Журналистикица гергарло ду

Банжаев Аьрзу
      "Даймохк" газет: 2021 шеран кхолламан беттан 14-г1а де, газетан лоьмар 2

Ас-со  бохуш,  хьалхагIертар а  доцуш,  эхь  бехк  а,  гIиллакх а,  ийман  а  долуш  нах  хуьлу. Уьш  массарна  ган  а  ца  го, я  церан  массара  тидам  а  ца бо.  Оцу  нехан  кхиамаш  оцу хьаьрмахь  къахьоьгучу  гонехь  буьсу.  Иштта  эхь-бехк а  долуш,  кхиамаш  а,  доккха зеделларг  а  долчарах  цхьаъ ву  Хьалха-Мартан  кIоштан ГIой-Чу  юьртара  вахархо исмаилов Iаьрби (Сулейман). 1944-чу шарахь, массеранаш а санна, шайн ков-кертах даьккхина,  Казахстане  дIадигна Сулейманан  да-нана.  Юьртахь  ловзар  а  хIоттийна, кегийрхой  цигара  дIабигна хиларе  терра,  вовшийн  мичахь  бу  ца  хууш  Iийна  церан доьзалш  юьхьанца.  Мелла  а хан  яьллачул  тIаьхьа  алмаата  кхаьчна  хилла  волу  Сулейманан  да  схьакхета  шен доьзалх. Дуьххьара  церан  Iер-дахар Семипалатински  областан Жана-Семейски  кIоштарчу Булак  юьртахь  хилла.  Цигахь  масех  шо  даьккхинчул тIаьхьа,  болх-некъ  лаха  атта хир  дар-кха  аьлла,  уьш  схьабаьхкина  Семипалатинск шахьара.  Циггахь,  1953-чу шеран  бекарг  (март)  беттан 12-чу  дийнахь  дуьнен  чу ваьлла Сулейман. атта  ца  хилла  хийрачу  махкахь  дахар.  Сулейманан  биъ бутт  кхочуш  дIакхелхина цуьнан  деда  а,  дуккха  а  гергара  нах  а.  Сулейман  аьлла цуьнан    цIе  хийцинарг  цуьнан  деда  ву.  Шена  и  дага ца  вагIахь  а,  и  цо  тиллина хиларна,  цуьнан  безамна шен цIе гуттар а хьурмат деш лелайо цо. Семипалатинскерчу  №18 йолчу  школе  деша  воьду Сулейман. 1963-чу  шарахь  шайн  дай баьхначу ГIой-Чу цIабирзира церан  доьзал.  Оцу  юьртахь кхидIа  а  дIахьо  Сулеймана шен  дешар.  Оццу  школехь пионерийн  тобанан  куьйгалхочун  (пионервожати)  болх а бо цо. Сулейманал масех шо воккха а  волуш,  Сулейманан  ненайишин  кIант  вара  Гацаев Мухьади.  Дешарна  тIера вара  иза,  дешарехь  дика кхиамаш  а  бара  цуьнан… Москварчу  «Пионерская Правда»,  «Комсомольская Правда» газеташкахь зорбане а  волура.  Мухьади  бахьана  долуш,  журналистикехь  къахьега  волавелира  Сулейман.  Цуьнан  тIеIаткъамца 1971-чу  шарахь,  уьтталгIачу классехь  доьшуш  волуш, Хьалха-Мартан  кIоштарчу «ленинская  правда»  (хIинца –  «Маршо»)  цIе  йолчу  газете заметка  язйира  Сулеймана. БархIолгIачу Мартана лерина яра иза, «тхан хьехархой» цIе а йолуш. ХХ-чу  бIешеран  70-чу  шерашкахь  «ленинан  некъ» (хIинца  –  «Даймохк»)  а, иштта,  кхечу  газеташкахь  а арайийла юьйлаелира цуьнан статьяш. Цкъа  хIинца  а  цунах  болх бина Iаш вацара кIант. Жимастаг,  юьртара  нах  санна,  россин  гIаланашка  «шабашке» воьдура.  Бригадир,  мастер, прораб  волуш  белхаш  бина цо.  Цигахь  а  юкъах  ца  дуьтура цо шен журналистикица долу  гергарло.  Омски  областерчу  теврийски  кIоштан «Правда  Севера»  цIе  йолчу газетехь  зорбане  йовлура цуьнан статьяш. Мелла  а  дуьне  девзаш  ву вайн  турпалхо.  шабашке эхарал  а  сов,  бIаьрса  ледара хиларе терра, дас россин тоьллачу  больницашка  лелийра иза,  кхунна  дарба  хиларе сатуьйсуш.  Цига  вахханчуьра  кхуьнан  дас  шен  ден  а, гергарчу  нехан  а  кешнашна тIехIотта  вигира  кIант.  Иштта  аренца кхунна луъ-луъучу кхача а вира. БIаьрса  ледара  хилар  бахьана  долуш,  шолгIачу  тобанан  заьIапхо  ву  иза.    Сулеймана  шена  безабелла болх  дIакхийхьира.  1975-1977-чуй  шерашкахь  шайн кIоштарчу  радиохь  корреспондентан болх бира цо. 1996-чу  шарахь,  Нохчийчу ирча  хенаш  яьхкича,  кIеззиг йолчу  хенахь,  юьртден  болх бар  нисделира.  Оцу  шерашкахь,  дийна  хIума  а  ца  дуьсуш,  йохийна  хилла  шайн юрт  дагалоцуш  суьрташ кегадо  цо.  Оццул  суьрташ дахар  дезаш  хиллачу  цуьнан кIеззиг  бен  ца  дисина  уьш  – тIамо  дагийна.  Цаьрга  хьоьжуш,  дагалоьцу  Сулеймана, махкахь хьовха, генна махкал арахьа  а  бевзачу  вайн  махкахошца  шен  хилла  гергарлонаш.  Эсамбаев  Махьмудан, айдамиров  абузаран,  яричев  Iумаран  хIусамашкахь хилла иза. Сулеймана  журналистикица доьзна цкъа а гергарло хердина  дац.  «Маршо»,  «исламан зIаьнарш»,  «Вести  республики»,  «Столица+»  газеташкахь  а,  «Нана»,  «орга», «Вайнах»  журналашкахь  а арайийлина  цуьнан  статьяш. Къаьсттина  гергарло  ду  цуьнан  «Маршо»  редакцица, кест-кеста  редакце  а  кхочу. Баркаллица  хьахабо  газетан белхахой:  Хожалиев  Сайд, ицлаев  Iабдулла,  овхадова яхийта,  Садаева  зулпаъ, Хожалиева  ПетIамат.  Веза хьаша  вой  тIелоцу  цара  иза. Иштта  гергарло  ду  цуьнан «исламан  зIаьнарш»  газетаца  а.  Шена  уьш  бовзарна  а, цаьрца шен гергарло хиларна а  воккхавеш  кхин  а  цIераш йоху  махкахь  а,  махкал  арахьа а бевзаш болчу журналистийн: Заурбеков  МасIудан, Ясаев  Лечин,  Дадаев  Сайд - Хьасанан,  Борхаджиев  Хож-баудин,  Юсупов  Русланан, Шамсудинов  Бувайсаран, Якиев  Iумаран,  Алиева  Заринин. Массаьрца  гергарло  дезаш, ийна  ву  иза.  ДогIаьржа, хьагI-гамо  йолуш  вац.  Массаьрца  велавелла,  векхавелла,  хиларца  вевза.  Жимавоккха  аьлла,  цхьа  а  шех  хер вийр волуш а вац. Массаьрца а цхьатерра ву.