Китоби Хиштхона. Маколаи Шоди Хасани Шарифниё

               
                Рушди маорифи вилояти Суѓд
                дар даврони Истиќлолияти давлатї


 
Рушду тара;;ии ;ар як миллату давлат бештар ба дара;аи саводу дониш, ахло;у тарбияи маънавии насли наврас ва ;авони он вобастагии калон дорад. Миллату давлате, ки насли наврасро бо  фаро;ам овардани бе;тарин шароиту имконияти та;сил, бо таъмин кардани му;ити солим ба таълиму тарбия фаро мегирад, я;инан ояндаи дурахшон дорад. Хушбахтона, миллату давлати мо, ;ам дар гузаштаи дуру наздик, ;ам дар муддати  назди таърих ни;оят куто;и Исти;лолияти милливу давлат;  пайваста барои бе;будбахшии со;аи маориф, ;арчи хубтар ба ро; мондани раванди таълиму тарбия дар  муассиса;ои таълим;, хусусан дар мактаб;ои та;силоти умум; чораву тадбир;ои зарур; андешида, дар ин ;ода сол то сол ба дастовард;ои назаррас ноил гардида истодааст. Албатта, дар зу;ури ин ;ама пешравию дастовард;о са;ми Пешвои миллат, Президенти ;ум;урии То;икистон ;аноби Ол; му;тарам Эмомал; Ра;мон хеле бузург аст. Сарвари мамлакатамон дар Паём;ои ;арсола, дар суханрони;ои худ дар р;з;ои ифтито;у ба истифода супурдани бино;ои таълим; дар ин ё он г;шаи кишвари азизамон бо умеди неку боварии калон наврасон ва ;авонони кишварро ояндаи миллату давлат ;исобида, пайваста таъкид мекунанд, ки на фа;ат мураббия;ову ом;згорон, балки падару модарон низ бояд фарзандони худро, на фа;ат ;ангоми к;дакиву наврас;, балки доимо бо панду наси;ат ва на;л аз р;згори гузаштагони пурифтихор дар ру;ияи ватанд;стиву худого;;, хештаншинос; ва бовар; ба ояндаи неку дурахшон таълиму тарбия ди;анд, то он;о ба меросбарони во;еии миллати ку;анбунёду давлати тозаисти;лоламон табдил ****д.
Миллати то;ик дар ;ама давра;ои мав;удияти таърихии худ миллати со;ибмактабу со;ибмадраса ва со;ибмуаллим буда, дар мушкилтарин шароити и;тимоиву и;тисод; ва сиёс; низ таълиму тарбияи насли наврасро аз мадди назар дур намекардааст. Дар ин бора маълумоти сарчашма;ои таърих; бисёр ша;одат дода, мав;еи миллати то;икро дар ин масъала нисбат ба ;авму хал;;ои дигари Осиёи Марказ; ва Шар;у ;а;он ба таври бар;аста нишон додаанд. Дар давраи Сомониён фа;ат дар худи ша;ри Самар;анд ;абда; мадрасаи калон фаъолият мекард. Дар аср;ои баъд; низ мадраса;ои зиёде, ;айр аз Самар;анду Бухоро- ду маркази тамаддуни миллати то;ик  дар минта;а;ои то;икнишин, ки имр;з ;ам, хушбахтона дар ;удуди кишвари мо ;арор доранд, бунёд гардида, дар он;о толибони илм ба фаро гирифтани дониш;ои расмии замон маш;ул мешуданд. Барои далел метавон мадрасаи Миролим Додхо; (асри 18) дар Пан;акент, мадраса;ои ба номи Миррра;аб Додхо; (асри 17) ва Ойим (аср;ои 16-17), Мадраса;ои Ку;на  (охир;ои асри 18 ва ибтидои асри 19) ва Нав (асри 19) дар ;исори шодмон, мадрасаи Хо;амаш;ад (аср;ои 9-12) дар Ша;ритусро номбар кард. Аз “Р;зномаи сафари Искандарк;л” –и Абдурра;мони Муста;ир маълум мешавад, ки дар соли 1870 то;икони тамоми де;а;ои мав;уд дар водии Зарафшон дар ;амон шароити мушкилу душвори ку;истон барои ба таълиму тарбия фаро гирифтани фарзандонашон мактаб;о доштаанд. Ин санади таърих; собит мекунад, ки на тан;о дар водии Зарафшон, балки дар дигар де;а;ои кишварамон низ мактаб;о ;амчун маркази таълим; фаъолият мебурданд. Аксари ин мактаб;о теъдоди зиёди талабагонро ба та;сил ;алб карда натавонанд ;ам, дар рушди илму маърифат дар г;шаву канор;ои дурдаст са;мгузор буданд. 
