Vasili ;uk;in
Rusiya
Bazar g;n; s;x;nt;s;
hekay;
M;nim ;arpay;m k;ncd;ydi, onunku is; qar;; t;r;fd;. Aram;zda miz var, mizin ;st;nd; qal;n, s;feh bir ;lyazma var. M;nimkidir. Romand;. El; indic; sonuncu f;slini t;z;d;n oxuyub qurtard;m v; ;z;m; pis hiss etdim: bel; d; ;z;c; roman olar, adam;n lap ;ti t;k;l;r!
;ndi uzan;b d;;;n;r;m: ;mumiyy;tl;, insan n;y; g;r; yaz;r ax;? Misal ;;;n, m;n...Ax; m;nd;n he; kim xahi; etmir yaz;m...
;limi miz; t;r;f uzad;ram, "belomor" qutusundan siqaret g;t;r;r;m, yand;r;ram...N; yax;; papiros ;;km;k a;l;ma g;ldi...
...H;, harda qald;m... h;, ax; n;y; g;r; adam b;t;n ba;qa i;l;ri at;b oturur yaz; yaz;r? Adam niy; yazmaq is;yir? Ax; niy; d;h;;tli d;r;c;d; yazmaq ist;yirs;n? ;z; d; yazmaq ;;;n lap qovrulursan? Dostum Vanka Yermoleyev yad;ma d;;d;, ;iling;r idi. Adam otuz ya;a q;d;r ;lin; bel; q;l;m almam;;d;. Sonra bir q;za vuruldu (y;ni, m;hk;m vurulana ox;ay;rd;!) v; ba;lad; ;eir yazma;a.
- Kibriti tulla bura, - Seryoja xahi; el;di.
M;n d; kibrit qutusunu mizin k;nc;n; qoydum. Seryoqa naraz;-naraz; q;m;ldand; v; uzan; halda ;lini kibrit qutusuna uzatd;.
-S;zl;r ;ziyy;t verir, el;mi?- soru;du.
Dinm;dim, d;;;nc;l;r; dalmaqdayam. H;, bel;likl;: yazmaq ist;yirs;n...Ax; m;n ba;qlar;n;n bilm;dikl;rini bilir;m ki? Ax; m;n; kim haqq verib ki, yaz;m - el; bir ;ey yaz;m ki, ba;qalar; ;;;n maraql; olsun? Bilir;m ki, s;bh tezd;n ;;ll;kd; yay s;h;ri nec; a;;l;r: ya;;l dinc dan yeri. A;a;;larda y;ng;l n;f;s kimi duman olur. Sakitlik. H;tta ;z;qoylu ;tirli n;m ;;m;nliy; uzan;b torpa;; qucaqlamaq da olar v; qulaq asamaq olar, g;r;r;s;n ki, torpa;;n lap d;rin qatlar;nda onun n;h;ng ;r;yinin nec; d;y;nd;y;n; d; e;id; bil;rs;n. Bel; anlard ;ox ;eyi anlay;rsan v; ya;amaq ist;yir;s;n, ;ox ya;amaq ist;yirs;n. Bunu bilir;m.
-Yen; k;l; d;;;m;y; t;k;rs;n!- Sereyqa ciddi t;zd; irad;n; bildirdi.
M;n ba;;m; a;a;; sallay;b k;l; ;arpay;n;n alt;na ;f;rd;m. Seryoqa d;rhal durub ;z ;arpay;s;nda oturdu. H;rd;n m;n; el; g;lir ki, ondan z;hl;m gedir. ;vvala, o ;ox uzundur. Bunu he; c;r ba;a d;;m;r;m d; adamlarda. ;kincisi, o h;dd;n art;q d;zdan;;and;r, h;tta b;z;n adam; ;r;yi d; bulan;r...Uzun ;ll;riyl; m;nim k;r;yimd;n ;app;ldatma;; da xo;lay;r. ;;;nc;s;, ;n ;sas; da el; budur, o ;ox t;rsdir, mi;ar kimi. Hesab edir ki, ;ox t;cr;b;lidir v; ;z;n; d; realist deyir.
