Шпакнинг магнитофони, анави элчининг медальони...

Анвар Шукуров
«Шпакнинг магнитофони, анави элчининг медальони...» бу катрани эшитган хар бир юкори авлод вакили зухурида беихтиёр табассум йургалайди.
Бу совет комедия кинофильмлари устаси, истеъдодли режессёр Аркадий Гайдай суратга олган «Иван Васильевич уз касбини узгартиради» фильмида, вактинча шох вазифасини бажарувчи - домком Иван Буншанинг маъноли равишда ёмон одам – ойлик маошига яшамайдиган Миловславскийга нисбатан айтган гапи эди.
Бу катрани эслаганимдан максад, якинда булиб утган вокеа сабаб булди.
Интернет айланмасида устоз Шароф Убайдуллаевнинг расми ва унинг узига хос услубда дангал гапирган гаплари акс эттирилган лавха акс эттирилганди.
Кун. Uz. Сайтининг хабарига кура, устоз бу гапларни «Марказий телевидение томонидан ташкил этилган «Халкаро пресс-клуб»да айтган». Масала коммунал туловлар, хусусан электр энергияси буйича ахолининг карзлари хамда ундаги муаммоларга багишланган.
Мана уша хабар ва унга «Узбекэнерго» АЖнинг жавоби:
3 октябрь куни булган Халкаро пресс-клуб сессиясида «Нуроний» жамгармаси Республика бошкаруви раиси уринбосари, фахрий журналист Шароф Убайдуллаев электр энергияси ва газ таъминотидаги муаммо ва камчиликларни танкид остига олгани тугрисидаги хабар интернет сайтларида эълон килинганди.
Журналист Тошкент шахрида 1300та трансформатор сотиб юборилгани ва бунинг устидан хеч ким назорат килмагани хакида гапирганди. Шу билан биргаликда у бу вокеа качон содир булганига аниклик киритмаганди.
«Жуда катта эътироз бор: мана, фахрийлар менга айтишаяпти, «Узбекэнерго»нинг ичидаги угриларни тугатдингизми, качон тугатасиз? Масалан, Тошкентда 1300та трансформаторни сотиб юборган сизнинг рахбарларингиз. 1300та, хар бир тумандан уртача 120;130та трансформатор. Буларнинг олди 50 минг, 1000;1600 деганлари 10;15 минг доллар туради. Каёкка сотилди? Чунки бизда кейинги пайтда хусусий корхоналар пайдо булди, гишт заводи, сут заводи, иссикхоналар… Буларнинг барчасига трансформатор керак. Сиз эса «капейка»ни тугрилайлик деб чакираяпсиз.
Биргина Тошкент шахрида 1300 та трансформатор сотиб юборилса, буни назорат киладиган прокурорлар йукми, сизнинг иштирокингиз йукми? Сиз 500 сум-1000 сум тулай олмаган фахрийлар, ногиронларнинг ортидан кувиб юрибсиз, бизда руйхатлари хам бор. Сиз ногиронларга бошкачарок каранг. Тулов имкониятлари жуда кулгили. Каерга тулашини билмайди, илгари майли, электр ёмон, газ ёмон деймиз, уйга келиб оларди (туловларни). Хозир сизнинг идораларингизни кидириб бориши керак. Лекин пулга, туловга келса, электр учиб колаяпти, анави камчилик булаяпти, деса сизнинг погонлиларингиз нима дейди, биласизми? «Бизнинг бунга алокамиз йук, таъминот энергияда, биз факат пул олишни биламиз», дейди. Буни битта кулга бериш керак: ё сиз рахбарлик килинг, ёки таъминот билан бирга.
Газ, электр ичкарисидаги угрилар тугатилмас экан, халкдан олинаётган «капейка» билан бу сохани тугрилай олмайсиз. Ичкарида тартиб урнатинг, халк сиз билан хамкор булсин. Мана — фахрийлар доимо сизнинг кувватингиз булади. Президент куяётган масалаларни факатгина халкнинг елкасига османг, угриларни тугатинг, угриларга бош булманг! Урток прокурор, сизнинг Мажбурий ижро бюронгизда камчиликлар шунаканги куп. Бир-бирини суйиб куйган рахбарлар сизга карайдими? Амал талашиб ётибди. Шунинг учун пулнинг оркасидан эмас, адолатнинг оркасидан кувинг», — дея мурожаат килганди у «Узбекэнерго» рахбариятига.
«Узбекэнерго» АЖ бу маълумот буйича баёнот берди.
«Аслида шунга ухшаш вокеа «Тошкент шахар Электр тармоклари корхонасида» 2009 йилда руй берган. Тошкент шахар прокуратураси томонидан мазкур корхонада олиб борилган текшириш натижасида жами 541та трансформатор ортикча чиккани аникланган хамда мутасаддиларга Узбекистон Республикаси Жиноят Кодексининг тегишли моддалари буйича айблар куйилиб, шартли равишда жазо тайинланган. Улар амнистия туфайли озодликка чикишган. Айтиш лозимки, Тошкент шахар электр тармоклари корхонаси томонидан 1300 трансформатор сотилгани билан боглик вокеа булмаган.
Сир эмас, бугун мамлакатимиздаги ечимини кутаётган муаммолардан бири бу электр таъминотидир. Ахолининг турли юкори ташкилотларга йуллаётган мурожаатларининг хам аксарият кисмини электр таъминотидаги узилишлар ташкил этади. Кейинги икки йилда жойларда бу муаммо бироз булса-да хал этилгандек. Купгина худудларда олдингидек муттасил узилишлар кузатилмаяпти. Бу эса навбатида «Узбекэнерго» АЖнинг бугунги рахбарияти томонидан олиб борилаётган ислохот хамда мехнат самарасидир.
