Qaraqalpaqstanda Allaniyaz qaharmandi bilmeytug’in, onin’ ko’rsetken ma’rtliklerin moyinlamaytug’in adam bolmasa kerek. Ha’tte onin’ islegen erlikleri-adamgershilik pa’ziyletinin’ tuwina da aylanip u’lgerdi. Bu’gingi ku’nde biz a’wladlar sonday saqiy ha’m erju’rek, miynetke teperishinsannin’ urpaqlari bolg’animiz ushin ha’m quwanip, ha’m maqtanip ju’remiz. Bul maqalani oqig’an insanda Allaniyaz qaharman ko’rsetken ma’rtlikler ha’m tuwisqanliqtin’ qanday baylanisi bar dep oylaniw mu’mkin, biraq birden juwmaqshig’ariwg’a asiqpan’ a’ziz oqiwshim!
Xaliq awizeki do’retpelerinde: “Azxaliq arshil boladi” degen naqil bar. A’lbette bul danaliq xalqimizdin’ tuwra o’zine qaratilg’ani so’zsiz. Sebebi tariyxqa na’zersalatug’in bolsaq qaraqalpaqlardin’ bir so’zliligi, so’zge sheshenligi, tuwisqanliq qarim-qatnaslari haqqinda ko’pg’ana gu’rrin’lerdi ha’m qiziqli faktlerdi ko’riwimizge boladi. Al ha’zirgi da’wirde she? Bizde sonday awiz toltirip maqtana alatug’inday yaki a’wladlarg’a miyras bolarliqtay qaharmanliqlar ko’rsetilip atirma? Biz barha o’tkendegi ata-babalarimiz benen maqtanip jasasaq onda bir-neshe a’sirlerden son’ bizin’ urpaqlarimiz biz jasag’an da’wirge gu’man ko’zi menen qaramaspa eken?
Bunday sorawlardin’ payda boliwinin’ tiykarg’I sebebi – itibarsizliq ha’m o’zimizge, jaqinlarimizg’a isenimsizlikten, turaqsizliqtan. Tatiwliq ha’m isenim bar jerdeg’ana alg’a o’rlew, jan’aliqlar do’reliwi mu’mkin. Ma’selen, miynetkeshlik ha’m saqiyliqtin’ nurin anjaralg’an Allaniyaz ag’a o’zine a’llekim adamlarg’a jay salip bergen, mektep joq elatqa mektep imaratin o’z qolinan tiklep, ma’mleketten bir tiyin ha’m pul almag’an. Allaniyaz qaharman bul jaqsiliqlardin’ hesh qaysisin o’z dan’qin asiriw ushin yaki tariyxta qaliw ushin islemegen, awisiq puli da bolmag’an, sebebi mektepte a’piwayi inglis tili mug’allimi bolg’an. Al, bu’gin ko’pler a’llekimge jaqsiliq sayasin tu’siriw tu’we o’z tuwisqanlarina, bawirlarina jaqsiliq, jilliliq inam etermeken? Bul sorawg’a ko’pshilik qarji ha’m waqit jetispewshilin ba’neleydi, al Allaniyazag’a ha’m og’an usag’anlar she? Bu’gingi ku’nde ko’pshilik waqit zayip baratirg’anlig’in, jasaw jag’dayinin’ qiyinlasip, tektinbay miynet islegenlerge nan bar ekenligin aytadi. Mu’mkin bug’an sebep o’z jaqinlarimizdan uzaqlasip, “qarim-qatnas” aralig’I suwisip ketkenligi, sebebi o’mir ka’rwaninda tanislarin’, tuwiqanlarin’ ko’p ha’m bekkem bolmasa ju’gin’ jirabasinda qaliwi aniq. Sonday-aq jan’a jan’aliqqa ha’m a’wmetke erisiwge de, o’zin’nen keying a’wladg’a u’lgi boliwda tuwisqanliq ha’m onin’ tatiwlig’I og’ada a’hmiyetli, Allaniyazbabadayko’plerushinimarattiklep, bag’lar jaratpasaq ta tuwisqanlarimizg’a miyrimli ha’m itibarli bolayiq, sebebi japiraqlari ha’m jemisleri menen terek sawlatli ha’m suliw ko’rinedi ha’m o’mir su’redi!!!
Àâòîð: Óáàéõàíîâà Ìèóàãóëü