Стихи и поэмы на даргинском языке Дила дунъяра нур

       
      Г1яйша Кьурбанова


Дила дунъяра нура
 
Г1ЯХ1СИ ДЕВЛИ

Г1яйша Кьурбановала творчестволичила нуни гьачамалра макьала белк1унси ах1енри, иличила даргала ва царх1ил маллатунала лук1ути-ургаб чуйнара-сера  гьанбушира виасра.
Лебти саби Дагъиста лебилра-сера миллатунала ахъти х1урхъазиб  х1ербирути, урк1би гьаргти, адамтас дях1 шалати, х1ялалси бузерили ара-сагьли бих1ути, азадли ва разили г1ямру дурк1ути адамти.
Илдала дев ц1ябдеш гьарахъдируси шалагъуна бирар, милиги ихъахъуси шараб-шинна к1ант1гъуна бирар. Илдала дев альпинистлис бахъ х1яжатси миъбялчангъуна бирар. Х1ера, идигъунти дубурлантазирад ца сари Г1яйша Кьурбановара, х1янна х1урхъала удиб мерлабиубси Кьярбачимахьи  бик1уси шилизир ак1убси рахъх1или учительница.
Дагъиста писательтала союзла председатель Р. Х1ямзатовла сипта х1ясибли, Москвала  кумекличил  дубуртар улкала бахъал дурх1начи чула вег1ла мезаначил, 1980 ибил дусличибад бех1бихьили,   «Лачин» журнал башебсииб. Дарган мезличил дурабулхъуси «Лачин» журналлис редактордеш дарес дилара талих1 биуб.
Саркъибти, пасих1дешли парчдик1ути, макьамтиван каргьурти  назмуртачил 2 азир дурх1ячи ник1а буч1антала хъули абиц1усири «Лачин» журнал   Г. Андерсенна премияла лауреат Р. Рашидова ва  царх1илти  машгьурти поэтунала произведениебачил.
Ник1а  буч1антас  поэзияличил къяйли бишт1атас хасбарибси прозара г1яг1нилири. Илбагьандан 1984  ибил дуслизиб ил журналла редколлегияли «Бег1лара г1ях1си хабар» ибси конкурс багьахъурсири.
 Тамашах1ейэс аги хабардерхурти писательти, поэтуни, журналистуни, художникуназибад  чеббик1ибси жюрили итогуни каибх1ели.
1 ибил мерличи ва арцла шабагъатличи  лайикьрибик1иб гьачамлис  бахъал буч1антас тянишли ах1енси ДГУ-ла филфакла студентка Г1яйша Курбанова.
Халкьли бурули бирар: «Чердик1ибти дугьби агарли, деза бетх1ерар, жагаси макьам агарли, далай бетх1ерар» или. Девлара макьамлара  мяг1на балуси  Г1яйшала  дурх1начи дахъал диги лерли урдухъун.
Дахадаевла районна Худуц1ла  шилизир учительницали рузес  рех1рихьибси, ва Сагаси Къаякентла школализиб ил х1янчи даимбарибси авторли дурх1налара ва  илдала бег1талара  халаси х1урмат  сархиб.
Сари рег1ти дурх1ниван урх1лара дурх1ни бигахъух1ели биэс илала  белк1назир ник1абала вяшат1алара, илдала  гъайалара аръа маркала к1унт1риван умути ва тяп илди к1унт1риван  лямц1дулхъути.
Ну дебали харивиахъубра Г1яйша Кьурбановала творчестволив хатах1ийкнили. Уктемдеш агарси, халарерхни х1****уси ил авторла пагьмули буч1анти разибирниличи бирхаудира леб.
Дубурлатани бурули бирар: «Г1ях1си девли къаркъара г1ях1булхъахъа».  Г1яйша Кьурбановала поэзияли буч1антачи асар бирули саби.

Ильяс Х1ясанов, СССР-ла писательтала Союзунала член.
СССР-ла журналистунала Союзунала член.
(2002 д.)

                Нешла мезличила

Дигахъис наб нешла мез

Манзилли барсбарибти,
Давлали къагъбарибти,
Хамти  адамтазибад
Рахли аргъасли нуни:
Дарган мез х1ейги или
Ц1умбик1ар дила урк1и. 

Урк1и ц1умх1ебик1ару,
Вег1ла мез ганздиралли?
Нешла рух1ван ах1ерти,
Г1язиз жанван дурхъати,
Дила хала бег1тала
Мез мучлах1едиралли?

Гьайбатти далуйтачил
Шурми миц1ирдирути,
Хумартала цун урк1би
Г1ях1 девли шадддирути,
Дигахъис наб нешла мез
Набра кьисматли гибти.

Нешла мез

Даршдусмазир ак1убти
Дарган наслубала мез,
Х1уша х1едалутала
Дахъдик1улигу гъай-мез.

Г1ямрулизир кьисматван
Наб букьрули даибти,
Бег1ла гьалабси гьигьван
Х1илизир т1инт1диубти,

Нешла х1ялал а ниъван
Дигиличил дагьурти,
Гардла малх1ям далайван
Дагърилизир далгунти,

Шарабла урунжливан   
Милиги ахъахъибти,
Азихъла бут1аливан
Набзи кьуват керт1ути,

Дай урк1илис дарманван
Дардлис сабабдирути,
Шурми-ургаб т1амаван
Аргъайзир г1ералгьути.

Вег1 ак1убси Ват1анван
Даргантас дигахъули, 
Калабая, нешла мез,
Наслубани руркъули!




Дила нешличила

Дила нешлис

Цунрухъи т1ашризасли,
Неш, х1у гьаларилзулри:
Милигси шичи кьяйда
Набчи гьалакрик1ули.

Неш, х1у чераэс нура
Лерра даим х1ясратли:
Гушси кьац1личи кьяйда
Х1ечирях1 гьуц1рик1ули.

Г1ямрула гьундурани
Ну гьарахърикахъасра,
Гьарахълирра х1ечилра,
Неш, кьакьамарик1уда!

Нуни кайц1уси гьар ганз
Х1елайчил умцулира.
Х1у шишимх1ерик1ахъес
Ну даим къайгъназирра.

1980 д.

Дард мабагьаби х1уни         

Нуша шаддирахъули,
Х1ед х1у гьанх1ерикуси,
Нушаб къияндикалли 
Мякьлар камх1ерируси.

Х1ед кьисматли баибси
Лебтачил барх бурт1уси,
Агрилизир риадра,
Ламус барес гьалакси,

Гьарахъти пулантира
Гъамтиван бигахъуси,
Г1ях1баркь барес риадли,
Талих1лизи буйг1уси,

Нуша х1евсули лерай,
Х1ули кьяп1х1ебарибси,
Нуша х1еделкъи лерай,
Дубша кьякь х1ебухибси,

Чат1али жибх1налаван
Нушала гьигь иргъуси,
Нушала дях1 дамкьалли,
Чарх шишимта игуси,

Неш, х1ела гьалаб г1урра
Икрамбирулра нуни.
Лерти къайгъначиб имц1а
Дард мабагьаби х1уни!

1981 д.

Дила марзла хъубзара

Бяг1уси маргь бикуси
Минала муракьяна,
Арши миршли иршуси
Абадла аршикьяна,

Бахъ бархьли гъарш кайуси
Дила марзла хъубзара,
Релкъаби х1у г1ямрули,
Калаби ара-сагъли!

1982д.

 Х1ела къайгъначил сарра

Х1ячма тяп гимиргьиван
Х1уни сарра рих1уси,
Гьар сагал атх1еблизир
Вавалирирхъяхъуси.

Х1ела х1ячмачил сарра,
Неш, ну тазарик1уси.
Берх1иличи вавниван
Жяг1яйчи карц1рируси.

Х1ела къайгъначил сарра
Къугъали х1еррируси,
Алавчар дегъх1елира
Тяп ц1едешван, рилкьуси.

1983 д.

 Неш

Ну х1ерак1или г1урра,
Неш, х1у кьакьарак1илрив?
Ну чаррируси гьуйчи
Мурталра х1еррик1улрив?

Жявли ну чаррухъахъес
Кьисматлизи рулгулрив?
Г1ях1ла хабар бурахъес
Г1ях1лази хьаррик1улрив?

Урк1и рях1ятбиахъес
Багьанаби дургулрив?
«Аба!» ибси дев аргъес
Г1урра гьанк1 агарлирив?

1985 д.

              Черрерхи, неш

Зайван г1****гьуси т1амазизибра,
Неш, х1ела набзи жи даим бикьулра.
Х1ела игьдибарли, х1ела хьулана
Берх1или ванзаван ванарирулра.

Дила гьарбизунас, дила хат1абас,
Неш, х1ела х1ерлизиб кьимат бургулра.
Дигила мурхьдешра т1алабкардешра,
Черрерхи, неш, х1ела кьанни аргъира.

1989 д.

Сен сарри, неш?

Сен сарри, неш ах1ерси,
Дугурби «духъянх1ели»,
Нушачила пикрума
Х1ед гьанк1 бумц1ахъух1ели?

Неш, г1ях1ладли дашулив
Шишимти дахъ зумали?
Пуланталара анц1кьи
Урк1илар дих1ух1ели? 

Румсахъулрив мурталра
Г1ямрула г1узруртани?
Гарчли бирц1улив х1ела
Улукьутала кьани?

Ц1уммарик1уд, г1язиз неш,
Х1улрурк1ен рахъ разили,
Талих1черли х1ерриэс
Саррину х1у лийикьли.

1990 д.

Х1ела мякьлар риасли

Неш, х1ела мякьларх1ели,
Наб ришт1асиван билзан,
Мурили гьанк1ли русес,
Х1яйратес иштях1дулхъан.

Дунъяличир дард-анц1кьи
К1ундац1ибтиван билзан,
Аязти талих1черти
Дурх1ядеш гьаладилзан.

Х1ечирад гьарахъх1ели,
Замана чарван билзан.
Манзилла т1имир-химир
Дахъ дархибтиван дилзан.

Анц1кьи шаха мирхъиван
Кьац1дашутиван дилзан,
Г1ямрула кьяч1ик1уни
Ахъес, агь, г1ядаббилзан.

1994 д.

  Ц1абилкь биршулри х1уни

Юртла жагаси г1ямзи –
Ц1абилкь биршулри х1уни.
Г1ядатласи, чебях1си
Ихъулри х1янчилизи.

Урк1ила дигиличил
Гьандиркахъулри дусми,
Разити ва пашманти
Садирхъулири бурх1ни.

Чум урк1и анкъиливан
Ванадарири х1уни?
Ламила шалаливан
Чумла дях1 шаладарри?

Чуйна къарцин дусмала
Г1ядаб беркунри х1уни?
Бура, чуйна балгнани
Дубурти делх1ехъунри?

Юх, ах1ен г1ядатласи
Ц1абилкь бухънабаибси,
Г1ямру гьандиркахъуси
Саб бикьри лех1кахъибси…

2000 д.

Лебталалра нешанас

Дигира дарданира 
Нешлацада дирару?
Нешла кьяйда вег1личи
Урх1ла урк1и изуру?

Нешливан сабурличил
Чини анц1кьи чекайсу?
Урк1ец1ира карц1ира
Чини нешливан дурт1ув?

«Бируси ах1ен, – иру, –
Нешаналацад рях1му».
Нешли сари дурх1нала
Дих1ути лерил г1ямру.

2004 д.

Неш, х1елацад диги чех1едаира

Рахъ белхаагарси набчи цайналра
Г1ясириэсалра рирх1ерируси,
Мучила кьякьцада кумекличира,
Мургьи гибх1еливан, харирируси,

Неш, х1елацад диги чех1едаира
Х1урулг1интази-барх буйг1утазирра.
Х1елацада сабур агни баласра
Хабарли бурибти нартаназибра.

Гьанна нура-рархли неш риаслира,
Х1ечи хъарихъули, неш, ну лералра.
Хъябшли, ухьаличир даим риадра,
Х1ела дигили ну ц1акьрирахъулра.

Ганз кац1ес чархлизиб ц1акь х1ебургадра,
Насих1ятла девли ну г1еррурцулра.
Алавла чебаэс нур ках1елалра,
Дигила нур х1езир чедиулира.

Адамта сецадла дусми дерк1алра,
Нешличи х1яжатли кавлан мурталра.
Рахъ хамли, бек1 ахъли рашуси нура
Х1ела гьалар г1урра кьукьмусриркулра.

2005 д.

Урк1и ц1умбулхъулигу

Урк1и ц1умбулхъулигу,
Х1ерризасли, неш, х1ечи.
Нурла дишун х1улбазиб
Шявдеш чебиух1ели… 

Дец1игулигу, хапли
Гъезби х1яршвандарасли,
Шинкьян ц1удара чурми
Х1яндешли дуцибх1ели…

Дец1ра мурхьбик1улигу,
Х1у рухънараибх1ели,
Мякьлаб гъайбик1утала
Х1уни х1ебикьух1ели…

Чарх зерзербулхъулигу,
Рахли к1ант1ирак1адли,
Гьинталаван кунк кьяшми
Мегьван дек1диубх1ели…

Кьакьара рулхъулрагу,
Рахли гъайкарухъадли, 
Х1ела кьисматла бурх1ни
Набзи гьандикадли…

Бура, неш, се барасли,
Шадриэс х1у рируда?
Гьалар кьяйда рахъ кункли,
Се барасли, рашуда?

Х1у жагьриахъес, марли,
Агарагу, неш, ахъри.
Рирасри, дарман баргес,
Дунъя умц1ира нуни.    

2006 д.

 Ва дила дурхъаси неш

Дудешла дях1 х1егьурси,
Нешла агри беркунси,
Ялкъуздешра гашира,
Дахъ жявли чедуркъубси,

Ва дила г1язизси неш,
Чуйна х1у ц1умрухъунри?
Дец1ла мурхьдешли чуйна
Х1у кьакьарухъахъунри?

Дургъба кьяраиб узи
Чарухъахъес рулгуси,
Чарухъунси узира
Жявли х1яриихьибси.

 Жагьси  рузилизирад
Жявли мях1румриубси,    
Рях1муагар кьисматли
Гъамтазирад релт1унси,

Ва дила къугъаси неш,
Чуйна г1ядабрухъунри?
Дахъ жапати г1ямрули
Чуйна ц1ухкарарири?

Алжанала унзурби
Гьаргли лерай ребк1ибси,
Ва дила дурхъаси неш,
Алжайзир чераргъаби!

 2008 д.

Х1ергъис г1ур х1ела балга

Берхъиб кулпетлизирад
Ца х1уцун калунх1ели,
Узи ветахъиб ибси
Барх1и гъамбик1ух1ели,

Дахъх1и т1ашаиб нургъбас
Сенрил ари лугули,
Янила дугурбазир
Риради ц1умрик1ули:

«Агь, узи, лех1кахъили,
Сен илцад гьарахъсири?
Рузила х1ебилшуси
Урк1ила ц1ум х1ергъулрив?

Берх1или нураначил
Х1урхъи гьалах1елзулив?
Чях1-чях1ибала к1ухла,
Узи, чех1ебихулив?

Х1еб далцути хъумала,
Узи, т1ем х1ергъулирив?
Диг1ян дигай дуруси
Унра гьанх1ериркулив?

Чинаври, узи, гьанна
Уктемли х1ериубси.
Жявли чедибдешличил
«Черулхъасра», – вик1уси.

Паргъатрилив х1ябразив
Узбала къушумличил?
Дунья паргъатбиайчи
Т1ашлирив къарауйчив?

Узи, жаваб бихагу
Чархла диъ диц1улину,
Бура, х1ед кумекличи
Арцес х1ядурлира ну…»

Дергъла ц1али вигубси
Чарх1евхъун узи х1ела.
Дец1ла ц1али ригубси
Бишун х1елара т1ама…

Ва дила г1язиз аба,
Х1ергъис г1ур х1ела балга.
Дургъби тикрарх1ейахъес
Рулгаслира ну гьанна.

2009 д.

 Чизи урк1и дуриша

Масхара бурух1ели,
Хъяшаван дукарк1уси,
Сагникад рашух1ели,
Г1улухъаван х1улк1уси.

Лебил г1ялам халкьлисра
Кумекбарес х1ядурси,
Къияндикиб мерличи
Хъярхъли музарулхъуси,

Ва дила къугъаси неш,
Х1ялалли х1ерриубси,
Адамдеш ахъли дих1ес
Гъазали карерхурси,

Нушани дурутачи
Жагали лех1рилзуси,
Адабчерли дирахъес
Мурталра г1ерругьуси,

Ва дила жагаси неш,
Жайран кьяйда малх1ямси,
Диги т1алабх1ейрули,
Даим карц1и делг1уси.

Гьанна х1ела гьигьалра 
Набчил барх агарх1ели,
Ну чичи лех1ризиша?
Чизи урк1и дуриша?

2010 д.

 Неш, х1ела баркьуди чебиулира

Гьар х1ялал адамла баркь-бацлизибра,
Неш, х1ела баркьуди чебиулира.
Лебил нешанала пишбяхънилизиб
Х1ела малх1ямдешра гьанарулира.

Гьар х1ечи мешуси жагаилзулра,
Х1уван гъайбик1ути бахъ бигахъулра.
Дурх1нас нешлайчибра дурхъаси сурат
Лебси ах1ен  кьалли, Дунъя умц1алра.

2011 д.

Ну ак1убси юртлизир

Рак1илрагу, неш, г1урра
Х1у агарси юртлизи,
Урц1абиубси  шила
Г1янц1биубси къат1лизи.

Кьарли дертурли сари
Х1у рашути гьундури.
Х1у х1ерриуб г1ямзила.
Бярг1или саби анкъи

Кьакьали саби урк1и,
Х1у раргес х1ерирули.
Ца х1ела гьигь ах1енси
Г1ямру лерал дузули!

«Ва дила рурси!» или,
Неш х1у гьуних1ериуд…
«Дила г1язиз неш!» или
Нура хъябруцх1ериркус…

Юртла гьаргала саби
Арц1и кьарли бак1или,
Урц1а юртла лацурти
Сари п1якькадикили…

Лех1деш саби юртлизиб
Лих1би г1янц1дирахъули,
Г1ямру къант1ти диънилис
Къат1 бикьри бетаурли.

2012 д.

Дудешличила

Дила дудешла х1ябличир

«Х1улби пишдирхъи, – бик1ар, –
Гъайик1ух1ели, х1ела».
«Ил – х1ялалдешла лишан
Саб, – бик1ар, – дубурланна».

«Дях1 х1едамкьахъур, – бик1ар, –
Г1ямрулис ца адамла».
«Ил – асилдешла лишан
Саби, – бик1ар гъабзала».

«Ахъли гъайх1ейк1и, – бик1ар, –
Диуб-дарибтачила».
«Хамдеш агнила лишан
Саб, – бик1ар, – ил адамла».

«Бунагьагарри, – бик1ар, –
 Гапх1ейк1и сунечила».
«Ил – адамдешла лишан
Саб, – бик1ар, – багьадурла».

Гьаниркахъули халкьли,
Х1ечила гап иргъулра.
Бек1лил гапла х1ергъули,
Миц1ирли дигахъира.

           Дудешлис

Кьанси дуги баайчи,
Ну жуза руч1ух1ели,
«Х1улби сукъурдирарну,
Маруч1ад», – вик1усири.

Дек1си х1янчи бирули,
Рахли ну чераасри,
«Жявли рухънариудну,
Гьигьбати», – вик1усири.

Дуг1ла гъаайик1усиван
Ну лех1х1ерилзусири.
Дигили махик1ахъни
Итх1ели х1ергъусири.

1987 д.

     Дудеш гьаниркахъули

Х1ела бузерила гьалак гунзрала
Т1ама иргъулира к1ухлизиб х1ерк1ла.
Чуйнара хъябхъяла варачаннизиб,
Берцахъурри х1уни дурзам мазала.

Тях1уси ц1уэрли дукайзиб сунна
Набчи шят1ахьила биахъу т1ама.
Чуйнара х1унира бахъ иштях1личил 
Шят1ахьи бяхъири риш1аси набра.

Х1у гьаниркахъулри или гьанагар
Арцантани чула вич1иръайзивра.
Булбултачив жявли савли алзули,
Чуйнара г1яйдарри х1ункьри мукьрала.

Пурс кьяцнала уктем кабизлизибра,
Дудеш, х1ела сипат гьанарулира.
Чуйнара ахъири тяп илданиван
Шурмар лусентира х1урхъла дукьбира.

К1ап1буцесван, ванза дигуси х1ела
Чумра къел чейулра санбазир х1урхъла,
Дигахъира набра тяп х1уни кьяйда
Къел калахъес дила бузерилара.

Х1ела х1и сар, дудеш, набзир дузути

Дунъяла мяг1ни-х1ял дагьес дигули,
Дурх1яла х1улбачил х1ерризурх1ели,
Х1урхъла санбазивси х1у сайри, дудеш,
Г1ямрула чебях1деш наб гьаргбарибси.

Т1ерхьали белкунси хъатлар далхути
Жанагар гежбара ц1уръа мукьарра
Кьарлизир думх1ули чедаибх1ели,
Багьурра: се сабил бузери х1ела.

Къукъу-рямкьли, дудеш, урух1ерили,
Шах-сирисли, забли вамсх1емсахъурли,
Адамдеш дих1ули, г1ямру дерк1ибси,
Аргъира, ну х1ечи риъни мешуси. 

1986 д.

Дудешлис

Г1ямрулис ца адамла
Урк1и х1ебакьахъунси,
Х1урулг1инван х1ялалли
Х1урхъазив х1ериубси.

Дудеш, х1унира дунъя
Х1****ирагу балтни…
Т1имкьли хьанц1а бец1 кьяйда
Изай кьакьаварайчи…

Дуг1ла миц1ираг-булан
Дурх1ниван дигахъуси,
Иш дунъя г1ях1бухъахъес
Г1ях1цад къайгъи барибси.

Х1ела пишдирхъул х1улби
Х1****ира кьяп1дирни,
Мяшт1си, милигси х1ерли
Бег1 г1ергъи х1еризайчи…

Дургъбала кахти ц1али
Чуйнара ц1ухкарибси,
Хъябхъяли, бурямтани
Лусенван велкахъунси,

Цунси хьураируси,
Гушси кьац1ла ируси,
Х1ела кьадри х1ергъира
Шалал дунъя батайчи.

Дудешлис

Х1ед дуббатличил дуц1ли
Сагнази ляркьух1ели,
Дудеш гьунивиади
Дигиличил гьарх1ели.

Х1ела бузериличи
Пахрули рирц1ух1ели,
Х1ед г1ях1ти дугьби даргес
Урк1и гьуц1бик1усири.

Дугьби гьаннара лерал
Арх1ели делк1унтиван.
Х1у миц1ирли агаркъи,
Рух1 миц1ирдирутиван:

Муртрил нуни делк1унти
Дугьби г1урра кайсулра.
Илдазиб х1ела сипат
Гьамадли чебиулра:

«Дубсила ваях1личи
Г1ярбук1анта някьишван,
Сирх1яла  дубуртачи
Маза-мукьрачил лук1ан.

Гиличирти мачниван
Дукьбикад мукьри дикан,
Г1ежа-къяйла къайгъназир
Лерилра г1ямру дурк1ан,

Някъла х1ярамдеш агар,
Х1ечила гап иргъулра.
Бек1лил паргъатдешагар
Х1ед баркалларик1улра».

Х1ялалси бузерила
Х1ерзи г1елардатурли,
Ц1елдалиув усадра,
Кавлад, дудеш, г1ибратли.

Дудешлис

Х1у миц1ирли левх1ели,
Чуйнара г1якьлу бурри.
Урк1иличир калести
Дугьби тикрардарири:

«Рузен,  х1ед бузерили
Разидешцун бихесли,
Х1яяла дях1имц1айзир
Дях1 умули чейэсли.

Рузен, бузериличи
Мякьлабти карц1биресли,
Рузен, х1у рег1си х1ерзи
Ванзаличир калесли».

Гьанна иргъх1ергъух1ели,
Х1ела духути дугьби,
Урк1ира кьакьабулхъан,
Сурсра кьац1бурцу дец1ли.

   Дурх1ях1елила дунъя

              Дурх1ядеш

Дурх1ядеш – гьайбатдеш, дикилра чина,
Халаахъили рахъ жявли нура. 
Арбухили вавнар сих1рула к1ана,
Дуг1аили «х1янчи» дагла хъяшала.

Аръа к1ант1личилси вавас уммайра
Зурх1ябла ранг касес их1елла гьуц1ра,
Савли берх1иличил гьибандибира
Х1улбала гьаларгу гьаннара дила.

Сагнала михик1ла бурчули хала,
Чедибирхъух1ели сурат х1урхъала,
Хапли батбухъунси ришт1ал хъяшала
Хьуланала айгъир баилри чина?

Ахъти зубартачи ахъх1ериубра,
Дунъяла дубличи раъх1ераира,
Сих1рула к1анали лерхул к1ялг1нира
Делши т1ашли ах1ен, марли, гьаннара.

Жавлил к1унбац1ибкъи сих1рула к1ана,
Хьуланала айгъир батли саб г1урра:
Дахъдик1ар къайгънира, дарес х1янчира,
Агь, дурхъал дурх1ядеш, х1ушарав г1урра?

Гьанбирки  ришт1ах1ели

Гьанбирки  ришт1ах1ели:
Х1яна  х1урхъала  г1елаб
Ванза агара или.
Ца талих1: х1урхъи-г1елаб
Дунъяла дуб х1ебиъни,
Ванзалантасра набра
Дунъя журугси биъни.
Или х1ебиаллири,
Ц1акьтани ц1акьагарти
Дубличибад т1ях1ии.

Гьанбиркур: зилантачил
Чидилла бахъал лебал
Буйг1утири тухумти.
Ца  талих1: даим  г1ялам
Гьалмагъдешлиг1иб умц1ни,
Дунъяла адамтала
Ургар узидеш дузни.
Или х1ебиаллири,
Дунъяла инсантала
Жинс жявлил убабилзи.

Г1ямру дарсх1ейк1ес х1ейрар

– Х1ера, иш дила х1усбулхъ,
Ришт1ах1ели рашуси,
«Шичи аркьулра!» или
Мурталра реткайхъуси…

Х1ехарах1ели нуван
Бишт1ати х1язлизиб саб,
Тякбухъи, гербулхъули,
Къулдумег1бик1ули саб.

– Гьаригу, карулхъасра, –
Дурх1начи гъамрирулра.
Рурсби махбик1ули саб:
– Т1ашризи, кариркудра!

– Карикасли, карикас –
Х1ушара каркулрагу.
Лерил ибкьдизадалли,
Ахъруцес диишагу…

Къадалабси миъкадли
Гъяйличир ну урцулра!
Агь, дурх1ядеш, дурх1ядеш,
Х1ябра мурити лерра…

Миъ-ургабси къаркъачи
Гъяй саби гачбиркули,
Мурхьси дардличил набзи
Х1усбулхъ бархьбалтахъули. 

Инсан сели виркьалра,
Дурх1ядеш калес х1ейрар… 
Г1ямру дарсдик1ахъули, 
Дусми арх1ешес х1ейрар.

Зимбулхъан дила урк1и.

Вавни-ургар румх1ули,
Дила шадли дерк1ибти
Дурх1ядеш гьандикалли,
Зимбулхъан дила урк1и.

Зимх1ебухъес бирару,
Дусми шалг1ердулхъалли?
Наб ах1ерти х1урхъира
Шантани дархьдалталли?

Дубуртазир далгунти
Шурмазир г1ералгьути,
Далуйти иргъух1ели,
Шип1бирг1и  дила урк1и.

Г1янц1х1ебирару гьанна
Итди дезни х1ергъасли,
Сирх1яла х1ябкубтира
Дуб-дубли деткайхъалли?

Г1ямруличила пикруми

Бархьдеш баргес умц1ули

Бархьдеш баргес умц1ули,
Г1ямрура харждарира.
Г1ямру аргъес дигули,
Г1урра гьанк1 агарлира.

«Чебях1тази» буйг1ути
Убях1ли уббургулра.
«Ц1акьтани» ц1акь агарти
«Бибгух1и»,  х1якрилзулра.

Х1ялалтала сабурли
Х1яйранра рирахъулра,
Ях1-ламусла бе1тани
Харира рирахъулра.