Кези келганда шуни маълум киламизки, ушбу вокеани ёритишда баъзи Оммавий ахборот воситалари вакиллари шунчаки вокеалардан эмас, фактга асосланган материаллардан фойдаланса максадга мувофик булар эди», дейилади «Узбекэнерго» АЖ Матбуот хизмати хабарида.
Бу макола ва унга жавоб Kun.uz сайтида 2018 йил 5 октябрида эълон килинганди.
 Аммо, Халкаро Пресс-Клубнинг бу курсатувини мен телевидение оркали 3 октябрда хам, 4 октябрда хам, 5 октябрда хам намойишини курмадим. Таниш-билишларимдан сурасам улар хам «курмадик»- дея елка кисишганди.
Уша ерда айтилган гап буйича «Узбекэнерго» АЖнинг Баёноти  «Халк сузи» газетаси расмий сайтида куриб колдим.
Телеэфирда кетмаган гапларга дархол Баёнот эълон килиниши поезднинг олдига утиб чопишга ухшаб колди. Майда-чуйда, маиший муаммоларни ёритадиган «сарик матбуот» ахборот воситалари булгандаям масала унчалик жиддий деб уйламасдим.
Аммо, Баёнот Республикамизда Конунчилик таргиботи буйича энг олий газетада эълон килиниши катор саволларни келтириб чикарди.
Хуш, Шароф ака уша нефть, газ, электр энергияси мутасаддилари билан булиб утган йигилиш (курсатувни эфирда курмаганим учун шундай атадим) давомида  1300 та жуда катта кийматдаги валютага олинган трансформатор угирлаб кетилганлигини, бу эса жиноят эканлигига ургу берганлиги нотугримикин?
Агар мен билган Шароф ака булсалар, у киши бирон марта асоссиз гап гапирганларини эслолмайман. Тугри, баъзида устоз билан тортишган, бахслашган пайтларим булган, лекин у кишининг далил исботсиз гапирган гаплари ёдимда колмаган.
Аслида Шароф ака каби узбек журналистикасининг отахонида Узбекистондаги барча ОАВ воситаларини назорат килиш хамда уларни химоя килиш каби салохият, тажриба, адолатпарварлик, жасурлик, халк дарди билан бирдамлик каби фазилатлар мужассам.
Агар шундай вазифа у кишига юклатилганида узбек журналистлари учун байрам буларди. Гап бу ерда журналистикада хакикатни айтиш, журналистни моддий, маънавий, хукукий куллаб-кувватлаш ишларини у киши маромига етказиб бажаришлари мумкинлиги хакида боряпти.
Баёнот эълон килишдан олдин, аввало, Шароф ака нега ундай деганликларини билиб олиш учун имконият яратилиши керак эди, менимча. Кейин бу муаммода ким хак, нохаклигини мухокама килсак буларди.
Акс холда танкидга тайёр эмаслигимиз, тугрироги биз эмас «Узбекэнерго» АЖ тайёр эмаслиги буртиб, хунук куриниш олди.
Шароф ака Президентни халк билан боглаб турган энг ишончли аркон. Ахолининг коммунал туловлар буйича юз бераётган муаммолар, хатоликлар, конунлардаги номутаносибликлар хозирги кунда энг долзарб муаммо булиб колди.
Бу муаммоларни ечиш учун бахс-мунозаралар, фикрлар хилма-хиллиги зарур чора. Лекин, «Узбекэнерго» АЖ Баёноти ва унинг дархол эълон килиши, эски тузумни согинаётганларнинг кули баланд келаётганлигидан далолат деб каралиши лозим деб уйлайман.
Шароф Убайдуллаев иштирокидаги курсатув кейинчалик эълон килинибди хам, осмон узилиб ерга тушмабди хам.
Коммунал туловларда келиб чикаётган муаммолар кандай келиб чикканлиги, сунъий карздорликлар кандай пайдо булганлигини мен жуда яхши биламан. Бунинг илдизи 2007 йилга бориб такалади. Ушанда Энергетика Вазирлигининг Парламент – Олий Мажлис Конунчилик палатасидаги лоббистлари бир томонлама узлари хисоблаган хисоб буйича Суд буйруги чикариш хакида Фукаролик процессуал Кодексига киритган узгартишдан бошланганди. Ушанда бу нормага энг каттик курашган кишилардан бири эдим. Афсуски, мен ва менинг тарафдорларим енгилиб Энергетикларнинг ошиги олчи булиб кетганди. Вахоланки Суд буйруги иккала тараф – таъминотчи хамда истеъмолчининг узаро рози-ризолиги асосида тулдирилган Хисоб буйича ундирувга куйилиши керак эди.
Натижа эса мудхиш куриниш олди. Баъзи холларда истеъмолчининг эриям, хотиниям электр туловини тулай бошлади, хатто, чироги йук кабрда ётган, вафот этган кишиларга хам Суд буйруклари чикиб кетди. Бу сохада адолатсизлик куриниш берди. Шароф акага ухшаган халк дард-у хасрати билан яшайдиган кишилар гапирса, дархол тусик куйиляпти. Буни бировлар англамасаям, биз куриб турибмиз. Шунинг учун Энергетикадаги Милославскийлар «Шпакнинг магнитофони, анави элчининг медальони» муамолардаги ечимни топишда очикликнинг тусик куйиб, муаммонинг асл мохиятини ечишда журналистик суриштирув олиб боришда устозни чалгитманг...