Чам боаца хий

Роза Даурбекова
                Чам боаца хий

     Хьажк1ашта оасар де ухар тхо, в1ашаг1 а кхийтте.
     Тийрках хьадиллача канала йисте, дукха гаьнаш яг1аш, хозача моттиге дадар кхаш. Муг1араг1а ураг1йолхар з1амига лакхъенна хьажк1аш. Цхьацца муг1 хьа а лаьце, оасар деш, гув т1а доалар  тхо, т1аккха юхадоаг1ар цхьаькха цхьацца муг1 бахьаш. Болх хала беце а к1аьд-м дика лора. Эггара хозаг1а хетар тхона делкъийна х1ама диа даьлча, дерригаш в1ашаг1 а кхийтте, Тийрка чу лувчаш.  Из 1аьржа доаг1е а, 1елацар тхо д1айхача дийнахьа цу чу ца даьлча. Тийрка чура хьалваьлча, дег1 м1аде хулар, дег1а т1а г1олла п1елг 1охьекхача, цу т1а к1ай такилг дусар. «Ц1адахача ц1енлургда вай,» - аьле, хи чу товсалора тхо.
    Наьк де цхьаннена а хацар тхона. Тхоца хина Люба яхача йи1ига воша, хи чу а ваьле, хьожар  из к1оарга дий.
    Керда кха хьаийца ди дар из. Делкъийга  х1ама диа даьлча, Тийрка чу лувча лаьрхар оаха. Цу дийнахьа Любай воша вацар тхоца. Дукха гаьна боацаш, цар детта ц1ог1арч хьа а хозаш, лувчаш к1аьнкаш боахкар. Царех ца1 хьа а вийхе, хьажийта вай, Мадинас аьлча, Люба раьза хиланзар. Й1аьха г1адж лехар Любас. «Цхьа юхьиг аз хьалоац, шух ца1  вож юхьиг а лаьце, 1очуяла, хий к1оарга дий хьожаргда вай»,- аьлар Любас. «Аз а лоацаргъя хьоца», - аьлар Лидас.
   Тхо, йист ца хулаш, в1аши б1арахьежар. Цхьаккха а раьза вацар хи чу вала.
   «Мегаьд х1аьта. Со яргъя хи чу», -  аьлар Мадинас, кхы саг 1очувала раьза воацилга хайча.
   Шинна а кулгаца г1ажа юхьиг а лаьца, майра хи чу яьлар Мадина. Т1аккха хи чу д1ачуйолаелар из. Юкъе из д1ачу мел йода к1оаргаг1а дар хий. Нийсса юкъе д1ачу из кхаьчача корта мара  хьалгуш бацар цун. «Кхы к1оарга а дац ер-м», -аьнна, цо цхьаькха г1а боаккхашше, «къалт1» аьнна , хи чу 1окъайла ийккхар Мадинай корта. Из къайлаэккхашше а, берда т1а г1адж лаьца латтача Любаси Лидаси шинне а цхьатарра д1ахийцар шоай бера г1адж.
   Шинна кулгаца лаьца ший бе йоалла г1адж д1ахецацар Мадинас, цхьабакъда цох из 1о мел г1арт, цунца хи чу 1очуухар г1адж а. Дукха юкъ ялалехьа хин т1ехьнахьа духхьал г1ажа юхьиг мара йисанзар. Цул т1ехьаг1а еррига ураг1ъера г1адж. Цхьа ха яьккхар оаха, хиннар кхета ца деш. Тхоаш кхерадар духьа Мадина хи чу  ше   1очуте1ача сана хетар тхона. Иззал хи чу Мадинас са доахаргдоацилга эггара хьалха Любас кхетадир. Ц1ог1а а теха, к1аьнкаш лувчаш боахкачахьа хьалъедар из ше ма могга. Цунна т1ехьа тхо а дайдар.
    Мадина хи чура хьалъяьккхача хана ший низаца х1ама дулургдолаш яцар.
   «Б1еха хина а ца 1еш, ма чам боацаш хиннад хьо хий, - йоахар Мадинас ше хьаметтаеча, - Х1анз-м 1омалургъя хьона со наьк де».