Міжнарожны дзень “Роднай мовы” адзначаюць 21 лютага ў нашай краіне. Вось якія разважанні прыйшлі да Веры Сяргееўны з нагоды міжнароднага свята “Роднай мовы”… Мяркую, што кожны з нас пагадзіцца з тым, якую яскравую мову падарыў нашай беларускай зямлі Божанька. Чаму ж мы ганьбім і саромеемся чудоўнай, мілагучнай гаворкі?
У Канстытуці Рэспублікі Беларусь дзяржаўнымі мовамі з’яўляюцца беларуская і руская, але большасць насельніцтва нашай краіны размаўляюць на рускай мове, бо доўгі гістарычны час беларусская зямля знаходзілася пад уплывам Расіі. Таму мова руская больш ужывалася ў паўсядзённым жыцці беларусаў.
Але ж з даўнішніх часоў старажытная беларуская мова была не толькі паўсядзённай, - на ёй вялося дзяржаўнае справаводства. Нават, Статут 1588 года надрукаваны на дзяржаўнай мове Вялікага княства Літоўскага – беларускай, ня гледзячы на іншыя дакументы.
Кожны народ славіць сваю мову і ганарыццы тым, што адрозніваецца ад іншых, менавіта гаворкай на роднай мове. Мы – беларусы, мова ў нас беларуская, усё ж не заўсёды мы гэта з вамі разумеем.
Вершы на роднай беларускай мове гучаць хораша, натхнёна, узвышаюць беларуса над забыццём…
Мова наша – ўсхваляе краявіды Бацькаўшчыны, не толькі ў творах вядомых беларускіх пісьменнікаў, але нават у думках, калі ўспамінаеш мясціны малой радзімы, калі жадаеш прытуліцца да іх, каб уваскрэсіць цудоўныя моманты ўспамінаў аб дзяцінсве, аб родных і сябрах з якімі рос і далучаўся да працавітага люду беларускага.
Не, - мова наша не калгасная, а працавітых, разумных, свядомых людзей!
Ганарыцца роднай мовай – ганарыцца сваёй гісторыяй, Бацькаўшчынай, сабой…
Днямі Фелікс Уладзіміравіч Шкірманкоў перадаў ад сябе віншаванні ўсім беларусам: “Са святам, шаноўныя землякі!” А “Літаратурная гасцёўня” з задавальненнем пазнаёміць чытачоў з яго новым творам:
Беларусь – любы край,
Ты мая Радзіма.
Не зраўняюцца з табой
Прыгажосці Рыма!
Еўфрасінні Крыж Святы
І Скарыны слова –
Гэта скарб наш дарагі,
А ў ім наша мова!
Гэта ўсё ў нас з табой
Спадчына духоўная,
Беларуская душа
Шчырая, грунтоўная!
Безліч гора і пакут
За вякі спазнала.
І за свой радзімы кут
Жыццяў шмат паклала.
У Айчынную вайну
Мужнасцю бязмежнай
Атрымала права быць
Сёння незалежнай!
Будзеш ты у вяках квітнець,
Расці будуць дзеці,
Будуць мову тваю чуць
На ўсёй Планеце!
Сям’я заўсёды з’яўлялася і ёсць моцны падмурак кожнай дзяржавы. Менавіта з такой тэмай даслала ў “Літаратурную гасцёўню” Стасенка Вера свой верш “Сям’я – дарунак лёсу!”
Кавалкі шчасця, нібы пачастунак,
Смакуем з верай, як чароўны мёд.
Нам Бог дае на ўсё жыццё прытулак;
Лёс зберагае ад пакут, прыгод.
Гуляць у “кошкі-мышкі” – небяспечна, -
З падманам прыхаваць цяжар хлусні,
Ды пахваляцца справай – недарэчна…
Ад сквапнасці нас Божа барані!
Сям’я дарунак лёсу ў бездарожжы, -
Захоўвае людскога роду век!
Ды цягне, нібы конік, - долі-вожжы,
Стварае шчасце сціплы чалавек!
29.11.2019 г.
Кожны чалавек сумленна ладзіць асабісты лёс, што крочыць разам і запаўняе пустэчы ў сэрцы. Супрацьстаяць спакусам, выпрабаванням жыццёвага шляху – не кожны можа, але, неабходнасць у гэтым наканавана прадвызначаным лёсам, на які накіроўвае чалавека сам Божанька. Цудоўныя паэтычныя радкі Андрэя Герашчанка перадаюць унутраны свет пачуццяў і жалю за лёс Радзімы, чалавека, краіны.
У вершы “Совесть”, аўтар параўноўвае жыццё чалавека з акалічнасцямі лёсу, якія прымушаюць звярнуцца да сябе – свайго ўнутранага стану і пачуць тое, што нашэптвае сумленне і як адносіцца да яго падказак…
Старый дом, осенний вечер.
По углам гуляет ветер,
Породив игру теней.
Тяжкий вздох погасит свечи
И, обняв судьбу за плечи,
Я во тьме останусь с ней.
Голос, голос, тьма и холод,
Ведь на совесть нынче голод,
Так казни меня скорей.
