Müasir Belarus ;d;biyyatı
Ales Badak
Görüntünün o biri üzü
hekay;l;r
Bakı- Müt;rcim -2017
Redaktoru v; t;rcüm; ed;ni:
Kamran N;zirli
Az;rbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü
Naşir: ;. Mirzallı
Dizayn: M;tan;t Qaraxanlı
"Görüntünün o biri üzü" kitabı istedadlı Belarus yazıçısı Ales Badakın Az;rbaycan oxucusu il; ilk görüşüdür. Kitaba toplanmış hekay;l;r müasir h;yatdan b;hs edir. İnanırıq ki, hekay;l;r oxucuların marağına s;b;b olacaq.
hekay;l;r
Ales Badakın ideal oxucularına bir neç; söz
İstedadlı Belarus yazıçısı Ales Badak artıq Az;rbaycan ;d;bi ictimaiyy;tin; tanışdır. Onun bir neç; hekay;si m;nim t;rcüm;md; "Az;rbaycan", "Ulduz", "M;d;niyy;t" jurnallarında v; "Kaspi" q;zetinin ;d;biyyat ;lav;sind; d;rc olunub.
M;n Ales Badakı 2015-ci ild;n qiyabi tanıyıram v; onunla h;rd;n m;ktublaşırıq. Onunla tanışlığm Belaruslu yazıçı dostum, Az;rbaycan ;d;biyyatının t;;ssübkeşi v; t;bliğatçısı Ales Karlyukeviçin t;qdimatı ;sasında baş verdi v; bu yazıçının yaradıcılığı il; tanış olduqda el; ilk t;;ssüratım q;na;tb;xş oldu. Q;rara aldım ki, Alesin bir neç; hekay;sini dilimiz; çevirim. Sonralar bizim qiyabi tanışlğımız dostluğa çevrildi v; bel;likl;, bu kitab meydana g;ldi.
Ales Badakın heklay;l;rind; diqq;timi ç;k;n c;h;tl;rd;n biri müasirlikdir. Yazıçının dem;k olar ki, bütün hekay;l;rind; müasir h;yat, müasir insan xarakterl;ri var. Lakin o, keçmişin acı d;rsl;rini d; unutmur, Belarus xalqının m;ş;qq;tl;r dolu keçmiş h;yatını q;l;m; alanda da, bu günkü müst;qillik günl;rini t;svir ed;nd; d; o, yalnız h;qiq;t;, m;n;vi-;xlaqi d;y;rl;r; söyk;nir, yazıçı ;xalqını v; prinsipini qorumağa çalışır.
Alesin ;s;rl;ri Belarus xalqının yaxın keçmişini, iyirminci ;srin ;vv;ll;rind;ki h;yatını öyr;nm;k, o dövr haqqında düşünm;k, lazımi n;tic;l;r çıxarmaq üçün d; maraqlı, düşündürücü material verir. Onun siz; t;qdim etdiyim hekay;l;ri h;cmc; v; k;miyy;t etibarıyla az olsa da, burda sanki m;nalı bir tarix dolanır, xüsusil;, "Görüntünün o biri üzü" hekay;sind; bütöv bir ömür, xatir; var. Burda Belarusun yeni h;yatını yaradanların, quranların, onların övladlarının h;yat tarixç;si, zidd;yy;tli v; dolanbaclı ömür yolları t;svir edilir.
İdeal oxucuya hesablanmış hekay;l;rd; h;m d; baba-n;n;l;rin, ata-oğulların nec; yaşadığını, n; kimi m;iş;t sürdüyünü, nec; düşündüyünü, hansı m;qs;dl;r uğrunda çalışdığını v; mübariz; apardığını görürs;n.
Yazıçının o biri hekay;l;rind; d; ("İdeal oxucu", "Yağışdan qurtulan gün") realizm prinsipi qorunur. Bu hekay;l;rd;, Alesin realizmi, ;g;r bel; dem;k mümküns;, z;ngin dünyagörüşünü, d;rin müşahid;l;rini, gördükl;rini, yaşadıqlarını canlandıranda, m;nsub olduğu n;slin m;n;vi al;min; nüfuz ed;nd; inam v; heyr;t doğurur. M;nc;, onun n;srin; xas olan realizmin sirri el; bundadır.
Ales Badak müasir h;yatı, varlığı obrazlı ş;kild;, y;ni ;sl s;n;t dili il; canlandırmaqda, xüsusi tipl;r v; xarakterl;r yaratmaqda ustadır. Misal üçün, Yuzik ;mi, aşqabadlı Atamurad, pianoçu Valentin, Katya, Andrey kimi tipik obrazlar canlıdır, müasirl;rimizdir. Qeyd edim ki, b;dii ümumil;şdirm; v; f;rdil;şdirm; onun hekay;l;rinin ;n qüvv;tlı c;h;tl;rind;ndir.
Bir xüsusi c;h;ti vurğulamaq ist;rdim: m;nim tanıdığım Belarus yazıçıları - Nikolay Çerqineç, Svetlana Aleksieviç, Georgi Marçuk, Ales Karlyukeviç, Natalya Batrakova, Anatoli Matviyenko, el;c; d; tanımadığım, lakin yaradıcılıqlarına b;l;d olduğum onlarca dig;r yazıçılara xas olan bir ümumi c;h;t var: onların realizmi konkret v; ictimai m;zmunludur. Bu realizmd; İNSAN h;r şeyd;n önc; ictimai münasib;tl;rin m;hsuiludur. İnsanın ;xlaqı, dünyagörüşü, r;ftarı ictimai münasib;tl;rd;, mühitd;, t;rbiy;d; formalaşır v; inkişaf edir. Bu m;nada Belarus yazıçılarının ;ks;riyy;tinin ;s;rl;rind; ümumiyy;tl; müc;rr;d insan, yaxud müc;rr;d insanlıq anlayışı yoxdu, hamıya b;lli ümumib;ş;ri sad; prinsipl;r var-insaniyy;t, xeyirxahlıq, sülh, dini-;xalqi ;qid;y; hörm;t...
Ales Badakın hekay;l;rini d; bu q;bild;n hesab etm;k polar. Onun ;s;rl;rind; insan obrazları n; q;d;r tipikdirs;, onları yetişdir;n mühit v; ş;rait d; bir o q;d;r tipikdir. Dili sad;dir, oxunaqlıdır, m;ntiqlidir.
M;n; el; g;lir ki, o yazıçı xoşb;xtdir ki, onun n; dem;k ist;diyini başa düşürl;r, onu oxumaq oxucuya ağırlıq yox, yüngüllük g;tirir. Alesin qeyd etdiyi kimi, ideal oxucu h;r zaman ideal mü;llif axtarır. İdeal oxucu öz mü;llifini tapanda sözün ;sl m;nasında sevinir, düşünür, hiss edir, zövq alır v; kitabdan ayrılmaq ist;mir. M;n d; yazıçı dostum Ales Badaka ideal oxucu arzulayıram v; inanmaq ist;yir;m ki, onun Az;rbaycanda çap olunan ilk kitabını maraqla qarşılayacaqlar.
Kamran N;zirli,
yazıçı, t;rcüm;çi