"Biz realistik..." h;r d;f; bu s;z; deyir v; ba;lay;r yuxar;dan a;a;;ya baxma;a v; ;z; d; ;ox axmaqcas;na bax;r, v; bel;d; onun yek; alt ;;n;si qaba;a ;;x;r. Bel; anlarda onu g;rm;k bel; ist;mir;m.
- Romantik, bu dar;xmaql;q n;d;n bel; yaran;r? Bilmirs;n?- dey; etinas;z soru;ur (g;r;n;r, m;nim onunla dan;;aca;;ma ;ox da ;mid b;sl;mir). Bax, indi, oturacaq ;arpay;da, b;yr; ;st; dirs;kl;nib matd;m-matd;m d;;;m;y; baxacaq. Onunla dan;;maq laz;md;r.
-Dar;xmaq? ;sa;sn axmaql;qdan ba; verir. Laz;mi s;viyy;nin olmamas;ndan...- ;ox ist;yir;m ki, bu uzundraz teleqraf ;alban;n;n hans; yollasa mitilin; vurum. N; bir t;cr;b;si, n; bir sa;lam fikri, n; d; s;mimiliyi var. He; darxan adam da deyil. Onun haqq;nda h;r ;eyi bilir;m.
-D;z demirs;n,- dey; Seryoqa ;arpay;da oturdu.- M;n m;;ahit; el;mi;;m, axmaq adamlar he; vaxt dar;xm;rlar.
- N;di, s;n ;ox dar;x;rsan?
- Daha do;rusu... bu d;nyaya baxanda adam;n ;r;yi bulan;r.
-Dem;li, s;n a;;ll; adamsan.
S;kut yaran;r.
- ;yirmi q;pik m;nd;n,- Seryoqa deyir v; boz d;r;st g;zl;rin m;n; dikir, onun bu bax;;lar;nda hans;sa soyuq, ehtiyatl; m;driklik ;lam;ti bel; yox idi. G;zl;ri ;ox a;;ll;d;r, daim r;van v; y;ng;l i;;q sa;;r. B;lk; d; d;z deyir, indi onun ;;;n dar;xd;r;c;d;, s;x;l;r, lakin ;z s;x;nt;s;n; da ;zizl;yir, daha do;rusu, onu q;cq;rd;r. ;ndi ona baxmaq yax;; deyil. G;r;n;r, o, ;z; m;ni m;bahis;y; ;;kir, ;g;r al;nsa, ba;layacaq kor tutdu;un buraxmad;;; kimi s;but el;m;y; ki, b;s, s;n;t, ;eir, x;susil; balet he; kim; laz;m deyil. Kino yen; pis deyil, onu istisna etm;k olar, qalanlar;n; is; at zibil;, ;mumiyy;tl;, qada;an el;m;k laz;md; qalanlar;n;. ;;nki adamlar; yoldan ;;xar;rlar, onlarda "ruh d;;g;nl;y;" yarad;rlar. Kommunizm qururlar! Bura arxalan;rlar (barma;;yla aln;na vurur) v; qururlar!
;ndi m;n Seryoqaya dem;k ist;mir;m ki, o yalandan bel; dar;x;r, s;x;l;r, sad;c; onunla m;bahis; el;m;k ist;mir;m. ;st;yir;m ;;ll;r v; ;z roman;m bar;d; d;;;n;m.
-Ax! Dar;xma;a bax e!- Seryoqa yen; s;z;ldad;.
-Bura bax, b;sdi, qurtar!
-N;?
-He; n;! Z;hl;mi t;km;!
-S;nin roman;nda guya adamlar dar;xm;r? He; dar;xm;r, h;?
"M;bahis; etm;y;c;m! Allah, m;n; s;bir ver!"
-Y;qin s;nin m;sb;t q;hr;manlar;n ;eirl; dan;;;rlar. V; s;h;rl;r d; gimnastika il; m;;;ul olurlar. ;damn edirl;r, h;?
"S;ym;y;c;m! Yox, s;y;; s;ym;y;c;m!"
