Аннотация
В мою небольшую по формату книжку стихов «Ах, милые упрямцы» вошли стихи для детей младшего школьного возраста. Герои моих стихотворений искренни, по-детски наивны, доброжелательны, мечтательны и упрямы в достижении своих целей. Они в таком возрасте, когда детям хочется все исследовать, когда им интересно все потрогать, увидеть своими глазами, понять своим чутьем.
В стихотворении «Кот Джалиля» ребенок удивляется тому, как удается коту оставаться таким белоснежным, когда он даже не любит ни купаться в реке, ни умываться дома с мылом.
В стихотворении «Кукле скучно» девочке Разият жалко одинокую куклу, о которой никто не заботится, не ласкает, не поёт ей колыбельную песню, кроме неё. Девочка возмущается, что и ей этого не разрешают делать.
А в стихотворении «Пусть мама поспит» маленький Ахмед заботливо просит сестру не будить маму, чтобы у неё «не разболелась голова», а сам спешит выскользнуть за дверь и убежать на улицу, пока мама этого не заметила.
В стихотворении «У тебя же нет подарков» маленький Шарапутдин крепко обнимает соскучившуюся по нему бездетную тётю, которая протягивает ему большой пакет с подарками. Тётин муж тоже просит Шарапутдина обнять и его. Ребенок удивляется просьбе дяди, который пришел в гости с пустыми руками: «У тебя же нет подарков»…
В книжку включены и стишки-потешки, что любят дети в раннем детсве.
Лирическому герою в таких стихах кажется, что с животными, птицами, даже с игрушками можно общаться, как с людьми, доверять им свои тайны, делиться с ними со своими мечтами.
В стихотворении «Мяч» ребенок слышит в звоне подпрыгивающего резинового мяча ответы, на заданные им вопросы.
Тап
- Журугси тап!
-Дянг-дянг?
-Х1яз бирех1ев?
-Дянг-дянг.
-Арцахъишив?
-Дянг-дянг!
-Лайбак1ишив?
-Дянг-дянг...
-Дикахъишав?
-Дянг-дянг...
-Гьимбурк1уду?
-Дянг-дянг.
-Се бик1уда?
-Дянг!Дянг!
-Се баллада?
-Дя-я-янг! Дя-я-я-янг!
Детям нравится напевность в стихах. Поэтому я стараюсь писать их для детей так, чтобы они не только легко читались, но и ярко впечатлялись, чтобы юные читатели могли сопоставить свои поступки с поступками моих героев.
А удались мне стихи, судить им, моим юным читателям.
Курбанова А. Х.
Г1яйша Кьурбанова
1 бут1а
Агь, жан датла дарскъаби
Г1ях1нукья.
Се касалра Г1ях1мадли
Бялчули саби хапли,
Чис-дигара диргала
Улхъух1ели кьас-кьасли.
Уршила "уюнтани"
Неш сари рамсахъурли,
Сецад маймайрик1алра,
Вайбаркьуна виркьули.
- Цайналра лех1изигу,
Агь, байтарман, вайнукья!
- Лех1изурли дигалли,
Вайнукья х1ерик1ули,
Рик1ен гьат1и "Г1ях1нукья".
Хала нешра Вях1идра.
Дуц1румла каникултас
Вях1ид шилизи вак1иб,
Хала нешлис икьала
Барес ил алаввак1иб.
Кайсуси балтахъули,
Хала неш рургъесрииб.
"Бати!" ибси х1ергъуси
Хъяшачи кьакьарак1иб:
- «Х1ед шин лерхулра» или
Дила къянари бячун...
Вабабай!
«Улкьай ушкисра» или
Ибкьизур – шиша бячун…
Вададай!
«Вавни далхулра» или
Помидорти ганздариб...
Вай гьарай!
«Лишанчи сайра» или
Х1яркад жита бебшахъиб...
Валлалай!
Т1аслизи дамдирхъули,
Жанях1 к1ухбик1есаиб...
Ваппабай!
Кумек агарли руус, ва биллагь...
Г1ях1деш агарли руус, ва заллагь...
Ну паргъатли ратасли,
Диги, ва занубиллагь...
Ях1ъя
Х1язтази ихъул Ях1ъя дурутачи лех1х1елзан,
Кьанни шакикибсиван хьарик1ес алавулхъан.
- Ях1ъя, дурсри деч1унрив?
- Ягь? Се ири?
- Х1уни дурсри делк1унрив?
- Ягь? Се ири?
- Мисалти арзилирив?
- Ягь? Се ирив?
- Ягъари, нешлисалра х1уни кумекбаририв?
- Ягь? Се ири?
- Хялис нергь ардухирив?
- Ягь? Се ири?
- Агь, г1янц1а! Житалсалра х1уни ниъ керт1ибсирив?
- Ягь? Се ири?
- Ва Ях1ъя, дахъ бизити кампетуни х1ед гишав?-
Уршили х1ебакьесли, хьаркабаиб дудешли.
- Агь, дила г1ях1си дудеш, диха гьари гьалакли, -
Х1улби рурх1ехъули, жаваб бедиб уршили.
- Бура, гьанна секьяйда дила суал бакьира?
- Илгъуна г1ях1си суал х1уни х1егири кьалли...
Гардла далай.
Вишт1ал узила сири
Рузили гардбирулри,
Нешлизибад аргъибси
Илис лайла буч1улри: " Усен, дила ах1ерси,
Ла-а-алай, ла-алай, лайла , лай,
Жявли халавиудну,
Ла-а-алай, ла-айла, лайла,лай!
Лих1бичап1 ц1удар кец1ни
Дукладуцес вирудну,
Чурми делсун ц1уб мукьри
Дуки дикес вирудну:
"Усен, дила ах1ерси,
Ла-а-алай, ла-алай, лайла,лай,
Жявли халавиудну,
Ла-а-алай, ла-алай, лайла,лай!
Х1урхъачи кьяци кьяйда
Х1у ац1есра вирудну,
Урхьназиб бялихъ кьяйда
Курт1ик1есра вирудну: " Усен,дила ах1ерси,
Ла-а-алай, ла-алай, лайла, лай,
Жявли халавиудну,
Ла-а-алай, ла-алай, лайла,лай!
Гушиубли или илцад висусив?
Хъябшси унрачирад неш чаррухъайчи
Велх1ун хапли Х1ядис вахъ ч1ярик1ули.
Гардвариб рузили ил эшварили,
Начурбазир риркьес гьалакрик1ули.
Гардвируцад узи ахъли висули,
Х1якризур Х1ялимат х1екьли рамсурли:
- Зяг1ипикилрив х1у, ва Дила узи,
т1аш! Х1ечи неш кьяйда лех1рилзас рузи.