Адамтазир адамдеш
Калаб или рулгулра.
Адамдеш ц1идик1алли,
Шаддиэсгу г1ямрура…

Х1ялал г1ямру дурк1утас

Г1ях1си дев бурибсилис
Дунъя пешкешбирути,
Ванали х1еръибсилис
Дай урк1и бедлугути,

Насих1ят бурибсилис
Идбаглисван дулгути,
Майали к1ант1дик1ули,
Х1ялал г1ямру дурк1ути,

Мякьлабта дубахъайчи
Урк1ила х1ял иргъути,
Аргъала лералцадх1и
Дигили парчдик1ути,

Зях1матчиби, х1ушаван
Лямц1х1ейк1ар наб зубарти,
Х1ушаван наб улкх1елкан
Заблис г1ергъи зурх1ябти…

Ях1-х1яя дих1ирану умули

Г1инцла бух1наб милкъиван
Цабех1 х1ербирух1ели,
Ну тяп имиалаван,
Рузира х1ерумсули.

Аршилизир вацниван,
Цабех1 хъямбашух1ели,
Варъа бурчул мирхъиван,
Рузира ну х1ясратли.

Ибуси буребаван,
Каласлира ну ч1янк1ли,
Дард агара: ях1-х1яя
Дих1ирану умули.

Адамлис Адам х1ейри

Дубуртазир дахъ хъярхъли,
Диркьаличир паргъатли,
Варачай агурбиван 
Даим дях1 дарсдиралри,
Адамлис Адам х1ейри. 

Дубрир хъябхъя дирули,
Диркьанир кьар игули,
Бархибх1ели аргъливан
Бархьагардеш биралри,
Адамлис Адам х1ейри.

Г1ямрула къант1дешличила 

Урх1ла дях1 дамкьурли чедаибх1ели,
Урк1и кьакьабулхъан: «Се биубара?
Гьанагарси балагь чебак1ибара?
Урк1илизиб дяхъи ц1ибхъбулхъулира?»

– Адамти, мякьлавси цунухъунх1ели,
Дирути датурли, музадулхъена,
Ил х1ушала мякьлав левалцадх1ели,
Тилади сабину, ах1ервирена…

Балас, г1яддабилзни ил вебк1ибх1ели,
Уруздиэс чевкъни, вайбиубх1ели,
Ягъари, г1ямрула къант1дешличила
Ил миц1ирли левай, пикридулхъена …

   Чумилра чебаира

Чумилра чебаира:
Урх1ла дец1 иргъутира,
Иргъутала г1ердаэс
Бажардибиркутира.

Чумилра чебаира:
Урх1лис г1ях1 булгутира,
Урх1лис г1ях1 биубх1ели,
Кьакьали улхутира.

Дард аги, г1ях1 бирути
Г1ях1ил х1ербираллири.
Х1ялал г1ямру дурк1ути 
Талих1ли бургаллири.

Дец1 аги: х1егъбиубти
Хъулкнас – «хъулкни» иралри,
Г1ялам кьац1ли балхути
Гъубзнас – гъубзни бик1алри …

Вег1ебш,  лебал х1ялалти
Х1яли кьяйда биц1ули,
Ват1а усни дуцибти
Вацниван ц1ерхьбик1ули.

      Х1яжуртала тайпали

Х1яжуртала тайпали
Чус вахъ х1яжатси адам
Ванзалиувра ургу.

Чус х1яжатли ах1енси
Дях1ла гьалав виалра,
Чех1еили, лайик1у.

Пуланси виаллира,
Чус г1яг1ниси адамлис
Дигарцад ламус биру.

Г1ях1деш биркх1ебиркалли,
Дулек1ла узилисра
Душмайсван ламарт биру.

              Язихъ сай

Язихъ сай, шишимта ватх1ейусира,
Адамла дец1 аргъес вирх1ейрусира,
Инсантачи вирхес урухк1усира,
Игьдибарли урк1и бигахъубсира.

Язихъ сай, г1ях1лани хъумартурсира,
«Дерхъабла» тяништи бахъбаибсира,
Гужли машгьуриэс къайгъназивсира,
Бузерила майа х1ебушкубсира.

Язихъ сай, бахъличи даим х1ерсира,
«Талих1 сабил лябкьян», – хьулик1усира,
Дигай зубариван деткахъибсира.
Гьарх1ейзур хьулана вамсахъурсира.

Тамаша

Хасият г1ях1си адам
Сунела душмайзибра
Г1ях1сицун шали баргес
Умц1ар, кьиддавиалра.

Хасият вайси адам
Сунна гьалмагълизибра
Бат1еси шали баргес
Умц1ар, г1ях1лад вашалра.

Урх1личи карц1си адам
Чинар къавгъа диалра,
Маслиг1ятик1ес вашар,
Т1ерхьа-хунк1 чейгаллира.

Вахъ тамях1карси адам
Сунна гъамти биалра,
Цаличи ца кусбарес
Гьуц1ик1ар гьар мурталра.

Г1яжаибси бархибдеш

Г1ямрулизир дахъ-дахъал
Х1егъ чеэс чевкъулигу,
Илдачила лех1кахъес
Ахъри х1ебургулрагу…

Х1ярамсили х1ялалси
Х1егъсилизи луг1агу,
Хъулкили вилг1х1елг1уси
Ахмах кьяйда чейугу.

Мардеш х1едих1утани
Марти суткубиругу, 
Гъай-мез дахъ дигутани
Урх1 питнакар биругу.

Дахъдалгьли х1едалуси,
Даим вирг1якаргугу.
Вайгъубзнани г1ях1баркьра
Рушбатлизи буйг1агу. 

Г1ямрула иш бархибдеш
Мурт агарбиэс вара?
Туйличиб кьяйда г1ялам
Мурт х1еркабиэс вара?

Набван лех1деш диганти

Ахир агар гъай-мезли
Бек1 буч1есаибх1ели,
Дашира лех1дилзех1е
Дурх1нала вич1ирличи.

Кьясбиубтала к1ухли
Чарх зимбулхъахъух1ели,
Дашира, лех1дилзех1е,
Ц1уэрла агурбачи.

Ках1едурхул къайгънани
Х1ялагардарибх1ели,
Дашира, лех1дилзех1е
Урунжла макьамтачи.

Дибг1ян-хъяш уюнтази
Дархни шакдикибх1ели,
Дашира, лех1дилзех1е
Урк1урбала тимхъличи.

Х1ули лип1ла манзиллис
Г1ямру нушаб гибх1ели,
Дашира, лех1дилзех1е
Дунъяла бузниличи.

Пулук1х1ебиэс ванза
Чесагабик1ух1ели,
Дашира, лех1дилзех1е
Г1ямрула т1алабличи!

Сунна манзиллис гьалаб

Сунна манзиллис гьалаб
Ах1ебулхъан берх1ира –
Дугилис гьуни бедес
Гьалакбик1ар барх1ира.

Чула аргълизир ах1и
Чарх1едулхъан къургъира –
Замана баибх1ели,
Аркьян хъярхъли илдира.

Чула манзил баайчи
Пишх1едирхъур вавнира –
Чула заманаличир
Урях1каркур к1ап1рира.

Чула манзиллис гьалар
Дилкьх1едилкьан ризкьира –
Кьаниадли, беткайхъур
Баракатла лиг1матра.

Манзилла дуц1 хъярхъбарес
Ц1акь ах1ейхъур чилалра –
Ил дуц1лис г1елах1евхъес,
Игъбар саби, виалра.

Агь, вег1ебш

Набван бархьдеш бигути
Саби или гьанбирки
Лебил дунъяла г1ялам,
Вег1ебш, хат1арикира:

Майдайчир кьар датурли,
Урх1ла хъучиб бугули,
Ц1ерхьбик1уси унцгъунти
Вайгъубзни чебаайчи.

Нуниван урх1лис г1ях1деш
Булга или гьанбирки
Лебил жамиг1ятлира,
Вег1ебш, хат1арикира:

Унра хяла кьямлизиб
Лига халабилзули,
Гъямбашул лакьайгъунти
Хъямчиби чебаайчи.

«Х1улба чех1ебаибси
Марх1ебиру, – рик1ира, –
Инсантани цалилра».
Вег1ебш, хат1арикира:

Гьанбиркуси мар барес,
Марли лебси хъулгбарес
Вякълякъиван буч1ути
К1ибях1янти багьайчи.

Адам виубли г1ергъи

Делкъунх1ели даршути,
Гушх1ели кьац1дашути,
Ч1янк1си лига багьандан
Цали ца кадуршути
Урк1и агар буц1ачи
Вари х1у мешумаркуд,
Адам виубли г1ергъи.

Духълуми къирдирути               
Милкъяла къур батурли,
Жибх1нас кадушиб мучи
Дирар чякна дилг1ули.
Тахьли г1ямру дурк1ути,
Чякначи мешумайруд,
Адам виубли г1ергъи.

Миц1ирагра хъямлизир
Сар или х1ердирути,
«Алавтира нугъунти
Саби или х1яжурти»,
Х1уни х1у уввилт1ули,
Х1ечил х1у баришмайруд,
Адам виубли г1ергъи.

Ибх1еливан набчила

Вайси гъай аргъибх1ели
Г1ях1си адамличила,
Ц1ибхъбик1ар дила урк1и,
Ибх1еливан набчила.

Урх1лис вайбиубх1ели,
Чеасли шадиубси,
Чарх кьакьабулхъан дила
Барибсиван наб вайси.

      Г1ях1 дев

Г1ях1 девли к1ундиц1ахъу
Дардани хумартала.
Г1ях1 девли бушиндиру
«Рамчани» бахъ багьтала.

Г1ях1 девли кункдирахъу
Излуми зяг1иптала.
Г1ях1 девли ванадиру
Урк1урби бярг1ибтала.

Г1ях1 девли сагадиру
Умутуни карц1тала.
Г1ях1 девли умудиру
«Х1егъ пикруми» кьястала.

Г1ях1 девли адулкахъа
Хьулани ц1уръабала.
Г1ях1 девли к1иркадиру
Кьасани ц1акь камтала.

Бахъбааб г1ях1 булгути,
Г1ях1деш барес балути,
Устали чугурличиб
Гиван г1ямру диршанти!

Кьисматличила

Баркалла, дила кьисмат, гушх1ериахънилисра,
Баркалла мас-хазнала ну кепх1ерарнилисра.

Баркалла, амъур дигай набзи дагьахънилисра,
Х1ехарати хьулани талапх1едарнилисра.

Баркалла х1ед, дякьличир сецад къардрухъахъасра,
Г1ямрула гъундурачи г1урра х1еръахънилисра.

Баркалла х1ед, дардани набзи хьурадарадра,
Лебси кьиматлабирес бурсириахънилисра.

Жагьли лебалригу

Шах-сирисла гьигьли кьар деркьахъалра,
Пишбирхъуси х1урхъла михик1 вававан,
Дигили биц1ибси хам урк1и дила
Жагьли лебалригу, ну х1янриасра…

– Бурагу, кьасана ах1ербирулрив,
Г1улухъа хьуланас мардеш дих1улрив?
Г1ямрула бурямлис, бек1ла гъез кьяйда,
Мук1урх1якьяс или хъя барилирив?

Дигахъис

Дигахъис наб мурталра
Дубуртазир къунзрик1ес,
Х1урхъла ц1уба дях1иван
Х1яя умули дих1ес.

Дигахъис атх1еблизир
Ц1уэрличи лех1ирхъес,
Макьамтаур сих1рула
Дурх1ядеш гьандиркахъес.

Дигахъис дуц1румлизир
Вава-кьарлизир кайг1ес,
Дардани лайдак1или,
Г1ях1дешличи хьулрик1ес.

Дигахъис г1ебшнилизир
Х1урк1бачил шивк1иврик1ес,
Днъяла г1ях1ра вайра
Дурутиван  хьаррик1ес.

Байхъу даршдусла г1ямру
Хапли шалг1ердухъалра,
Дунъяличи бахъ карц1ли 
Жагьли лебалгу урк1и?

Чичи балагь бак1алра

Чичи балагь бак1алра,
Ц1ибхъбик1ар дила урк1и,
Набзи алт1ух1еливан
Балагь бихуси урги.

Чис вайдеш биаллира,
Диц1ур чархла бирк1анти,
Набзир жургъдик1утиван
Бех1 бугати урганти.

Шявдиъни гьалаб саби

– Жявли шявдирар, – бик1ар, –
Урх1 гьанни дисул х1улби.
– Шявдиъни гьалаб саби,
Калнилиличир «сукъурли».

– Жявли т1ашбилзан, – бик1ар, –
Урх1личи изул урк1и.
– Т1ашбизни гьалаб саби,
Калниличиб «кьут1али».



Сен г1ях1ла мерличиб вай бузар вара

«Шурла гъярбиклизиб бак1иб жярлисван
Рургъес чевкъаллира г1ямру багьандан,
Шараб-шинна к1ант1ра урх1личил бут1а, –
Г1ерругьи даим неш, – баркат башарну».

«Т1имкьлизи бикибси х1урхъла хъирхъаван
Х1ялагаррарадра анц1кьила дук1ли,
Сабурла к1ант1личил бут1аларии, –
Г1еввугьи дудешра, – цунх1ерулхъадну».

Г1еларит1х1ек1ира г1ях1си дев бурес,
Ну къарцинх1елира, урх1лис г1ях1 барес.
Набван г1ебх1ебугьив бег1ти урх1лара,
Сен г1ях1ла мерличиб вай бузар вара?

Душмайсра кьадармайаб

Душмайсра кьадармайаб
Цундеш яра ц1уръадеш,
Г1ердиахъуну чуни
Пякьиртас биябурдеш.

Кьадарбиралли бираб
Чус г1якьлула саркъибдеш!
Адамла чевях1дешла
Иргъуну чуни х1екьдеш.

Чисалра кьадармайаб
Излуми, я мискиндеш,
Лут1и кьут1ли бужуну,
Чуни игъбарагардеш.

Кьадарбиралли бираб
Чусра дигайла мурхьдеш
Амъур карц1айла гьигьли
Бихуну гьарлис шаддеш.

Урх1лисра кьадармайаб
Шишимтала кьут1кьудеш,
Гъудурбируну чуни
Г1ямрулизи бархибдеш.

Кьадарбиралли бираб
Гьарбизла х1улбук1ибдеш,
Гьарзабируну шадта
Манзилла авадандеш.

Кьадарбиралли бираб
Бургъантасра разидеш, 
Ват1ан сахъли бих1яхъес
Калаб чула арадеш! 

Белики, дура шабра

Даим дубурти гьанси
Ва дила бишт1ал урк1и,
Ши бац1булхъули или
Сен даим ц1умбик1улри?

Белики, дура шабра
Шанти шадли х1ербиэс…
Шаб биаб, дураб биаб
Ши хъумх1ертули калес…

Дурашарра шантани
Шандеш ах1ерли дих1ес…
Шаб цалабикибх1ели,
Узидеш имц1адарес…

 Дусла авалра манзил

 Сагал дус

Сагал дус. Берх1и саб нур чахьдирули,
Дях1ила пуслачир шалми улкули,
Дяг1ли гьалакси дуц1 саб х1ярх1бирули,
Азир берх1иличи х1яйранбиубли.

Чякначи – пуслазир севан дизулил!
Лагьначи – секьяйда шадли дуч1улил!
Дурх1нала х1язличи х1ясратриубли,
Талих1чер нешличи – сецад  х1улк1улил!

Замана, иш сурат тикрарбирули,
Дигулра гьар Сагал дус бак1ибх1ели,

Улкнира даршули х1еркадирули,
Нешани дурх1начи х1улра бурк1ули.

                Бурям

Даг хъамбашул дяг1ли ч1янк1биахъубли,
Лех1ли, г1янц1ли саби янила анхъра.
Г1ерг1иси гьигьличил бахъх1и бургъули,
Бяхъиб нартаниван, сар галгубира.

Галгуби, дахъ шишиммайк1удагу, 
Вавнадирхъудрану х1еблизир г1урра.
Мук1урх1ебик1урну балагьла гьалаб
Г1ямрула бурямли кьямауртира.

              Чарбиубси яни

Бускаунх1ели яни
Дях1и, дуг1би агарли,
Дирг1якаргибти вавни
Гьардак1иб ванзаличи.

Хъяшала ляжубиван
Пушдизурх1ели к1инч1би,
Исбагьила х1улбиван
Раб-рабдик1ух1и к1уври.

Дурх1яливан цаибти
Кайц1ух1и  х1ебли гунзри,
Вацачи тяп къиргъуван
Гъаргъли чебухъун яни.

Дамрухъяни дам кьяйда
Битиб ванза миъбани,
Г1ур шахли ва сирисли
Бярг1яхъиб ил зям-зямли.

Шишаван гьалагдариб
Анк1и-мях1ярла хъуми,
Сулдурумти аахъур
Гъинч1кадизурти к1инч1би…

Лебгу илгъуна пиша
Цабех1 адамтазибра…
Сен мер хъумурту вара
Аргъли яра инсанта?

Адамти шадбарес къайгъилизирра

«Гьачам къардухъунси верх1на къардулхъан»,
«Гьачам бариб дяхъи верх1на х1янсавдар»,
Айтубала мяг1на гьаргбирис или
Байтарман кьисматли хъя бараллира,

«Булхъуси берх1или ванах1ерибси
Шадх1ейру барх1ехъла дилшул нурана»,
Бег1тала пасих1ти дугьбала мяг1на
Аргъахъес кьисматли кьасбараллира,


Чумра гьарх1ебизла бяхъ чегахъили,
Кьисматли ну-рег1си шаддеш бяч1алра,
Дуц1румла дайлизир жанай вавниван
Адамти шадбарес къайгъилизирра.

Халкь даршули калалли

Русес дигахъух1ели
Гьалар муриси гьанк1ли,
«Гьанк1 бумц1уси замана
Бак1алри!» – рик1усири.

Дайдугила замана
Саб гьанна гьанк1 бумц1ули,
Х1улби чедихьаслира,
Урк1и саб ц1ибхъбик1ули.

Гьанк1 бемц1ни – селра ах1ен,
Г1ямру сагадик1алли,
Нушалара урх1лара
Халкь даршули калалли…

             Заб

Дигеси лех1деш саб алав чебихьи,
Забла вяшлацун саб т1ама иргъуси.
Рях1матла чях1лизиб, ванза балхуси,
Бузерила аги саби гьайбатси.

– Милигти гьарил жан далхулри, чях1заб,
Дузахъулри хъуми, ц1едешла унхъри.
Баркаллалра лебу бихнилис баркат,
Дахъалу х1ед Инсай дуч1ул саринти?

– Баркаллалис ах1и х1евзусив, гъари,
Х1екьлис ах1и х1янчи бирх1ебирусив? 
Дила бузерили дунъя жагьбирни,
Г1яру даимдирни – ил х1ебаибсив?

Хъубзарла дях1личиб шалал пишбяхъра,
Анхъчила х1улбазиб рурх1уси лямц1ра,
Вавни луц1ух1ели, хъяшала х1инц1ра
Алк1ули лералли, ташмишик1усив? 

– Х1униван г1ямрула мурад иргъули,
Узнилизиб инсай бургалри игъбар,
Кьясдешра гъаргъдешра машгьурдешличи
Камх1ейиши вара адамти-ургар?

Г1ямру х1ушаниван дерк1ес риасри…

Берх1ила нуранас дях1 гьаргдарили,
Пишдирхъулрав г1урра, дубурла вавни?
Х1уша кьяйда нура х1улбук1риличил
Х1ерризурсиригу иш дунъяличи.

Ак1ниличи шадли, халкьличи карц1ли,
Абулхъул Берх1илис саламрик1ули,
Дила ардякьунну жагьдеш дахъ хъярхъли,
Х1уша т1емдик1ена, уктемти вавни.

Мадигаба шахли, датаба миъли,
Ванза жагабарес атх1еб алк1ути,
Пишбяхъра калесну, х1уша лералли,
Г1яламла х1улбазиб х1илнабиркьули…

Атх1еб х1ушалаван къант1сигу манзил
Инсайс т1абиг1ятли кьадарбарибси.
Дард аги, марлира, къант1ти диалра,
Г1ямру х1ушаниван дерк1ес риасри…

Агь, ц1акь дигахъира         

Х1еръа гьари, галга г1ях1ил бузахъес,
Унрани чердяхъиб имц1а кьялуби.
Дигахъира илван анхъчи ретаэс
Дергъ диганталара алэсли мякьи…

Биркъуб галга-алав вялхъя анхъчили,
Шинни бахун ванза, г1явабарили.
Дигахъира набра дигьес къугъали
Ванзала дяхъурби х1янсах1евдесли.

Урк1и шадбирули шинишкабирар
Малх1ямси х1ерлиуб анхъчила галга.
Агь, ц1акь дигахъира вавнабяхъяхъес
Ц1уръабиубтала х1яйран пишбяхъра.


 Г1ях1си лебри х1у, Берх1и

Урк1ец1ила бег1тасра,
Урк1и бахъ х1ярамтасра
Цаван ванабик1уси,
Г1ях1си лебри х1у, Берх1и…

Атх1ебличи карц1тасра,
Дунъя бергес гъаргътасра
Цаван шалабик1уси
Г1ях1си  лебри, Бац, х1ура.

Х1яяагартачилра
Ламусла бег1тачилра
Цаван малх1ямли рирес
Ну сен х1ерирулрара?…

Бези рях1матла марка

Бези рях1матла марка,
Базахъа, гьари, ванза:
Хъябш дунъя сагъбируси
Сабрину х1у дяхънуша.

Гавли, пух1ли биц1ибси
Гьава умубиахъа,
Ц1али дигуб вац1урби
Сагали чедак1ахъа.

 Дегъубти шарубира
Шараб-шинни диц1ахъа,
Деръубти диркьурбира
Вава-кьарли дертахъа.

Кьясдешли буцибтира 
Х1ечи г1яшикьбиахъа,
Х1уван г1ях1деш бихули,
Бузес бурсибиахъа.

Гьалактала х1ялани
Х1уни паргъатдиахъа,
Хъямчибала хиялти,
Тяп х1егъван, к1ундац1ахъа.

Ва марка, бези марка,
Г1ямру даимдиахъа,
Х1уни ванзала къатван
Г1ялам разибиахъа.

Г1янруч1 дуги

Къугъасири х1у, дуги,
Паргъатси,
лех1кахъибси,
Буц1ардеш дуг1аили,
Тях1удеш т1инт1бируси.

Сих1руливан ванзала
Сипат барсбиахъубси,
Зубартала шалали
Закла дях1 шаддарибси.

Гьанк1ла муридешлизир
Жан гъапулдиахъубси,
Бузерира къайгънира
Манзиллис т1ашаибси.

Дукелц1ира бисара
Муэрти аахъурси,
Душмандешра дигайра
Гьанк1ли гьарахъдарибси.

Г1яжаибсири, дуги,
Инсанти карц1бируси,
Зурх1ябла рангла вавни
Лерг1ер гъуршдирахъуси,

Жибинтала зявъала
Г1янц1дарес ц1акь агарси,
Уркьули бугул кьик1лис
Х1у бак1ни х1ергъахъибси.

Х1якимпурт1ра т1умара
Г1яярличи дикуси,
Чедиргъути дагънази
Лех1деш къябиахъуси.

Къугъасири х1у, дуги,
Сих1рули гьигьбик1уси.
Русх1ерусуси дила
Анц1кьила дард агарси.

Ургубализир

Г1уррара чарриубра
Х1ечи, дила ургуба.
Ну рарсриаслира, х1у
Лебалри гьалабгъуна.

Гьалар х1ясибх1ейубти
Вавни наб гьадурцулри,
Жявх1ейчибад тянишси
Гьава савгъатбирулри.

Анц1кьи гьарахъдируси
Сурат пешкешбирулри.
Шиниша кьалтинкадли
Карц1ли ну рашахъулри.

 Хъябхъя

Гьимрук1ибси хухуван
Г1ясили сари зубри,
Къукъу-рямкьла к1ухличил
Дурхьули лямц1ла гъуци.

Къукъули урк1аили,
Тахьли сар жаниварти,
Лямц1ли кахдиахъубли,
Лех1ли сари арцанти.

Кьакьурби дац1дарили,
Хъулразиб саб адамти –
Заб черардякьунх1ели,
Дурабухъес х1ядурли.

Аргъ кьяйда дак1у-гьаргли
Дашалри балагьуни,
Маркализибад кьяйда
Чумра берцес бииши.

           Савли

Жагасира лебригу,
Гьала г1ебшнила савли,
Зурх1ябтани баршибси,
Масхуртас заб дируси.

Х1урхъачибад бургъуси,
Кьиблаличиб баршибси,
Дуклуми кунк ц1уэри
Маслиг1ятбик1ахъуси.

Дускаунти дирихьми
Хапли чедиргъахъуси,
Гъагултала ургабад
Нурван шала улкуси.

Гьанк1 ахъибти лачинти
Г1яярличи дурхьуси,
Дях1 дирцибти вац1урби
Жармаван рурх1ехъуси.

Ишгъуна савлилизир
Гьанк1ли усес вирусив
Г1ебшнила уюнтачи
Х1яйранх1ейубси левсив?

Г1ебшнила рангани

Дяг1ли лут1ух1еливан,
Руржули сар шумери,
Дергълизир калунтиван
Дячи сар г1ярг1я-ч1ули.

Гьеркличи бикибсиван
Саби гъагултар гьава,
Дек1ти пикрумаубван
Кьябшбизурли саб ванза.

Чуйна гьардак1аллира,
Иш Дунъяличи г1ебшни,
Ухънадеш гьанарахъу
Инсантазира чуни.

          Маркала к1унт1ри   

Галгуби х1ябцли сар дазибх1еливан.
Маркала к1унт1ри сар духурибиван.
Бухъна г1ебшнила дец1 чузибх1еливан
Илди геркадулхъан шишимтазирван.

Дардани дагьахъес х1ейгух1еливан,
Цадех1ти лямц1дулхъан арцла урц1ливан.
Зярх1ти кьялубала хъяббурцлизирван,
Царх1илти к1айдирх1ур, закир къургъиван.

Гьанагарси дяг1ли гьадяхъибтиван
Цадех1ти к1ундиц1ур зурх1ябла рангван.
Г1ебшнила анц1кьили дуг1аибсиван
Дила разидешра белгъан к1унт1риван.

Г1ела г1ебшнила ванза

Хумарлиригу г1урра,
Сирисли буциб ванза,
Х1янчили вамсахъурси
Марзла хъубзара кьяйда.

Бусен, шишиммабик1уд,
Ч1янк1лира или гьанна.
Гьигьбати, саби х1едра
Гъапулбиэс замана.

Бусен х1у, бамсриахъа,
Х1еб разидарес нуша,
Лех1ли сар лерил жанра
Х1****ц1ахъес гьанк1 х1ела.

Бусен, бахъал саб х1ечи
Умуттира, х1ертира,
Г1ямру даимдируси
Х1у сабрину нушала.

            Цаибил дях1и

Цадех1личил цадех1 абздик1утиван,
Дуц1ли сар гьалакли дях1ила пусли.
Дяг1ли к1ап1ри делт1и, хъябшкадарибти
Рях1ятдирахъули ч1янк1ти галгуби.

Х1ера, дускаахъун кьарла къатани,
Арцантала т1амри дишахъун хапли.
Някьишбарибсиван устаси някъли
Ванзала михъири бакиб ц1уб арцли.

Лех1дешлизиб ари чузи буцили,
Уктемли к1айдирх1ур цацали пусли.
Манзилла вакилти, г1ямрула т1яг1ям
Касес гьалаклирав, ну карц1рирули?

                Лерхалли сагал дусли

Лерхалли сагал дусли,
Хабар-т1ама сагати,
Садухаб: марзла уршби
Ак1убх1еливан шадти!

Лерхалли сагал дусли,
Халкьлис шалал пикруми,
Садухаб: баахъести
Жагьилти мурадличи!

Лерхалли сагал дусли,
Г1яламлис г1ях1дешуни
Садухаб: пулантира
Узби бетаахъести!

Буркьа дусли ардухаб
Дунъяла дард-шишимти,
Аркьул бурх1на дуг1ааб
Г1узрурти ва агруми!

Сагал дусли садухаб
Дунъяла лиг1матуни,
Лябкьул базли ак1ахъаб
Урк1базир г1ях1 пикруми!

