Харцонна тIехьаэтта дика хулачул,
бокъонна тIехьаэтта моастагIа хилар тол.
ГIалгIай киц
Тахан гIалгIаштеи нохчаштеи юкъе эттача гIулакха цхьа болча наха йоах: «Барт бе беза вай, вайна юкъе этта вас дIаяькха йеза, из йицьйе йеза, хIана аьлча вай моастагIий хинна дIаотта йиш яц. Цудухьа вIаший яппараш йе йиш яц, харц дош, гIожа дош оала саг теркал ве хьаштта дац, харцо ювцар соца ве гIерта везац».
Даьра уж нах бакъ-м лув, барт бе беза. Тахан из барт боахабе къахьегар нохчий къам дац, нохчий Iаьдал да шийна тIехьа йовсарий гIоз ара а баьккха шоай халкъий кхетам харцонгахь боаккхаш. Царна гIо деш ба, царна гора латташ бола гIалгIай Iаьдалхой - Эздел, Сий, Денал, Хьаькъал дехка, Яхь ехка ваьразаш.
Вай даьша яьхад «Адама духьала ваьннар Далла а вийзавац». Харцон има а дилла, тахан гIалгIай къама духьала баьна латтараш ба нохчий, гIалгIай Iаьдалхой а цар лай а. Цудухьа барт ца хилийта бIеха, гIожа дош мел яьздеш вола хIара нохчо а гIалгIа а гучаваккха веза шинна оагIорахь. Харц дешаца дохьахаж детташ, шинна къаман юкъе барт боахабе мел гIертачар бакъ дешаца са лаца деза, юкъ хоадае йеза.
Барт хургба Даьле дош кIал а оттадаь, шарIа дага а лоаттадеш, Iилма юкъе а даьккха вай - нохчий а гIалгIай а, дIадолхе. Иштта мара дIабоаккхаргбац вайна юкъе этта цатоам.
Цхьабакъада цхьан вошас воакха вешийгара лаьтта даккха гIерташ, укх мехка мел дола доацар цох дувце, барт хургбац. Дохьажа духьал даккха цхьа дарба мара дац вайга - бакъ дош алара. Вай тахан бакъадар дIа ца оале, харцалувчоа тIехьа оттаргба нах. Из бакъду Черчилло: «Харц дешо ах дунен гобоакх, бакъ дош хачи тIайийха далалехь». ШоззлагI-дале, харцлув гIалгIа а нохчо а соца ве веза, уж вонах лорабар духь, хIана аьлча вай даьша даьча васкето йоах: «Харцдар дувцачоа дикадар хиннадац».
МалагIа кхерам, малагIа тIехьале хургья бакъадар харц лувчанга дIа ца оале хьакхайкадаьд Игорь Губерман ший, аз таржам даьча, мугIарашца:
Кеп теха, нод Iоухача дешо,
сурташца кхеллача дохьажо
адам бакъдолчоа тIера доакх,
цун сакхетам юхамаччахь боакх.*
Фаьргхой Хьамзат
Лайчил** бетта 3-ча
дийнахь 2018 шера
ТIехьаоалам
* Эрсий меттал иштта да И. Губерман йоазув:
Можно в чем угодно убедить
целую страну наверняка,
если дух и разум повредить
с помощью печатного станка.
** Лайчил бутт - ноябрь.