Хили фонендоскоп, гьаргвариб урши,
Урк1и-михъирличи лех1ризур ибкьли:
- Марли, Дила узи убк1ару, гъари?-
Рисирииб рузи узичир ахъли.
- Х1унт1ениубли сай, сай ли уц1арли...
Се гямал бариша, неш х1ерак1алли?
Х1ила гъяжра умцис… Майсудгу, узи.-
К1илалра биса Сар, юрт буч1ахъули.
- Ягъари, Х1ялимат, х1у сен рисулри?
Ниъла шиша узис сен х1елугулри? –
Неш сари хъулирях1 дуц1ли ляркьули, -
Селис Дила халат чекалгьусири?...
Ванна ниъла шиша дубша архули,
Нешлисра рузисра пишяхъиб Х1япиз.
- Сен х!еири х1уни, гушлира или, -
Малх1ямли гъинч1ризур Х1ялимат узис.
Цулбачи х1еръа.
Авкьяшанни хъусвашули,
Вак1иб карим дудешличи:
- Каса, - или лишанбариб, -
итди х1улби т1акьаларти.
Х1якизурси Х1ясбуллагьли
Черх1ур хъярхъли шиша х1улби:
- Се дигулри, Дила урши,
даршахъили «кумекчиби»?
Камси гьалар гьардак1ибти
Ниъла цулби чейахъули,
Абхьиб мух1ли вишт1асини
Жибх1я кьяйда аъкархъули.
- Наб х1ейгукъи, беркахъунри
берц1иб диъла г1ях1цад бут1а.,
хъябштачиван х1езизину,
диъла чурми дуракаса…
Жалила жита
- Чилалра дилагъуна
Жита агара, марли,
Х1ебумсули, тапличил
Даим х1язтабиркьуси.
Гьая лас-ласбарасли,
Кьяцалангра башуси,
Тяп балала силт1аван
Г1ур къулдумег1бик1уси.
Гьачамалра х1ерк1лизиб
Ах1ен ил курт1бях1ибси,
Аммаки ил цайналра
Чех1ебаира нясли.
Сапуйчил нуни кьяйда
Дях1 х1едирциб илини,
Амма бишт1ах1ейчибад
Дях1иван ц1убли саби.
Халабаили саби,
Вацна бурцули саби.
Тамашала житази
Хьарик1улра гьар барх1и:
- Бурагу, Бизи, сен-сен
х1 умули кавлулри?
Сецад х1язтабиркьадра,
Х1у сен нясх1ебирулри?
Сапуйчил ну визукъи,
Х1ерк1лизив курт1ик1укъи,
Берх1илиу викасли,
Нук1ун «ц1ударирулра»…
Дях1иван ц1уба х1евни
Гьар барх1и дарсдирукъи,
Марк1ач1илис дилак1ун
Дамгънардирули сари…
Вякьяили рурх1ути
Халати кьерх1е х1улби,
Жита саб лех1кахъили,
Кач1уби лимц1дирули.
- Нуван х1ерк1лизиб базес
Х1ейгули, бубшулрину,
Г1якьлу г1еббурух1ели,
Х1у лех1х1ебилзулрину,
Бугес гьалаб сапуйчил
Кач1уби х1ейцулрину,
Т1ашбизи х1у грипплизи
Сен-сен биркудал, бузи.
Начис анц1букьи саби
Сунечибра халаси
Начи саб Разиятли
Мякьлаб бусалъахъули,
Гардла далай буч1ули.
- Ягъари, дила рурси,
х1у даим ласрик1улри.
Ванал юргъан иткъира
Чархличиб х1****тулри.
Дивайчибад «Хьанц1 х1улбар»
Х1ечи х1ербик1ахъули,
Русаэн, дила г1язиз,
Рирг1удну, гьаргрирули.
- Дугели лебил г1ялам
Бусх1ели паргъатли,
Сен-сен балтусил, бура,
Начи бамсрих1ехъили?
Мурталра цунбулхъули,
Начи бисули саби.
Агарх1ели ну ах1и
Иличи х1ерик1уси.
Неш русахъес ратира
Сайцун усес х1ейгуси
Урши х1ейсахъес или
Хъаррихьун неш циила
Вишт1аси ляввирули.
Х1янчили рамсахъурси
Неш мякьлар гьанк1рухъунмад,
Рузис лишанбарили,
Багьлали айзур Г1ях1мад.
- Рахли неш чераргъалли,
Изурну бек1 сунела,
Дуравхъайчи гьаргала
Неш паргъатли ратира.
нешла кумекчи
Нуни х1ед кумекбирис,-
Рик1ар ришт1аси Хажи.
Сукруми, палтар ицис,
Хъулри ушкис, шин лерхис.
«Савгъатуна диц1ахъес»
Дедили сумкабира,
Гьалакли базарличи
Гьунирратурли нешра,
Зайбухъахъи далайра,
Бигьи ц1уб гьалайхъанра,
Дучили палтар-кьяшра
Ицесриибгу хъяша,
Дуц1арагибти шина
Батбухъун халдарира,
Чябхъдухъунти к1унт1рани
Демх1ахъур сунна дях1ра.
Ч1ябар ицули лерли,
Шинк1абиуб х1евара.
Кьяшмаур цугдикибти
Т1ускайуб порошокра.
Чилилра чедаайчи
Дирциб хъярхъли хъулрира,
Г1ур… «неш разириахъес»,
Дирциб ганзухъунира.
Х1янчи тамандиубли,
Разириубгу Рази,
Хъайг1и чаррухъун нешли
Рикахъиб шишимтази:
Киражли дакибтиван
Ч1ябуртира ц1ублири,
Ганзухъуни, гьаргала
Ц1убли шаладик1улри.
Нешли дубра х1ехъили,
Дях1имц1ала гьабуциб,
Шинкьанкулалагъунти
Куц-кабиз чедаахъиб.
Рурсила дарданачи
Шагьри гъинч1ризурлири.
Се биубсил х1ергъули,
Разият урк1рухъири:
- Нуни ицух1ели, неш,
Ч1ябурти умулири –
Набчиб дукарк1ес или
Нясдариб диэс жиндли.
Дудешличи кагъар
- Дудеш, х1ябилра кьяркьти
Лебгу ишди халати:
Набзибад диг1янбариб
Х1у туснакълизив виъни.
- Дудеш, г1язизси дудеш,
Мурт х1у чарулхъусири?
Муэртазивк1ун даим
Х1у набчи к1ап1иркулри.