Ну-алавси дунъяличила

  Шантачи гьуни

Агь, тянишси гьуни – шантачи гуми,
Дигахъис х1ябилра сяг1ят х1ечилси.
Наб гьанбикунала варачанничил
Мурталра мурили гьунибиуси.

Г1ямрула гьаяван белсунси х1уни
Дихид дурх1ях1елла пикруми, х1язти;
Гъамси жяг1яйчила пикруми, къайгъни,
Гьалакти жагьдешла гьарх1ебизуни.

Дихид талих1ли ну алкунти бурх1ни,
Г1ур тикрарх1ейрути гьунибаъниби.
Устали дурубван рузескайуси
Дигахъисгу, гьуни, х1ела набзи жи.

               Шинкьан

Рак1илра г1урра х1ечи,
Бухънабаибси шинкьан,
Дурх1ях1елла х1язтала
Разидеш хьурабиран.

Ришт1али рашух1ели,
Бургира х1улк1усиван
Гьанна… зимбулхъан урк1и,
Вяхъибси чеибсиван.

Алав низба бак1или,
Хъалч агарли т1ашлири.
Авараагар чякнас
Пукьа бетаурлири.

Урхамти дулхъахъуси
Дуг1ли к1ухбик1ар х1ерк1ра.
Къада миц1ирбируси
Агара декьла т1емра.

Шинкьан, дила шиг1рура 
Х1ечи мешуси вара?
Манзилли тяп х1у кьяйда,
Ил хъумуртахъу вара?

Пайтси  ванза

Къиянти кьяркь дусмазир
Ахъдуцибти хъумала
Чедиулра къел-х1ерзи,
Х1янбиван дяхъурбала.

Нешана, дурх1нас кьяйда,
Къуллукъбарибси ванза,
Сен гьанна х1у пайтсири,
Бак1или х1яна занзба?

Дудешуна, улхули,
Батахъурси ах1енрив?
Бура, х1ечи х1яжатдеш
Сен гьанна камбиубси?

Кьасурбар сабри или
Х1у «лайбак1илри» вара?
Эркин капарайтани
Нуша делкъахъирара?

Халакабаибх1ели,
Цабех1та бег1ти кьяйда,
Гушдеш хъумартурх1ели,
Дуг1каилрара ванза?

Дубурти гьанси урк1и

Даим дубурти гьанси
Ва дила бишт1ал урк1и,
Ши бац1булхъули или
Сен даим ц1умбик1улри?

Белики, дура шабра
Шанти шадли х1ербиэс…
Шаб биаб, дураб биаб
Ши хъумх1ертули калес…

Дурашарра шантани
Шандеш ах1ерли дих1ес…
Шаб цалабикибх1ели,
Узидеш имц1адарес…

         Багъишлаби

Салам, дурхIни!

Салам, ахIерти дурхIни,
Салам, ник1а дарганти,
Шалатили адулхъаб
ХIушаб гьар дусла бурхIни!

ГIяхI сягIят бираб хIушаб
Гьар сагаси дякьличиб,
Баракатсили биаб
Гьар ганз баркьудилизиб!

Багьудлумала хIурхъи
Ахъаба тякхIедухъи,
ГIилмула мурхьси лутIи
КъяйцIбараба черхIелкIи!

Нешван ахIерли калаб
ХIушаб даргала мезра,
ПасихIти детаахъес
Кумекдиаб сарира!

Къияндикиб мерличир
Гьаладизаб балагьлис,
Дугьби далуйти ааб
ДирцIахъути талихIли!

        Дила юлдаш Индирас

Цаибти дигайла нургъбала к1ант1ван
Калаби, ах1ерси, умули, жагьли!
Гьарбизни дякьличиб пишбирхъусиван
Г1ямрура дерк1аби эркинни, шадли!

Рях1ятси ванзали даим ванзаван
Игъбарли, г1язизси, х1у г1ерруцаби!
Ак1убси барх1ила х1улрук1ибдешван
Талих1ла мурхьдешра х1уни багьаби!

      Х1яжи Г1яммациевичлис 

Учитель, х1унири набра ц1акь гибси,
Къияндикибх1ели, ну г1ерруцибси:
Сих1рула дугьбачил урк1и абхьили,
Диг1янти пикруми дархьли делч1унси.

Виради  мурталра х1у къарауйчив,
Баргахъес гьарлизи гьуни сай вег1си,
Багьудлумала гье мурхьли делг1ули,
Сабухъ лябкьниличи умут бирхьули.

Учитель, х1елари бузери бикьри,
Нушала дурх1ядеш диънилис шадти.
Г1илмурти, пагьмурти, дунъяла бузни
Муг1яллимчирадли сар дех1дирхьути.

    Амир Гъазис

Урхьнала ранганира,
Рамчанала лякьирра,
Гамурбала г1ямрура
Даргантас гьаргдарибси;
Дубурлантала ях1ра,
Г1ях1гъубзнала адабра,
Даргантала шиг1рура
Ахъдешличи дукибси;
Зубанкан нешла урши,
Рух1 кьяйда дишх1едиши,
Калаб х1ела пагьмурти
Карц1бирули буч1анти!


    Сяг1идла Мях1яммадлис

Дуц1румлис пишбяхъибси
Биризла жагал галга
Лямц1ли бигахъубх1ели,
Гьанбиркур, ц1умрухъунра.
Биризлагъуна хамха
Изай бигахъубх1ели,
Секьяйда чекасиша,
Бурагу, х1ела агри?
Шурмачибад гербухъи,
Хапли неш алхунх1ели,
Ц1уръа гежба дуклабли,
Гьанбиркур, ну рисира.
Хапли марайбиубти
Гъамти ц1умбик1ух1ели,
Х1у дигути дурх1нази,
Бурагу, се рик1иша?
Х1ела рух1ла давлали
Г1ялам балхули лебай,
Х1у-вег1ти буч1антани 
Гьаниркахъули левай,
Валутала урк1базив,
Гъамтала гьар девлизив,
Кавлад х1у,  хъумх1ертурли,
Дила гьарил гьигьлизив.

Расул Х1ямзатовлис

Дура улкни руркъули,
Дунъя чедибяхъибси,
Шяг1ир Ц1адалавадси,
Дургьаб х1ела пагьмурти!
Дагъистан – бишт1ал Ват1ан –
Г1яламлис гьаргбарибси,
Дунъяла лебил халкьли
Руркъяб х1ела делк1унти!
Дагъиста ахъ дубурти
Чихъли черях1дарибси,
Х1урхъазир зайдик1ули,
Калаб х1ела назмурти!
Ахъ зубартачи гьуц1си,
Дянг майдунтачи карц1си,
Калаб х1ела хабурти
Буч1антази дурули!
Рирхулра, х1ела амру 
Хъумх1ерту наслубани.
Х1у-вег1си рух1ла давла
Бих1у халкьли ах1ерли.
Х1у агаркъи, миц1ирти
Дугьби дурх1на дуч1ули, 
Х1уни г1елаббатурси
Пагьму кавлан миц1ирли.

Аминат Х1япизовас

Гьар даим урк1и гьаргси,
Даим някъ сахаватси,
Дунъяличиб алк1алли,
Алк1аб х1угъунти рурсби.

Баркь-бацлизир х1ялалси,
Х1яялизир умуси,
Жагьтас бузес дигалли,
Бузаб х1у кьяйда карц1ли.

Буруси дев дурусси,
Урк1ила гьав гьайбатси,
Дунъяличир дилкьалли.
Дилкьаб х1елаван дезни.

Нешван Дунъя дигуси,
Жанван г1ялам дигуси,
Тяп х1угъунти адамти
Башаб, г1ях1лад башалли!

Дила дунъяла инсан

Атх1ебли унзурби гьаргдирух1ели,
Х1улк1уси челябкьла х1ед гьунибиаб!
Жагьдеш г1яйдируси илала гьигьли
Х1ела урк1илизиб шаддеш абулкаб!

Ах1ерси нешливан х1ед челябкьлали
Баркатли биц1ибси кьумур гьабурцаб!
Г1язиз кулпетливан, урк1и изули,
Манзиллира х1ела паргъатдеш бих1яб!

    Ва дила ванзаланти

Халкьани, гьар дус х1ушаб
Берх1и х1улк1ули булхъаб!
Х1ушала юртанази
Баракат хьурабираб!

Х1ушала анкъурбази
Талих1ли гьуни бургаб!
Х1ялалти урк1урбази
Шаддешли урдубяхъяб!

Дила шиг1руличила

            Поэзия

Гьар кьакьарухъунх1ели,
Урк1ила х1ял иргъуси,
Нешли кьяйда малх1ямли
Наб паргъатдеш бихуси,

Ашналиван гьамадли
Ихтилат  г1еббурцуси,
Гьамти-ургарх1еливан
Дила чарх х1яйбалтуси,

Поэзия, х1у сабри –
Дила дарман  дурхъаси –
Г1ямрула хъарихълисра,
Дардлисра гьаббик1уси.

Дец1х1ели, ц1умх1еахъес
Даим къарауйчибси,
Дардани гъамх1ейахъес
Къайгъилизи биркуси.

Дила  ях1лис, адаблис
Урк1иван г1еббугьуси,
Г1ямру муръидизахъес
Кумекчи бетаурси,

Г1ях1дешлисрив, дец1лисрив
Х1у г1ях1ладли башуси?
Урк1и п1якьбиркахъути
Дардани дурахъуси?

Агь, Берх1и

Агь, Берх1и, риишара
Неш-ванза х1уни кьяйда
Ванадарес цайналра
Дец1ли диц1ибти урк1би?

Агь, берх1и, риишара
Иш дунья х1уни кьяйда
Шаддарес ятимтала
Нургьба карзибти х1улби?

Гьарил миц1ир жайчила
Даим пикририк1ули,
Г1яламлис г1ях1 булгули,
Нук1ун х1еркарирулра,

Дардла бег1тас шаддешра,
Цунтас г1ях1ла хабарра
Пешкешх1ейрутас лук1ес
Ихтияр лебси вара?

       Авара агара

Дуклуми дак1ибти чат1нас пукьаван,
Кьакьадилзух1ели рух1ла дазурби,
Лук1улра сагадан дила пикруми,
Г1ямруличи карц1ти, гиван даршибти.

Палтар кьяйда, илди дуркьдиаллира,
Г1ебшни вава-кьарван, пулук1диалра,
Авара агара, хариваралли,
Илди шяг1ир дугьба ца уч1аналра,

Дилаван назикси урк1ила бег1тас
Савгъатван разидеш пешкешбаралли,
Г1ямрула чябхъинта чулахъбарибтас
Чули дигиличил умут бедалли…
 
  Маринас

Х1ябк1ап1рар сагназиб авал к1ап1илан
Баргибсила талих1 гьарбилзан бик1ар.
Авк1ап1илантани дертаб х1ед сагни,
Урк1и парчбик1если талих1ла нурли!

Лайлала тул кьадри чебаибсила
Урк1ила х1ялани дартарар бик1ар.
Гьарил дуги булхъаб х1ед ил шалали
Шишимти г1ямрулис гъамх1едиэсли!

Сяг1идлис

Наб даим берх1иван шалаик1уси,
Шалал зубариван даим ухуси,
Х1у сайри ах1ерси, ва дила урши,
Наб г1ямрула мяг1на пешкешбарибси.

Рулгулра, х1у дила шадли калахъес,
Рулгулра, г1ямрули х1у г1евурцахъес,
Рулгулра, гьардаим разидешличил
Х1уни г1ялам халкьлис г1ях1деш бурт1ахъес.

Вааби х1у дила ахъанайтачи,
Вааби, г1язизси, х1у игъбарличи!
Гьардизалли х1ела лерил кьасани,
Х1ейрарну набчивра г1ур талих1чевси!

Дила уршилис

Г1ямрула берх1иван шалаик1уси,
Шалал зубариван даим ухуси,
Х1у сайри ах1ерси, ва дила урши,
Наб г1ямрула мяг1на пешкешбарибси.

Рулгулра, х1у дила шадли калахъес,
Рулгулра, г1ямрули х1у г1евурцахъес,
Рулгулра, гьардаим разидешличил
Х1уни г1ялам халкьлис г1ях1деш бурт1ахъес.

Вааби х1у дила ахъанайтачи,
Вааби, г1язизси, х1у игъбарличи!
Гьардизалли х1ела лерил кьасани,
Х1ейрарну набчивра г1ур талих1чевси!

Заирас

Х1еблизиб х1урхъла жярван 
Жагьрик1аби хъилизир!
Заблис г1ергъи зурх1ябван
Ухаби дигайлизир!

Нешла дуклав дурх1яван
Х1улрурк1аби гьавлизир!
Беркайзиб зела кьякьван
Ралгаби г1ямрулизир!

Гардла далай

Русаэн, дила ах1ерси, кьяп1дара х1улби,
Г1ях1тицун чедаабину х1уни муэрти.
Русаэн, дила г1язизси, х1у паргъатрии,
Тяп муриси гьанк1ли кьяйда
Релкъ х1у г1ямрули!

Хабарла исбагьигъуна х1у ретааби,
Талих1ла дуклумани х1у алавруцаби,
Г1яламлис кумекриэсли кьуватриаби,
Иш дунъя алавбаресли, пасих1риаби!

 Селичи харисири?

Някъбазир русаунмад
Х1у даим гъинч1рилзулри.
Чис х1у пишрирхъусири,
Селичи харисири?

Се леба муэртазиб
Г1урра гьалабилзуси?
Чебиулрив челябкьла
Талих1ла нураназиб?

Х1улрурк1ен, дила г1язиз,
Х1уруц1ли ва гьанк1лизир!
Пишх1ерирхъеси барх1и
Мабак1 х1ед г1ямрулизиб!

Алавти мяшт1биэси
Бетааб х1ела кьисмат,
Мабагьаби нуниван
Дек1ти анц1кьила кьимат!

              Дила Заирас

Г1ямрула г1узруртани гьачамлис х1ерагьурси,
«Челябкьла г1ях1си лябкьян» или даим рирхуси,
Дила ах1ерси рурси, калаби х1у разили,
Кьисматла зуг1лумани г1ямрулис х1ераргили.

Масхарала девличи ахъли г1як-г1якрик1уси,
Сагал багьудлумачи савгъатличиван карц1си,
Дила дигуси рурси, калаби х1у духули,
Г1ялам карц1кабиэсли, пасих1ли гъайрик1ули.

Гьарил миц1ир жанничи даим урк1ец1ичерси,
Дибягъси миликълисра ванали гъинч1рилзуси,
Дила г1язизси рурси, калаби дигичерли,
Гьарил г1ях1си адамлис г1ях1деш барес дигули!

    Чархарала

    Ва дила ванзаланти

Халкьани, гьар дус х1ушаб
Берх1и х1улк1ули булхъаб!
Х1ушала юртанази
Баракат хьурабираб!

Х1ушала анкъурбази
Талих1ли гьуни бургаб!
Х1ялалти урк1урбази
Шаддешли урдубяхъяб!

Хъали-ц1а алк1ахъутас

Сагати хъали-ц1а алк1ахъух1ели,
Дила балга саби х1ушаб, жагьилти,
Шалал пикрумани черях1дараба,
Эркинси яшавли г1ерра дуцаба!

Дурх1нала пишбяхъли разидириба,
Юртла балгундешли ванарадаба,
Умути дигайли х1улдук1ахъаба,
Талих1ла мурхьдешли харидараба!

Рулгулра

Дунъяла г1ялам халкьли
Пигьлуми кайсух1ели,
Чархарала зянкълизиб
Лех1деш г1янц1бирух1ели,

Гьар Сагаси дусличи
Инсанта х1ясратх1ели,
Рулгулра, шаласи бац
Бикьриван улкух1ели:

– Къаршикарти-ургарра
Камадикаб къалмакъар,
Саби даршубарести
Дирхьаб мурталра магьар!

Душма бишт1атанира
Ц1уръадеш дагьмадагьаб!
Ц1уръали ак1убтасра
Талих1ла нур г1ердааб!

Бег1тала сахъти урк1би
Дурх1на иргъули калаб!
Гъамти-ургаб балгундеш
Манзилли гьарзабараб!

Г1яшикьтала мар дигай
Шалдаван шаладик1аб!
Шурми кьяйда ч1умати
Гьалмагъдеш гьарзадик1аб!

Къавгъах1ели, маслиг1ят
Бируси сай цунмавхъаб!
Даршути шадбирести
Анц1букьуни дахъдик1аб!

Г1улухъа рурсбас

Гулвавна майдунтиван
Г1ямру жагадирути, 
Жяг1яйчи дахъ дирхути,
Дахъ разити къуймурти,

Халадааба х1уша
Берх1ира мяшт1биэсли,
Дааба мурадличи
Бацра г1яшикьбиэсли!

Бек1ла чедиб х1ушала
Калаб зак амъурсили,
Чериргъахъаба даим
Чат1нала саринтани!

Мурил гьанк1 мабемц1ахъаб
Марти дигайли ах1и.
Нургъбира гермадухъаб
Халал игъбарла ах1и!

Арх1яличи аркьутас

Арх1яличи аркьутас
Урк1и г1ях1си цугиркаб!
Г1ях1 барес дигахъуну
Арх1яби гьардизуртас.

Мякьлабтас ламус барес
Инсанти бумсмабумсаб!
Вай барес х1ейгахъуну
Ламусла пай баибтас. 

Гьунидиаб, адам, х1ед

Савлила амъур аргъра,
Саламбик1ул Берх1ира
Гьунидиаб, адам, х1ед
Чуйна чеваргъадлира!

Шалати пикрумира
Г1ямруличи дигира
Дарх дашаб, Адам, х1ечил
Чина дураухъадра!

Някъла сахаватдешра,
Дай урк1ила гьаргдешра
Далгаб х1ела чархлизир
Чинавях1 аркьядлира!

Хъалибаргла пахрура,
Дурх1нала дукелц1ира
Дираб х1ед кьибламали,
Чинад чарулхъадлира!

 Душмайсра кьадармайаб

Душмайсра кьадармайаб
Цундеш яра ц1уръадеш,
Г1ердиахъуну чуни
Пякьиртас биябурдеш.

Кьадарбиралли бираб
Чус г1якьлула саркъибдеш!
Адамла чевях1дешла
Иргъуну чуни х1екьдеш.

Чисалра кьадармайаб
Излуми, я мискиндеш,
Лут1и кьут1ли бужуну,
Чуни игъбарагардеш.

Кьадарбиралли бираб
Чусра дигайла мурхьдеш,
Амъур карц1айла гьигьли
Бихуну гьарлис шаддеш.

Урх1лисра кьадармайаб
Шишимтала кьут1кьудеш,
Гъудурбируну чуни
Г1ямрулизи бархибдеш.

Кьадарбиралли бираб
Гьарбизла х1улбук1ибдеш,
Гьарзабируну шадта
Манзилла авадандеш.

 Гьарил инсанс

Атх1ебли унзурби гьаргдирух1ели,
Х1улк1уси челябкьла х1ед гьунибиаб!
Жагьдеш г1яйдируси илала гьигьли
Х1ела урк1илизиб шаддеш абулкаб!

Ах1ерси нешливан х1ед челябкьлали
Баркатли биц1ибси кьумур гьабурцаб!
Г1язиз кулпетливан, урк1и изули,
Манзиллира х1ела паргъатдеш бих1яб!

         Дунъяла г1яламлис       

«Хъуми делг1ух1ели, – бурули бирар, –
Дарибти заб-марка баркатла дирар».
Ризкьили делг1ути дунъяла г1ялам,
Х1ушала ванзурби рях1матли делкъаб!

«Вякълякъи хъалчличиб ахъли буч1алли, –
Халкьли буруливан, – г1ях1ли бахъбик1ар».
Гьар барх1и, адамти, арцанта х1ушаб
Дигути г1ях1ла г1ях1 хабар бихаб!

Алк1ули г1ергъи, адам

Алк1ули г1ергъи, адам,
Ак1аби х1ялалсили.
Иш бархиб дунъяличи
Бархьдеш хьурабареси.

Алк1ули г1ергъи, адам,
Ак1аби жагасили,
Буркьбируси иш Ванза
Къугъабарес виэси.

Алк1ули г1ергъи, адам,
Ак1аби духусили.
Зях1матчибала  г1ямру
Гьамаддарес виэси.

Алк1ули г1ергъи, адам,
Ак1аби талих1чевси.
Х1ела шаддешли г1ялам
Разили калахъеси.

 Дила Ват1айчила

       Ват1ан

Дила ах1ерси Ват1ан,
Хала бег1та батурси,
Хъубзурала майали
Забливан карзахъибси,

Дила дурхъаси Ват1ан,
Наб букьурли баибси,
Ялчнала бузерили
Някьишливан белк1унси,

Балагьла даршдусмазиб
Г1ях1гъубзна берцахъибси,
Х1ед марти х1ела дурх1на
Нешван ах1ербарибси,

Гьанна, ва дила Ват1ан
Сен х1у палакатсири?
Сен бажгурти х1ела халкь,
Се балагьа х1ечибси?

Хъямбирули хъямчиба,
Бугули рушбатчиба,
Билг1ули къулга вацна,
Бирцули базриганта?

Сен х1ела сагал наслу
Арцличи гъаргъбиубси?
Сен х1ела зях1матчиби
Дук1лиуб унцван къух1ти?

Сен барх1иличи барх1и
Ятимти бахъбик1ути?
Бех1ц1арила къидикъла
Сен х1урмат камбиубси?

«Мусибатуни» х1ечи
Сен илцад чедашути?
Чулахъунала улка
Х1у сен бетаурсири?

Бурагу, дила Ват1ан,
Х1у мурт сагъбирусири?
Х1у ц1акьбарес бузути
Лебтигу х1ела гъубзни…

Бурагу, дурхъал Ват1ан,
Мурт х1у г1ях1булхъусири?
Х1у чебях1барес гьуц1ти
Лебгу х1ела шяг1ирти.

Бурагу, мурт гьалабван
Гьабкья бетарусири?
Мурт х1ела зях1матчибас
Хъарихъ бетарусири?


            Дунъя

Дунъя, нешгъуна дунъя,
Иргъулра х1ела ц1умла:
Уршбани дяхъурбачи
Зе калкьух1елигъуна.

Зимдулхъахъа цабех1ли
Лерил бирк1анти х1ела.
Руржахъуд, х1ебиркалли,
Чусцун буцес дукала.

Букьурли баиб масван
Кайсу хазнурби х1ела.
Дард-анц1кьи агарсиван
Г1ур алк1ул наслубала.

Бахъал дурх1нала нешван,
Пикрумазибси дунъя,
Мурт икрамбарес вара
Х1ела чеббалк1ун дурх1на?

                Ва дила Россия

Х1у мискин сабри или
Чумлира бархьбатурри.
Дурх1начи даим х1ерси
Нешван ц1умбик1ахъули.

Духулла г1ердирули,
Чумлира суктубарри,
Бег1ти балт1ул дурх1начиб
Урх1 дукарк1ни х1ергъули.

Х1у кьяйда дигичебси
Ванза баргх1ебаргили,
Чумра чарбухъунх1ели,
Неш кьяйда чебберхурри.

Ах1ен диубтачила
Дила анц1кьи-шишимти.
Сагадан х1у дец1лизи
Биркахъуд или сари.

        Дигахъис

Вег1 ак1убси мер-муса
Х1ейгуси, марли, х1ергар.
Г1ямруван дигахъудгу
Наб х1ура, дила Ват1ан.

Дигахъис х1ела х1урхъла
Хамси кабизра лямц1ра,
Миълиурра гьалакти
Х1урк1бала макьамтира.

Дигахъис наб дях1ила
Шала-хьанц1а дях1ц1ира,
Берх1илиур рурх1ути
Някьишунар пуслира.

Дигахъис, дацунх1ели,
Хъумала х1ябцси т1емра.
Атх1ебли гьиьбик1уси
Вац1ала тях1удешра.

Дигахъис вава-кьарла
Ц1уэрлиур шивк1ивра,
Урк1и кьяйда бузуси
Т1абиг1ятла гъазара.

Дигахъис, дила Ват1ан,
Х1ела караматдешра,
Урк1и шадбирахъуси
Хамси авадандешра.

Сен икрамбиру вара

Чум ах1макь пикрикарли
Гьанк1 х1ехъиба дугели,
Сунна пикруми, пагьму
Даахъес наслубази?

Чум инса бузерила
Х1ерзи даилив набчи?
Чум бишуна, г1якьлула
Шалал чирагъ абалки?

Г1илмула нур багьандан
Жан кадихьиба чумли?
Г1язабти чекайсули,
Бархьдеш бих1иба чули?

Рух1ла давлала бег1тас
Ну дезна риркьух1ели,
Сен икрамбиру вара
Х1ярам маслис цабех1ли?

Дила ванза – х1у сабри 

Мирш-кьякьла х1ял багьурти,
Хъяйхъили хъат белкунти,
Г1ях1гъубзни абилкьуси
Дила ванза – х1у сабри.

Дергъх1ели – арслангъунти,
Абзх1ели – тяп барсгъунти,
Игитуни бяркъурси
Дила ванза – х1у сабри.               

Устнас пагьму лугуси,
Пагьмулис ц1акь лугуси,
Баркатли парчбик1уси
Дила ванза – х1у сабри.

Г1ях1ти г1ях1лачи х1ерси,
Махлукьат дигахъуси,
Даршу г1ямру лушуси,
Дила ванза – х1у сабри.

Сирх1яла дубуртазир

Ну ак1уб дила Ват1ан,
Янашарх1ели х1ела,
Пукьалаб жибх1ялаван
Батбулхъан урк1и дила.

Ну х1ела ургубала
Т1емли х1яйранрирура.
Х1ела вавнала х1ерли
Х1ясратра рирахъура.

Х1ела уктем сипатли
Пахрули рирц1ахъура,
Урк1би х1ялалти халкьли
Урк1ичеррирахъура.

Х1уни, тяп дудешливан,
Сабурли рирц1ахъура.
Г1язиз нешла лявливан
Талих1черрирахъура.

Дагъистан

Зурх1ябла рангти  санбар,
Дарма кьарла майдунтар,
Ц1едешли мадик1ути
Дахъ къугъати вац1урбар.

Заки гьуц1ти лусентар,
Кьац1ли т1емдик1ул хъумар,
Къадурби дулх1ехъути
Дахъ хъярхъти варачантар.

Ва дила жагал Ват1ан,
Х1ед саби дила далай,
Икрамбик1ули калаб
Х1ед зубрала капарай.

Ва дила дубурланти

Урх1ли ламус барайчи,
Ламус г1еббиахъанти,
Г1ях1си девли душманра
Даршуварес баланти,

Мусибатли баргибти
Рях1ятбарес гьалакти,
Х1ушачи кьястазибра
Г1ях1си баргес умц1ути,

Урх1 хъям-кьац1лизибх1елра,
Лебсиличи кьабулти,
Лертиван адабчерли
Калаба, дубурланти!

Бурая, чинар саррал

Бурая, чинар саррал,
Жанван Ват1ан диганти,
Г1яру ах1ерх1ерили,
Душманти дянгаибти?

Бурая, чинар саррал,
Х1ялал г1ямру дерк1ибти,
Гьамталара урх1лара
Дардана делкахъунти?

Бурая, чинар саррал,
Дунъяличи дахъ карц1ти,
Гьарил миц1ирси жайчи
Урк1ец1или диц1ибти?

Бурая, чинар саррал,
Шадти урк1бала дег1ти,
Бузерила адамла
У дурхъали бих1янти?

Ват1а дард агартала
Т1ама саб алавчарли,
Ил бирцули-исули,
Кеп-чеклизи ахъили.

Давла бучес гъаргътала
Т1ама саб ахъбик1ули,
Масагарла ламусра
Багьаагарбирули.

Кани х1елукъантала
Т1ама саб к1ухбулхъули,
Чула кам г1явабарес
Миц1ир жан къирдирули.

Дигай х1егъдарибтала
Т1ама саб х1инц1булхъули,
Миц1ирагла х1ялани
Карц1илизи луг1ули….

Х1яя х1ярамх1ейубти,
Т1амадарая ахъли:
Умул г1ямру дурк1укъи,
Лех1кахъилрану дахъх1и.

Кеп-чекли къагъх1ерибти,
Т1амадарая ахъли:
Хъяшниван пишбирхъурну
Урк1базир инсап лерти.

Марти дигайла дег1ти
Т1амадарая ахъли:
Калахъес амъур карц1и
Инсан чевях1вирути.