-Y;qin mahn; da oxuyurlar, peykl;rd;n,- Seryoqa davam edir v; kinli oynaq g;zl;rini m;n; tu;lay;b. - Bu mahn;lara g;r;, yeri g;lmi;k;n, m;n ;aqqalayard;m...D;b; bax bir! G;r n; oxuyurlar! "M;n Ayda g;r;; t;yin edir;m!..."- dey; kimis; yams;lay;r. - Art;q g;r;; yerini t;yin el;dim! O! Pah! H;l; bir s;n ora aya;;n; bas, sonra! Kims; ba; s;nd;r;r, hesablay;r, ammma o - buna bax, Aya d;rma;;b art;q! Gicb;s;rl;r!
M;n susuram. Yeri g;lmi;k;n, mahn;ya g;linc;, o d;z deyir.
Seryoqa da susdu. G;r;n;r, bir q;d;r y;ng;ll;;mi;di. Bizim ota;a bir m;dd;t sakitlik ;;kd;. M;n yenm; ;;ll;k v; dan yeri bar;d; d;;;nc;l;r; dal;ram.
-Ver roman;v; oxuyum da,- Seryoqa yen; ba;lad;.
-;hh! Get tullan...
-T;nqidd;n qorxursan?
-Amma s;nin t;nqidind;n yox!
-Ax; m;n oxucuyam.
-Oxucusan? S;n robotsan, oxucu deyils;n! He; olmasa bir b;dii kitab; ax;racan oxumusan?
-Nahaq bel; dan;;;rsan!- Seryoqa incidi,- a;;lla yazmaq laz;md;, onda oxuyarlar. Yoxsa, sizin o m;sb;t q;hr;manlar;n;z el; yax;; adamlar olur ki, adam; yuxu basa bil;r...
- Niy;?
-;;nki onsuz da s;n o q;hr;man kimi he; vaxt yax;; ola bilm;zs;n...- Seryoqa qalx;b qap;ya sar; getdi. - Gedim bir az g;zim, y;ng;ll;;im...
Seryoqa ;;xandan sonra m;n yerimd;n qalx;b ;lyazmama baxma;a ba;lad;m. M;sb;t q;hr;manlar;mdan biri s;h;rl;r gimnastika il; m;;;ul olurdu ax;. H;min yeri bir d; oxudum, yen; ba;lad;m k;d;rl;nm;y;. Yox, m;n pis yaz;ram.
T;kc; idmanla m;;;ul olan yer yox, el; ham;s; psdi! Hans;sa sonu g;r;nm;y;n "d;lisov k;l;kl;r", g;n;;in batmas; bar;d; hans;sa t;n;k; s;zl;r, yarpaqlar;n x;;lt;s; haqq;nda, tarlalardan bal ;tri g;lm;si bar;d;.... Offff..... D;n;n a;l;ma g;z;l bir m;qayis; d; g;;lmi;di, onu da h;tta yazm;;am: "El; yazmaq laz;md; ki, sozl;r partlas;n, tonqalda partlayan g;ll; kimi..." L;n;t ;eytana, ax; patronun bura n; d;xli var! S;z deyil ki, hans;sa d;ym;l;rdi!
Qap; d;y;ld;.
-Buyurun!
;;;ri balaca z;rif bir ba; boyland;. Yuxudan t;z;c; durmu; v; t;miz g;zl;ri bir balaca ;i;mi; q;z idi (bazar g;n;yd;, h;l; s;h;r saat on olmam;;d;).
-Seryojan;...Salam! Seryoja yoxdu?
-Yox. ;ndic; harasa ;;xd;.
-Ba;;;lay;n...
-;ndic; g;l;r.
-Yax;;.
;ndi Seryojan;n bayram; ba;layacaq. Onun saxta q;ss;sini d; yel aparacaq. O, bu g;z;l balaca ba;; olan q;z; sevir; ;z; d; ;ox inadla, sakit-sakit v; s;daq;tl; sevir! Bu bar;d; q;za he; n; demir! Q;z is; q;rib;di sanki: bunu ba;a d;;m;r. Saatlarla bir yerd; otururlar, hans;sa m;h;rrikin daxili yanaca;;yla ba;l; hesablamalar apar;rlar. Seryoja qan-t;r i;ind; ;ll;;ir, h;y;canlan;r, al;nm;r he; n;...He; q;za da baxm;r, ad; Lenad;r, q;;q;r;r, ba;;r;r, iri yumru;unu konspektin ;st;n; ;;rp;r.