Ца камси усаасли,
Набчил мушулвашулри,
Тимурла дудеш кьяйда
Тапла х1язли виркьулри.
Лушулри муэртазир
Х1уни нушала хъулри,
Х1уни унрубаниван
Удалтулри галгуби…
- Дудеш, х1у лебтачивра
ц1акьси ах1енрив гьат1и?
Сен-сен х1ела машина
Гьуйчиб ругбяхъибсири?
Машина вайси бурги,
Дудеш, х1езиб итх1ели?
Яра бухънабаили,
Бииши х1усбухъунси?
Бержибх1ели биалли,
Машина ругбирхъуси –
Г1яркьила лерил шишни,
Дудеш, дялчасра нуни…
Бялихъуни дурцулра
Даргудути шурмиван
К1ухдухъун гъагултира,
Гьалакси варачанван
Чедидерхур чях1-забра.
Хъулчрачирад дашути
«Х1урк1ба» ак1ахъуб шара,
Урхьназиб бизутиван
Шадбиуб бишт1атира.
Дикахъили дудешла
Билх1лакад дихул чакма
Шип1ярг1или шиннизив
Вахъх1и т1ашли сай Къуртма.
- Эй, урши, се бирулри,
бухъяна мурч1ра х1ура?
- Дудешлайчир халати
Бялихъуни дурцулра.
Х1ед чи дигахъида?
Асх1яблизи гьардаим
Хьаркабик1ар унруби:
- Неш дигив дудеш дигив
Бура, гьари, эй урши?
- Бурирагу гьалабра,
Хъумартурлирав, марли?
Чили шоколад халра,
Наб ил имц1али диги…
Къачнас ц1ябли бирар
Х1яйван-къача дахес неш карац1алли,
Г1еларад ратрирхьур сак1убси Пат1и.
Ут1ухъназирад ниъли далхути
Х1улрурк1ар къачнала х1яз-х1узуначи.
Къачнас дугенилис кьарра кайхьили,
Бишахъи шалара, дярхъ г1ек1иб нешли.
Рурси рисирииб: «Алкенгу шала:
Урухк1арну къачни, дярхъ ц1яббиалли…»
Х1у нуни ахъуцурцури
- Дудеш, х1уни ну тапван
Закивях1 урцахъулра,
Някъбачив тяп х1улаван
Х1униласик1ахъулра.
Гервалтули, житаван
Къулдумег1ик1ахъулра.
Хъярхъси айгъирличивван
Аваракьли викулра.
Ишбарх1и нуни х1ура
Гавлагван гервалтари.
Дигадли, ахъуцили,
Бурхани айахъури.-
Зурбаси Зубайрузи
Зузик1есииб Мурад.
Дудешли сунелаван
Бирисра или мурад.
Къалаван т1ашкайзурли,
Ца гардалра х1елхъуси
Дудешличи хъяша сай
Лег1евал х1яккайзурли:
- Мушулвашух1елик1ун
Нуни каркахъусири,
Гьанна х1ела кьяшмауб
Макьлат1ис хебу, гъари?
Се эс г1яг1ниси ишбарх1и набзи
Шала п1якьдикибмад харчизур Х1ябиб,
Суркдариб дях1-някъра, бурушра ибгиб.
Сенрил лех1кахъибси нешличи вак1иб:
- Се эс г1яг1ниси, неш, ишбарх1и набзи?
- Велх1унрив! Айзуррив, агь дила лачин!
Духуси барилри, айзурли жявли…
Гьанк1 бемц1уру, гъари? Х1у гушиубрив?
Жиайчи ках1ели, айзурри кьалли?
- Или марик1удгу ишбарх1и набзи…
- Г1у се иша гьат1и, ва дила гежба ?
- «Мубаракирулри,- а,- ак1ниличил!» -
Хъябруцра рикину, савгъат гьабуца…
Шайт1а кьап1а
Касили сагал т1ас, «Сих1рукья» шейхли
Дудешли шляпаван чебииб хапли.
Шайт1а кьап1аличи мешуизурли,
Сунес сай пишяхъиб хъяша вахъ шадли.
Халаси т1аслиув вишт1акаили,
Шина к1ант1ван вегъуб анхълизив урши.
Неш къяйц1рик1ар: «Урши веткахъиб…» или
«Чудна вахесалра, х1ергулра…» или.
Х1унт1ена т1аслиув арц1и-кьарлизи
Диг1яникибси Шейх варгиб рузини.
- Агь, къурумсакъ! Селис х1у лех1кахъилри,
Рикахъили нешра итцад дец1лизи?
- Пинц1укь! * Жилис жаваб сен х1елугулри?
Хъумартурли, ургуд, х1ела у х1уни?
- Ах1енра. Х1ушак1ун: «Ва Шейх!» - дик1улра.
Ну шейх ах1енрану, Шайт1а кьап1ара!
Машина набзи биха
Т1ас, сукура, шангла чебхьла –
Се бикалра хъямбирули,
Тяп руль кьяйда ласбирули,
Сулайбан сай дуц1кайк1ули.
Лаглизибад автобусван
Сай ил г1ела хихирули,
Катругкад тяп уркураван
Г1ур гьалавях1 сай урцули.
Буркьбиубси моторлаван
Сунна т1ама буи саби.
Х1унт1енни сай помидорван
Гъумкайк1ули вахъ зумали.
Чарухъалли арх1ялавад
Дудеш-г1елав сай Сулайбан:
- Х1уни, дудеш, бамсриахъа,
Ил машина набзи биха…
Сонира чебаибси виадри
Арх1яличирад т1ут1и
Хиб ца барх1и дудешли –
Янила чиллализир
Дарг чинар даргибтирил.
Агь, харибиуб дурх1ни,
Чардиубтиван г1ебшни.
Дубшар деткайхъули Сар
Х1унт1енни дерц1иб чубкри.
- Базарличи гьаввак1ес
Х1едк1ун дигх1ейгусири.
Сен гьандикиба т1ут1и? –
Хьарбаиб хапли нешли.
- Муэрлизив Мирзабег
Вахъ тиладиик1улри.
Бунагь бии х1уруц1ли
Ил хьул бартх1еахъасри.
Халал чубк чеббирк1ули,
Мирзабег линк1ик1улри:
- Муэрлизиб «Сонира»
Чебаибси виадри.
Кампетуни вайти сари
Гьачам Нух1лис адавзини
Савгъатдариб кампетуни.
Кашла вакъра бархьбатурли,
Муридешлис бяхъиб Нух1ли.
Дурсрачирад рак1иб рузи,
Х1ясратриуб ил хъяшачи:
- Набра диха гьари, узи,
аркурину варх циркличи…
Ирисуни диг1яндариб
Нух1ли, кисми дац1дарили:
- Кампетуни вайти сари –
Цулби изур х1ела, рузи.