Адамдеш х1илизирти,
Т1амадарая ахъли:
Черях1 г1ямрула багьа
Кавланну даим ахъли!

Дила дарганти

Бишт1аси миллатла камти вакилти,
Х1ялал г1ямру дурк1ул дила дарганти,
Дучасри х1ушала г1ях1 г1ядатуни,
Вавналайчиб жагал хала бетари.

Г1ях1лад аркьух1ели, балас, хъумх1ертни:
Г1ях1ялла кулпетра анкъира лерни.
Дурх1нас гьунгелтира дях1ра шалати
Илди камлив хъулиб алкахъес берх1и?

Бахъалу шилизиб х1ела тяништи –
Минала г1ях1яйчиб батурли урчи,
(г1ях1ял хъумартничиб агара дек1си)
Дуравхъес вирудра г1ур царх1илличи.

Хъа бег1ти букулив – г1еламаркудра.
«Х1ела кьисмат саби», – каса беркала.
Кьани ибхьух1ели хабчабли сунна,
Гьаввак1ирив – буца кесек ч1янк1ила.

Урузмак1уд, г1ях1ял, х1у аркьух1ели,
Гьунгелта дирц1алли, хъа вег1ли хунжи.
Гьуйчив цугикалли, гушли вашуси
Кьумур бут1ес вируд, хъуммартид вари.

Дях1ила юргъайуб бамсриахъибси
Чебиргъулив ванза, баркат бихуси?
Хъучиб цаибси гъарш кайули г1ергъи,
Х1у шан х1ейадлира, кавхъен абзлизи.

Х1еб дурайух1ели, сирх1янта х1ункьри,
Дерц1ибти мях1ярла бут1алавии.
Чинад вак1адлира, х1у туйличиври,
Вамсурли х1ейадли, кавхъен делхълизи.

Левси ах1ен, аргъа, дурх1я имц1аси,
Дунъяличи Инсан алк1ули г1ергъи.
Пянкьяа салютра, вявдешра дара,
Адам ак1ниличил халкь разибара.

Х1янчиличив рахли г1елакавхъадли,
Х1у ухънаваадли, г1елакавхъадли,
Х1ядурдара чудни, дец1майк1уд, унра,
Лябкьян кумекличи, барили билхъа.

Баркалла, дарганти, г1ядатунасра,
Х1ушала сахават х1ялал урк1басра,
Дард саби: манзилли дукьдулъа или
Илди г1ядатуни хала бег1тала.

 Дила дубурти

Ах1ерти дубурти, х1ушани г1урра
Дит1ик1улра дила урк1ира х1ерра,
Х1ебла ц1уэрличил гьунидиулра,
Гьайбатси лех1дешли алаврурцулра.

Ну ак1убси ванза – г1ямзи лиг1матла!
Ну х1ела гьигьлиур риц1усиванра,
Нешлаван х1елара г1яйиб иргъулра:
– Рахъх1и ретмайхъудгу», – жила бикьулра.

– Рашигу, гьуйчибтас дуббатра биха,
Гулвавнала жагал халара буча,
Х1урхъала лямц1личи сагали х1еръа,
Х1ерк1ла саринтачи лех1ризи г1урра.

– Гьаррак1и, – иргъулра жи майдунтала, –
Х1у ишар сарригу дурчуси мура.
Бузерила т1емра далайла ц1акьра
Х1ези дагьахъурси сабрану ванза.

– Хъярхърики, гьаррак1и, – жибик1ар вац1а, –
Тях1ули х1яйратес ну х1ядурлира.
Чякнала вич1ирра к1ап1рала вихра
Дурхъали диалли, х1ед гьалар кьяйда.

Саремц1ахъурси ну манзилли саррав…
Гьарахъриркахъуси кьисматли саррав?
Балукъи, х1ушачи мурт чаррухъасра,
Нешливан ляврирни, кьанкарирулра…

Адам адамти-ургав

Адам, ах1ерси адам,
Каленгу х1у адамли:
Г1якьлу-дагьрила мурхьдеш
Гилину х1ед Аллагьли.

Х1ези саби багьуди
Касахъес ц1акь керт1ибси,
Г1илмула капарайти
Х1ед сари гьаргдарибти.

Х1езигу г1ямру даршес
Пагь минабахъубси,
Х1у сайри жагадешла
Кьадри багьес вируси.

Адам, чевях1си адам,
Каленгу дигичевли:
Х1езиб сабину Дунъя
Берцахъес гьунар лебси.

  Гьалаб гьанбиркусири

Гьалаб гьанбиркусири:
Адамличибра ц1акьси
Селра х1ебургар или.

–  Ц1акьси виэс вирару,
Сунени сай каршуси?
Гавра, держра, агъура
Гьарахъдарес х1ейруси…

Гьалаб гьанбиркусири:
Инсайчибра духуси
Селра х1ебургар или.

– Инсан духул вирару,
Адамдеш дубк1ахъуси?
Къижъайра кьясдешлира
Урк1и бергес балтуси…

Гьалаб гьанбиркусири:
Халкьличибра уржибси
Селра х1ебургар или.

– Халкь уржибти бирару,
Душмандеш думжахъалли?
Жанивартачиб кахли
Цали ца къирбиралли…

Адам рик1ус гьариллис
Инсанван х1ериралли,
Дунъя бергесван ах1и
Ил баршес хьулик1алли…

                Рирхулра

Гьар шайчи гьалакли шалг1еббулхъути
Адамти-ургар ну г1урра т1ашлира.
Гьалар шагьарлизиб кьакьа баргесван,
Гьанна нуни нура раргес умц1улра.

Бег1 гьалав класслизи ац1иб дурх1яван,
Гьар сагадешличи карц1карирулра.
Насих1ятчибачи тяп ил хъяшаван,
Инсаният, х1ечи нура рирхулра.

Рирхулра, г1илмула пасих1си девли
Ах1ербирид Дунъя пана-гьанаси.
Г1ялам се бик1алра, илк1ун ца саби 
Миц1ир жан далхуси, гиван буч1уси.




 Дургъбира даршудешра

Дургъбазибад чарх1ебухъунтас

Ват1ан ц1ализибх1ели,
Ламилизир дерц1ибти,
Ах1ер ванза берцахъес
Г1ямру кьурбандарибти.

Душманти къирбирули,
Дургъбазир детахъибти,
Ца икрамбаресалра
Х1ябразиб х1яб агарти.

Чинаррая, г1ях1гъубзни,
Шантачи чарх1евхъунти,
Х1ушачи х1ерли гъамти
Бухънакабаахъибти?

Чинаррая, дигайла
Нурли шадх1едарибти,
Талих1ла унза абхьес
Кьадарбиъх1ебиубти?

Чинарра, чедибдешла
Барх1и чех1ебаибти,
Чеак1уб наслубала
Х1урматла гъай х1ергъибти?

Неш-ват1ан балтахъули,
Жан дедибти г1ях1гъубзни,
Г1ямру кьяйда умира
Детахъибтив х1ушала?

Миц1ирта гьадурцалли,
Наградабас михъирти –
Х1ушани гьадуцира,
Г1ейк1ули х1урх1бас гьунби…

Цабех1ли писдиралли
Папрусличирад палда –
Дургъба дигуб х1ушала
Писдиубвара палда?

Чех1ебаира талих1
Г1ямрулизиб х1ушани –
Шагьидли дебк1ни сабри
Игъбар х1ушаб баибси.

Даимси ц1ала гьалар

Даимси ц1ала гьалар
Рухъна сар рахъх1и т1ашли.
«Къаркъала ургъанничи»
Х1яйран х1ер ат1и саби.

Неш раргар. Лех1ли сари.
Хумарли пишрирхъули.
Дардани-шишимтала
Шях1румар г1янд ирзули.

Дях1 дарсдиалра, х1улби…
Вякькадизурли сари.
Нур агарси х1ерлизиб
Ургъанна сипат саби.

Гьанбикунала чарли
Сари чукуррарили.
Чарх1евхъунси уршили
Дунъя саб гьабарили.

Диргаламалхъадая,
Урк1майида неш къяйкли,
Миц1ирли левх1еливан
Сарну урши чейули.

Уршила урк1ила тимхъ
Биэс багьарбулхъули,
Цаибси гъинч1изнилис
Риэс пишра рирхъуси.

«Къардулхъангу х1язтазив», –
Рурги кьакьарик1ули,
Черрик1ибси рурахъес
Рурги алаврик1ули.

Дергълизи укиб манзил
Бургарну улукьули, 
Урк1илизиб х1ябмузан
Сагали къизбулхъули,

Диргаламалхъадая,
Урк1майида неш къяйкли,
Миц1ирли левх1еливан
Сарну урши чейули.

Дила шира шантира

Сирх1яла дубуртазиб,
Лачинтала ват1айзиб
Х1ербирулри г1ях1гъубзни
Дила бишт1ал шилизиб.

Х1ебличил пишбирхъули,
Дуц1румличил х1улк1ули,
Гьар сагал барх1иличил
Сагал г1ямру лушули.

Гаши-дяг1ра балагьра
Чуни ункъли дяркъурти,
Кьяркьти къиян дусмазиб
Саби дебшлабиубти.

Ч1акнала дурх1на кьяйда
Шурмала х1ял багьурти,
Къаркъа к1ант1идак1ести
Зуг1луми чекасибти.

Х1урхъиван аваданти,
Пурс кьяцниван сак1убти,
Бухънах1елира жагьти
Г1ях1гъубзни – дила шанти.

Чумра ц1удара душма
Дях1лизи х1ербизурти,
Дец1аназибси Ват1ан
Чули азадбатурти.

Дургъби тамандиубла
Ардукьяллира дусми,
Иргъулра г1урра ц1умла
Дарсдик1алра замунти:

Адни кабушибтала,
Нешани алхунтала,
Узби х1ебак1ибтала
Майдайчибадли дергъла.

Сагадирул къяйк-къуйкла
Иргъулра г1урра к1ухла,
Уршби кабушибтала,
Иргъулра сагал ц1умла.

Дец1 х1ебагьурти вара
Х1иличи г1урра гъаргъти?
Дила шанталагъунти
Ах1ену чула урк1би?

Жагьли лебай алхунтас

Дяг1ли бячун жярлаван
Жагь г1ямру къябдердибти,
Жагьти хъабирух1ели,
Х1ябри кьадардиубти.

Дигайли х1едагьурти,
Карц1айли х1еделкъунти,
Бишт1ати кабалтули,
Кьукьуби х1еделкунти.

Г1ях1ра вайра бурт1ули,
Х1яндиэс х1ебикибти,
Жагьтала къушум-ургар
Шинна к1ант1ван дегъубти.

Айкьурти бег1тас гьалаб
Кьац1ла пай аберхурти,
Бахъ бигути гъамтала
Бук1ри х1яндиахъубти.

Г1ямруличи милигли
Шалал дунъя батурти,
Ц1елдубазирад гьуйчи
Х1яйранни х1ердик1ути.

Шаладараб х1ушала
Нурли ц1удара х1ябри,
Х1ушачилацун ах1и
Ц1уммабухъаб г1ур гъамти!



 Масхарала

Масхарачиби

– Ва дила къугъал х1улбар,
Ва дила жагал т1улбар,
Сецадх1и х1у кавлада
Дях1имц1алала гьалар?

– Дила х1яйран х1еранар,
Дила духул хабуртар,
Камси гьат1и ях1бара,
Рирусну х1ела мякьлар.

– Ях1барили, х1ерлира –
Диркули сар шел сяг1ят…
Мурул адам ах1енра,
Арх1евкьясли бусяг1ят.

– Арслан къаплацад ц1акьра,
Пиллацада хамхара,
Х1язлис гибтив Аллагьли
Х1ед – сабурагар гъабзас?

– Ну гъабзах1ели сайра
Х1ерли кайэс х1ейгуси.
Х1угъунтала гъайличи
Лех1изес вирх1ейруси.

– Илцад сабурагарси
Х1у ишав вархьватурли,
Урк1и иргъусиличи,
Балулрив, рукьес рирни?

– Урк1и аргъес рируси
Набра камх1ерирарну,
Аркьясра х1улби диъна,
Х1ед г1ях1 сяг1ят бирабну!

– Дила къугъал къарчигъа,
Масхурти х1ергъусирив?
Х1у агарих1ир г1ямру
Наб х1ейрни х1****улрив?

Ухънара рухънара

Г1ях1лани шадварили,
Кепкайубх1ели бара,
Хабар бурес вех1ихьиб
Гап-чях1ик1ули ухъна.
– Эгь, разили ах1енра
Жагьилтачи гьаннала:
Буч1ни ва бузни ах1и
Балули ах1ен селра.
Агь, вег1ебшла ухънадеш…
Жагьли виасри гьанна,
Дунъяла лерил улкни
Нуни чедидирхъира.
Къуймуртазирад жагал
Черрик1или леркира,
Улхъули, кеп-чеклизир
Шадли г1ямру дурк1ира.
– Жагьх1ели се барири? –
Рик1ар ухънази рухъна, –
Х1янчили къакъ балк1ахъи,
Узусиригу х1ура…
– Х1ябц1айс ну дигахъира.
Х1ябдарш наб бигахъира.
Рурсбала х1еранаув,
Г1яйиб, ухънакаира.
– Х1ябдарш бигути лебли,
Сен цалра сах1ерхири?
Х1у дигх1ейгуси набчи
Сен хъайчикайибсири?
– Х1ед вайбарес багьандан, –
Гьимурк1ули сай ухъна.
– Х1у вяркъес х1ериубра, –
Пишрирхъули сар рухъна.

 Гех1ел тугъла

               ***
Игъбарли г1еббуцибти
Х1яйтбик1нира балира,
Кьисматли кьас буунти
Ц1умбик1нира балира.

Кьясбирута карц1тала
Бек1 булънира балира,
Вай бирутас секьяйда
Г1ях1 бирусил х1ергъулра.

                ***
Яни дях1урбала   дахъдик1удешра,
Анк1и дилкьух1ели, баркатла т1емра,
Гьайбатли чемъурси даршуси закра –
Ил саб дила давла, дила талих1ра.

Савли адамтала шадси саламра,
Гьарилла дях1личиб шалал пишбяхъра,
Дигайли биц1ибси жагьтала х1ерра –
Ил саб дила давла, дила талих1ра.

                ***
Г1ях1си дев бурес лебли,
Уркъбякъ мабурид, адам,
Г1ях1си дев дарман сабну,
Инсайс, кьарлис маркаван.

Г1ях1деш барес вирули,
Вайдеш мабирид, адам,
Верх1кали чарбулхъанну
Г1ях1деш, бег1унси гьеван.

                ***
Г1яжаибси замана
Лебгу гьанна бак1или,
Х1ялалли г1ямру дерк1ни
Инсайс г1ядаббилзуси…

Х1ялал г1ямрули, Адам,
Х1ехиб биэс х1ед давла.
Кьакьамайк1уд: х1ехибну
Ил хъямбирнила дардра.

                ***
Талих1чебти х1инц1бик1ар,
Дец1лизибти ц1умбик1ар.
Цали цала х1ял аргъес
Гьамадли бирх1ебирар.

Булси – гапх1ейк1ес х1ейрар,
Гушси – кьясх1ейк1ес х1ейрар.
Цали ца г1еббуцалли,
Ургар къалмакъар х1ейрар.

             ***
Балк1си чебаэс халал
Къиян г1яг1ниси ах1ен.
Амма балк1си х1ебарес
Гьамадси-дек1ар ах1ен.

Урх1лис г1якьлуми дурес
Жапаси х1янчи ах1ен.
Хат1аби х1едирули,
Калес гьамадси ах1ен.

           ***
Ц1едеш лугул галгуби
Атх1еб вавна пух1дик1ар,
Занзбар тегенекуни
Алавтачи къиздашар.

Дигайли биц1иб жагьти
Дунъя баршес гьуц1бик1ар,
Карц1и агар хъямчиби
Ил бергес гьалакбик1ар.

          ***
Х1ярамсини х1ялалси
Мех1урличил цугурцу –
Мех1ур г1ямру дурк1уси
Сунечила хъумурту.

Хъулкили вилг1х1елг1уси
Пякьирлизи халиру –
Пякьирти-ургав ак1ни
Гьанбикахъес х1ейгахъу.

          ***
Лусенна бях1лизиб бак1ибси галга
Диркьала галгаван ахъбик1есара?
Вавнадяхъибх1ели, шахли дигубти
Кьялубани ц1едеш дахъал гесара?

Пикриагарсила кьяшма дяч1унти
Гулвавнани майдан жагьбаресара?
Шарабла мерличир зе делг1ух1ели,
Вава-кьарла х1ячми мурхьдик1есара?

              ***
«Шишимти дахъдик1ар, – бик1ар зиланти, –
Х1уни даим ч1иг1я дубша махидра».
Тамаша… Цулбазиб ч1иг1я саб г1урра,
Чуйна лайбак1асра, г1урра кайсулра.

Дила дард ва анц1кьи хъумуртахъуси
Дарман х1у сабх1ели, назикси ч1иг1я,
Х1у г1яйибла бег1ван лайбик1ахъуси
Бархьси вара гьат1и халкьла бурала?

              ***
Лугулра сагадан нуни дила х1и:
Дерцахъесгу илда жан цадех1елра,
Сагадарес рахли хьулани, къайгъни,
Билшуси х1улбук1ри чила-биалра…

Аргъахъес жалладлис адамти-ургав
Ак1нила чебях1деш ил х1ила к1ант1ли…
Яра… вишт1асила назикси ч1ярли
Жагьбиахъес дунъя пикрумазибси...

                ***               
Миъли анк1ила хъу дуунси сурат
Дек1ли гъалабилзан х1улбала гьала
Адамли адамла къисмат булъалли,
Хъябхъяличиб кахси – ил ах1енара?

Духълуми дуц1румла ц1али игукъи,
Къирбала паргъатдеш наб г1ядаббилзан.
Унрали унрала урк1и х1ергъалли,
Дегъдешличиб дек1си – ил ах1енра?

                ***
Г1яг1нидеш лебх1ели, гьалмагъбикибти
Ил агарбиубх1ейс беткайхъур, марли.
Урк1ила дигили кьабулбарибти,
Г1ямру керисалра, кавлан х1ед марли.

Дурдибти сар, бик1ар, чедирти дугьби,
Чуйнара инсанта тикрардарибти.
Илцадра тяништи диалли илди,
Чинаб алк1утира, х1екьдеш х1ергъути?

  ***
– Дубурти, сен даим лех1кахъилрая?
– Жяг1яйчила инса пикрумазирра:
Илала г1якьлули разидирурал,
Яра х1елукънили гардардирурал…

– Къакъбуни,  сен илцад х1улдук1улрая?
– Дунъяличиб лех1деш  к1айбизурх1ели,
Г1ямруличи умут мурхьбик1ух1ели,

  ***
Дец1ла пай х1ебаибси
Назмурта лук1х1елук1ар,
Анц1кьили варгх1ергибси
Урх1личи г1янц1ли калан.

Анц1кьила пай наб баъни –
Ил игъбарагри вара?
Дец1ли лук1ахъес каъни –
Ил дила талих1 вара?



      Авал тугъла

                ***
Х1ейгусила уркъбяхъли
Кьаркьала зимбирг1яхъу,
Ах1ерсила вайбаркьли 
Лебил гьунар кебису.

                ***
Игусила дигайли 
Вахъ уктемли вашахъу,
Шаддешла х1улк1ул гьавли
Улхъули ганзик1ахъу. 

                ***
Ц1али бигуб сагара
Х1ебли шинишбирахъу,
Бигуб урк1ила дардра…
Манзилли сагъбирахъу.

                ***
Дигай гьарх1ейзурсини
Г1ямру дех кьяйда диху.
Умут пашбехъубсини
Дунъя шявли чебиу.

                ***
Вег1личи чебуркъайчи,
Урх1ла дец1 х1ергъу, бик1ар.
Кьадармабиаб, адам,
Х1ед илкьяйда дард аргъес.

                ***
Кьакьа дуги бурк1уси
Г1янруч1личи шадирар.
Вахъх1и усес дигуси 
Савлилис хъутурик1ар.

                ***
Г1ях1 девли хъу духъахъу,
Унхъри вавнадирхъяхъу,
Дек1 гъайли хъябхъяливан
Дерхъибтира дулъахъу. 

               ***
Х1янчили някъ белкъунси
Къаркъубачивра усар.
Анц1кьили кьац1уцибси
Ухьалавра усх1евсар.

                ***
Пух1лали пух1бик1алра,
Бириз бек1 ахъли башар. 
Ц1едешли «Ма!» бик1алра,
Чадур бек1 къух1ли бухъар.

                ***
Ях1личил узусини
Сунела у ахъбурцу.
Х1ярамдеш дигусини
У ах1и, дях1ра дирцу.

                ***
Гъагулта аяз закла
Куц-кабиз хумардиру.
Изай къугъал чархлара
Сипат пулук1бирахъу.

               ***
Ванадешли сар, – бик1ар, –
Дях1и-миъ диц1ахъуси.
Ванати гъайли саби
Чархра батбулхъахъуси.

                ***
Гъамтачи дигичевси –
Илдас г1ях1 барес узар,
Сунес сай дигахъуси –
Илди белт1ес гьуц1ик1ар.

                ***
Агри-гашили бирар
Арадеш арбихуси,
Палакатдешли бирар
Х1урмат к1унбиц1ахъуси.

                ***
Урх1ла гьалмагъла диги –
Хъяб-алав гьая сари.
Урк1илис кьабулсила –
Г1янд ирзул пагьму сари.

                ***
Ях1ла вег1ли гьар сек1ал
Суненил пикридиру.
Лерилра г1ердуралра
Ях1агарли хъумурту. 

                ***
Буг1ярбик1уцад дирар
Шах-сирис ц1акьдик1ути,
Г1ямру гьарх1едилзалли,
Анц1кьира мурхьдк1ути…

                ***
Мискин адам бишт1аси
Савгъатлира шадиру.
Халал напакьалира
Давлачев х1елукъахъу.

                ***
Къукъу-рямкь черардякьи,
Аргъ биршух1ели закван,
Аязкадирар дагьри
Инса, г1ямру аркьуцад.

                ***
Дегъх1ели гегуглаван
Мух1ли бахъ беръаллира,
Жаллукь жаллукьли кавлан,
Сай хъяблаирхъяллира.

                ***
Гьарилра майдайчир
Гулвавни х1ейрар,
Вавнар сагназирра
Занзби камх1ейрар.

                ***
Амъур х1ялал дигайла
Урк1и бирар бахъ г1ях1си,
Лезми бирар малх1ямси,
Гьав бирар аваданси.

                ***
Манзилла бухъяндешли
Вишт1аси жагьирахъу,
Миъли буциб ванзара
Х1ебли вавнабирхъяхъу.

               ***
Цалис ца дигутала
Кьасани цадех1 дирар.
Карц1ли х1ербирутала
Къайгъни цагъунти дирар.

               ***
Хъали-ц1а дигусила
Хъали анк1или бирц1ур.
Х1язани дигусила
Анкъи анц1кьили бирц1ур.

               ***
Багьана агарли,
Гьанк1ра х1ебумц1ар,
Ца сабаб агарли,
Шинра х1едумкьар.

               ***
Г1илму х1еделч1ун маза:
«Дахъал далулра», – бик1ар.
Делч1унси: «Далутачир
Х1елути дахъал», – бик1ар.

                ***
Тухум-агьлу агарти
Илди баргес къяйц1бик1ар.
Тухумти «бахъбаибти»
Илдачибад  дуг1 бубшар.

                ***
Чеббиц1ес вируси
Ах1енну ц1акьси,
Кьиддадеш ибгуси 
Сай вахъ пасих1си.

              ***
Уркъбирхъули, ургъули,
Г1ях1си ветаэс х1ейрар.
Г1ях1сила у дигуси
Вайбаркь барес хьулх1ейк1ар.

              ***
Мез далутани дунъя
Дигуг1еб бирцра бирцу,
Ялавкар илбисуна
Дигуг1еб исра ису.

              ***
Духусини жалтазиб
Г1якьлу бугабик1ахъу.
Мех1урли лерил жалти
Къалмакъарличил ирзу.

                ***
«Вавни дахъх1и х1ерх1ейрар», –
Х1улк1ули дирар занзби,
Вавналацада кьадри
Чула агни балукъи.

                ***
Хъучиб ялкъузси луги
Дегъдешли жявли бургу.
Гьуйчиб цунси галгара
Дуг1бани жявли бирхъу.

                ***
Ятимбиуб жайранра
Буц1ани жявли бурцу.
Ц1уръавиуб адамра
Шишимта жявли ургу.

                ***
Ялкъузмайаби, адам,
Х1у х1ела г1ямрулизив –
Х1у вигута, х1ед марта
Г1евуцаби гьар х1яйзив!

                ***
Баришли х1ериэс хьулик1усини
Сунела тайпала х1урмат ахъбурцу,
Пасих1ти дугьбачил урх1ла тайпара
Гьими-кьяс агарли баришбирахъу.

                ***               
Г1ярзъала х1ейгуси даим ц1умх1ейк1ар,
Кьут1кьуси биалра сунела кьисмат.
Гьар барх1и дурубван къизбулхъаллира,
Разидеш агарли бурк1уси сяг1ят.

                ***
Манзил баибх1ели, х1урхъала г1ела
Г1елаг1ебикили Берх1и ках1евлан.
Кьисматли кьадарлис белк1унсиличил
Баришх1ейэс-дек1ар инсан вирх1ейрар.

                ***
Янила манзилра маркали урзни,
Гьеч, ах1ен тамаша – ил х1екьдеш саби.
Духути адамти мех1урта биркьни –
Караматдеш саби, гьеч, ах1ергъеси.

                ***
Ц1уэрли х1яршдирул алхъачуп1 вавни
Дуц1арти дуц1румла ц1али дигалра,
Гье кавлан: сагадан райх1ян х1ерличил
Майдан пишбяхъяхъес атх1еблизибра.

                ***
Х1яжличи башули, х1яя ицути,
Х1яжурта биркьули, х1янкабиубти,
Х1ялалли х1ябрази букьес дигути
Х1якимта даим халкь лут1а х1ябкали.

                ***
Тухтурлис улгх1елгес вирару хъябшси, 
Бебк1ала кьялшуба ваткаибх1ели,
Х1инц1ик1аргу шадли ятим хъяшара,
Гьанагарси г1ях1яй савгъат хибх1ели.

