совет жапыштат, колхоз улмо годым, район к;кшытыс; социалистический та;асымаште Марий Шой, Руш Шой эре ончыл радамыште улыт ыле.
Такше ожнысек тысе калык п;рт;с дене, чодыра дене келшен илен. Ожно Шой марий-шамыч, ойлат, ныл смола заводым кученыт. Эшеже Марий Шой марий-влак ;й ш;шм; ;ранвочкым мастарын ыштен моштышо семын ойыртемалтыныт. Тылеч посна ложаш шоктмо шоктем, пугольмым, тагынам, издерым да моло ;згарымат лишыл Паре;ге (Параньга) але Морко пазарыш веле огыл, ;рдыж кундемлашкат ужалаш луктыныт. Марий Шойышто эсогыл Кугу Отечественный сар жапыштат, маныт, мардежвакшыжат, апшаткудат, идымат, шийме машинат, с;сна, ушкал, шорык, имне, туна ден презе в;та-влакат, т;;алтыш школат, тулеч молыжат лийын да к;леш семын пашам ыштен. Кызытше клуб да кевыт деч молыжо мо эше кодын? Кодшо курымын кандашлымше ийлаже т;;алтыште Куженер район «;жара» райгазетыште ялозанлык отделын корреспондентшылан ыштымем годым шкеат ужынам, Марий Шой фермылаште вольык ончышо-влакат ятырын лийыныт. Тошто фермыште, к; ужын гын, шарнеда чай, условийже могай начар лийын. Чыла паша кид ;нар дене ышталтын. Но туге гынат, тысе ;дырамаш-влак чыла чытыше, неле дечын л;дын чакныше лийын огытыл, эр й;дым пашаш лектын каен, кас й;дым пашам пытарен толыныт. Шурнывечыштат тысе калык чот тыршен пашам ыштен, ончыл радамыште лийын.
Шой калык ондакат да кызытат кумда олыкшо дене кугешна. Шудо ямдылыме пагыт ондакше, кодшо курымын эше 70-80 ийлаштыжат, кугу пайрем семын шарнымашеш кодын.
«Кумыло;гыр» фольклор ансамбль ынде теве латкок ий калык дене пырля. Кеч-могай мурышо да куштышо коллективлан й;ратыме ончышым, тыйым пагалыше зрительым вашлияш – эн шерге п;лек. Ансамбль тачат лачак тыгай татлан ямдылалтеш. Ынде ковид чер пытымеке концерт программе дене ;рдыж кундемышкат лектеден кошташ корно почылтын, сандене Марий Шойын шкешотан артистше-влак сцене гыч угыч т;рл; калык муро ден такмак-влакым йо;галтараш, марий й;ла койышым ончыкташ т;;алыт.