Арсен
Гьачам унра Сапарли
Хьаркабаиб Арсейзи:
- Чум дирара вец1личи
Вец1ал чедихьах1елли?
Авал дусцун виубси
Хъяшали алав х1еръиб,
Тамашла суалли
Урши вахъ шип1вярг1яхъиб:
- Дила к1елра някъличир
Вец1ал т1ул сари лерти…
Г1урра вец1ал чедихьес
Чила т1улби дуйг1ути?
Къакъла г1ела кавцилри
Унрани сунна някъби.
Алав г1ур чилра аги
Гьалакавцахъес т1улби.
Гъалагси х1усбулхъличи
Хъяша гугииб хапли,
Угь-мугьлизи икили,
Чердалтесвииб дабри.
- Эй, урши, се бирулри?
Буг1яригургу х1ечи!
Дуц1рум гьансадикилив
Сен цункьяшмарирулри?
Г1ур т1амала х1ергъули,
«Духул жан» сай архили,
Х1исаб арзес гьалакли,
Ибкьли гумли дуйг1ули:
- Вец1ал т1улра гумулра…
Детарар вец1ну цара.
К1ел г1урра – вец1ну к1ира,
Г1ур х1ябал – вец1ну х1ябра…
Гъаличи адикили,
Гумлира бех1т1улбира,
Арсен сай, х1якизурли,
Ухъначи х1ерик1ули:
- Сапар, х1у х1яниубкъи,
Набзи суалик1улри.
Х1ейрулрив нуни кьяйда
Дейг1ес кьяшмачир гумли?
Саламла дабри
Чуйна г1еббураллира,
Дабри дарсли челгьули,
Салам дуравях1 урцар,
Неш г1ергъирулхъахъули.
Гьимдук1ибтиван «ширкьни»
Х1ердик1ар къакъбарили,
Дячунти кьяч1убачиб
Дурх1ни саб дукарк1ули.
- Ца гьачамалра дархьли
Чегьигу, г1язиз, дабри, -
Г1яшрирар, махрик1ули,
Неш уршила дабрачи.
- Унлала лулси кьяйда
Ну валк1х1ейк1ули г1елгъи,
Х1усаб се дек1алдеса,
Сен диалла цегьулти?
Шишаларти чай керт1а
Вишт1аси халикьлис халал стакайзи
Дак1ахъиб нешли чай, термос абхьили.
Халати г1ях1лала, дудешла Гьала
Кадихьиб ц1уб арцли дибг1ян пигьлуми.
Чайли ужх1евжули, х1якли сай Халикь,
Г1ях1ла дужутачи х1яйраниубли,
- Ит зубартичебси шишализирад
Керт1а. неш, набра чай, х1ейги дуц1арти…
Х1ура х1язтариркьади
Вахъх1и цунухъунси вишт1ал валих1ян
Вак1иб кухнялизи сунт1урик1ули:
- Диха,- вик1ар,- набзи илди т1алх1яна
Умудирисрану, лерил ибгили.
Бикас жагабизур уршила къайгъи,
Пахруличил х1еръиб бег1ла вишт1айчи:
- Х1у урши сайрину, касса машинти –
Т1алх1яна рурсбани дирар ицути…
Хьулухъунси сархес бурсивиубси
Хъяшала к1унт1уби далк1дариб дец1ли:
- Гьар барх1и кайсули, дет1или сари
Наб ихди машинти, бец1ли дергарти!
Х1ед кьяйда набра, неш, зянкъдик1ахъули,
Вухърала къалурби т1ашдатес диги.
Х1яз-х1узла машинти г1ях1ти диалри,
Х1ура, неш, илдачил х1язтариркьади…
Наб гьунгелти хесара?
Ца барх1и Кавсаратла
Кьакьурти изесдииб.
Жулгьала ва бамбала
Нешли компресс чебихьиб.
Г1яркьила гяг1 х1ейгули,
Рурси кьакьали сари.
Х1язлизи ахъибтачи
Хъябшси х1ясратли сари.
- Г1ях1ил арариайчи
Руэн, дила мукьара,
Тапани лер х1елара,-
Бусраврухъун неш г1урра.
- Хъулиб анц1букьигу, неш,
Зилантачи аркьясра:
Изулину кьакьурти,
Карихьасли, гьат1ира.
- Х1у арах1ериубли,
Рархьаадли кьакьала,
Чариубх1ели, дудеш
Ургъаргу х1едра набра.
Рурси г1урра хъаррихьун:
- Хъябшризурли ухьалар
Дудешли чераасли,
Наб гьунгелти хесара?
Дудешлизи г1ярзбирури
Даим лих1би дит1ик1ули,
Къуйрукълизи зузик1ули,
Сунна бухъна кам архъули,
Вет1иб житас ник1а Кьуби.
Гьачам диъба сай укули,
Кьац1 гьабуциб житас бац1си
Гьимбук1ибси «Супелтарли»
Хъябшкаиб хъяшала бач1ни.
Висур урши «Агьи!» или,
Г1ява бач1ни суркдирули:
- Лявкьян дудеш барх1ехъ хъули,
Се бирул х1ед ца т1ашбизи…
Х1ева чех1ебиу
8-ибил мартличил мубаракрарес
Дудешли Г1яшурас жагал х1ева хиб.
Агь, рурсила шаддеш! Сунна вич1иръай
Тяп чат1али кьяйда юрт буч1есаиб!
Х1евара балбариб, бахъ балбикибкъи,
Зилантачи рукьес сарра арархиб.
- Х1у чина аркьулри, пальто агарли? –
Г1ерраиб неш хапли, рурси т1ашаиб, -
- Дураб буг1ярлигу, дяг1 хеб кабухъи,
Рирг1удгу, ах1ерси, х1у лагьа кьяйда.
- Пальто чегьасли, неш, х1усбулхъличибта
Х1ева чех1ебиу, аркьяс ишкьяйда…
Вишт1ал Сяг1ид
Вишт1ал Сяг1ид харили сай:
Цаибси Ганз кайц1ули сай.
Каркули сай, алзули сай –
Дунъяличи вахъ карц1ли сай.
Булхъутачи х1ясратли сай,
Сайра улхъес иштях1ли сай.
Ута-г1елав гьак1ик1ули,
Мявализи вахъ гьуц1ли сай.