                ***
Дусла замунти кьяйда
Г1ямру дарсх1ейк1ес х1ейрар,
Аргъ кьяйда г1ях1ра вайра
Яргах1едик1ес х1ейрар.

                ***
Х1урхъира диркьурбира
Цагъунти диэс х1ейрар,
Бут1ацугдеш биахъес
Ванза диркьбарес х1ейрар.

                ***
Чиллара хъип1дешраван
Бебк1а-мекъ х1ешес х1ейрар.
Талих1ра кьиямара
Кьадарх1ейруси х1ейрар.

                ***
Кумекличи х1ерсила
Гьунар жявли абурхар.
Сунечи сай вирхуси
К1ирка ц1акьличил узар.

                ***
Азадли ак1убсилис
Ванза гьарзали бирар.
Арили уцибсилис
Дунъя кьакьали бирар.

                ***
Сай игутала ургав
Усалсира ц1акьик1ар,
Сай х1ейгутала ургав
Ц1акьсира усалирар.

                ***
Урк1урби далгунтала
Талих1 даимси биар.
Шанта шан х1ерибсила
Дардани дахъал дирар.

                ***
Мар дигайли варгибси –
Ухънах1елира – жагьси.
Дигай гьарх1едизурси –
Жагьх1елира – ятимси.

                ***
Урк1и иргъуси юлдаш –
Г1ямрула савгъатгъуна.
Урк1и агарси  ашна –
Гьанагар балагьгъуна.

                ***
Вег1ли вег1 х1ерируси –
Арцурси ч1акагъуна.
Урх1ла някъличи хъарси –
Бяхъибси жайрангъуна.

                ***
Хъалибарг дигахъуси
Дурав х1ериэс х1ейрар,
Кулпетла дард агарси
Хъулив х1еркайэс х1ейрар.   

                ***
Дигай – аяз закгъунти,
Кьясдеш – къукъу-рямкьгъунти,
К1идех1елра – Дунъяла
Гьар г1ямзилар алк1ути.

                ***
Дигай агарти г1ямру –
Берубси хъит1агъуна.
Карц1или биц1иб урк1и –
Вавнабяхъиб анхъгъуна.

                ***
Урх1ла зяг1ипдешличив
Урк1и агар дукарк1ар.
Урк1ец1и-дигила вег1 –
Ил сагъварес гьуц1ик1ар.

                ***
Кьясдеш делг1усини –
Душмандеш дурчу.
Диги делг1усини –
Х1урмат ахъбурцу.

               ***
Къарцинни х1ербиубтас
Урх1ла кьац1 х1ебигахъу.
Чеббукули алк1утас –
Ил кебисес дигахъу.

                ***
Ч1акачибра гьалакли
Т1ент1ра урцули бирар,
Амма т1ент1ла арцнили
Х1яйранируси х1ейрар.

                ***
Г1ях1си урк1ила вег1ли
Душмайсра г1ях1деш булга.
Кьясси хиялла вег1ли
Унрасра вайдеш булга.

                ***
Г1ях1си хабар дерхалли,
«Х1у – нушалари», – бик1ар.
Вайси хабар дерхалли,
«Х1у валх1елари», – бик1ар.

                ***
Мискиндеш чедуркъни –
Ил ц1ахдеш ах1ен.
Мискин х1ясибх1ерни –
Чебях1деш ах1ен.

                ***
Гашира изалара
Диг1янни дих1ес х1ейрар,
Дигайра гьими-кьясра
Гъапулли дуэс х1ейрар.

                ***
Жибин чат1а бетх1ерар,
Бец1 мукьара бетх1ерар,
Сецад дигули хьалли,
Жаллад юлдаш ветх1ерар.

                ***
Х1екьли х1ялалси адам
Ях1лизив ахъли вирар,
Х1ярамтала гьалавад
Бек1 ахъли вашес вирар.

              ***
Талих1чевси адамлис
Берх1и ванали булхъан,
Чиллала дяг1 бухъалра,
Урк1и къугъали кавлан.

             ***
Хьамхьа чебарбукьялли,
Шангра паргъатли руржар,
Анц1кьи шалг1ердухъалли,
Шаддеш хъилизи билзан.

             ***
Ват1айчи карц1х1ейруси –
Чарх лебли, урк1и агар.
Гъамтачил валх1еркуси –
Бек1 лебли, мех1е агар.

            ***
Г1ярг1я-ч1алала чебкад
Арцурх1ели, г1ярг1яра:
«Ну арцантала кьамла
Сабра» или хамбирар.

             ***
Дехлиур нешла кьяшми
Далк1и чедаибх1ели,
Балга бариб дягали:
«Калахъаба бишт1али!»

           ***
ЗайбикIухIели кьакьа,
ВакIилри Кьади кьакьа:
Кьакьадаили дабри,
Дуи сунна кьасани.   

                Дурх1нала дунъя

Дудешличи кагъар

Дудеш, х1ябилра кьяркьти
Лебгу ишди халати:
Набзибад диг1янбариб
Х1у туснакълизив виъни.

Дудеш, г1язизси дудеш,
Мурт  х1у чарулхъусири?
Муэрлизивк1ун даим
Х1у набчи к1ап1иркулри.

Дудеш, х1у чарухъадли,
Набчил мушулвашуду?
Юлдашла дудеш кьяйда
Тапла х1язли виркьуду?

Дудеш, унрубаливан
Галгуби удалтаду?
Таманх1ейубти хъулри,
Дудеш, х1уни лушаду?

Дудеш, х1у лебтачивра
Ц1акьси ах1енрив гьат1и?
Сен-сен х1ела машина
Гьуйчиб ругбяхъибсири?

Машина вайси бурги,
Дудеш, х1езиб итх1ели…
Юх, бухънабаибх1ели,
Бурги ил х1усбухъунси...

Г1ур бухъна «уркурличи»,
Дудеш, камайруд вари.
Гьат1и гьуйчиб башанти
Вари мабялч1ад х1уни.

«Бержибх1ели» биалли,
Машина ругбирхъуси,
Г1яркьила лерил шишни,
Дудеш, дялчасра нуни.

Чакар

Варъали рукулЧакар
Ибан т1уйчил гьак1рик1ар,
Узизи буйрухърик1ар:

– Неш рик1ар: «Г1ях1мад, –рик1ар,–
 Х1у шичи укьен, – рик1ар, –
 Хъалира бушка, – рик1ар.

– Г1ур, – рик1ар, – даим, –рик1ар, –
Умули вашен, – рик1ар, –
 Дурсрира делч1ен, – рик1ар.

– Г1ур, –рик1ар, – дагван, – рик1ар, –
 Къяна мабурид, – рик1ар, –
 Къавгъа мадирид, – рик1ар.

– Х1у, – рик1ар, – г1ях1си, – рик1ар, –
Урши ветаи, – рик1ар, –
Илх1ели дигарцада
Варъара лугас», – рик1ар.

 Муса

Х1евъар буцили муса
Нушала ник1а Муса.
Дугели усаайчи,
К1ухдик1ахъу мер-муса.

Камал

Асили сагал камал,
Къунзкайк1ули сай Камал.
Ири-камал камтала
Х1ебирусиван г1ямал.

Мурад

Агь, сунела мурад баъ,
Вялхъя урши сай Мурад –
Хъябшсила, ухънасила
Биру  итмадан мурад.

Хамис

Хамис барх1и ак1убси
Хамис хамси сар бик1ар.
Хамси сарил х1****ас,
Хариси риъни балас
Ак1убси дунъяличи.

Кьади

Зайбик1ух1ели кьакьа,
Вак1илри Кьади кьакьа
Кьакьадаили дабри
Дуи сунна кьасани.

           Байрам

Байрамлис гьар барх1и
Байрумти сари:
Сагал дусла байрам
Чесабиули.
Рузизи ибгахъес
Буруш батурли,
Дура убшар урши:
Кьанирус или.
Барткелван  кункли ил
Сай т1ях1ик1уси.
Манай улугь кьяйда,
Сай ил уч1уси.
Кумек х1ебаралра,
Неш гьимх1ерурк1ар,
Улхъули чеибмад
Дудеш х1улурк1ар.
–  Х1у кайрул мер х1унил
Х1ебгулри или,
Рургъаллира рузи,
Иргъуси х1ейрар.
– Сецад талих1 сабив
Пагьла вег1 виъни –
Х1язлис ах1енгу наб
Байрам бихьибси, –
Шят1бяхъили хъяша
Дигнавях1 вашар,
Дахъал лерну дила
Х1янчурби или.

                Бях1ябак

– Неш, нуни г1ярабла
Мезра далулра. –
Харили чарриуб
Хамсият хъули.
Лех1ризи дуч1асну,
Нуни назмкрти:

– Бях1ябак, бях1ябак,
Барад баз, барад баз,
Ик1на изангул базид,
Ирхъну изанвав базид,
Арсилракьум ракь бак1ад,
Арсйагракь арум бак1ад,
Арбан аълелу бак1ад! –

Ца девалра х1ергъули,
Неш сари урк1карухъи:
–  Къагъкариублирив гъари,
Ва дила ришт1ал рурси?
Мяг1на агар дугьбачил
Сен х1у гъайрик1усири?

– Мяг1на сен х1ебируси,
Халкьли буч1ул далайла,
Сабухъ бак1ахъес или
Гьар дус дирул балгнала?
Мяг1на аргъес дигалли,
Г1елумг1ерли делк1унти
Делч1енгу дархьли дугьби.

Кагъарличи делк1унти
Дугьби дархьли дуч1ули,
Неш сари х1якризурли:

«Кабях1яб, кабях1яб,
Заб дараб,  заб дараб,
Дизаб лугнази анк1и,
Дизаб вавнази унхъри,
Дак1аб кьар мукьарлисра,
Дак1аб мура кьаргайсра,
Дак1аб улелъа набра!»

Чина бикибси дях1и?

Г1ях1лад гьаббак1иб дирихь,
Берх1и диг1янбирули,
Г1яшкадиуб гъагулти,
Дях1или пасдик1ули.

Ванза ц1уббиубх1ели,
Бахъ разибиуб дурх1ни,
Х1улк1ули, х1усбулхъули,
Яни берк1ес х1ядурти.

Гьайбиуб хъулразибях1
Хъумкартурти гъяймачи,
Нешани бургъахъули,
Чех1егьурти х1якначи.

Ванали бег1биубли,
Чарбиуб дурх1ни дуц1ли –
Гьай г1яйиб, х1ера гьари,
Баргиб дях1и бац1или.

Базанра базмантира

Капуста дицес или
Асиб нешли базманти.
Касили Базай илди,
Умцесииб сек1улти.

Дит1ак1иб вахъ сак1убли
Уршили лерил шунгри,
Дит1ак1иб бадираби,
Т1усри ва чайникуни.

Дит1ак1иб вахъ серхурли
Юргъанти ва г1янулби,
Дит1ак1иб лерил утни,
Жузи ва бидбидуни.

Ил чарван лукьесииб,
Се бикалра, умцули.
Г1урра къяйц1ик1ули сай
Умцесиг1ив умц1ули.

Базмантала къязали
Хъябц1ари зузбирули,
Вак1иб дурх1я нешличи
Вахъ тиладиик1ули:

– Кали ах1енну гьанна
Хъулиб х1емцурси селра.
Вит1ак1аба, неш, нура
Багьес леврал сецада…

Ях1ъя

Х1язтази ихъул Ях1ъя дурутачи лех1х1елзан,
Кьанни шакикибсиван хьарик1ес алавулхъан.
– Ях1ъя, дурсри деч1унрив?
– Ягь? Се ири?
– Х1уни дурсри делк1унрив?
– Ягь? Се ири?
– Мисалти арзилирив?
– Ягь? Се ирив?
– Ягъари, нешлисалра х1уни кумекбаририв?
– Ягь? Се ири?
– Хялис нергь ардухирив?
– Ягь? Се ири?
–Агь, г1янц1а! Житалсалра х1уни ниъ керт1ибсирив?
– Ягь? Се ири?
– Ва Ях1ъя, дахъ бизити кампетуни х1ед гишав? –
Уршили х1ебакьесли, хьаркабаиб дудешли.
– Агь, дила г1ях1си дудеш, диха гьари гьалакли, –
Х1улби рурх1ехъули, жаваб бедиб уршили.
– Бура, гьанна секьяйда дила суал бакьира?
– Илгъуна г1ях1си суал х1уни х1егири кьалли...

Гушиубли или илцад висусив?

Хъябшси унрачирад неш чаррухъайчи
Велх1ун хапли Х1ядис вахъ ч1ярик1ули.
Гардвариб рузили ил эшварили,
Начурбазир риркьес гьалакрик1ули.

Гардвируцад узи ахъли висули,
Х1якризур Х1ялимат х1екьли рамсурли:
– Зяг1ипикилрив х1у, ва дила узи,
Т1аш! Х1ечи неш кьяйда лех1рилзас рузи.

Хили фонендоскоп, гьаргвариб урши,
Урк1и-михъирличи лех1ризур ибкьли:
– Марли, дила узи убк1ару, гъари? –
Рисирииб рузи узичир ахъли.

– Х1унт1ениубли сай, сай ли уц1арли...
Се гямал бариша, неш х1ерак1алли?
Х1ила гъяжра умцис… Майсудгу, узи. –
К1илалра биса сар, юрт буч1ахъули.

– Ягъари, Х1ялимат, х1у сен рисулри?
Ниъла шиша узис сен х1елугулри? –
Неш сари хъулирях1 дуц1ли ляркьули, –
Селис дила халат чекагьуосири?...

Ванна ниъла шиша дубша архули,
Нешлисра рузисра пишяхъиб Х1япиз.
– Сен х1еири х1уни, гушлира или, –
Малх1ямли гъинч1ризур Х1ялимат узис.

Неш русахъес ратира

Сайцун усес х1ейгуси
Урши х1ейсахъес или
Хъаррихьун неш циила
Вишт1аси ляввирули.

Х1янчили рамсахъурси
Неш мякьлар гьанк1рухъунмад,
Рузис лишанбарили,
Багьлали айзур Г1ях1мад.

– Рахли неш чераргъалли,
Изурну бек1 сунела,
Дуравхъайчи гьаргала
Неш паргъатли ратира.

Нешла кумекчи

– Нуни х1ед кумекбирис, –
Рик1ар ришт1аси Хажи.
Сукруми, палтар ицис,
Хъулри ушкис, шин лерхис.

«Савгъатуна диц1ахъес»
Дедили сумкабира,
Гьалакли базарличи
Гьунирратурли нешра,

Зайбухъахъи далайра,
Бигьи ц1уб гьалайхъанра,
Дучили палтар-кьяшра
Ицесриибгу хъяша,

Дуц1арагибти шина
Батбухъун халдарира,
Чябхъдухъунти к1унт1рани
Демх1ахъур сунна дях1ра.

Ч1ябар ицули лерли,
Шинк1абиуб х1евара.
Кьяшмаур цугдикибти
Т1ускайуб порошокра.

Чилилра чедаайчи
Дирциб хъярхъли хъулрира,
Г1ур… «неш разириахъес»,
Дирциб ганзухъунира.

Х1янчи тамандиубли,
Разириубгу Рази,
Хъайг1и чаррухъун нешли
Рикахъиб шишимтази:

Киражли дакибтиван
Ч1ябуртира ц1ублири,
Ганзухъуни, гьаргала
Ц1убли шаладик1улри.

Нешли дубра х1ехъили,
Дях1имц1ала гьабуциб,
Шинкьанкулалагъунти
Куц-кабиз чедаахъиб.

Рурсила дарданачи
Шагьри гъинч1ризурлири.
Се биубсил х1ергъули,
Разият урк1рухъири:

– Нуни ицух1ели, неш,
Ч1ябурти умулири –
Набчиб дукарк1ес или
Нясдариб диэс жиндли.

Х1у нуни ахъуцурцури

– Дудеш, х1уни ну тапван
Закивях1 урцахъулра,
Някъбачив тяп х1улаван
Х1уни ласик1ахъулра.

Гервалтули, житаван
Къулдумег1ик1ахъулра.
Хъярхъси айгъирличивван
Аваракьли викулра.

Ишбарх1и нуни х1ура
Гавлагван гервалтари.
Дигадли, ахъуцили,
Бурхани айахъури.

Зурбаси Зубайрузи
Зузик1есииб Мурад.
Дудешли сунелаван
Бирисра или мурад.

Къалаван т1ашкайзурли,
Ца гардалра х1елхъуси
Дудешличи хъяша сай
Лег1евал х1яккайзурли:

– Мушулвашух1елик1ун
Нуни каркахъусири,
Гьанна х1ела кьяшмауб
Макьлат1ис хебу, гъари?

                Се эс г1яг1ниси ишбарх1и набзи

Шала п1якьдикибмад харчизур Х1ябиб,
Суркдариб дях1-някъра, бурушра ибгиб.
Сенрил лех1кахъибси нешличи вак1иб:
– Се эс г1яг1ниси, неш, ишбарх1и набзи?

– Велх1унрив! Айзуррив, агь дила лачин!
Духуси барилри, айзурли жявли…
Гьанк1 бемц1уру, гъари? Х1у гушиубрив?
Жиайчи ках1ели, айзурри кьалли?

– Или марик1удгу ишбарх1и набзи…
– Г1у се иша гьат1и, ва дила гежба?
– «Мубаракирулри, – а, – ак1ниличил!» –
Хъябруцра рикину, савгъат гьабуца…

                Шайт1а кьап1а

Касили сагал т1ас, «Сих1рукья» шейхли
Дудешли шляпаван чебииб хапли.
Шайт1а кьап1аличи мешуизурли,
Сунес сай пишяхъиб хъяша вахъ шадли.

Халаси т1аслиув вишт1акаили,
Шина к1ант1ван вегъуб анхълизив урши.
Неш къяйц1рик1ар: «Урши веткахъиб…» или
«Чудна вахесалра, х1ергулра…» или.

Х1унт1ена т1аслиув арц1и-кьарлизи
Диг1яникибси Шейх варгиб рузини.
– Агь, къурумсакъ! Селис х1у лех1кахъилри,
Рикахъили нешра итцад дец1лизи?

– Пинц1укь! Жилис жаваб сен х1елугулри?
Хъумартурли, ургуд, х1ела у х1уни?
– Ах1енра. Х1ушак1ун: «Ва Шейх!» – дик1улра.
Ну Шейх ах1енрану, Шайт1а кьап1ара!

Машина набзи биха

Т1ас, сукура, шангла чебхьла –
Се бикалра хъямбирули,
Тяп руль кьяйда ласбирули,
Сулайбан сай дуц1кайк1ули.

Лаглизибад автобусван
Сай ил г1ела хихирули,
Катругкад тяп уркураван
Г1ур гьалавях1 сай урцули.

Буркьбиубси моторлаван
Сунна т1ама буи саби.
Х1унт1енни сай помидорван
Гъумкайк1ули вахъ зумали.

Чарухъалли арх1ялавад
Дудеш-г1елав сай Сулайбан:
– Х1уни, дудеш, бамсриахъа,
Ил машина набзи биха…

Сонира чебаибси виадри

Арх1яличирад т1ут1и
Хиб ца барх1и дудешли –
Янила чиллализир
Дарг чинар даргибтирил.

Агь, харибиуб дурх1ни,
Чардиубтиван г1ебшни.
Дубшар деткайхъули Сар
Х1унт1енни дерц1иб чубкри.

– Базарличи гьаввак1ес
Х1едк1ун дигх1ейгусири.
Сен гьандикиба т1ут1и? –
Хьарбаиб хапли нешли.

– Муэрлизив Мирзабег
Вахъ тиладиик1улри.
Бунагь бии х1уруц1ли
Ил хьул бартх1еахъасри.

Халал чубк чеббирк1ули,
Мирзабег линк1ик1улри:
– Муэрлизиб «Сонира»
Чебаибси виадри.

  Кампетуни вайти сари

Гьачам Нух1лис адавзини
Савгъатдариб кампетуни.
Кашла вакъра бархьбатурли,
Муридешлис бяхъиб Нух1ли.

Дурсрачирад рак1иб рузи,
Х1ясратриуб ил хъяшачи:
– Набра диха гьари, узи,
аркурину варх циркличи…

Ирисуни диг1яндариб
Нух1ли, кисми дац1дарили:
– Кампетуни вайти сари –
Цулби изур х1ела, рузи.

Арсен

Гьачам унра  Сапарли
Хьаркабаиб Арсейзи:
– Чум дирара вец1личи
Вец1ал  чедихьах1елли?

Авал дусцун виубси
Хъяшали алав х1еръиб,
Тамашла суалли
Урши вахъ шип1вярг1яхъиб:

– Дила к1елра някъличир
Вец1ал т1ул сари лерти…
Г1урра вец1ал чедихьес
Чила т1улби дуйг1ути?

Къакъла г1ела кавцилри
Унрани сунна някъби.
Алав г1ур чилра аги
Гьалакавцахъес т1улби.

Гъалагси х1усбулхъличи
Хъяша гугииб хапли,
Угь-мугьлизи икили,
Чердалтесвииб дабри.

– Эй, урши, се бирулри?
Буг1яригургу х1ечи!
Дуц1рум гьансадикилив
Сен цункьяшмарирулри?

Г1ур т1амала х1ергъули,
«Духул жан» сай архили,
Х1исаб арзес гьалакли,
Ибкьли гумли дуйг1ули:

– Вец1ал т1улра гумулра…
Детарар вец1ну цара.
К1ел г1урра – вец1ну к1ира,
Г1ур х1ябал – вец1ну х1ябра…

Гъаличи адикили,
Гумлира бех1т1улбира,
Арсен сай, х1якизурли,
Ухъначи х1ерик1ули:

– Сапар, х1у х1яниубкъи,
Набзи суалик1улри.
Х1ейрулрив нуни кьяйда
Дейг1ес кьяшмачир гумли?

Саламла дабри

Чуйна г1еббураллира,
Дабри дарсли челгьули,
Салам дуравях1 урцар,
Неш г1ергъирулхъахъули.

Гьимдук1ибтиван «ширкьни»
Х1ердик1ар къакъбарили,
Дячунти кьяч1убачиб
Дурх1ни саб дукарк1ули.

– Ца гьачамалра дархьли
Чегьигу, г1язиз, дабри, –
Г1яшрирар, махрик1ули,
Неш уршила дабрачи.

– Унлала лулси кьяйда
Ну валк1х1ейк1ули г1елгъи,
Х1усаб се дек1алдеса,
Сен диалла цегьулти?

Валих1ян

Вахъх1и цунухъунси вишт1ал Валих1ян
Вак1иб кухнялизи сунт1урик1ули:
– Диха, – вик1ар, – набзи илди т1алх1яна
Умудирисрану, лерил ибгили.

Бикас жагабизур уршила къайгъи,
Пахруличил х1еръиб бег1ла вишт1айчи:
– Х1у урши сайрину, касса машинти –
Т1алх1яна рурсбани дирар ицути…

Хьулухъунси сархес бурсивиубси
Хъяшала к1унт1уби далк1дариб дец1ли:
– Гьар барх1и кайсули, дет1или сари
Наб ихди машинти, бец1ли дергарти!

Х1ед кьяйда набра, неш, зянкъдик1ахъули,
Вухърала къалурби т1ашдатес диги.
Х1яз-х1узла машинти г1ях1ти диалри,
Х1ура, неш, илдачил х1язтариркьади…


          Наб гьунгелти хесара?

Ца барх1и Кавсаратла
Кьакьурти изесдииб.
Жулгьала ва бамбала
Нешли компресс чебихьиб.

Г1яркьила гяг1 х1ейгули,
Рурси кьакьали сари.
Х1язлизи ахъибтачи
Хъябшси х1ясратли сари.

– Г1ях1ил арариайчи
Руэн, дила мукьара,
Тапани лер х1елара, –
Бусраврухъун неш г1урра.

– Хъулиб анц1букьигу, неш,
Зилантачи аркьясра:
Изулину кьакьурти,
Карихьасли, гьат1ира.

– Х1у арах1ериубли,
Рархьаадли кьакьала,
Чариубх1ели, дудеш
Ургъаргу х1едра набра.

Рурси г1урра хъаррихьун:
– Хъябшризурли ухьалар
Дудешли чераасли,
Наб гьунгелти хесара?

          Дудешлизи г1ярзбирури

Даим лих1би дит1ик1ули,
Къуйрукълизи зузик1ули,
Сунна бухъна кам архъули,
Вет1иб житас ник1а Кьуби.

Гьачам диъба сай укули,
Кьац1 гьабуциб житас бац1си
Гьимбук1ибси «Супелтарли»
Хъябшкаиб хъяшала бач1ни.

Висур урши «Агьи!» или,
Г1ява бач1ни суркдирули:
– Лявкьян дудеш барх1ехъ хъули,
Се бирул х1ед ца т1ашбизи…

                Х1ева чех1ебиу

8-ибил мартличил мубаракрарес
Дудешли Г1яшурас жагал х1ева хиб.
Агь, рурсила шаддеш! Сунна вич1иръай
Тяп чат1али кьяйда юрт буч1есаиб!

Х1евара балбариб, бахъ балбикибкъи,
Зилантачи рукьес сарра арархиб.
– Х1у чина аркьулри, пальто агарли? –
Г1ерраиб неш хапли, рурси т1ашаиб, –

– Дураб буг1ярлигу, дяг1 хеб кабухъи,
Рирг1удгу, ах1ерси, х1у лагьа кьяйда.
– Пальто чегьасли, неш, х1усбулхъличибта
Х1ева чех1ебиу, аркьяс ишкьяйда…

                Буслус

Уруз-х1яц1ирули, ац1иб класслизи
Г1урра кьанкайубси махьикан* Гъани.
Мерличи кайахъес пурбанбарайчи
Ил унзала гьалав  тт1ашлири тахьли.

– Гьу, се бетаура, сен кьанкайубри?
«Бец1ли т1ашаирив», дагван, «чебухъи?
Арх1еливан «хура чеввалк1ахъунрив»?
Калун ургуд «г1ярма вирг1явиргили»?

Къунби гьандиркули, гьалар дурибти,
Урузиуб уч1ан, шинван вегъесли:
– Дирихьла пардавли фермала бух1на
Х1****ур ишбарх1и бухъахъес берх1и,

Х1яйван-къачаличил неш аррякьири,
Зянкъбик1ул сяг1ятра т1ашбизурлири,
Набзи «Айзи!» или жиэси аги:
Усули калунра, гьанк1ли велкъайчи…

Дукарк1алра уршби, ахъ-г1яшбирули,
Пишбирхъялра рурсби, шут1-шут1бик1ули,
Бег1 гьалаб сунени мар бурибх1ели,
Гъанила урк1илис бахъ гьамадлири.

           Миц1ирагличила

Т1ент1

Х1язтали виркьули вамсурси Мурад
Ца барх1и мурили гьанк1ли усулри.
Чинад бак1ибсирил, халаси т1ент1ли
Урши чеваргъахъиб, бахъ кьац1башули.

Сецад дуг1иалра, саб чарбулхъули,
Мирхъван буч1ули, саб жургъбик1ули.
«Кабуршисгу!» или алавухъалли,
Тяп лямц1ван х1улбала гьалаб белгъули.

Къагъсаурси урши харчизур хапли,
Журналличил т1ент1лис сумсли вирхъули.
«Жагьаннаблизи бик! Г1урра берцур ик1,
Дях1имц1ала-булан буут1надбиубкъи…» –
Дуклумарлис г1ергъи дуц1-т1ях1ик1ули,
Х1елбит1унси Мурад  вахъ г1ясилири.
Арбякьи бурхлиу паргъатбиубли,
Чебдукарк1усиван т1ент1 лех1кахъилри.

Шишала бург1луми цаладирхъули,
Виргесииб хъяша, хунк1 гьак1бирули:
– Дугели биалра х1у бусалъадну,
Нажас, се бирисал, т1ашбизи гьари…

Тахьти миц1ираг

– Сен тахьли урцулрая,
Ургубала къакъбуни,
Гьачам гьат1и х1яйранни
Х1еръахъес ках1евлули?

Агара жаваб.

– Сен гьарахъдиркулрая,
Санбала берх1е гурдни,
Х1ушачи даим карц1си
Цайси гьункья риасли?

Агара жаваб.

– Сен даим дубшулрая,
Ч1янк1 вац1урбала г1ярми,
Къаркъа буэс, мурч1-бархли
Някъбазиб агарх1ели?

Агара жаваб.

– Сен х1у беткахъибсири,
Хъинжурбачибси жайран,
Агарагу къел-х1ерзи,
Урухк1улрив, байтарман?

Агара жаваб.

Ишцада урк1аибси
Лерил дуг1ла миц1ираг,
Г1яяркьяна, марлира,
Х1ела урк1и лебара?

Т1ума

Т1ума саби буч1ули
Дайдугила замана.
Жибх1ни дуцес дашути
Житна урк1аибара?

Жяг1яйчила пикрума
Паргъатдеш буунара?
Цундешли кьац1буцили,
Шишимбик1ули вара?

Игъбарла вег1 сай, т1ума,
Мурили усалъуси,
Халал талих1ла вег1 сай
Ара-сагъли улх1уси.

         Чат1а

– Се бетаурли, чат1а,
Х1ед илцадра ц1умбик1ес?
Кьисмат гьарх1ебизурлив,
Ламарт бариб х1ебиэс?

Х1едра дард ва шишимти
Тяништи сарив гьат1и?
Адамла ах1и, х1ела
Дец1 лебсив, бура гьари?

– Адам, х1ед гьанх1еркулив
Неш-чат1нала ч1яръала?
Дургъбани урк1аибти
Жибх1нала вич1иръала?

Нуша гьанна х1ерцуси
Мер сецад цуннил, х1еръа.
Даруличибх1и пукьа
Шаддеш бирарал, бура…

– Гьаригу, дила чат1а,
Даим дец1мабик1уда.
Х1ед се г1яг1ниси лебал,
Урузмак1удну, бура.

– Бурулра: Ванзаличир
Анкъурбира дурх1нира
Пяшт1х1ейид или бирхес,
Тиладигу, батаба…

      Кьут1кьут1и.

Дурх1ни халадаили,
Кьут1кьут1и саб гьалакли:               
Сецад милкъи дихалра,
Дурх1нас диъх1едиули.