-Burda h;r;k;tin yararl;l;q ;msal; nec;dir?!
Leno;ka diksinir, qorxa-qorxa deyir:
-Q;;q;rma, Seryoja!
-Nec; q;;q;rmay;m! Nec; q;;q;rmay;m ax;, burda elementar ;eyl;ri ba;a d;;m;rl;r!
-Seryoja, q;;q;rma!
Seryoja istedadl; m;h;ndis olacaq. Ruhdan d;;d;y;m anlarda m;n ona h;s;d apar;ram. Q;rx ya;;na ;atar-;atmaz ondan g;cl;, bacar;ql; r;hb;r olacaq, istehsalat r;hb;ri. Onun yax;; arvad; olacaq. Bax el; bu g;z;l ba;l; Leno;ka. M;n ;;bh;l;nir;m, q;z ;oxdan h;r ;eyi ba;a d;;;r v; ;z; d; Seryojan; sevir. Bel; bir g;z;l, sevimli v; ;;limsiz q;zc;;az Seryojan; sevm;y; bilm;z. Onlar ;;;n h;r ;ey yax;; olacaq. M;nim ;;;ns;...M;ni bu z;hrimara qalm;; "d;lisov k;l;kl;r" vaxt;ndan ;vv;l q;bir; g;nd;r;c;k. M;n m;tl;q h;yatda yax;; bir i;l; m;;;ul olmal;yam.
Seryoja g;ldi.
-G;zib y;ng;ll;;dim.
-S;nin yan;na q;z g;lmi;di. Xahi; el;di ki, onun yan;na ged;s;n.
-Kim?
-Lena. Kim olacaq?
Seryoqa pul kimi q;zard;.
-Niy; gedim?
-Bilmir;m.
-Dolama m;ni!- deyib sakitc;, ;ox sakitc; ;arpay;s;na sar; yeridi v; uzand;. M;n d; sakitc; deyir;m:
--;z;n bil.- sonra da d;ft;riml; m;;;ul oluram. Hidd;timd;n bo;uluram. H;r hald;, bel; bir ;midsiz idiot olmaq laz;m deyil! Bu art;q utancaql;q da deyil, x;st;likdi!
-Papiros ver,- Seryoqa x;r;lt;l; s;sl; xahi; edir.
-;diot!
Arya s;kut ;;kd;.
-G;r;n;r, ;sa pey;;mb;r ;z ;agirdl;rin; m;raci;t ed;n vaxt; da bel;c; sakitlik imi;:"Qarda;lar, sizd;n kims; m;ni satacaq!"
Seryoqa dan;;ma;a s;z tapmayanda zarafat edir. Bir qayda olaraq, d;xli olmayan, ya da yerin; d;;m;y;n zarafatalar edir.
- Papiros ver ;;kim!
-Seryoqa, m;qs;din; ;atarsan s;n: hans;sa sarma;;q gitarayla birlikd; s;nin ba;;na dolanar, el; ancaq ;z Leno;kan; g;rm;s;n. Sonra pe;iman olarsan.
Seryoqa ;arpay;da oturdu, ;ll;riyl; ba;;n; tutdu. Bir m;dd;t dan;;mad;, d;;;m;y; zill;di g;zl;rini.
- Deyirs;n, onun yan;na gedim?- yava;ca soru;du.
-;lb;tt;!- Onun ;midsizliyi m;ni m;t;;sir etdi.-;lb;tt;, get. Al, siqaret ;;k v; get!
Seryoqa aya;a durdu, papiros ;;kdi, otada var-g;l el;m;y; ba;lad;.
-K;nardan m;sl;h;t vrm;k h;mi;; asand;...