Х1ера, ута гьаббулхъули,
Ч1ябарличиб тякбулхъули –
Къянкъубира чегахъили,
Хъяша сай вахъ ч1икьилт1ули…
Тяп гежбаван къух1кайзурли,
Урши сай г1ур ахъх1елзули:
«Авкьяшанни вашаслилра,
калишагу ках1ейкили…»
Т1ент1
Х1язтали виркьули вамсурси Мурад
Ца барх1и мурили гьанк1ли усулри.
Чинад бак1ибсирил, халаси т1ент1ли
Урши чеваргъахъиб, бахъ кьац1башули.
Сецад дуг1иалра, саб чарбулхъули,
Мирхъван буч1ули, саб жургъбик1ули.
«Кабуршисгу!» или алавухъалли,
Тяп лямц1ван х1улбала гьалаб белгъули.
Къагъсаурси урши харчизур хапли,
Журналличил т1ент1лис сумсли вирхъули.
«Жагьаннаблизи бик! Г1урра берцур ик1,
Дях1имц1ала-булан буут1надбиубкъи…» -
Дуклумарлис г1ергъи дуц1-т1ях1ик1ули,
Х1елбит1унси Мурад вахъ г1ясилири.
Арбякьи бурхлиу паргъатбиубли,
Чебдукарк1усиван т1ент1 лех1кахъилри.
Шишала бург1луми цаладирхъули,
Виргесииб хъяша, хунк1 гьак1бирули:
- Дугели биалра х1у бусалъадну,
Нажас, се бирисал, т1ашбизи гьари…
Буслус
Уруз-х1яц1ирули, ац1иб класслизи
Г1урра кьанкайубси махьикан* Гъани.
Мерличи кайахъес пурбанбарайчи
Ил унзала гьалав тт1ашлири тахьли.
- Гьу, се бетаура, сен кьанкайубри?
«Бец1ли т1ашаирив», дагван, «чебухъи?
Арх1еливан «хура чеввалк1ахъунрив»?
Калун ургуд «г1ярма вирг1явиргили»?
Къунби гьандиркули, гьалар дурибти,
Урузиуб уч1ан, шинван вегъесли:
- Дирихьла пардавли фермала бух1на
Х1****ур ишбарх1и бухъахъес берх1и,
Х1яйван-къачаличил неш аррякьири,
Зянкъбик1ул сяг1ятра т1ашбизурлири,
Набзи «Айзи!» или жиэси аги:
Усули калунра, гьанк1ли велкъайчи…
Дукарк1алра уршби, ахъ-г1яшбирули,
Пишбирхъялра рурсби, шут1-шут1бик1ули,
Бег1 гьалаб сунени мар бурибх1ели,
Гъанила урк1илис бахъ гьамадлири.
Шинни ружен
Ас селис асибара
Сагал машина Г1ялис?
Гьар дураухъунх1ели,
Урк1иличир ц1а сари…-
Неш сари ц1умрик1ули,
Х1ясбуллагь чарх1елхъули,
Х1ясан сай аъкяхъили,
Нешла гъайла х1ергъули.
Г1ур, дуц1ухъи, кадухиб
Бизити кампетуни,
Сай хъябшх1ели асибти -
Гьадуциб нешлис илди:
- Рукен, неш, муридешли,
Урк1и рях1ятбиайчи…
Ну хъябшизасли, х1едван
Сабну набра г1ядабли.
Гьанна х1ушаб г1ях1лив?
Лих1ц1ни, бардни,мегьлуканти
Арслайзирад керисули,
Бег1ти саби хъяшачирад
Минут х1улби черх1ейсули.
Дурх1я, нешли кадихьалли,
Дисбачи сай зузирули;
Дудеш шайчи ласяхъялли,
Кьукьраг1ив сай къяйц1ик1ули.
Даим чули дузахъути
Дугал ваях1 урдирхьули,
Арслан, левг1ев пушизурли,
Сай бег1тачи гьимурк1ули.
Гьачам нешла х1евни, к1унби,
Дудешла плащ, галстукуни
Дучиб Арслай, ардухили,
Диг1яндариб азбарлизи.
Неш умц1ули сар х1евнаг1ир,
Дудеш къяйц1ли сай плащлиг1ив.
Урши сай вахъ х1улук1или:
«Гьанна х1ушаб г1ях1лив?» или.
Карии «сипедличи»
Сагаси «сипедличив»
Калхъули сай Умалат,
Мурт халаваэсара,
Агь, сунела абас ват!
Ветаурх1ели кьяйда
Вег1бек1 лебил дунъяла,
«Урцар» ил урги кьяйда
Х1еранаув дурх1нала.
Гьачам ца, гьачам итил
Мурдабалтули хъяшни,
Кеп чебаиб уршили,
Изесдиайчи кьяшми.
Бурушларси рухъначи
Вак1иб барх1ехъ вишт1аси:
- Х1у рашес х1ерирадли,
«Сипед» лугас, аризи…
Рукьес рируд, хала неш,
Х1ед дигуси мерличи -
Г1яг1них1ебиркур г1яйса,
Ралк1ра х1ерик1уд шайчи.
Набра лук1ес дигулра
Бархьли кьулса буцили,
Лук1есалра х1ейруси
Идрис, ручка касили,
Сай гьалакли «лук1ули».
Рузила жузи сари
Лерил къелкадарили,
Узила тетрадуни
Сари «някьишдарили».
Ч1ябурти ва лацурти
Сари «суратдарили»,
Сай чеветх1еибси мер
Юртлизиб х1****урли.
- Х1ук1ун ут1ухълизивад
Ниъ духъули левалри.
Дати, гъари, лук1ути
Камси халаваайчи… -
Неш сар зигаррик1ули,
Вишт1аси ляввирули.
- Диркахъисгу х1ед нуни, -
Узи сай вех1илзули.
Керасалли ручкаби
Дурх1я сай ч1ярик1ули,
Рузила т1акьаларад
Кьаламти хъямдирули,
- Хаяй… ужижи х1уса
Даим «Йук1ен!» дик1уйя.
Йюк1ух1ейи набжибад
Йюцка сен кебисуйя?*
Хаяй …* - вишт1асили ирутиван гибти дугьби сари.
Кьядга
Гушдиубти дурх1ни далхасра или
Дурабухъун кьядга гъам арх1яличи.
Кьадуби-ургабад гяг1ла аргъили,
Батбихьибгу кьядга дуг1ла г1ицбачи…
Цадех1 лайдик1ули, цадех1 дукули,
Вишт1аси Х1яжини г1инцбас бяхъилри.
Харих1ейрару ил, сунт1урбик1ули,
Сунна Гьала кьядга сабил бак1алли!
Кебасили кьап1а, буциб бурбунар,
Сабукили хъули, бахун ил ниъли.