Дурубгъуна къудкъуди
Саб даим кьут1бик1ули,
Галгала камлиурти
Милкъяг1иб къяйц1бик1ули.

Дурх1ни гумшх1едиахъес
Ях1 саб ч1умабирули,
Дузбачил абзбикили,
Сабемц1урли, умц1ули.

Кьут1кьут1или кьут1ъибмад
Вац1а саб зайбулхъули,
Миллион дамрукьяли
Каибтиван макьамти.

                Гежб

– Меэ-э-э! Меэ-э-э!
– Х1ед се биубли, бузи?
– Милиглира. Шин диги
– Ма, бужен дигарцада,
Белкъабину шарабли!

– Меэ-э-э! меэ-э-э!
– Бура, г1ур се дигулри?
– Гушлирану, кьар диги.
– Ма, буген дигарцада,
Белкъабину баркатли.

– Меэ-э-э! Меэ-э-э!
– Гьу, г1урра се дигулри?
– Мукьрачил бумх1ес диги.
– Бумх1ен, х1ед дигарцада.
Белкъабину г1ямрули.

– Меэ-э-э! меэ-э-э!
– Вай гьарай! Г1ур се диги?
– Х1ед баркалла эс диги…

  Гегуг

Дегъси аргълизиб х1ебла
Иргъулри цунси т1ама.
– Ге-гуг!
– Х1у чинабри? Х1у сери?
Дуц1лизибрив х1у, марли?
– Ге-гуг!
– Бархкья беткахъахъилрив,
Сен илцад ц1умбик1улри?
– Ге-гуг...
– Пукьализи х1еръагу,
Ери-юрт агув, гьат1и?
– Ге-гуг.
– Мурталра х1у илкьяйда
Цунни кавладу, гъари?
– Ге-гуг... Ге-гуг! Ге-гуг! Ге-гуг!
Ге-гуг! Ге-гуг! Ге-гуг!
– Разибиубри кьалли,
Дурх1ни ак1ублив, бузи?
– Ге-гуг! Ге-гуг! Ге-гуг!
Ге-гуг! Ге-гуг! Ге-гуг!

Къакъбуни

Заб-марка т1ашдизурмад: "Къакъуда-къакъуда!"
Берх1и гъинч1ванбиубмад: "Къакъуда-къакъуда!"
Къадурби дулх1ехъули, леслизир г1ералгьули,
Къакъбуни сар дуч1ули: "Къакъуда-къакъуда!"

Ванадеш ламбухъалли: "Къакъуда-къакъуда!"
Ц1уэри гьигьбухъалли: "Къакъуда-къакъуда!"
Миц1ир жан чераргъили,  атх1еб хъилизирх1ели,
Дубурти сар дуч1ули: "Къакъуда-къакъуда!"

Зянкъяриличилси Зубари

Зубарила зянкъяри
Ил бугалра зянкъбикIар,
Ил бужалра зянкъбикIар,
Жибинти дугIиули,
ПялхъбикIалра зянкъбикIар
Кабилхьалра зянкъбикIар,
Абилзалра зянкъбикIар,
ДуцIбашалра зянкъбикIар,
Хапли чеббалкIунх1ели,
Баргахъесра зянкъбикIар,


         Г1яра

Х1улби далк1а диалра,
Ц1ахси ах1енра, – бик1ар, –
Х1яка барсбираслира,
Ах1енра к1ибях1янра.

            Жибх1я

Наб: «Бурибси итмадан
Хъумуртан саби», – бик1ар.
Хъумх1ертурли буасли,
Дила кани гушбирар.

         Къачара кьялра

– Кьяшми дялчадну, г1язиз,
Х1у даим тясмабик1уд.
– Гьанна тясх1ебик1ули,
Бухънах1ели бик1ишав?

            Ваца

Лебил наб бургъули саб:
«Анк1и дилг1улри» или.
– Цалилра пай х1ебиру,
Диг1х1едиг1и датасли.

             Синка

Ну – сахъси къараулра,
Вац1ала хужаимра,
Дила дазу даталли,
Баришси сабра нура. 

              Хя

Хъали агара дила,
Агара дила вег1ра.
Ишцад къарцин азаддеш
Селис г1яг1ниси вара?

Т1ент1ра мирхъира.

Г1ярзбухъун т1ент1 мирихъизи:
– Адамта х1****тулра.
– Балтари, нуни кьяйда
Бурчадли х1уни варъа.

          Къаз

Шарализиб бизулра,
Х1урк1базиб курт1бик1улра.
Дях1ушкан х1ебиалра,
Берэсра бирусира   

         Къяна

– Нуни къяна х1ебурис,
Бик1ар ц1удара къяна, –
Къунба бугьули г1ямру
Къянби-ургар аркьялра.


              Басняби

Мирхъира т1ент1ра

(Басня)

Лимц1барес бикибх1ели,
Варъа сукуралабси,
Кьясбиуб т1ент1: «Мирхъила
Т1яг1ямла г1ямру кьалли…

Гьари, урцус сагнази,
Муридеш бурчис нунил.
Тяп мирхъи кьяйда нура
Букас нура варъали…»

Духукабиубси т1ент1
Арцур хъярхъли сагнази.
Бахъх1и къяйц1кабик1и ил
Муридешличи гъаргъли.

Вавачибад вавачи
Урцулигу т1ент1 хъярхъли,
Диалра дек1дик1ули,
Бамсурдешли дуклуми:

«Ишдицад вавни лерли,
Лерил пайдаагартив?
Яра набзибад чуни
Варъа диг1янбирулив?

– Эй, вавни, х1ушаб нуни
Паргъатдеш х1елугасра,
Ну пайла х1ебарасли,
Лерил талапдирура!

Ц1уэрлиур гулвавни
Сар бара гьак1дик1ули.
Дуг1ла гъайличи т1ентла
Сари дукардик1ули.

Гьимбук1иб т1ент1 вавнала
Гьайбатси лавшарличи.
Арцур «х1янчизар» хъярхъли
Г1ит1бала кьадубачи.

«Ишди жагал вавнала
Бургар варъа халаси…
Бетиц1ус кьадубази
Баргбердесван белкъесли…»

Бурибси кьяйда бариб
Итмадан гъабза т1ент1ли.
Бетац1ес ил бирару
Бурбунала чирхлизи?

– Се сари къиздик1ути
Канилизи, бек1лизи?
Лагбях1 урцус – ханжулти
Катх1ел арцасли – гъуци…

Ягъари, ну т1ент1 сабра
Варъаличи бак1ибси,
Мирхъилиск1ун х1ушани
Ил ах1ерх1ебирулра…

Мякьлаб урцуси мирхъи
Саби г1як-г1якбик1ули:
– Кьясдешли, т1ент1, чилалра
Мух1ли мурих1ебиру.
Устадеш х1едиалли,
Лиг1матра бурчх1ебурчу.

       Духуси милякъ

(Басня)

Бегли сунна галгуби
Амъур шинни иркулри.
Унрали, цаагили,
Дармунтани далхулри.

Шинни иркалра, Бегла
Ц1едешра дибг1ялири.
Дак1ибтира милкъязи
Датахъес вирх1ейрулри.

Унра Асадуллагьла
Ц1едеш г1ях1ил дилкьулри,
Илдала зугьадешли
Кьялуби къух1дилзулри.

Ц1едеш датахъес или
Бег анхълизи вашулри,
Дахъдик1ути милкъяни
Ил кьакьавик1ахъулри.

– Арцантани дергарти,
Гавурла милякъуни,
Дукьенагу унрала
Бахъ берхъибси анхълизи!

Базуртачир дирцули,
Тукентази дурт1ули,
Лебил сабухъ бек1барес
Сайгу ил вирх1ейрули.

Неш-дудешлисра набра
Дак1ахъибти ц1едешла
Бут1аладиэс иша,
Бурая, сен дашулра?

Вякькабизур Бегличи
Милякъ бух1набад хъярла:
– Агъула ц1едеш дергес,
Нук1ун мех1ур ах1енра.

                Х1екьдеш

(Басня)

– Даим шинни балхули,
Г1янжи к1ант1ибирули,
Милкъи гъамх1ейрахъули,
Къуллукъ г1еббурцух1ели,
Дебали дигахъулра
Или гьанбикибсири, –
Бик1улри хъярла галга
Унра г1инцла галгази.
– Г1ебшнилизиб анхъчили
Хъярбала белт1унх1ели. 
Нушала ц1едеш диъни
Илис дахъ дигахъути,
Х1уни кьяйда нунира
Кьанни аргъира, марли.
Бик1улри г1инцла галга
Унра хъярла галгази.


                Поэмаби

Х1у багьандан…

(Поэма)

Далуйти-делхъана ясирруцили,
Х1еррик1улри сагал фестивальличи.
Цалабикибтала къуймурдешличи
Х1ясратх1ериэсра гьунар агарли. 

Г1япрахъу дубурла хамси кабизли
Ну, тяп шяг1ир кьяйда, карц1рарибх1ели,
Мякьлаб гъайбик1ути жагьтала гъайли.
Х1яйранриахъубра ну г1яжаибли:

–Сен даим рургъулри, бурагу набзи,
Вег1 дигусиличив къугънаиркьусив? –
Чехиб хапли набчи хумарти дугьби
Авадан майдайчиб т1ама ц1ум-бархси.

Нуни се бурасра, х1у дукарк1улри,
Секьяйда х1еръасра, х1у гьимрурк1улри.
Х1ечи я гъамиэс, я гьарахъикес
Гьунар агарлира, г1янц1лирив, марли?

Рирхаи, х1ед вайси х1ебулгас нуни
Х1ед г1ядаббизеси х1ебирис, вари.
Х1ечи х1ерилзесцун пурбанбарадли,
Талих1лизи буйг1ас, т1ашризи, гьари …

Г1яшкавциб х1улбазиб ц1ала лямц1 саби,
Жунабгъунти к1унт1би сар пишдирхъули:
– Секьяйда рирхиша х1ела гъайличи? –
Дукарк1ули, рурси сари рубшули.

– Гьаригу, исбагьи, рахъ хаммарируд,
Ц1аличил х1язтали, вари, мариркьуд… –
Эс наб дигулригу, исбагьи ребшиб,
Г1яшикьси жагьилра гъузгъалдивариб.

Рурси кариибси мер бац1кабухъун,
Уршила урк1ира бахъ кьакьабухъун.
Ах1ерли бих1укъи, арцла кисаван,
Хъумкартурси тетрадь майдайчиб калун.

Ахъбурцулра тетрадь – г1ядатла саби.
Белк1ани – лерилра назмурти сари.
Тетрадьла рег1 раргес къяйц1рулхъулира –
Сецад умц1аслира, ил х1ерургулра.

Фестивальличибти саб арбашули.
Дилара хъулирях1 рукьес кьас сабри,
Амма тетрадьла рег1 раргес умц1ули,   
Автобусличи ну, кьанкариубра.

Ник1а делхъчибира барх арбукили.
Шадти дяднуч1аби хъули батбихьиб.
Хъумкартурли сунна белк1аначила,
Къуймур далайчира шинван ретахъиб.

Урх1ла тетрадь белч1ес х1ейгусиригу,
Адрес ва у даргес ил сабяхъира.
Сецад умц1аслира, х1еррируси мер,
Илала у-бархли даргх1едаргира.

Хат1ла жагадешли ясирруцили,
Тетрадьлизи г1урра ну х1еррилзулра.
Сих1ру-дархти дугьби жидик1утиван,
К1ап1рала бях1яни чедидирхъулра.

Дуч1улра назмурти, урх1ли делк1унти,
Набзи юлдашливан урк1и бурути.
Жагьдешла х1еблизир сари ак1убти,
Урк1и г1яжаибли х1яйранбирути:

Январьла 1.

Х1ед багъишладирулра

Дила г1ямрулизир карц1ли делк1унти
Цаибти дигайла дарскъа белк1ани
Багъишладирулра х1ед уруз-х1яц1ли
Х1язличи шурмалтад дила х1ялани...

Х1ед аргъес дигукъи, дурх1едурибти,
Наб дурес дигукъи риъх1ериубти,
Тяп уружла шинван дагьардиубти,
К1ап1рази лук1улра дила пикруми…

Январьла 5.

           Чевверхи

Чевверхи, гьинтаван рубшули или
Г1ядатла саламра гес урузк1улра:
Х1ебла далуйтазиб булбулла кьяйда
Багьарбулхъан или аги дигайла.

Къаршиикадлира, бек1 къух1бурцулра,
Х1ерх1еризес х1ела х1улбази х1улба.
Амъур шарализиб алавла кьяйда,
Х1ерлизиб лямц1 бургид или дигайла.

Январьла 10.

Урк1и буридра или

Марлира, х1ериубра
Гьаргдарес г1урра карц1и:
Пикрумала дахъдешли
П1якьбиркахъули урк1и.

Марлира,х1ериубра
Делк1ес я кагъарлизи
Сен-сен илди иргъидал
Багьес ахъри агарли.

Марлира, калунрагу
Х1яялизир умули,
Г1ях1гъабзаливан х1уни
Урк1и буридра или.

Январьла 15.

Вари гьанмабиркахъид

Вари гьанмабиркахъид,
Ну цунни сарра или,
Дила гьарил гьигьлизив
Х1ура варх левсирину.

Вари гьанмабиркахъид,
Пикриагар сар или,
Х1ечила шишимтазиб
Шаддеш к1унбиц1улину.

Вари гьанмабиркахъид,
Белхаагар сар или.
Дурути-дикьутани
Бек1 жургъбик1ахъулину.

Январьла 24.

Нурли аръа к1ант1ван рурх1ескаили               

Нурли аръа к1ант1ван рурх1ескаили,
Дигайли чум адам белх1ехъунара?
Ламбик1ул берх1или жанай вавниван
Игъбарагар урк1и чум дигубара?

Умутли дуклуми савгъатдарили,
Чум инсан гьайбатли арцахъурара?
Янсавли бяхъибси лагьаван хапли
Чум г1ур ванзаличи бях1ягибара?

Шаддешла мякьлаб дард камбиуб вара?
Ц1умх1едухъи жагьдеш мурт калунара?
Кьисматла масхурти, тяп гьалахили,
Дагьес бек1иубси улас левара?

Январьла 29.

Вавачи кьяйда карц1ли

Вавачи кьяйда карц1ли
Набчи х1ерилзух1ели,
«Духуси х1ергуд» или
Х1ечир дукарк1ирагу,
Ришт1али лералрира?

Гьарахъ улкни анц1дукьи,
Ват1айзи чарбухъунси
Чат1аван уч1ух1ели,
Рахъ халарурхирагу,
Х1ехара сарри вара?

Кьанни г1ямрула гьигьли
Ну чераргъахъибх1ели,
Берх1илис сарра или
Бацлис пишряхъирагу,
Игъбарагарри вара?

Февральла 6.

Къумбала мурда

Суратуни кьяйда х1ура рилг1яри,
Шурла лесличибси дила шилизир
Х1ед илцад дигути хива ралхули,
Някъличиб лагьаван х1еркарирури.

Масхурти сар или х1ерирхаслира,
Х1у вашуси гьуни алавбирира.
Марли, ну рахъ тахьси уррухъунрара,
Яра х1у къумбала мурда сайрира?

Февральла 17.

 Гьарил х1ерли х1еб х1еху

– Чарухъенгу, – рик1ира,
Цундешли кьац1руцасри,

«Гьарил  чарулхъусили
Г1ях1ла хабар х1ебиху», –
Ирули хьалли халкьли,
Рирхаэс х1ерирули.

«Ца х1еръагу», – рик1ира,
Даим дардли лукасри.

«Гьарил х1ерли х1еб х1еху,
Гулвавни пишх1ехъяхъу», –
Ирули хьалли халкьли,
Марбарес дигх1ейгули...

Февральла 26.

Х1ед дигни баласри, дила ах1ерси

Х1ед дигни баласри, дила ах1ерси,
Ляркьира ну х1ечи, ахъили х1урхъи:
Ихъуливан къургъа гьарахъти улкни,
Атх1еб чузи дигай адац1ибх1ели…

Х1у набчи х1ясратли виъни баласри,
Тяп ц1уэрван, кункли урцира х1ечи,
Хъип1дешлизирти жан тях1удирули,
Лавшардик1ахъули арши ва сагни.

Х1ела пикрумазир риъни баласри,
Талих1ла нурана зубри диршаси,
Чиллала дуг1бани миъдярг1яхъибти
Мусни Берх1иливан миц1ирдираси.

Х1ед ах1ерли риъни нуни баласри,
Биршаси иш Ванза дила карц1или,
Кьясдеш-ламартдешлис урдубяхъяхъес
Дунъяличиб цалра мер ках1елесли.

Мартла 4.

 Багьес дигив, чи саррал

Х1ед гьаналра агарси
Ну – х1ела шаддеш сарра,
Х1ечирад к1унриц1уси
Ну – х1ела пикри сарра.

Даим диг1янриркуси
Ну – х1ела игъбар сарра.
Х1уни рагьес х1ейруси
Ну – х1ела кьисмат сарра.

Г1ямрукад х1у викуси
Х1ела кьиблама сарра.
Вашес вамсурси барх1и
Ну – х1ела хъарихъ сарра.

Чеввалк1ун гьункья кьяйда
Гьаригу къяйц1майк1удра.
Занзби-ургаб михик1ван
Ну раргес къайгъибара. 

Мартла 7.

Г1ях1 бак1аб х1ечи

Урх1ла г1яйибтази ну х1ерикахъес
Х1уни къайгъи барри, г1ях1 бак1аб х1ечи!
Х1яялизир ахъли ну х1еррирахъес
Икьалавиубри, г1ях1 бак1аб х1ечи!

Ташмишъай руцасра, ц1умх1ерик1ахъес
Насих1ят г1еббурри, г1ях1 бак1аб х1ечи!
Къияндикибх1ели, наб някъ гьабурцес
Г1елавит1х1ейк1удну, г1ях1 бак1аб х1ечи.

Мартла 8.   

Х1у – дила  талих1 сайри

Ц1уэрли гъагул кьяйда
Анц1кьи черардикуси,
Берх1ила нурли кьяйда
Наб зак шалабируси,
Х1у – дила талих1 сайри

Х1ебли т1абиг1ят кьяйда
Ну сагарик1ахъуси,
Х1урхъла сагнани кьяйда
Даим карц1рирахъуси,
Х1у – дила талих1 сайри.

Урунжла вихли кьяйда
Агурби алк1ахъуси,
Урхьула гьигьли кьяйда
Аваданрирахъуси,
Х1у – дила талих1 сайри.

Мартла 23.

Дура, х1уни набзи малх1ямти дугьби

Дура, х1уни набзи малх1ямти дугьби,
Дец1лизибси урк1и паргъатбарести,
Челукьул шишимти к1ундац1ахъести
Дура х1уни набзи малх1ямти дугьби.

Дура, парчрик1усну берх1ила нурван
Дирихь чебарбякьи, зак аязх1ели.
Дура, гьигьрулхъасну атх1еб авлахъван
Жагьти гулвавнани вахбаршибх1ели.

Дура, пишрирхъусну марзла дурх1яван
Сай валхуси нешла дях1 дагьурх1ели.
Дура, карц1рирусну тяп г1улухъаван
Дигайли бег1 гьалав сай варгибх1ели.

Дура, х1уни набзи малх1ямти дугьби,
Г1ямрула бархибдеш хъумартахъести,
Челябкьлала бурх1ни шаладарести 
Дура, х1уни набзи малх1ямти дугьби!

Мартла 25.

Г1ях1цад къайгъи бирулра

Х1ед бургъантас мурталра
Ну ляг1натра рик1улра.
Х1ечила гапбик1утас
Баркалла рик1улра…

Х1ечи пахрубирахъес
Г1ях1цад къайгъи бирулра, 
Дила урк1и иргъулрил
Хьарбаэс х1ерирулра. 

Мартла 30.

Гьаригу ригахъаба

Гьаригу ригахъаба,
Анц1кьила ц1ум бишесли,
Нушазибад г1яламли
Даим г1ибрат кайсесли.

Гьаригу ригахъаба,
Дардани гъамх1ейэсли,
Мурил дигайла х1ерли
Гъамти х1ясратбаресли.

Гьаригу ригахъаба,
Цализир ца дегъесли,
Умути х1яланани
Х1ялал дунъя баршесли.

Апрельла 11.

Баркалла

Набзир умути дигай
Ак1хъубри. Баркалла.
Г1ямруличи гъирара
Ахъбуцири. Баркалла.

Урк1иличир далуйти
Алк1ахъулри. Баркалла.
Шилизив къунзкайк1ули
Леврину, х1ед баркалла.

Апрелльа 13.

Набчивра игъбарла вег1

Буръуси нар забливан
Х1уни шадрарибх1ели,
Набчивра игъбарла вег1,
Гьанбирки, х1ейуб или.

Тяп нарла вавачиван
Х1яйрай х1ерилзух1ели,
Набчивра талих1чевси,
Гьанбирки, х1ергар или.

К1ап1рани тяп ц1едешван
Дяц1ц1илар рих1ух1ели,
Набчивра гьарбизурси
Гьанбирки, х1ейрар или.

Апрельла 22.

Назик х1яланира лер

Урк1ира батбухъахъи,
Далайэс ахърира леб,
Тяп биризгъуна х1ечил
Гъайрик1ес иштях1ра леб.

Тухумтачи, шантачи
Дубагар дигира лер,
Тяп лугиван дилкьули,
Назик х1яланира лер.

Апрельла 23.

Х1ечил бут1ес дигулра. 

Ванза ванабиахъес
Гъагултала ургабад
Берх1ила чури кьяйда
Ну х1ечи кариц1ира.

Дунъя шалабиахъес
Зубартала ургабад
Тяп бацла шала кьяйда
Ну х1ечи кариц1ира.

Зубри-ургаб Шалдаван
Х1у наб къаршиикибла,
Ванадешра шалара
Х1ечил бут1ес дигулра. 

Апрельла 25.

Гьимх1ерурк1ули дигив?

Гьимх1ерурк1ули дигив?
Г1яшикьван карц1ли вирен.
Г1ямруличи шяг1ирван 
Дигиличил х1ерик1ен!

Гьимх1ерурк1ули дигив?
Гьавлизив ахъли вирен,
Булбулван жяг1яйчила
Даим далуйта уч1ен!

Гьимх1ерурк1ули дигив?
Лагьаван лякьирик1ен,
Челукьути зуг1луми
Набзира хъумуртахъен.

Апрельла 27.

Сен диг1яниркусири

Гьар барх1и ну умц1улра
Юлдаш бетахъиб къургъван.
Х1ечила пикрумани
Риц1ахъулра х1яливан.

Сен илцад гьарахъсири
Хьуланазив гъамх1ели?
Сен диг1яниркусири
Урк1илизив левх1ели?

Апрельла 30.

Дираллири абзани

Гъайла устнала ургар
Дираллири абзани,
Пасих1си г1якьлула вег1,
Цаибси х1у виради.

Урк1урби жагатала
Дираллири абзани,
Бег1ла г1ях1 урк1ила вег1,
Гьавкьяси х1у виради.

Урк1ец1ичебти-ургар
Дираллири абзани,
Гьар жайчи карц1ила вег1,
Балас, чедииркади.

Сепайда, къуймуртала
Сар гьачамлис абзани,
Исули багьалисра
Цацах1ели мерани.

Майла 1.

Лерра ташмишрик1ули

Дила урк1илис гъамси,
Гьанна х1у гьарахъх1ели,
Лагьалагъунти х1ум-къум
Бек1лил иргъх1ергъух1ели,

Дубурла хъярхъ х1урк1биван
Гьалакли г1ямрура лер.
Забх1ели варачанван
Дамкьурли дагьрира лер.

Гъят1дуунти шурмиван
Пашбехъубли чархра леб,
Уббяхъиб галгалаван
Буръули урк1ира леб.

Гьарахъ дунъяла хабар
Г1ях1си х1ебирни балас.
Дилкьути ташмишъала
Мардирарал х1****ас…

Майла 4. 

 Чинаври

Чинаври, муртрил набчи
Ванали х1ерик1уси,
Г1ядатлис гъайадлира,
Дила урк1и улкуси?

Чинаври, цалра атх1еб
Цах1нар шалг1ерх1еибси,
Дила г1ямрула гьуни
Байбяхъили вебшибси?

Чинаври, гьар мурталра
Гьанбикуназив гъамси,
Ну-рег1си янашавад
Жявли гьарахъикибси?

Майла 7.

Наб аргъес диги

Хамха батбухъесли, далайэс диги,
Сирх1яла сагникад къунзрик1ес диги,
Хамли дерк1иб дусми гьандиркахъули,
Х1урхъала х1ерлиуб гьигьбатес диги.

Урунжла вихлизир дугьби дурчули,
Х1ечила х1ябкубти г1яйдарес диги,
Дунъякад вашули, шишимх1ейк1ули,
Х1у левниличила наб аргъес диги.

Майла 25.

Г1яйиб х1ебирис

«Наб царх1ил дигулра» ибси хабарла
Чекасес риубра – пашх1ерехъубра.
Х1ебла рурх1ул барх1и, жагаси ванза
Шявдиубли хапли, наб ц1ябдиалра.

Х1у хумарх1ейахъес, ну пишряхъира,
Ламбик1уси урк1и ц1али игалра,
Х1ед ва риганайлис талих1 балгунра,
Дила кьимат буи, къала лушадра.

Вег1лис дец1 хибсилис чеббиц1ес или
Се манзилра г1ялам гъаргъли биалра,
Дец1аницун хибси х1ед вайбаркь барес
Дила хамхализиб ц1акь х1ебургулра.

Буг1ярбиубх1ели, ахъ Берх1иличи,
Ц1яб дуги бак1алли, шалал Бацличи
Бахъ ляг1нат бик1ути леб биаллира,
Г1яйибх1ебирисра х1ечи сеналра.

Майла 28.

Х1ела талих1ла барх1и

Х1ела талих1ла барх1и
Х1улук1илири х1ура.
Х1ечирра «талих1черли»
Шадли рулхъира нура.

Далайбик1ул урк1ила
Х1ергъири, ургуд, ц1умра.
Делхъли булхъуси чархла
Х1ясибх1ебарри дец1ра.

Дукелц1и-ургар дила
Чех1еири нургъбира,
Сабурла арилиуб
Г1яндбиркуси талих1ра.

Х1ясибх1ебарри дила
Ц1ибхъбик1уси урк1ира, 
Бахъ хамси урк1илизир
Харабти пикрумира.

Бура, се сабил х1уни
Балусилра набчила,
Х1ергъибх1ели, итцада
Пикририк1ни х1ечила?

Майла 29.

Сагали даргиб дигай

Атх1еблизиб авлахъван
Кункли чевиргъух1ели,
Дилаван ц1уммабухъаб,
Х1ела бахъ г1янц1си урк1и.   

К1инч1лизибад г1инт1 кьяйда 
Пишряхъес дигух1ели,
Дилаван амъур карц1ай 
Мадяхъяб х1ела шахли!

К1ап1ри-ургаб вававан
Шадли х1улрук1ибх1ели,
Гьайбатси чарх дилаван
Мадуаб х1ела миъли!

Вава-кьар забличиван
Талих1личи х1ерх1ели,
Къукъу-рямкьли дилаван
Мадигахъаб хьулани!

Майла 30.

Нуни х1ечиван дигай

Нуни х1ечиван дигай
Дихьиб виадли х1уни,
Урх1личи духъун карц1и
Калаб х1ела амъурли.

Нуни х1ебаргиб  талих1
Баргиб виадли х1уни,
Наб х1уван, вигахъули
Калаби риганайли.

Майла 31.

                Вирхаи   

Дила урк1и бисух1ели, усуси,
Дила чарх бахъ х1яйранх1ели, х1улк1уси,
Х1у багьандан чедиулра г1язабти,
Х1у багьандан кьисмат буунра кьяркьли.

Х1у багьандан руулра гьанк1 агарли,
Х1у багьандан дигулра калес цайли, 
Дила урк1и х1уни х1ергъни балукъи,
Х1у х1ейгахъес х1ерирулра, вирхаи.

Июнна 1.

Х1ед ну ах1ерли лерай

Х1ед ну ах1ерли лерай
Вававан пишрирхъира.
Х1у вашуси дякьличир
Зурх1ябти чедиира.