Бунёди мактаб;ои замонав; ва ба таври оммав; ба таълиму тарбия фаро гирифтани насли наврас дар ча;орч;баи сиёсати фар;ангии давлати абар;удрати Ш;рав; ба ву;уъ пайваст. Бо он ки дар о;ози таърихи ;афтодсолаи ;окимияти якка;изб; моро аз хату алифбои ниёгонамон ;удо кард, миллати мо дар як давраи куто; тавонист бо хату алифбои нав низ фар;ангу тамаддуни тоза офарад ва ба миллат;ои дигар нишон ди;ад, ки хал;и то;ик дар дили сад дашту са;ро ва ку;у тангно ;удо аз асл ва марказ;ои фар;ангии худ монда бошад ;ам, нер;и офарандагию созандагиашро аз даст надодааст. 
Дар даврони Исти;лолият, новобаста аз он ки дар аввали он миллати мо ба коми оташи ;анги ша;рванд; кашида шуд, тава;;у; ба маориф ва милликунонии он дар ;амо;анг; бо раванди рушди бемайлони технологияи муосир ва ;а;онишав; торафт бештар шуда, теъдоди зиёде аз бино;ои таълим; бо меъёр;ои ;авобг; ба талаботи замон тармиму таъмир ва му;а;;аз гардида, инчунин сад;о бино;ои таълимии хуштар;у бошуку; бунёд шуданд. Аз ;умла, дар ;аламрави вилояти Су;д дар ин самт кор;ои зиёде ба ан;ом расонида шуд, ки дар ма;муъ ба ;араёни рушди со;аи маорифи мамлакат таъсири мусбии худро гузошта тавонист. ;обили таъкид аст, ки тиб;и дастуру супориш;ои Президенти мамлакат Барномаи сохтмон, таъмир ва бар;арорсозии мактаб;ои та;силоти умумии ша;ру но;ия;ои вилояти Су;д барои сол;ои 2008-2010 аз тарафи Ма;лиси вакилони хал;и вилоят (даъвати III, 29-уми июли соли 2008) та;ия шуда, чандин мактаб;о аз таъмири капитал; баромада, якчанд мактаб;ои нав сохта ба истифода дода шуданд. Ин и;доми нек, ки татби;и амалии худро дар ;удуди вилояти Су;д пайдо кард, боис гардид, ки ;укумати ;ум;урии То;икистон бо ма;сади фаро;ам овардани имконияту шароити зарур; барои расидан ба рушди назарраси муассиса;ои таълим; аз 27-уми августи соли 2008 ;арореро та;ти №436 ;амчун “Барномаи давлатии сохтмон, таъмиру азнавсозии мактаб;о барои сол;ои 2008-2015”-ро ба тавсиб расонад. Тиб;и ин барнома фа;ат дар дар соли 2010, ки Соли маориф ва фар;анги техник; эълон гардида буд, сохтмону азнавсозии 230 мактаб ба ан;ом расонида шуд.  Асноду омори мазкурро ;амчун далели рушди со;аи маориф дар даврони Исти;лолият агар ;амъовар; кунем, худ як китоби ало;идае мешавад.
 Дар соли та;сили 2015-2016 дар ;аламрави вилояти Су;д 914 мактаби та;силоти умум; фаъолият намуданд, ки як мактаб аз соли та;сили 2014-2105 зиёд мебошад. Дар 914 мактаби та;силоти умум; 482 325 нафар хонандагон ба та;сил фаро гирифта шуданд, ки аз ин шумор 235 005 нафарашонро духтарон ташкил меди;анд. Инчунин дар соли та;сили сипаришуда 4 мактаби ибтидо; ба мактаби асос;, 29 мактаби асос; ба мактаби миёна тадбил дода шуд. Албатта, ;амаи ин пешрави;о бо саъйю талош ва дастгирии бевоситаи Президенти мамлакат, ;укумати ;ум;урии То;икистон, Ма;омоти и;роияи ;окимияти давлатии вилоят ва ша;ру но;ия;о, шуъба;ои маориф ва афроди саховатпешаву маорифпарвар ба амал омадаанд. Соли 2015 дар ;удуди вилояти Су;д сохтмону азнавсозии 101 иншооти со;аи маориф ба на;ша гирифта шуда, дар давоми ну; мо; 26 иншооти он мавриди истифода ;арор гирифта, кор;о иншоот;ои бо;имонда босуръат пеш рафта истодааст.