Бахун г1ур дерц1ибти мурити хъярба,
Кани дямбизайчи белкъахъун х1екьли.
Бурбуначи ц1едеш ц1ап1алкахъули,
Тапван гербалтули,кьямарахъули,
Вахъ вартахъиб Х1яжи барх1иахъайчи
Пукьализи нешли ил арбухайчи.
Сагадан х1яз барес дагла г1ях1яйчил
Шаладикибмадан дуц1ухъун хъяша.
Пукьала г1ямзилаб т1ярхъи барили,
Агь, нажас, марлира, бебшилри кьядга.
Кьадуби умц1ули, къяйц1ухъун урши,
Беткахъибси кьядгас хъутурик1ули:
- Чедихьили верх1дех1мегьра сабира,
г1яйиб, диг1янбарес ил кьанилизи…
Тамашала халати
Сагал кьуцурлизир Къяйц1ук1 Даудли
Узила ц1удара г1ячк1иби даргиб.
Хъяшани, гьалакли илди черх1урли,
Алавла сегъунал х1ясратли х1еръиб.
Берх1ила рангана чахьбариб ванза,
Аргъ бамкьурх1еливан, ц1удар-ц1яббиуб.
Ургуба биц1ибтирайх1ян вавнира
Пулук1диубтиван хапли шявдиуб.
- Ишцада къугъаси шаласи ванза
Рангагарбирути шишала х1улби
Сен черх1ути вара Минатуллагьли? –
Х1ебургулри суайс жаваб Даудли.
Дуц1ухъи дурх1яли къамаслизирад
Хала нешла дуркьа «х1улби» дурасиб:
- Тамаша… ишдани алавла дунъя,
Лебг1еб х1ебагьесли, ург1ебкабариб…
- Мех1урти леб кьалли ишди халати
Дунъяла куц булъул «х1улби» черх1ути.
Се дирутив илди вег1ла х1улбани
Ишгъуна жагадеш чебиух1ели?
Х1у г1ях1сиригу, неш
Виркьули дях1илизив
Зилантачил абзлизив
Чариуб Г1ялих1яжи,
Викили хъех1-г1емчлизи:
- Мороженое тебри
Тукейзи сабукили.
Ца х1едра барх исисну,
Арц диха, неш, гьалакли.
- Ва г1язиз, бамсриахъа,
Х1ейэсгу ц1адикили.
Миъла сулдурум исув,
Виадли хъябшизурли?-
Неш сари урк1карухъи
Вемжурси уршиличи.
Ил сагъиахъес дарман
Баргес умц1еррашули, –
Дарсдарили палтарра.
Дирца, г1язиз, дях1-някъра.
Пяхъики юргъанниу,
Бержили ниъла вахъра.
- Ниъ х1уни держагу, неш,
Наб биалли – арц диха…
Яра … тукейзи рякьи,
Х1унил пломбирти аса…
Ц1аван алкигу бек1ра…
Демдурли сар т1улбира…
Миъдярг1 гьат1и беркадли,
Зяг1ипиркудгу г1урра.
- Неш, х1у г1ях1сири кьалли,
Сарри х1у мялх1ямсира…
Х1ед дигуси бирисну,
Мороженое аса!
Нувал укас
- Нувал укас вик1ар Султ1ан,
Халатачи х1ерик1ули,
Ник1а кьулса нешлизибад,
Варсяхъили, кебисули.
Лябзли балсул хъа лац кьяйда
Жагати дях1 дялсахъули,
Ужар дурх1я ниъла нергъли,
Палтар-дархли «дужахъули».
- Дях1-някъ нунил ицис,- вик1ар,
Сапуйчи вахъ хъямвашули.
Гьар шайчидях1 шин чябхъдик1ар,
Лебил ч1ябар бумх1ехъули.
Мух1ли балта нясбиубси,
Ицу анда, суркбирули.
Сапй х1улби рурц1есиу –
Г1ур тясик1ар, ч1ярик1ули.
- Нувал уч1ас, - вик1ар урши,
Жуз ург1ебли кабурцули.
Аллагьлира аргъх1ергъести
Вич1иръай юрт буч1ахъули.
Ришт1аси сарх1ели нушала рузи.
Ца-ункъли руч1уси ник1а Хамисли
Хъули хъарбарибси х1янчи лук1улри.
Делк1ири илини хала х1ярпличил
Узила, дудешла ва нешла уми.
Сенрил Заирала зайбик1уси у
Белк1ири бишт1аси «назик» х1ярпличил.
Узи х1еризурли, «з» къелкабариб,
Х1унт1ена кьаламли тетрадь хъулгбариб:
- Лебталалра уми халал х1ярпличил
Лук1ути сар или ибсири х1ези.
Сен г1урра улизиб хат1а барири?
- Ришт1аси сарх1ели нушала рузи…
Гьаяличи аахъаба
Гьаяличив кункли делхъли улхъули,
Пагьливанчи-дудеш чеиб Алхасли.
Пурсван т1ях1улхъуси, жибжирулхъуси
Иличи гьуц1ик1ар урши х1ясратли.
Ах1ен сунни нешла лявла иргъули,
Алавти тухумла т1ама бикьули,
Ванзакад ганзик1ес бурсих1ейубси
Хъяша ахъдешличи сай зузирули.
Кьас халаси биэс ник1а п1ужула,*
Илцад варсяхъили, ч1ярик1усила.
Секьяйда багьеса, сай халаваъли,
Дудешра ца гьак1ли уста ветх1еъни.
П1ужу *- викьурси (виц1ибси) дурх1я.
Дураб буг1ярли саби
Х1яз бареси агарли,
Кьик1ни геркадалтули,
Хала нешла гьимирти
Дирхахъулри Ильясли.
Х1ергъулри сунни лявла,
Я маймайла х1ергъулри.
Дураб халал келекри –
Ильчслис анц1букьири.
Дурести адерхурли,
Рахъ рамсурси рухънани
Бархьбатур сунна х1янчи
«Къачагъ» махирис или.
Гьавухъун хъярхъли хъяша
Пух1яла кьяйда кункли.
Секьяйда г1ерраэса
Илис рухъна г1яргаси?
Гугрииб ил дец1личил
Алав х1ерра ризурли,
Аргъла изай дуцибти
Кьукьуби суркдирули.
- Лех1х1елзулрину набчи,
Т1ашизи, ребк1ибх1ели,
Г1ях1лад вашудал чичи…
- Хала нес, х1у лебк1адли,
Цинал лууда гьат1и? -
ГьаввакIиб х1якизурли.
Чинар рииша, г1язиз…
Санар, х1ябразир рирус,
Къаркъубау карихьи,
Дек1 ц1елдалиур рирус.