Х1ела т1амала бакьес
Чат1аван лех1ирхъира.
Х1ела янаша раэс
Пурсван гьалакрик1ира.

Х1ела сипатла гьалаб
Урх1 шявли чебиира,
Шанта лерил  дурути
Т1ент1лизи х1едирира.

Х1уни антх1еадлира,
Урк1ила х1ял далира.
Гьаман гьарахъиркадра,
Урк1илавли рашира.

Х1ечила пикрумазир
Дуги-х1ери дурк1ира.
Х1уни бярг1яхъиб урк1и 
Гьанна паргъатбирулра.

Июнна 2.

Гьанбирки

Гьанбирки: абдалрирус,
Набчивад ласяхъядли.
Юх, ну аргъайчи кира
Кьисматла дек1си бяхъли.

Гьанбирки: х1ерх1ерирус
Дигай дячунси барх1и.
Х1еррирус! Ц1умх1евхъахъес
Дилаван урх1ла урк1би.

Июнна 3.

Х1ела гьар гьигьличи ририра мяшт1ли

Х1ела гьар гьигьличи ририра мяшт1ли,
Бурул гьар девличи ририра карц1ли,
Анц1ил тази кьяйда гьалакрик1ули,
Х1у левси мерличи риира дуц1ли. 

Беткахъибси бархкья баргес хъирхъаван,
Х1у варгес гьардаим ририра къяйц1ли.
Сукъурли хъабаван бячахъи урк1и,
 Х1уни, бург1лумиван, ралтулрав пайтли?

Июньна 4.

Агара ахъри

Чумра дуги дила гьанк1 бемц1ахъурси,
Турливан бахъ мурхьли чарх бяхъяхъибси,
Х1ечидях1 тудяхъес дила кьасригу,
Дуг1ла жаниварван жагаилзулри.

Рурх1ути х1ялани ганзкадарибси,
Урх1ла лезмунази ну рикахъибси,
Х1ед вайдеш булгасра или кьасригу,
Ахъ х1урхъла къиргъуван къугъаилзулри.

Х1езирти г1яйибти даргес умц1уцад,
Забли бирциб жярван умуилзулри.
Х1еризи, се х1яйчи ну рикахъилрал,
Дила хам урк1илис хаиниубси…

Июньна 6.

Ва дила уктем урк1и

Чуйнара ях1барибси,
Ва дила уктем урк1и,
Вари кьакьамабик1уд,
Дугила гьанк1 бемц1урли,
Ц1ибхъбулхъадра гьарх1ели.

Г1ях1ра вайра дяркъурси 
Дила  назикси урк1и,
Вари, х1у ц1уммабик1уд,
Къургъали ват1ан кьяйда
Бархьбатадра талих1ли.

Хумармабируд, урк1и:
Дегъх1ели вава-кьарра
Чус дигули х1евкьарну,
Шахлиур вац1урбира
К1арала пях1х1ейрарну.

Зигармабик1уд, урк1и:
Цалилра г1ях1улали
Талих1 бархьх1****тану,
Гьалахили балалри,
Балагь чебарбикину.

К1ант1имабик1уд, урк1и,
Виралри, убк1усини
Ажалра т1ашиину,
Г1ямру талих1ра дец1ра
Дихули дузутину…

Июнна 7. 

Дигахъирал хьарбаа

«Дигахъули калунрив?»
Сен хьарбиулри набзи?
Дигахъирал хьарбаа
Алав т1абиг1ятлизи.

Дигахъирал хьарбаа
Чиллала бурямлизи,
Х1ечибях1 х1ебургъахъес
Рулгирану сунези.

Дигахъирал хьарбаа
Кавдуси буркь бацлизи.
Х1ед шадли пишбирхъяхъес
Рулгирану сунези.

Дигахъирал хьарбаа
Ик1 бикьри – Берх1илизи.
Х1ед кьиблама бирахъес
Рулгирану сунези.

Дигахъирал хьарбаа
Их х1урхъла варачайзи.
Х1ела гьав ахъбурцахъес
Рулгирану сунези.

Дигахъирал хьарбаа
Х1ехара гьарбизлизи.
Х1ела унза ибхьахъес
Рулгирану сунези.

Дигахъирал хьарбаа
Сукъурси балагьлизи.
Х1ечи гъамх1ебирахъес
Рулгирану сунези.

Дигахъирал хьарбаа
Бац1иб дила чархлизи.
Х1ед талих1цун булгули,
Буркьбиуб урк1илизи.

Июньна 8. 

                Гьанбиркив

Гьанбиркив, лагьаван муртрил карц1х1ели,
Х1у чеэс х1ейгути х1еб ляркьян или?
Гьанбиркив, гьарил дев мяшт1бирул нуни
Х1ела гъай х1едакьес рирусра или?

Гьанбиркив, тяп хъиван билкьуси урк1и
Шах-сирисли хапли ц1ухбиру или?
Гьанбиркив, наб х1уни шявдиахъубти
Ванзала рангани ц1идулхъан или?

Чуйнара аргълира дях1ра дарсдариб,
Чуйнара хамхали дардра г1яндбак1иб,
Х1у агарли хьалли, г1ямру т1ашх1елзни
Чуйнара урк1или набзи г1еббуриб.

Х1ечил барх зела духь х1еберкаслира,
Г1ямрула хъябхъяли х1улбира абхьиб.
Х1уни х1ергъахъадра, г1ямрула мяг1на
Дишунти карц1айли тамай аргъахъиб.

Июньна 9.

         Г1ях1дешлис биэсгу

Буч1усила мяг1на х1ергъулра, марли,
Някъбазибси х1янчи саб батбулхъули,
Кариэс, т1ашризес мер х1ебургули,
Сен жургърик1улрара, мугьлат агарли?

Чедихьибти х1улби нургъба ицули,
Кьяп1дариб к1унт1уби цулба усули,
Т1якьярбик1уси бек1 шинк1абирули,
Сен къагъсарулрара, ретсадрулхъули?

Г1ях1дешлис биэсгу нушани аргъни
Бацра Берх1ираван дек1арти диъни,
Берх1или Бац кьяйда шалаирадра,
Цах1нар шаладик1ес нуша х1едирни.

Июнна 10. 

Гъягъяла гъярц1 дякькад даим рашира

Гъягъяла гъярц1 дякькад даим рашира
Ванза мяшт1бирули, х1у ганзик1уси.
Бурул гьар девличи х1яйранририра,
Буун т1ама-булан жагабилзули.

Х1ед лавшардухъалри, занзби луц1ира,
Чучибях1 х1ела х1ер бархьбизур или.
Х1у ужул урунжла шинни ружира,
Милиги ахъасра, муръидилзули.

Хабарла нарт ах1и, г1ядатла виъни,
Дусми ардашалра, балх1****ира.
Х1ед х1уцун дигули, г1ебшни кьибкьяван,
Гьавухъайчи, сукъур риъни х1ергъира.

Пикри бях1чимайид, цугрикибх1ели,
Итх1еливан рахли кьакьарак1асра,
Риасли, пишрирхъус, сабурбарили,
Шишимта бигубси чарх бирг1яллира.

Июнна 11.

Г1янддак1агу, урк1и

Г1янддак1агу, урк1и, лерил дардани,
Чизилра дагьахъес дахъ х1ейгулрану:
Лами ц1акьбиалли, хапли шанг кьяйда
Илди чедидерхес асубирарну.

Бец1ла ганжубазиб чубкар мукьарван,
Ц1ибхъмабик1уд, урк1и, дек1 пикрумауб:
Цацах1ели забла мерлаб зурх1ябван,
Хумардешлис г1ергъи шаддеш башарну.

Дячун лигубира дархдалсутину,
Урк1и, гьарх1еливан сагъбии г1урра:
Чугурличир цаван зайдик1утину
Бисала дезнира туйла макьамра.

Июнна 12.

   Сагарирус нура

Кьисматла кьяркьдешли зимрирг1яхъули,
Дардли бирк1антала рац1ахъаслира,
Лямц1ла ц1али бигуб мигла кьяливан
Сагарирус, марли, х1у дец1майк1удра.

Дубуртазир хъярхъти чях1-заб даралли,
Х1ерк1ра алк1ан хапли, гьалаб бегъубси.
Дегъдешли шях1румарбарибси ванза
Вавначил пишбирхъур, шишиммайк1удра.

Июнна 13.

 Х1езицун бугьули дила хам урк1и

Х1езицун бугьули дила хам урк1и,
Ардукьялра дусми, пашмандеш агу;
Хъинжла кьасиличиб лех1си гьинтаван
Т1ут1ули каласра,  авара агу.

Дила урк1ила х1ял х1ергъули чуни,
Бугьаллира г1ялам, г1яйибти агу;
Урк1илис паргъатдеш, х1улбас гъапулдеш
Агарли риасра, я ляг1нат агу.

Сен илцад урк1ила ух1на кац1ирил
Аргъес дила ахъри, я гьунар агу.
Белк1лизиб хат1аван къелкарадлира,
Х1у гьалах1елзуси я барх1и агу.

Июнна 14.

Тамашамайруд               

«Жявли х1янриублири» или тамашамайруд,
Гьанк1 бемц1урти дугурби дагьх1едагьурли г1ергъи.

«Х1улбазиб гьалабгъуна амъурдеш агу» майк1уд:
Шишимтира анц1кьира  кьадарх1ейубли г1ергъи.

Ну хумарли риънили сабабтаг1ив къяйц1майк1уд:
Разидешла дуклуми х1уни дург1убли г1ергъи.

Июнна 15.

 Ратаба

Ратаба, савлилизир
Сагназир къунзрик1ахъес,
Гулвавнази цункьяшми
Аръаличил ицахъес.

Ратаба, шурми-ургар
Ч1акачи х1еррик1ахъес,
Нукьяйда цунбухъунси
Арцайзи дард бурахъес.

Ратаба, ишди х1ебла
Кьар деркьи диаллира,
Атх1еб чардулхъул чат1ни
Нушаб х1едуч1аллира.

Ратаба, заб диалра,
Дуршила дяг1 бухъалра,
Х1у гьаниркахъул дукьба
Наб анц1кьи дихаллира…

Июнна 16.

Чумра урк1и г1янц1сини

Чумра урк1и г1янц1сини
Урк1и гьаргсила х1ергъиб,
Чумра назикси х1ялра
Лих1би г1янц1та х1едакьиб.

Чумра адабла бег1ти
Х1егътани нясра бариб,
Чумра макрукь пишначил
Мурадличира баиб.

Илис ах1ену гьат1и
Г1ямру г1яндван дархибти,
Чиди манзиллизирра
Суалти камх1ейрути?

Июнна 17.

 Юх, х1****ира

Масхурта угьадри, ну х1ед рургъира.
Даим пиширхъядри, урузририра.
Урх1ла х1улбазирад диг1яндирули,
Х1елара дилара дигай дих1ира.

Урх1личи х1еръадри, рачарирхира,
Рахли веткахъадри, х1улба умц1ира.
Уркъбяхъуназирад мях1камдирули,
Х1ехарати карц1и сахъли дих1ира.

Х1ела инсапличи пахру бирира,
Урк1ила гьаргдешли х1яйранририра.
Кьадарагар мерлаб талих1 х1ебирни
Х1у гьарахъикайчи, юх, х1****ира.

Июнна 18.

Г1яйибтани маркьуд

Г1яйибтани маркьуд, сабурбарили,
Х1у чеэс гьаларван дуц1х1ерухъасли,
Шин леркъи къянари бац1кабарили,
Чуйнара х1ед гьала дуц1рухъунрану.

Г1яйибтани маркьуд, рахли делк1асли,
Дила рурхъул ац1кьи ц1уб к1ап1илизи.
Х1ерисес к1унт1уби х1и арахъули,
Чуйнара г1яш-г1яшли ц1умрухъунрану.

Г1яйибтани маркьуд, г1як-г1якбяхъясли,
Инса к1ибях1яндеш чедаибх1ели.
Бемжурси къямц1али бурцух1еливан,
Урк1и бахъ рурц1укъи, дукарк1улрану.

Июнна 19.

 Х1ед кумекбиришав?

Х1ерли ах1енх1ели, кумекбирулрив?
Дардли ригубх1ели, х1у пиширхъулрив?
Дила арадешла, дила агила
Къайгъилизи гьанна селис виркулри?

Г1яйибти агара шалг1евухъадра,
Чех1ераибсила г1ердарадлира.
Ит х1ебван х1улк1ули, гьуниваили,
Бусравх1ерик1усра, х1ерх1ейзадлира.

Дек1си ах1ен махра, архис нунилра,
Кумек агарлира г1ямал бирисра.
Уббяхъибси бяг1ли сагал х1еблизиб
Вавах1ебирхъурну, аргъа х1екьдешра.

Июнна 20.

   Дила насих1ятчибас

Гьанмабуршидаягу
Набзи дигайличила:
Хъумартес дигулрану
Игъбарагриличила,
Умули кавлусину,
Х1едалкьахъалли, шара.

Гьанмабуршидаягу
Аркьул жагьдешличила.
Наб шакдешра агарли,
Г1ебшни ляркьниличила –
Ца манзил х1едилкьангу
Бяг1лира гимиргьира.

Гьанмабуршидаягу
Сукъур жагьдешличила,
Х1ехарати карц1айли
Буун талих1личила –
Яни ванал бак1алли,
Пишбирхъурну сиреньра.

Июнна 21.

 Балусирив

«Гьава буг1ярбиублив?» –
Зер-зербулхъи  чарх хапли,
Неш кьяйда набчи берх1и
Х1ербик1укъи ванали.

Уктемти дигайлира
Балусирив, дец1 бихни?

«Ванза пулук1бирулив?» –
Ташмишдеш даши рахли,
Дунъя вавааурли,
Рурх1укъи зурх1яб рангли.

Жагадешра анц1кьили
Балусирив шявбирни?

Июнна 22.

 Сен рархькаралтулра

Итцадра муриси гьанк1 дурх1ях1елла,
Сен рархькаралтулра гьар даим гьанна?
Шалали рурх1уси челябкьла дила,
Сен гъуршкадиубтив рангани х1ела?

Урцули чейути кункти муэрти,
Махлиурх1еливан сен дек1дулхъулра?
Верх1рангла пикруми, ну х1яйралтути,
Урк1илизи гьанна сен къиздашулра?

Х1ярамси баркьуди барх1ебарира,
Риубцад х1ялалли г1ямру дурк1улра.
Ахъри х1ебак1ибси сах1ерхниличи
Дец1рик1ес г1яг1нидеш, марли, лебара?

Июнна 23.

Дила дигайли

Дила дигайли ну ахъриахъубли,
Тяп зубари кьяйда, аралкахъунра,
Удир ванзаличир дуру-дирути
Тяп зубариливан чера диулра.

Дила пикрумазив х1урулг1инси х1у
Г1ядатласи виъни, вег1ебш, аргъира.
Ш1яг1ир мех1урлизи халируси х1у –
Сецадла г1яшлирил, багьра багьурра.

Ахъдешличирад ну зубари къяйда
Диуб-дарибтачи х1еркарик1улра.
Кьисматла дукьбани гьарахъдарили,
Цугх1едикниличи шукру рик1улра.

Июньна 24.

Х1ед закла аяздеш нуни булгулра

Хабарра агарли, къаршидикили,
Цали ца чеибкъи, «дагьх1едагьурра».
Нушала урк1базиб бурям бургъукъи,
Дубалра х1ехъили, шалг1ердухъунра.

Х1ед г1елабад х1еръэс гьунар агара,
Дубахъили гъайэс ц1акь х1ебургулра.
Х1ябц дирихьли дила урк1и буцалра,
Х1ед закла аяздеш г1урра булгулра.

Июньна 27.

Рираси хьулрик1ули

Рираси хьулрик1ули
Ну х1ела карц1иличи,
Анц1кьи хъумуртахъути
Диги-дархти гъайличи.

Рираси хьулрик1ули
Х1ела ванал х1ерличи,
Хамха кункбирахъути,
Дигайла мурхьдешличи.

Хьулрик1есра рамсурра,
Умутра г1яндбушира.
Х1ечила хъумартурли,
Х1ерриэс кьаслизирра.

Июньна 28.

Х1ела сипатла гьалаб

Х1ела сипатла гьалаб
Урх1 усалтиван билзи,
Х1ела ца никализи,
Марли, цалра х1ебулхъи.

Малх1ямли х1еризадри,
Миъ биц1усиван билзи,
Чиллала буг1ярдешра
Х1ебла гьигьван ламбулхъи.

Х1ела т1ама аргъасри,
Ванза чугурван буч1и.
Ца нуницун иргъути
Агурбира зайдулхъи.

Дишун лерил ц1аличи
Шин черт1ибх1ели кьяйда.
Вералира ц1ухлира
Гавбик1ул ужагъ кьяйда.

Сен кавлулил х1ергъулра
Урк1илаб ванадешра,
Ц1ябдеш гьарахъдируси
Ц1илц1илагла шалара…

Июньна 29.

Ришт1асилра риасри

Ришт1асилра риасри,
Ахъливан рисириэс,
Тяп дурх1ях1ели кьяйда
Нургъбачил анц1кьи ицес…

Ришт1асилра риасри,
Дигарцада х1яйратес,
Челукьутала дек1 мах
Лайбак1или гьигьбатес…

Ришт1асилра риасри,
Мурил гьанк1ли русаэс,
Г1улухъах1ели кьяйда
Талих1личи хьулрик1ес…

Ришт1асилра риасри,
Челябкьлаличи рирхес,
Г1ямрула т1имир-химир
Пикрилизи ках1ейсес.

Июньна 30.

Рахли цугрикасли

Рахли цугрикасли, «Рагьурри!» майк1уд.
Рагьурли дигух1и, х1ерагьуррану.
Зуг1лума релкахъи, аргъайчи кибси
Дила къаралдицун чебиидрану.

Гьанна ну царх1илра, у ит биалра,
Х1ябкьяйличиб т1ашси ядагъунара,
Дуг1бани бирхъуси, хъябхъяуб т1ашси,
Г1ямрула бяхъяна х1янбарбарибси.

Ахъдеш дигахъуси, дусма белсунси,
Дуц1румра янира ранг дарсх1ейруси,
Бухънабаибх1елра къух1х1ебилзуси,
Чиллалис, дегъдешлис мут1иг1х1якьуси.

Июльла 2.

 Пишмархъуд

Пишмархъуд, гьуйчир ну къарширикили,
Гьалабван ванали салам гаслира,
Х1ехара карц1айли бигубси урк1и
Гъузгъалдибиахъес бахъ х1ейгулрану.

Дердибти вавнала х1ерзи ках1евлан,
Хъабалар, шиннизир сари дих1ялра,
Талапх1едарили, дикьур вавнала 
Г1ямру даимдирни, аргъа гьанналра.

Июльла 3.

Нуни х1езир дургира

Г1яламли г1яламатла
Г1яйибти дургух1ели,
Ца г1ях1тицун шалуби
Нуни х1езир дургира.

Х1у «Жагал ах1ен» или,
Г1ялам хъяма биркьаллра,
Алжанала жайранван
Х1у вахъ жагаиилзира.

Гьанна вахъ рангагарли
Х1у нуни чейух1ели,
Ламартдешла асарли
Ранг дарсдиахъуб вара?

Х1езибси халал къалпдеш
Наб якьинбиух1ели,
Г1ямру лертиван чейэс
Бурсириублирара?

Июльла 4.

Кьисмат саб вара?

Хумар х1улбала х1ер чех1ебиэсли,
Гьарахъли х1еррирни игъбар саб вара?
Набчивад дураша дуг1верхурси х1у
Даимлис хъумуртни талих1 саб вара?

Жагьдешла хьулани х1яридихьили,
Азадли х1еррирни гьунар саб вара?
Дила гьар гьигьлизив х1у левли хьалли,
Цах1нар х1ерх1едирни кьисмат саб вара?

Июльла 5.

Х1ейгиличи шурмавхъаб

Жагь карц1ила дяхъурби,
Сецад мурхьти диалра,
Манзилла г1еркъадешли
Х1яндурцахъу лерилра.

Дец1ла нургъбани х1улби
Сецад игу диалра,
Дяхънуша-заманали
Сагъдирахъу илдира.

Х1ейгиличи шурмавхъаб
Х1ялал дигай чилалра,
Иличиб дек1си дяхъи
Х1ебирар чинабалра.

Июльла 6.

Лук1ен, – бик1аргу набзи.

– Жагал дигайличила
Лук1ен, – бик1аргу набзи.

– Делк1и се диру вара –
Гулвавнала х1ергъунти,
Хъяшала пишбяхъгъунти
Дила дигайла тугъи.

– Черях1 карц1айличила
Лук1ен, – бик1аргу набзи.

– Делк1и се диру вара –
Аръа забла к1ант1гъунти,
Нешла х1ялал ниъгъунти,
Дила карц1айла тугъи.

– Игъбарла бурх1начила
Лук1ен, – бик1аргу набзи.

– Делк1и се диру вара:
Арцур зубаригъунти,
Билшуси зурх1ябгъунти
Дила игъбарла бурх1ни?

– Талих1ла дусмачила
Лук1ен, – бик1аргу набзи.

– Делк1и се диру вара:
Мерсли буун шигъунти,
Ц1али бигуб хъугъунти
Дила талих1ла дусми?

Делк1и дигули г1ергъи,
Лук1ас г1ямруличила,
Хъябхъяра шах-сирисра
Унхъраван чекайсути,

Дуг1бани делт1аллира,
Атх1еб сагадик1ути,
Кьяркьси янилис г1ергъи
Вавализи дилзути…

Июльла 7.

Хьанц1а шурла лесличир
Жяр ва махъ дуч1ули сар.
Г1янжи агар мерличир,
Г1ямру жагьдик1ули сар.

К1елра галгала х1ячми
Хъинжлизир дахъ делси сар.
Гъудурли кьялубира
Чесагадик1ули сар.

Севан ц1идик1улира
Илди дегъси аргълизир?
Шин сен-сен кайсулира
Илда беръуб леслизир?

Х1едургар г1янжи-шинни
Галгуби дузахъути.
Илди чула дигили
Дургар ахъдик1ахъути.

Дигуири илкьяйда
Х1ечил х1ерриэс набра
Х1ела шаддешра дардра
Бут1ацугли дурт1есра.

Сепайла, г1явал мерлар
Х1ячми датурри х1уни…
Шурла лесличир дила
Х1едеръалри кьялуби…

Июльла 8.

Гьаналра агарси, ва дила унра

– Х1елара саламлис жаваб х1егирав,
Хъинжличиб гегугван ну руч1ух1ели?

– Х1егири, марли.

– Чевверхи, итх1ели дила хам урк1и
Гьаваличиб бурги, г1яярбашули.

– Ласра х1еряхъири, жиик1ух1ели…

– Х1ергъирав, марлира, х1ела т1амала,
Х1ерейс т1умалаван дагьри дусаи?

– Х1ергъири, марли.

– Чевверхи, итх1ели карц1ти жагьдешли
Дила х1улбас гьала пардав баршилри…

Июльла 9.

Х1яйрай х1ермалзадгу

Х1яйрай х1ермалзадгу, тилади саби,
Дец1агниличила дубмайхъид, вари:
Х1ела урк1илисра барира дяхъи,
Дац1илину дила чархла бирк1анти.

Дукарругиб рургус ну гьигьаначир,
Дахъ тамашадилзули жагьти урези,
Дунъя-булан умц1ес, наб дигул сархес
Х1у хъяма виркьукъи, рирхх1еуррану.

Х1яйрай х1ермалзадгу, тилади саби,
Виадли хъумарти, нуни дарибти:
Х1ехарати жагьдеш гьандиркахъули,
Зерзермадулхъахъад лерил бирк1анти.

Июльла 10.

Ца игъбар

Ца игъбар: дякьличив х1у наб цугикни,
Дигайла х1ерличил карц1ли х1еризни.
Дила хам урк1ира тамай батбухъун,
Гьаларагар къайгъни дак1ура духъун.

Ца талих1: х1елара «урк1и х1ебячни»,
Г1ебшни кьибкья кьяйда гьарахъх1ерикни,
К1илалра х1улбазиб пишбяхъра ак1уб,
Умутла берх1ира шадли абухъун.

Июльла 12.

Агу г1ур белк1ани. Манзил саб т1ашли…
Вец1ну к1ира саби базла ишбарх1и. 
Г1ергъити белк1ани, сар ишбарх1ила, 
Гьалак ихтилатван хъярхъли делк1унти…

Тетрадь кьяп1бирулра нуни гьалакли,
Танбих1 барибсиван, урузриубли.
Алав чилра агу ца ну ах1енси,
Тетрадьла рег1 раргес умц1еррашуси. 

Лих1базир г1ерагьур уршила дугьби:

«Рирхаи, х1ед вайси х1ебулгас нуни
Х1ед г1ядаббизеси х1ебирис, вари.
Х1ечи х1ерилзесцун пурбанбарадли,
Талих1лизи буйг1ас, т1ашризи, гьари…»

Жагьил – унра урги тетрадьла рег1ла.
«Гьаналра агарси», сунечи х1ерси… 

«Нуни се бурасра, х1у дукарк1улри,
Секьяйда х1еръасра, х1у гьимрурк1улри.
Х1ечи я гъамиэс, я гьарахъикес
Гьунар агарлира, г1янц1лирив, марли?»

Гьанна якьиндиуб рурсила дугьби:
– «Секьяйда рирхиша х1ела гъайличи?»,
Х1ерирус, рурси, х1ед насих1ят бурес –
Х1унил арзес рируд урк1иличирти.

Гьачам бариб дяхъи сагъкабиалра,
Манзилли гьанбуршу ил, х1яналиван.
Духуси рургуд х1у, жагьси далайчи, 
Урк1и бурутачи ташмишрик1уси. 

Черрехи, ишбарх1и х1ед рургъниличир,
Насих1ят г1еббурес ралризниличир…

Г1яшкавцибти х1улби сар гьандиркули, 
Жунабгъунти к1унт1би сар гьанарули,
Х1ела урк1иларти гьанна иргъули,
Сарра нура лех1ли, шип1ванрярг1или…

Урх1ла назмуртани х1яйранрарилра.
Урх1ла тетрадьли ну урузрарилра.   
Чинабях1 бурхьусил, балх1****ули,
Нуни ил буч1антас гьалабирхьулра.


Ват1а хъарихъри х1уша

(Поэма)

«Дургъби» ибси девли чумлара урк1и
Дец1ла ц1али дигуб, марайдиахъуб,
Чумилра хъяшала шалал пикруми,
Ц1уръабиахъубли, х1яйрандиахъуб.

Чумилра жагь урши, х1ябри агарли,
Дявила майдайчиб пях1ли беркьахъиб –
Чумра жагьси рузи, х1янбиахъубли,
Заманалис гьалаб бухънабаахъиб.

Амма х1ейуб душмай багьадуртазир
Улкаличи диги агардиахъес.
Урухбиахъубли, кьукьмусбикахъес,
Лугърази буйг1ули, мут1иг1бак1ахъес.

Ват1айчи дигили чумра инсайзи
Кьуватра керт1ахъиб, умутра бедиб.
Ват1айчи карц1или пергер хьунразир
Адамдешла х1ячми дебшлара дариб.

Цаибил бек1

Г1янц1си ц1умцун саби больницализиб.
Лех1деш саб чебихьи палатализиб.
Гьар ц1умлис гьаррик1ур ц1уба лагьаван
Зяг1ипти бахъ х1ерси тухтур Саният.

Хъип1дешли буцибти дубурлан рурсби
Берх1ила изайчил къагъли бургъули, 
Тухтурла малх1ямти някъбачи х1ерли,
Г1ямруличи карц1ли саб пишбирхъули.

Угьх1еэс цулбачи кьац1карилкули,
Разият рахъ г1яшли шивк1иврик1улри:
«Марлира, рубк1усу жагьх1ериубли,
Ц1ализибси Ват1ан ц1умбик1ух1ели?

Ах1енгу замана гьачамлис ребк1ес,
Узбази бедибси хъя къянабарес…
Агь, ахъри биалри илди к1ап1буцес,
Чучи чейгул х1ярх1бас гьала каризес…»

Дурх1я чат1аливан х1ердиру х1улби,
Ц1ум дурах1ебушес кьярждиру цулби.
Ахъризес, кариэс къайгънариркьули,
Къагъдешлизир г1урра геррулхъан рурси.