Спит угрюмо тихий город...
Но ведь я ещё так молод,
Может мягче, побыстрей?
Не спеши с судьбой проститься:
Совесть есть - душе не спится,
А иначе - ну никак!
Если сильный - то сразиться,
Ну а слабый - лишь молиться,
Но обязан сделать шаг!
Шаг во тьму? Но, Боже правый!
Там ни денег нет, ни славы,
Там погибну я навек!
Совесть хуже злой отравы...
Чёрт возьми, они же правы:
Я не червь - я человек!
3 февраля 1990 года г.Полоцк
У Андрэя Герашчанка кожны верш – гісторыя нашай Радзімы з болем і шчасцем, жалобай і каханнем – непаўнорная і сапраўдная, нібы кінастужка з мінулага перагортвае старонкі ўзрушанай памяці, якая зноў вяртае нас у гады, дзе жыццё было напоўнена рознымі думкамі і падзеямі…Нажаль, шмат падзей – гэта ўспаміны пранізаныя сумам і боллю.
У вершы “Реквием 12-й заставе” аўтар перадае перажытае, сапрўднае, якое нельга забыць… Больш за 30 гадоў мінула, як апошні савецкі салдат пакінуў межы Афганістана, але галасы загінуўшых захоўваюцца ў памяці жывых і ніколі не будуць забыты…
Мне душной ночью хмурого июля
Приснился странный, очень жуткий сон.
Там были горы, реки, крики, пули.
И там стоял сплошной кровавый стон.
Четыре сотни бешеных душманов,
Как волчья стая, обнажив клыки,
Шли напролом под злобный вой “афгана”.
И наши встали грудью у реки!
Всего полсотни - словно в круге ада
Число апостолов сравнялось с их числом.
Ну вот и всё - последняя граната!
Прощай, Страна и тихий отчий дом.
Вот бой затих и помощь подоспела,
Но два десятка не поднять с земли...
Они порою жили неумело
И умирали тоже, как смогли.
Но обломала зубы волчья стая
О нерушимый, строгий монолит.
И вся страна от края и до края
О каждом сыне горестно скорбит.
Ушли живые, мёртвые лежали...
И командир сквозь зубы процедил:
Я поведу вас в призрачные дали,
Ведь каждый это честно заслужил.
И они встали, Павшие Герои,
Кто в двадцать лет, кто в возрасте Христа.
А впереди, за чёрною горою,
Их ждали Вечность, Слава, Чистота.
Они взмывали в небо, словно пламя,
Которым души их обожжены.
И мне казалось, будто это Знамя!
Святое Знамя Преданной Страны!
Я поднимался, вновь бежал и падал,
Но так хотел хоть одного догнать!
И закричать ему: Прошу тебя, не надо!
Не надо так! Вам рано умирать!
И вот догнал, но вдруг исчезли силы
И я кричал, а может лепетал:
Куда же вы - ведь там одни могилы?!
Но мёртвый строй меня не замечал.
Они прошли, всё молодые лица...
И лишь один, на миг разжав уста,
Мне прошептал: Мы берегли границу!
А ты живи. Живи за нас до ста!
Живи и помни - нет, нас не убили!
Мы просто кровью склеили песок.
Песок Страны, что заживо кроили...
Мы совершили в небо маршбросок.
Живи за нас, не предавай России!
Мы заплатили кровью - вот итог!
Ты просто верь: придет ещё мессия
И мы вернёмся - дай лишь только срок!
Восстанем мы из мертвенного пепла,
Восстанем мы из каменных могил
В застывших струях бронзового ветра,
В гранитной мощи и в расцвете сил!
16 июля 1993 года г.Городок
Напярэдадні святочнага дня “Абаронцаў Айчыны” у “Літаратурную гасцёўню” завітала Людміла Уладзіміраўна Марціновіч, якая прынесла прысвячэнне бацьку Янчанка Уладзіміру Афанасьевічу, які прайшоў франтавымі дарогамі Вялікай Айчыннай вайны. Як кажа сама Людміла Уладзіміраўна, што вельмі шкадуе аб тым, што зусім мала ведае аб бацькавай ваеннай біяграфіі. У творы яна перадае пачуцці, якія ўсхвалявалі яе і натхнілі на стварэнне верша “Фронтовику”:
Мой отец на фронте храбро воевал,
Возле старой Праги получил ранение,
Землю от фашистов грудью защищал
И в бою жестоком принял он крещение…
Ветеран с душевной болью вспоминал
О бойцах, атаках, как рвались снаряды,
Как горели танки, как он дзоты брал,
Как гремели жарко пушек канонады.
Фронтовик страну от рабства отстоял –
Уберёг народы от чумы фашистской…
В память о героях вырос пьедестал…
Мы прославим подвиг земли белорусской!!
01.02.2020 г.
*****
Солдат молодой –
Опалённый войной…
Сражался в кровавом бою
Наш фронтовик,
Мы гордимся тобой!
Ты навсегда остаешься в строю!!
01.02.2020 г.
Літаратурную старонку падрыхтавала Вера Стасенка
19.02.2020