-Arvadsan! Qorxa;;n biri! S;n ;z;n; bel;c; m;hv ed;rs;n, Seryoqa!
-He; n; olmaz.
-Get onun yan;na!
-;ndi ged;r;m d;, n; yap;;m;san yaxamdan! Papirosumu ;;kim, ged;r;m!
-El; a;z;nda papirosla get! Yan;nda papiros ;;k;n ki;il;ri qad;nlar xo;lay;rlar. Bilir;m... Ax; h;r halda, m;n yaz;;;yam...
-M;niml; bel; dan;;ma, axmaq deyil;m. Qoy s;nin romanlar;nda qad;nlar;n yan;nda papiros ;;ksinl;r! M;z;l;nm;yin; bax!
-Get onun yan;na, ay s;feh! ;ld;n buraxarsan onu! Bu g;n bazar g;n;d;... Burda he; bir pis ;ey yoxdu! Q;z;n yan;na getm;k pis ;ey deyil! Getdin, girdin, v;ssalam!
-Dem;li, o m;nim g;lm;yimi xahi; etm;yib, h;?
-Xahi; el;di.
Seryoqa ;;bh;li v; ;z;c; bax;;lar;yla m;ni s;zd;.
-;yr;nib ged;r;m.
-;yr;n!
Seryoqa ;;xd;.
M;n d; p;nc;r;d;n baxma;a ba;lad;m. Seryoqa yax;; o;land;. Q;z da yax;;d;. ;lb;tt;, q;z istedadl; m;h;ndis deyil, lakin....ax; kims; istedadl; m;h;ndisl;r; k;m;k etm;lidir, ya yox...O istedadl; qad;n olsayd;, Seryoqan;n dil-a;z;n; a;ard;...T;s;vv;r edir;m, indi Seyoqa onun ota;;na nec; gir;c;k. Salamla;acaq... v; bayaqk; ;sa pey;;mb;rl; ba;l; zarafata ox;ar bir ;ey s;yl;y;c;k. Sonra ;;xacaqlar k;;;y; v; ba;a ged;c;kl;r. M;n bu s;hn;ni t;svir etm;li olsam, ;lb;tt;, bura h;min o "d;lisov k;l;yi" d; ;lav; ed;rdim, sonra yarpaqlar;n x;;;lt;s;n;... Burda n; var ax;! Var, ;lb;tt;, var, amma m;s;l; bunda deyil. Sad;c; xiyabanda iki n;f;r g;zir: o;lan v; q;z. O;lan ;ox h;nd;rboy v; y;nd;msizdir. Susur. Q;z da susur, ;;nki o;lan dan;;m;r. O;lansa a;z;na su al;b, susur, l;n;t; g;lmi; adam kimi dan;;m;r! Ona g;r; dan;;m;r ki, onun loqarifml;rini v; yararl;l;q ;msal;n; ;lind;n al;blar...Susur, v;ssalam.
Sonra q;z deyir:
-Seryoqa, ged;k ;ay q;ra;;na.
-Hmmmm....- y;ni, "h;".
;ay q;ra;;na g;ldil;r, dayan;b durdular. Yen; susurlar. Bala;a ;ay aram-aram ax;r, m;xt;lif s;r;;l;r civild;;irl;r...;sti hava var. ;ay k;nar;ndak; me;;cikd;n qovaq a;aclar;n;n ;tri g;lir. V; burda d;nyan;n ;n xo;b;xt iki adam; durub dar;x;r, ;zab ;;kir. N;yis; g;zl;yirl;r.
Sonra q;z o;lan;n g;zl;rin; bax;r, lap q;lbinin i;in; boylan;r, boynundan qucaqlay;r...u;aq kimi ona q;s;ld;...
-Qoy he; olmasa s;ni ;p;m! S;brim ;atm;r, m;nim dilsiz uzundraz;m!