- Хала нес лубк1малубк1уд,-
Висивииб вишт1аси,-
Дулаб бухъи дяг1саби,
Буг1ялигулну х1еци…
Узира валхех1е
Рашидатлис дигахъути
Чудни-хинк1и дариб нешли.
Вахълизирти адерхайчи
Рукун рурси рахъ иштях1ли.
Г1ях1лас или адушибти
Дахъ бизили т1емдик1улри.
Къазан-алав Рашидатра
Саремц1урли жургърик1улри.
Неш сагаси пай бумхули,
Бет1улизи арархилри.
Бац1бухъунси вахъра сарра
«Нешла къакъба» дардлизирри:
«Хъумартуррав гьат1и нешли,
Х1елугав г1ур чудни-хинк1и?» -
- Неш, узира валхех1егу,
Бизитину илди чудни…
Баху
Гьачам диг1яй кьани абхьиб Бахуни,
Х1ясибдариб к1унби, ч1янк1и х1ердариб,
Удилчедарили нешла кайхьибти,
Берх1иван рурх1уси парча чеббик1иб.
- Бирбагу, аба, наб къугъаси х1ева,
Лебг1еб мяшт1биэсил рурсби Муртузла.
Чуйна базарличи дудеш укьялра,
Дихулину илдас х1евни мурталра.
Чегьурли дарайла г1янт1ик1а х1евни:
- Х1ябра зибкьнар лерри, - бик1ину набзи.
Х1евни исес дила дудеш х1ейалра,
Сегъуна саррал ну багьахъес чузи…
Х1ела савгъатуни агара кьалли
Х1язтази архибси Шарапутдинни
Хапли т1ама аргъиб кьут1ла тяништи.
Г1ях1лас унза абхьес харчизур урши
Балусиван илди бац1ли х1ебашни.
Хъябруцикиб урши нешла рузичи,
Дямбизурси кьуцур шалк1у сайсули,
Уммайикун «Мялг1ун» х1екьли мурили,
Жугъанна цун урк1и пархбулхъахъули.
Гьабуциб някъличил калун адавзи,
Виалра хъяшачи сайра милигли:
- К1ап1икигу, Шарап, набчира хъярхъли…
- Х1ела савгъатуни агара кьалли…
Вях1ид
Усахъес дигули, вишт1аси Вях1ид
Нешли вахъ малх1ямли х1ярш-к1уч1ирулри:
- Лябкьули хя хебну, кайхьен, ах1ерси,
х1евсули чеадли, чебулхъан х1ечи.
- «Хя» рик1уду, неш? Гьари, чинаба? –
Гьирварибси кьяйда харчизур урши.-
- Чила хя сабив, неш, набчи лябкьуси?
Цунбухъи баргарну, бак1ахъес бати!
Х1у рукен, неш
Сай х1евкули, неш ралхули,
Архили сай ник1а Кьуби:
- Сецад дахъал деркаслира,
Даим ну сен валхусира?
«Ца дудешлис», «Итил нешлис»,
«Халал узис», «Ришт!ал рузис»…
Чумлис кьадин укусира?
Иткъирак1ун вахъ ц1ерхьлира…
Х1у рукен, неш, наб кьадинра,
Хили дахъал савгъатуни,
Дуббуцибх1и х1ебукути
Бахъ г1ях1ти г1ях1лас кьадинра…
Юсупра ут1ухъра
Х1ябал дус виаллира,
Ут1ухъ бархьх1****тули,
Юсуп сай хъунт1уръили,
Кьакьакад дуц1кайк1ули.
Зиланти дукарк1алра,
Агу сунес авара.
Ут1ухъ диг1янбаралра,
Бургу чинаб-дигара.
Гьачам диг1яй дудешли
«Сих1ру дариб» матях1лис:
Бакили исиутли,
Кьут1кьубиахъуб хапли.
- Гьалаб итцад бизиси
Ут1ухълис се биубси? –
Хъяшали агьиили,
Матях1 сай лайбик1ули.
Байтарман, ихк1ун нешли
Рири муръибирули,
Дудеш, х1уни селизи
Къузбаррил, бура гьари…
Гьанна чи дигахъида?
Ришт1аси Луизас узи ак1убли,
Тухум чукурбикиб больница Гьала.
Дурути лерилра сар узичила,
Илис сар лерилра савгъатунира.
Тухумти бахъ х1ерси бак1иб манзилра,
Унзара гьаргдиуб, гьаррак1иб нешра;
Начиван бергурси бергпрпг-алав
Лебил алавбикиб, ратурли хъяша.
Хапли гьардак1ибти дуц1арти нургъби
Бишт1аси хунк1личил сурквандирули,
Рурси хъябруцрикиб «сунна» нешличи:
- Гьанна чи дигив, неш: ну яра узи?
Чина диршади урц1ли?
Гьачам, х1язтариркьули,
Ник1а Ася нясриуб.
Дудеш, вачавархили,
Рурсиличи вех1изур:
- Ишбарх1и кьяйда х1уни
палтар нясдиахъадли,
Х1ела жагати лих1би,
Багьи, къябдирис нуни.
Дец1агибкъи ц1уръали
Мух1лилра гьаргх1ебариб.
К1унт1убачи кьац1рики,
Г1янц1ти биса т1ашаиб.
Г1ур «Начурбала хъулир»
Сарицун калунх1ели,
Х1илх1и т1ашаиб нургъбас,
Бисалис арии бедиб.
Чурхдеш дак1ударили,
Рурсилис дец1агахъни
Улукьесбииб мурхьли
Дудешла урк1илизи.
Х1янчи тамандиубли,
Барх1ехъ чарулхъух1ели,
Ася даршуриахъес
Асиб дудешли урц1ли…
Бисали релкъи г1ергъи
Х1язанази ахъибси
Асяла бишт1аси дард
Жявлил чебарбякьири.
Харивиубси дудеш
К1ап1икиб рурсиличи:
- Х1ерризи, х1ед сегъунти
Урц1ли асирал нуни…
- Урц1ли къугъати сари,-
Гъинч1ризур рурси шадли.-
Лих1би къябкадарадри,
Илди чина диршади?
Черсаргъни.
Савли Мурикатлизи
Жииб зяг1ипси нешли:
- Аризи, дила чат1а,
Ибга ишбарх1и хъали.
Къачас кьарра кадуха,
Жибх1нас мучи кадуша,
Неш-житара дурх1нира
Гушмайрахъид, ниъ керт1а.
Мукьрира хъуммартидра:
Майдайчи дуки дука.
