ЧОЯ ЧАН*А
Йомак
Вер гыч верыш чонештылшыжла, икана чана колын шуктен, пуйто уло кайык туняште ош когерченын илышыже эн куштылго, эн сай. Адакше тудым ен-шамыч шке оралтыштышт ашнат да нигунам шужен илаш огыт пу, тамле кочкышым пукшат. Тунамак чана шонен пыштен ош когерченыш савырнаш. Но кузе шонышыш шуаш – шкежат огеш пале.
Шуко ма, шагал шонен коштын чана, но шонен шуктен: кайык туняште эн мудречлан шотлалтше кайык дек, тумна дек кайыман.
Мия чан*а тумна дек да турло семын сорвалаш туналеш, шкенжым ош когерченыш савыраш йодаш пижеш. Тудыжо колыштеш-колыштешат, тыге манеш:
-Ом керт мый тыйым когерченыш савырен.
-Кузе туге от керт? - огеш чакне чан*а. - Тый вет эн мудреч, эн ушан кайык улат.
-Мый юзо омыл, ом пале, кузе тылат чан*а гыч вес кайыкыш савырнаш, - манеш тумна.
-Ко вара пала? Ала каласет, кон дек мылам кайыман? – йодеш чан*а.
-Орам веле, ко тылат полшен кертеш, ала? – пелешта тумна.
Тыгодым чан*а теве-теве шорташ тун*алеш: туге чот тудын ош когерченыш савырнымыже шуэш. Тумнат тудым онча-онча да манеш:
-Каен ончо шогертен дек, ала тудо иктаж-мо семын полшен кертеш. Такше тудо шкенжым чыла палышылан шотла, пуйто уло уверым кужу почешыже коштыкта.
Кая чан*а шогертен дек да тудым турло семын сорвалаш туналеш, шкенжым ош когерченыш савыраш йодаш пижеш. Шогертенет чан*ам колыштеш-колыштешат, тыге манеш:
-А тый шкендым ош когерчен гай ош тусыш чиялтен ончо, ала тыйымат когорченланак шотлаш туналыт.
Тыгай ойлан чана моткоч чот куанен колта. Лач иктылан опкелалтеш: кузе шкеже тидын йотке шонен шуктен огыл? Но нимат огыл, шогертен йолташ полшен. Путырак нолтшо кумылан шке илемышеыже чонешта.
Икмыняр жап гыч чан*а ош чиям верештешат, ош тусыш чиялталт шогалеш. Вара каваште чон*ештылше ош когерчен-влак тушкам ужын, нунын коклаш ушна. Пеленыштак айдемын лумын чон*ымо когерчен левашыш илаш пура.
Когерчен-влак тудым шке тукымыштланак шотлат, пырля пукшат, й;ктат, малаш пыштат. Тыге чана когерчен-влак дене пырля илаш тун*алеш, тувыт шонымышкыжо шуэш.
Шуко ма, шагал ила тудо когерчен-влак коклаште нунын дене пырля ракатланен, куштылго илышлан йывыртен – тидым каласаш неле.
Но икана чан*а йоршешак шоныдымын-вучыдымын шке семынже, чан*ала каралтен колта. Тунамак когерчен-влак кожганат, чан*ан чояжым умылат да тудым шке тушкашт гыч поктен колтат.
Портылнеже ынде тудо шке мон*гыжо, моло чан*а-влак коклаш, но нуныштат тудым ынде шкешт деке огыт пурто. Тыге чоя чан*а тачат ялт шкетак чон*ештыл коштеш.