Bu s;hn; m;ni h;y;canland;rma;a ba;lay;r. Otaqda g;zi;ir;m, ;ll;rimi cibl;rim; soxmu;am, sevinir;m. G;r;r;m, Seryoqa sevincind;n ;a;;b qal;r, g;zl;rini b;r;ldir, z;rif, ;;limsiz, balaca v;cudu y;nd;msiz-y;nd;msiz, kobudcas;na ;z;n; sar; s;x;r, qucaqlay;r...G;zl;rin; inanm;r. G;r;s;n bu, h;qiq;tdi? Sevinir;m ona g;r;, o axma;a g;r;.Eh...Qoy m;\nim sevimli "d;lisov k;l;kli" roman;m m;ni ba;;;las;n, qoy o m;ni ba;;;las;n! Seryoqa v; Lena haqq;nda hekay; yazacam, iki yax;; adam bar;d;, onlar;n g;z;l sevgisi bar;d; yazacam.
M;ni q;rib; m;nas;z bir ;adl;q hissi b;r;y;r. (bu x;yan;tkar ;adyanal;q m;n; nec; d; tan;; g;lir!). Yaz;ram. Vaxt hiss olunmadan u;ur. Yaz;ram! B;lk; d; sabah bu s;tirl;ri oxuyanda ac;-ac; a;layacam, onlar;n utnmaz k;m;ksizliyni d;rk edib a;layacam! Amma bu g;n xo;b;xt;m, Seyoqadan he; d; az sevinmir;m.
Seryoqa ax;ama yax;n qay;danda m;n art;q hekya;nin sonuncu s;hif;sini yaz;rd;m; bu s;hif;d; o, xo;b;xt, yor;un halda ev; qay;d;r.
- Seyoqa, s;nin bar;nda hekay; yazm;;am. ;st;yir;sn oxuyum?
-Hmmm... Oxu!
M;n Seryoqaya t;r;f he; baxm;ram da, onun ovqat;yla bel; maraqlanm;ram. Hekay;m; n;qt; qoyub ba;lay;ram oxuma;a.
Hekay;ni oxuyark;n Seryoqa bir d;f; d; olsun dinm;di, ;arpay;da ;yl;;mi;di, ba;;n; a;a;; sallam;;d;. D;;;m;y; bax;rd;.
Hekay;ni oxuyub qurtard;m, d;ft;ri k;nara it;l;yib papiros ;;xartd;m, ba;lad;m t;st;l;tm;y;. Barmaqlar;m y;ng;lc; ;sirdi. G;zl;yirdim, g;r;m Seryoqa n; dey;c;k. Ona baxm;rd;m. Diqq;tl; kibrit qutusuna bax;rd;m. Hekay; m;nim xo;uma g;lmi;di. G;sl;yirdim ki, Seryoqa n; dey;c;k. M;n ona inan;ram. O is; susurdu. M;n ona d;nd;m v; onun ;;n v; dal;;n bax;;lar;n; g;rd;m.
-Pis deyil, - dedi.
;r;yim yerin; g;ldi. Birn;f;s; dedim:
-;ox ;eyi d;z dem;mi;;m? Siz harda idiniz? ;ay;n q;ra;;nda deyildiniz?
-Biz he; harda deyildik.
-Nec; y;ni?
-;ox sad;!
-S;n onun yan;na getdinmi?
-Yox.
-Ooooo! B;s harda idin?
-Planetl;r aras;nda g;zi;irdim...
Seryoqa m;nim axmaq sif;timi g;rm;m;k ;;;n ba;;n; bal;nca qoydu v; ;ll;riyl; ba;;n; ;rtd;.- Hekay; pis al;nmay;b,- bir daha t;krar etdi.- Amma o q;za oxuyaca;;n; a;l;na bel; g;tirm;...
-Seryoqa, niy; onun yan;na getm;din?
-N; salm;san, niy;....niy;... Sonra... Ver g;r;m papirosu!
-Al! Heyvansan, Seryoqa, heyvan!
Seryoqa papiros ;;kirdi, bal;;;n alt;ndan "Elm v; h;yat" jurnal;n; ;;xar;b ba;lad; oxuma;a...O, bu jurnallar; oxuyur, el; maraqla oxuyur ki, el; bil ";erlok Holms" kimi yax;; bir detektiv roman oxuyur.
T;rc;m; etdi: Kamran N;zirli