Ба ;укми анъана даромадани бо ро;и ;ашар бунёд кардани синфхона;ои иловаг;, мактаб;о дар ду пан;солаи охир низ далели равшани идомаи анъана;ои гузаштагони маорифпарварамон дар даврони Исти;лолият мебошад. Соли гузашта дар де;аи Метки ;амоати Ва;дати но;ияи ;онч; аз тарафи инсони саховатпеша ;о;има;кам Ё;убови 75-сола барои фарзандони де;а мактаби дорои 13 синфхона сохта шуд, ки ба таври тантанав; бо иштироки Раиси вилояти Су;д, му;тарам Абдура;мон ;одир; ба фаъолият шуруъ кард. Ба ин монанд, мактаби иловаг; дар назди мактаби №19 но;ияи ;аббор Расулов бунёд гардида, к;дакистони №15 ша;ри Ху;анд пурра азнавсоз; ва таъмир карда шуд.
;ама ин бунёдкориву азнавсози;о, ки мар;ила ба мар;ила заминае барои рушди бонизоми со;аи маорифи вилоят ва кишвар фаро;ам меорад, бори дигар собит мекунад, ки миллати то;ик бо сарварии Пешвои Миллат,  ро;бари ;амхор Эмомал; Ра;мон бо пушти сар кардани таърихи ча;орякасраи Исти;олияти милливу давлат;  ба давраи нави таърих; ворид мешавад.
Бояд таъкид кард, ки дар партави сиёсати маорифпарваронаи сарвари мамлакатамон са;ми узви Ма;лиси Милл;, муовини аввали Раиси Ма;лиси милл;, му;тарам Абдура;мон ;одир; дар раванди амалии татби;и барнома;ои давлатии со;аи маориф, дастуру супориш;ои Президенти мамлакат, хусусан дар фаро;ам овардани шароити ба талаботи замон ;авобг; барои та;сили насли наврасу ;авон зиёд мебошад. Хушбахтии а;ли маорифи вилоят дар он аст, ки Абдура;мон ;одир; дар баробари додани амру супориш ва назорати доим; худ бевосита аз рафти бунёди мактаб;ои нав ва  азнавсозию таъмири куллии бино;ои таълим; дар ;аламрави вилоят хабардор шуда истода, дар р;зи ба истифода додани иншоот;ои со;аи маориф ширкат варзида, суханрон; мекунад. Нати;аи чунин назорати ;идд; ва ;амхории ; буд, ки дар де;аи Хиштхонаи но;ияи Ашт бо мабла;и 3, 8 миллион сомон; аз ;исоби бу;аи давлат; бинои хутар;у замонав; бо толори варзиш, ошхона, ки дорои  18 синфхонаи бо имконият;ои муосири та;сил му;а;;аз барои 345 хонанда аст, ба истифода дода шуд. Мавриди истифода ;арор гирифтани ин мактаб ва ба ин монанд мактаб;о са;ифа;ои таърихи маорифи вилояту ;ум;уриамонро  боз ;ам рангинтар карда, че;ра;ои ;ар яки моро ;амчун меросбарони арзандаи фар;ангу маорифи ниёгонамон дар чашми хушбини ояндагони шоистаи миллати то;ик та;ассум хо;ад кард.
Умедворем, ки хонандагони хушбахти ин мактабро ом;згорони со;ибта;риба бо дилу дидаи равшан дар р;;ияи ватанд;стиву ме;анпараст; таълиму тарбия дода, он;оро ;ар замон хотиррасон мекунанд, ки бинои мактабашон ма;з нати;аи фаъолияти  сиёсии намунавию босамари Пешвои миллат, Президенти ;ум;урии То;икистон ;аноби Ол; му;тарам Эмомал; Ра;мон, ро;икордониву ;амхории Раиси вилоят Су;д му;тарам Абдура;мон ;одир; аст.
 

Шодї Њасани Шарифниё – сармуњаррири шўъбаи табъу нашри Китобхонаи вилоятии оммавии ба номи Тошхоља Асирї, устоди Донишгоњи давлатии Хуљанд ба номи Академик Бобољон Ѓафуров