Аргъайчи рак1алли, г1урра харчрилзан:
«Юх, ах1ен замана гьачамлис ребк1ес,
Г1ямрула мяг1ни-х1ял дагьх1едагьурли,
Берх1ила изайзи жан ардухахъес.

Юх, асух1ебирар ну ишар калес,
Рухънариуси неш цункарухъахъес,
Хъябхъяван чейгути х1ярх1убаубти
Узбачи кагъурти х1еделк1и, датес…

Сеннира арилзас, аркьяс нешличи:
Илала урк1ила дец1 х1ярх1биахъес,
Сунна уршби гъамли чарбулхъниличи
Сяйти  умутуни сагадиахъес…»

Лагьбик1уси чархли, изуси бек1ли
Рурсила аргъала г1урра керасиб,
Узбас гьаларизес гьалакси кьяйда,
Дугьби дарцдиркукъи, гъайрик1есрииб:

«Ахъили ах1енра улкала чебла…
Дерцх1едерцахъилра жан цадех1алра…
Дургъбазибти узбас кьац1ра бархьиис…
Илдачи ретиус нура сеннира…»

К1иибил бек1

Иза кьялшубани раткаибх1ели,   
Дубурлан рурсили х1улби гьаргдариб,
Больницала халал улкьайлизибад
К1ап1рани баршибси зак х1ясиббариб:

– Уста-художникли барибсигъуна
Т1абиг1ятла сурат чебиулира!
Нуни булбултала т1ама бикьулра!
Эй, рузби, иргъулрав? Ну миц1ирлира!

Нуни аязси зак х1ясиббирулра! 
Дила аргъалара сари чардухъи!
Х1ебиалли рирус нешличи раэс,
Ах1ерти узбачи кагъурта лук1ес!»

Шинк1ати г1ягнази бурги дергурли,
Аргъала агарти рурсби лех1лири.
Гьачам ца исбагьис, к1инайс царх1иллис
Кумекличи тухтур дуц1карик1улри.

К1ап1разибад гьаршдук1 барибх1еливан,
Кьялубачир чат1ни х1язтадиркьулри.
Чат1нала гьибанди иргъух1еливан,
Илдачи г1яшикьли рурси лех1лири:

«Даг ах1енрив гьат1и ну гьаршдук1личир
Манзил хъумуртули, ахъли урцуси?
Агь, сецадла г1ях1сив, чарх арах1ели…
Сенрил нуни гьалаб ил х1ергъибсири…»

Рурсилис палата бахъ анц1букьири,
Къанав икъантачи ил гьалаклири,
Хамха жанагарли биъни х1ергъули,
Ахъризес, кариэс къайгънариркьулри:

«Ну ишар каласли, узби гушбирар,
Ват1айс ца гьат1ира дец1 имц1абирар,
Набчил барх къанавти дуркъес бак1ибти
Рурсбас кумекбарес имкан х1ебирар».

Хамха ц1акьагарли биъни х1ергъули,
Разиятла къайгъни дахъдик1улири,
Дарес г1яг1нитира, х1едарибтира
Х1янчурби аргъайзир жургъдик1улири. 

Х1ябъибил бек1

Диркьа буц1арлири, дуц1рум лагьлири,
Берх1ила ц1алиуб рурсби бузулри.
Милигкъи, г1яжизкъи, мух1ли беръубкъи,
Душман гъамх1ейахъес кьасли биц1илри.

Назикти някъбазир газни ва к1ат1ни,
Бамсри х1****ули, хъярхъли дузулри.
Беръуб ванзализир мурхьти къанавти
Душман гъамх1ейэсли, духъяндилт1улри.

Набтла буругъуни дурцисра или,
Душман Кавказлизи гьалакик1улри.
Гитлерла танкани т1ашдилзахъуси
Къанав – дазу биъни рурсба балулри.

Къух1кайзурти къукъри даим изулри,
Дамсурти кьяшмира мегьван дек1лири,
Милиги ва гушдеш гьарахъдирули,
Кирилис жагьилти дубкабурцулри.

Дубх1ебуцибтасра кьац1 х1ебиулри,
Хъип1дешли баргибти г1яжизбирулри.
Берх1илабиубти геркабулхъулри,
Аммаки къанавти мурхьдик1улири.

Дахъ дек1ти пикруми гьарахъдирули,
Къанавти икъанти балгна биркьулри.
Дургъбала кьияма чучи чейсули,
Бургъанти берцахъес къайгънабиркьулри. 

Излума буцибти г1язабтазибри,
Арата илдала газни кайсулри, 
Зяг1иптас кьадинра ибкьли бузули,
Исбагьи рурсбани план бирц1ахъулри.

Дургъби х1едиалри, мукъри дарили,
Илдани хъали-ц1а шаддирутири.
Гьар барх1и жагь уршби кабуршух1ели,
Рурсбала урк1базир дардани сарри.

Авъибил бек1

Булхъуси берх1илис муракьянаби
Дигуси г1ях1яйсван гьунибиулри.
Сагаси барх1или разиси хабар
Лебхниличи бирхес лебтас дигулри.

Ирмачил раяни зумадарили,
Дубурланти удес кабизур къяйли. 
Цали итиллизи дурес х1ейрути
Дугьби дурахъули дугал къялкънази.

Лебил шила хьунри цалабикибкъи,
Ца шявхьла т1амацун сабри иргъуси,
Бердибси ургуба чедибяхъялри,
Дубурлан чехьерти урк1кабулхъулри. 

Бишт1а-халатани сабур барибкъи,
Ях1х1ебариб, марли, мегьла ваях1ли.
Къут1адиуб къялкъни х1ери баайчи,
Лерг1ер дамсуртиван, кьиц1х1едик1ули.

Кьац1-шинна биахъес рурсби батурли,
Хьунрани убза-кьякь касиб гьалакли,
Дахъ мут1иг1дак1ибти къавк ваях1личи
Кьут1бик1ескабииб гьести царугли.

Х1яна дубурлайчи х1ербизур рурсби:
– Ва Пат1имат-адай, диха нушази,
Х1унира циила ахъагу бамсри,
Нушани итех1е къут1ати къялкъни. 

Сирх1ян нешли диг1яй нургъби х1яршдариб,
Дец1 диг1янбирули, гьигь дурабушиб:
– Х1ушазира къялкъни касахъибтала
Аслу-мина дигаб, адмак1аб уршби!

Муйлани дирути лерилра х1янчи
Х1ушази дарахъес чебуркъахъибну,
Вава-кьар дигубли, ванза беръубли,
Гашали алхабгу лебил душманти!

Дитая, ах1ерти: багьурси сек1ал
Лерил г1ямрулизиб бирар багала.
Касая убза-кьякь, бурсидиира,
Х1елбит1унти шантас кумекбарая!

Дахъх1и ках1елесгу жапати дургъби,
Чарбиэсгу узби, удахъес мурби.
Имканбак1ес илдас, душманти бяч1и,
Азадбатес улка х1или биркибси…

Изути лигуби х1яршвандарили,
Дец1 агарх1еливан пишра рирхъули,
Убза-кьякь гьадуциб рурсбас илини,
Бедлугули кьяйда дурх1нала дурх1ни:

– Х1ярх1убаубтасра ах1ен гьамадли,
Ибкьли дузах1елли, гушх1ейрар кьули.
Нургъбасра дец1лисра ахир лябкьянну,
Ях1барая, рурсби, къиянни хьалли.

Янилис г1еларад х1еб дашутину,
Сабурра барая – чарбулхъан адни.
Мукърачи кайэсра манзил бак1есну,
Кайзира х1ушара сагал маргьлизи…

Дубурлан чехьерта къялкънира дитиб,
Сагати маргьани чули дех1дихьиб.
Кумекличи х1ерли ках1ебиили,
Авлахъла х1янчурби ибгес кьасбариб.

Дургъбала ц1ализи урши укибси,
Диркьала ц1ализи рурси рархьибси,
Гьуйчи х1еррик1уси дубурлан нешла
Т1ама дурабикиб лебг1еб разиси:

– Х1ера, ихди нушаб кумекчибира,
Къанавти дуркъубли, ша чарбирули!
«Рурсби-ургар дила лагьа агара…
Нуник1ун лебтачил ил рархьаира…»

– Ва дила ах1ерси, г1язизси рурси,
Бурая, шилизи сен х1ерукирал?
Х1уша мякьлар леркъи, реткахъахъирав?
Гьаригу, бурая, чинар ратуррал…

Къанавти икъанти хъябшризурсила
Нешличи хумарли х1ербик1есбииб.
Цала г1ела цали бек1 къух1бурцули,
Ясличибх1еливан симкьбик1есбииб.

– Ва Пат1имат-адай, кьакьамарик1уд,
Чумра рурси баргиб «Берх1ила изай».
Х1ела Разиятра къагъриубмадан,
Азарханализи аррухиб Ризвай.

– Ил се хабар саби, эй, г1улухъаби?
Ах1енригу нуни рурси рархьибси
Х1ярх1убала уди, дергъла ц1ализи,
Дила ах1ер рурси чина рикибси?

– Г1яйибта мариркьуд, Пат1имат-адай,
Х1ераргира Рази зяг1ипти-ургар,
Морглизибти-ургар х1ераргира ил.
Х1ебиалли рурси миц1ирли рургар…

Къанавти диркъубмад дехла вагойчи
Кадатурли, нуша дархьира хъули.
Ишбарх1и, я жяг1ял Разира ляркьян.
Кьакьамарик1удну, ях1бара, х1уни.

– Юх, х1ерирус нуни ях1барес ишаб.
Х1ераргасли рахли рурси миц1ирли,
Илала бярг1ибси жаназа алра,
Шилизи биахъис сеналра нуни.

Урк1кабухъун хапли муракьянаби,
Гамъали калунси дубурланничи.
Берх1ила изайзив мурулра алхи,
Таща рашес жявлил кьадарбиубси.

 – Арх1яличи савли бирар башути.
Ишбарх1и кьаннину, ях1бара гъари.
Нушара х1ечил дарх ляркьутирану
Ца г1янруч1 баайчи паргъатли руи.

Чилалра насих1ят ах1ен иргъули,
Неш сари Разият раргес гьалакли.
Майдайчи бигьунси, кьарли бугуси
Бухъна урчиличи сар гъамрирули,

Х1урхъла ч1ака кьяйда пях1ярра рухъи, 
Мурдарииб хъярхъли ил урчиличи.
Барх1и ихъни сунни х1****усиван,
Дурарухъун хапли ил арх1яличи.

Чуйнара жагьх1ели биса-дец1личил
Ахъибси хан гьуйчи х1ердариб х1улби.
Игьубси х1ярх1яван саби арцурли
Пат1иматлиубси жагьси тяй-урчи.

Х1урхъла шилизирад урхьу дубличи
Караиб дубурлан авал сяг1ятли.
Дехла вагойчирад урях1яхъили,
Рурси дуц1ли сари сунна нешличи.

Жаназалра баргес х1ерирус или,
Ташмишдешли урк1и игуси нешла
Рурсиличи рирхес агара ахъри
Миц1ирли х1улбала гьалар ил леркъи.

Баз чех1ераибси сунна нешличи
Хъябруцбикиб рурси, ахъли рисули,
Шилизир ратурси неш вокзаллизи
Секьяйда рак1ибсил иргъра х1ергъули.

– Марли миц1ирлирив, ва дила рурси?
Дармунти даргибу х1ед тухтуртани?
Дудеш арухибси берх1ила изай
Х1ура архуд или урк1рухъунрагу…

– Х1у кьакьамарик1уд, дила г1язиз неш,
Х1у цунни ратурли, ну х1ерубк1усну,
Нушачибра гьанна багьудичебти
Тухтурти гьар барх1и бахъбик1улину.

Шуибил бек1

Минала г1ях1лачиб дуги берк1или,
Чарбухъун шилизи неш-рурси шадли.
«Ах1ерси улкара, гъагулта закван,
Душманта бархьбатаб!» или булгули.

Авлахъличичир х1янчи демжурси манзил
Цадех1 жагь някъбира икьала сари –
Камси разидешра бахълис бут1алли,
Гьарилла урк1ира улкуси саби.

Атх1еб миълиубад азадбиубси
Х1ерк1ла агиливан х1урхъ буч1ахъули,
Х1ябкубта буч1ути уршби-рурсбачил
Гьайриуб Разият т1ашдалтес г1ебни.

Къиянти диалра авлахъла х1янчи
Тамандирар кункли халкь балгунх1ели,
Кункдирар шантала дард-шишимтира,
Лебтала кьасани цадиубх1ели.

Кьар-ургар рурх1ути вавнани кьяйда
Жагьбариб ургуба разити дурх1на.
Илдала х1яз-х1узли ва бузерили
Кункдиахъуб кьяркьти дургъбала дусми.

Абзлизи бикили, г1ебни лушути,
Бамсри х1****ули, дукарбик1ути
Дурх1нази дургъбала дец1 х1ебагьахъес
Пат1имат г1яш-г1яшли рулгули сари:

– Арали датарти, дила ах1ерти,
Халатаницада бирулра х1янчи,
Х1уша х1ейадалри, ишдицад мурби
Ибгес дирутирив нуша, гьестани?

Х1ялалдиаб х1ушаб, дила г1язизти,
Делкъаба г1ямрули, дард х1ебагьурли.
Х1ушани сарину хумарти бурх1ни,
Дургъбала бяхъяни черардикути.

Дурх1нала г1язиздеш нуша, нешанас…
Илдала талих1гу гьарлис г1яг1ниси.
Вег1ла дурх1ни ишцад ах1ерах1ели,
Урх1лати къирбарес сен-сен вируси?

Урх1ла ванзаличи гъаргъх1ейрух1ели,
Х1ялалли дузули, х1ердирух1ели,
Се сабабли душмай нушала улка
Гъарали лут1уси, халкь кабуршули?

Урх1ла талих1личи кьясбиубтала
Х1ебираргу, марли, ахир хайрила.
Урх1ла давлаличи гъаргъбиубтала
Гъарибли аркьянгу г1ямру лерилра.

Х1ебургу душманта я х1урмат-хатир,
Х1ебургу илдани я бирхауди,
Лебил г1ялам халкьла ляг1натла удир,
Дитиб хураниван дурк1угу г1ямру.

Арали датарти, сирх1ян чехьерти, 
Дирхена, чераркьян ишди кьияма.
Чиллала миълахъли  буциб вац1ара
Атх1еб миц1ирбирар, х1ячми калалли.

Нушала балгундеш – душмайс бяхъ саби.
Нушала бирхауд – гьалабиз саби.
Х1ярх1убаубтачил урк1би далгалли,
Нуша мут1иг1дарес х1ейрар Гитлерли…

Урег-ибил бек1

– Х1ера, почтальонра иша лявкьули,
Дила къарчигъала кагъар лебхулив? –
Дуц1рухъес гьак1рухъун дубурлан ч1ака,
Бяхъибси арцанван карикиб хирт1ли:

– Гьаригу, касая х1ябмуз кагъарра,
Г1ях1 хабурти херал, набзи бурая.
Душманти буц1иван бубшниличила
Лук1ули ах1енал ахъли белч1ена.

Почтальон лех1ли сай бек1 г1яшбурцули,
Почта бихул тавра диг1янбирули.
– Г1ях1 хьурабирабну х1ела юртлизи,
Се хабурти хирил бурагу, Г1яли!

– Г1ях1 кагъурти хира ишбарх1и нуни.
Лук1ули саб шанта, сагълира или.
Х1ела Мях1яммадла агара кагъар,
Бак1ибх1ели, лявкьяс х1ела юртлизи.

– Х1ушаб кумекличи сайра вак1ибси,
Кагъурти дут1или, ну акьух1ели.
– Вайти хабуртачил нушала гьала
Мякьядра, почтальон, тилади саби…

Почтальон Г1ялини пургъун бирц1улри,
Заблизи х1ейкахъес мурби дикулри.
Гъабзаван ургъух1и, х1ярх1ба вяхъибси
Унрала кагъарли урк1и игулри:

«Секьяйда буруси Пат1иматлизи
Г1ур уршила кагъар лябкьх1якьян или?
Сецадх1и ил хабар диг1янбирули,
Рухъна нешла урк1и паргъатбируси?

Диг1янбарес-дек1ар вирусив гъари
Ялкъузкабиубси нешла цун урк1и?
Урши кавшиб ибси хабар аргъалли,
Ях1барес рирару гьат1и илини?

Юх, х1ейрус илизи мар бурес нуни,
Ц1уръа дурх1нала дард багьурсилизи.
Чумра г1ях1гъабзала жан ардухибгу,
Х1ярх1уба биц1арти фашистунани.

Чумилра нешла хьул бетахъахъибгу,
Саби пях1ли бетахъ, гъармукабани,
Балукъи х1ебирни буцес гъарали,
Ват1айчи чекаиб ках балагьуни!

Верх1ъибил бек1

Чедибдешла хабар бак1иб шилизи,
Либх1ли дирц1ахъули шантала урк1би,
Дурх1ни кабушибти хала бег1тала
Диц1ахъули лерил духъна бирк1анти.

Чедибдешла хабар бак1иб шилизи,
Х1улк1ахъули дурх1ни даршудешличи.
Уршби кабушибти х1ян нешанала
Зер-зердулхъахъули урк1ила гими.

Чедибдешла хабар бак1иб шилизи,
Булхъахъули делхъли лебил жагьилти,
Марайбиубтала к1ант1дик1ахъули,
Дард ицутигъунти дуц1арти нургъби.

Чедибдешла хабар бак1иб шилизи,
Далайбик1ахъули, миц1ир бургъанти,
 Дергъла юлдашуни кабушниличи
Дугира х1ерира шишимбик1ути.


Нешла умут

(Поэма)

Цаибил бек1

Далуйти-делхъаначи
Сунни бурсибирути
Дурх1ни муг1яллимлизи
Гьар мурталра хьарбик1ар:

– Бурагу, сен гьардаим
Х1ела х1улби х1яйранти?
Дуч1ути далуйтазир
Дардани гьанарути?

– Се иша, ва ах1ерти,
Дила ник1а лачинти,
Урк1иларти дардани
Г1урра дагьардулхъалли.

Гьарх1ейзур хьуланала
Мурхьдик1алли дяхъурби,
Жяг1яйчила х1ушала
Дархдиркалли шишимти.

Дец1 агар заманара
Анц1кьи агар манзилра
Дунъяла адамтала
Х1ебиубгу цайналра.

К1иибил бек1

Урши х1яриихьили,
Х1янчила чарриубкъи,
Буч1анти бурсибарес
Ахъли далайрик1укъи,
Жагьси нешла урк1илар
Анц1и камх1едирулри,
Хъули чаррухъунх1ели,
Сагали ц1умрик1улри:
«Х1у ак1айчи палтарра,
Начурбирра исули,
Х1ядурриубсиригу.
Палтар чичи чегьиша
Х1язта чи виркьахъиша,
Дила вишт1аси Паша?
Сириличил хала неш
Савгъатуначил тухум
Х1ечи къалабах1ели,
Бура, сен ветахъири,
Дила къугъаси Паша?
Назбалишван к1ант1иси
Сири бац1ли батурли,
Г1янжила ухьализив
Усулирив х1у гьанк1ли?

Х1ябъибил бек1

Хапли улкьай абхили,
Дурарях1 х1ерризалра,
Х1янчиличи аркьули,
Бишт1ати чебаалра,
Муг1ллимла жагь урк1и
Саби кьакьабулхъули:
«Х1у калунси виадри,
Итцада виусири.
Дила жагь урк1илизиб
Дяхъи х1ебирусири. 

Х1у калунси виадри,
Гьанна пиширхъусири,
Цаибси ганз кайц1ули,
Набчи хъарихъусири.

Х1у калунси виадри,
Булбулван уч1усири.
Х1ела х1язтази нура
Зиланван ихъусири.

Х1у калунси виадри,
Алавла руркъусири.
Дунъя жагал биънила
Наб хабар бурусири.

Х1у калунси виадри,
Назикси дила урк1и
Т1имкьлизиб къиргъулаван
Кьакьах1ебик1усири.

Авъибил бек1

Дуббуцрила байрамлис
Х1ябрази арац1или,
Жагьси неш рисирииб,
Урх1ли т1ама х1ергъесли:

«Х1ули лип1ла манзиллис
Ну талих1черрарили,
Алжанализир кьяйда
Итцада х1яйратурли,
Сипат х1ясббарайчи,
Набчил варх х1ерх1ейубли,
Ва дила г1язиз чат1а,
Ветахъиригу жявли.

Гежбуниван буч1ути
Урх1ла дурх1начи карц1ли,
Х1елбит1унси бец1лаван
Мух1лира беръахъубли,
Ц1ибхъбик1уси урк1ира
Дяхъи бетаахъурли,
Арукьес илцад хъярхъли,
Г1язиз, селис ак1убри?

Неш рисули ах1енра –
Кьисмат ил биэс х1ела.
Дилагъуна берц1иб дец1
Бургарну чумра нешла.
Висули, вебк1ибсилис
Кумекбарес виралри,
Иш халал дунъяличиб
Цалра х1яб бирх1ебири.

Шуибил бек1

Кьулгьу барес бак1ибти
Шанта Издаг аррукиб,
Х1ябрачи х1ерашахъес
Чули тиладибариб.
Дивайчи геркарухъи,
Г1янайчи кьац1карики,
Гъайлис къянарирули,
Г1урра неш рисирииб:
Г1ямру сегъунти сарил
Багьес имканагарси,
Нешла ца уммайалра
Барх бухес бек1х1ейубси,
Х1ечила, – «Рисмарисуд», –
Бик1улигу тухумти.
Бег1тала хъа унабурх1
Ахъес бикх1ебикибси,
Ца жумяг1 х1ериубли,
Бех1емц1лизив анхунси,
Х1ечила рисх1ерисес
Секьяйда ну рииша?
Гардла далайла аргъес
Ак1убла бек1х1ейубси,
Дунъяличир къел датес
Кьадарбиъх1ебиубси
Х1ечила – ну ах1енра,
Урк1и саб ц1ибхъбик1уси.

Урег-ибил бек1

Камти х1едургар анц1кьи
Дурх1ни ах1ек1убтала.
Амма бахъ рурц1ар урк1и
Лебли, беткахъибтала.

Г1ур дирути дурсрала
Планти х1ядурдиралра,
Дурх1нала дневникуни
Ахтардидираллира,
Дяхъи-хъасла риубли
Сари миц1ирли кали,
Вебк1ибси уршичила
Кьакьабик1улри урк1и:
«Муэрлизибк1ун х1ела
Сири гардбирулира,
Дикьурти ляжубачи
Карц1ли байра рик1улра.
Муэрлизир дилайчи
Х1ела дях1 гъяждирулра.
Дунъя, х1у аурсиван,
Х1ясратли к1ап1бурцулра.
Муэрлизир… х1у жявли
Халаахъес рулгулра.
Х1уруц1ли… х1ела ц1елда
Начиван х1яршбирулра.
Х1у г1яйибтали маркьуд,
Дила ах1ерси урши,
Тухтурта буриливан,
Ах1елк1анну х1ед узи
Детдомлизирад рузи
Леркусирану хъули,
Х1ед асибти начурби
Илис лугасну нуни.
К1ундиц1ур диэс дила
Дахъ кьут1кьути шишимти,
Алаврурцис ил нуни
Дигили х1ед х1егибти.
Балхалли, урх1ла хяра
Вег1личи мут1иг1бирар.
Лявваралли, ятимра
Берх1иван шалаик1ар.
Вег1ли варкьх1еркибсира
Вег1ла дурх1я ветарар –
Дедалли нешлицада
Дигира урк1ец1ира,
Бузалли нешла урк1и
Дурх1ялис талих1 бедес,
Иличила къайгъназир
Лерилра г1ямру дерк1ес.


Автобиография

Ну, Кьурбанова Г1яйша Ханаевна, ак1убсира Дахадаевла района Кьярбач1имахьила шилизир 1958 ибил дуслизир.
Нуни 1986 ибил дуслизиб ДГУ-ла филологияла факультет таманаибсири. Гьала-гьала Худуц1ла шилизир урус мезла ва литературала учительницали рузули калунра. Гьанна биалли Сагаси Къаякентла урга даражала школализир, дарган мезла ва литературала дурсри кадирхьули, рузулра.
1980 ибил дусличирад дех1дихьили дила назмурти, хабурти, очеркуни районна ва республикала газетабазир ва журналтазир дурадулхъули сари.
1984 ибил дуслизир «Бег1лара г1ях1си хабар багьандан» ибси  конкурсличир Дагъиста республикала дипломличи ва премияличи дила «Муртузла зубари» («Лачин» № 10) бик1уси хабар лайикьбикибсири.
Ну 2003 дуслизир Россияла журналистунала Союзлизи кьабулрарибсири. 2004 ибил дуслизир Дагъиста журналистунала Союзла «Мургьила ч1ака» бик1уси конкурсла лауреат ретаурсири. 2014 ибил дуслизир «Дагъиста урунжуни» бик1уси конкурсла лауреатра ретаурра.
«Макьамти», «Сагати урунжуни», «Савгъат» бик1ути сборникуназир дила назмурти дурадухъунтири. Дарган  мезличил дила «Сих1рукья ретарас», «Духути пикруми», «Агь, жан датла барскъаби» бик1ути жузи дурадухъун.
«Дурх1нани бурули бирар», «Ник1а духучанти», «Г1ямру руркъулра», «Гьанарути», «Г1ярала дурх1я», «Х1ямидра Хамисра – разити адамти», «Муг1яллимти – бузерила устни», «Утренникуни – г1ях1ти далдуцуни»  бик1ути ва царх1илтира жузи урус мезличилра дурадухъун. Урус мез  дигантас хасбарибси «Г1яжаибси азбука» бик1уси пособиера.
Фольклорист сарливан, нуни дуракаира «Халкьла мух1лила пагьму» бик1уси сборникра. Дурадухъун  ну-рег1си методикала «Г1яжаибси азбука», «Дарган мезла кружок бирнила методика» бик1ути жузира, «Дарган мезла таблицаби» бик1уси сборникра.
Гьаннара учительла х1янчира х1ялалли бирули, дила  творчествора мурхьбиахъес къайгъилизирра.

Г1. Кьурбанова


  Аннотация

В мой стихотворный сборник «Я и мой мир» вошли стихи для читателей среднего и старшего школьного возраста. Это цикли стихов, посвящённые моим родителям, написанные при их жизни и после ухода из неё. Это цикли, посвящённые воспоминаниям детства и юности, размышлениям о поэзии, любви к родному краю, землякам, природе, теме войны и мира. Это цикли, посвящённые пейзажным зарисовкам, подмеченным мной зимой, весной, летом и осенью. Это и цикли, адресованные близким по крови и духу людям.
Особое место в сборнике занимают стихи, отражающие мир детей.Герои моих стихотворений искренни, доброжелательны, мечтательны и активны и, при необходимости способны отстоять свои взгляды,  принципы,  достичь своих целей. Они в таком возрасте, когда им хочется все исследовать, увидеть своими глазами, понять своим чутьем. Поэтому я  стараюсь писать стихи для детей так, чтобы они не только легко читались, но и ярко впечатались в их сознании, чтобы они могли сопоставить свои поступки с поступками героев стихов.
В сборнике даны четверостишия и восьмистишия, в которых я выразила свои размышления о жизни и о людях, с кем мне пришлось встретиться на своём жизненном пути. Есть в сборнике юмористические стихи и басни.
В сборник вошли и поэмы, рассчитанные на читателей старшего поколения.
Поэма «Ради тебя» вместила в себя лирические переживания героев, воспитанных на горской морали и чистоте чувств.
В поэме «Опора Родины» передан самоотверженный труд и готовность горцев, помочь Родине в годы Великой Отечественной войны. В произведении отражены незаслуженно забытые в литературе образы женщин, рывших противотанковые окопы, погибавших от солнечных ударов и болезней. Здесь же даны образы осиротевших детей, кого война заставила рано повзрослеть и переносить тяготы непосильного труда.
В поэме «Надежда матери» изображены волнения молодой женщины, потерявшей в автомобильной катастрофе своего первенца и, по диагнозу врачей, обречённой на бездетность. Но героиня поэмы заглушает в себе боль потери сына и надеется, что сможет стать для приёмной дочери хорошей матерью и подарить ей счастье.
А удался ли мне сборник стихов и поэм, судить моим читателям. 

А. Курбанова