Г1ярала дурх1ялисра
Набадури кадихьа.
Х1улбази суркрик1ули,
Аризургу Мурикат,
Мурили гьанк1 жибик1ар
Русахъес г1урра сяг1ят.
«Шаладикили хьалли,
Бусулину берх1ира,
Чат1ни дуч1есдиайчи
Карилхьасра циила»
Рурсили сунес сунни
Маслиг1ятбариб, марли.
Итмадан иличи гьанк1
Чебикиб бахъ мурили.
Дуц1ли саби Замана,
Ахъбик1ули саб берх1и.
Х1янчила агурбазиб
Саб бузерила барх1и.
Улкьайтауб бахъ ахъли
Дагъали г1у-г1убяхъиб –
Муэртазирад буслус
Мурикат чераргъахъиб.
Азбарлабад къачала
«Мя-я-яла» иргъули саби.
Гушли житала дурх1ни
Кьяшмаур дуц1ли сари.
Майдайчи дукьес муркьра
Дярхъ буч1ахъули сари.
Ц1ябси г1ямзи бархьбатес
Г1яра гьалакли саби.
«Х1ерибаили саби…
Агу х1янчи барибси.
Агара хъябшси нешлис
Хурег х1ядурбарибси…
Чинавад вех1ирхьуси?
Чиди х1янчи бируси?
Нешлизи гьанна сен-сен
Насих1ят бурахъуси?»
Сагал гьава бак1ахъес
Гьаргбарили улкьайра,
Жибх1нас мучи кадушес
Хъярхърикибгу азбарла,
Гербатурли хъабара,
Т1ут1ударили шинра,
Улкьайларти вавнала
Къачали бергун хала.
Чябхъдухъунти шин душкес
Ралризур «Нешла къакъба» -
Житала гушти дурх1на
Бях1каур ниъла хъаба.
Житни ниъли дужайчи
Дярхълизи рякьун рурси.
Чарриубгу ил – жибх1на
Баргиб жанях1 биц1или.
Ниълизир курт1дик1ули,
Жибх1ни х1язлизир сари.
Х1елбит1унси Мурикат
Х1екьли дец1лизир сари:
«Неш зяг1иприкибх1ели,
Юрт жургъбик1ули саби».
- Неш, х1у хъябшризурх1ели,
Х1ера, сецад рамсуррал,
Савли ну русух1ели,
Х1у гьар барх1и рузули,
Ишкьяйда румсусирив?
Зяг1ипсира илисрив?
Хизри
Кьисла уста Гъазичил
Гъазализи керхурли,
Нешла урца кьякьличил
Хизри сай кьут1ик1ули:
- Х1унигъунти шкафуни
Нунира дирис, - вик1ар. –
Утни, кьунби, кьасурби
Някьишра дирис, - вик1ар.
Г1ябул буциб т1улбачи
Диъ бялчан чегахъили,
Тимкьли буциб таргьаван
Урши сай ц1умик1ули:
- Кьякь, х1у сукъуррив, гъари?
Мех1уррив, бура набзи:
Г1ябулра дила т1улра
Сен г1урра дирхахъулри?
Хизрили «нешла матях1»
Сай дабагъван итули.
Хунк1и изиарули,
Сай г1урра ц1умулхъули.
Ц1уръа
Начурби анц1дукьунси
Ришт1аси гулжанатлис
Савгъатбариб г1ях1лани
Гежба, ятимбиубси.
Агь, рурсила харидеш!
Рурсила х1улрук1ибдеш!
Бизули, хъарсбирули,
Гулжанатла сак1убдеш!
Булкабани балхули,
Шарабли бужахъули,
Балкойчи кьар дихули,
Ил гежбачи шадлири.
Халакабаиб ц1уръа,
Делсун мукукри сунна,
Хьанц1 х1улбар начи кьяйда
Дуклах1ебурцид гьанна.
Удушили «бурушми»,
Чедушили «юргъанти»,
Берх1е х1улбар кьурмявван
Эшра х1ебирид гьанна.
Дура шадиб букалра,
Бугахъес гьайбаралра,
Г1ергъибулхъули саб ил
Шагьарлантас мурталра.
Т1анийчил хъусрирхъули,
Рурси рисули сари,
Ц1уръара т1ашиули,
Бусраврик1ули сари:
- Бец1лизирад г1ярмиван
Мадубшудая, дурх1ни!
Бизиси кьац1ла т1емлис
Саб иш г1ег1ергъибулхъуси…
Вирхаруси агара
Дурутачи рурсила.
Г1яйибла бег1ван Ц1уръа
Алав х1ербик1ар г1урра:
«Ну х1язтабиркьаслира,
Чебулхъуси ах1енра.
Мукукрар биаслира,
Нук1ун вайси ах1енра…»
Набра арцес дигулра
Тахшагьарла майдан чузи буцибти
Ц1уба лугьнала х1енкь балхулри Нух1ли,
Хала нешли хибти мучила кьукьри
Ца-цали луц1улри дуклумартани.
Разити «х1ум-къумли» х1яйранварили,
Нух1 къубдик1утачи карц1иублири.
Илди дукладуцес, сари х1яршдарес
Уршила лерг1ерал х1язра дулхъулри.
Мучили далхукъи, ламус агарли,
Дях1иц1уб пух1ларти гьардулхъулири.
Буртли бахунх1ели, житаван илди
Сен лявх1едик1утил Нух1ли х1ергъулри.
Дугун, делкъун лугьни, г1ур ахъдиубли,
Кадииб зурбаси юртла хъалчличи.
Нургъба к1ант1ик1ули, нух1 висивииб:
- Хала неш, бурагу, сен-сен арцишал,
Наб аэс дигулра ик1ди лугьначи…
К1илизанти
Ак1уб рурсби-к1илизанти
Тяп к1ел к1ант1ван бахъ мешути.
Халабаиб к1ел зиланти
Бац-берх1иван бахъ дек1арти.
Ца – рикьурли, лерг1ер ахъли,
Итил г1яшли, рахъ назикли.
Илди рузби-к1илизанти
Биъни х1ергъу алавтани.
Вич1иррик1ар ца малх1ямли –
Харириру неш рурсили,
Гьар мурталра лех1кайхъули,
Ц1умрик1ахъу неш царх1илли.
Ца – мурталра дурар рирар
Яни, дуц1рум х1ерик1ули.
Итил даим хъулир рирар
Дирихьлисра рахъ руржули.
Далапйрик1ар ца жагали,
Г1яшикьбиру лех1ирхъути.
Урузрик1ар итил даим,
Нешла дукла пяхъриркули.
Гьунар камси – х1янчурбазир,
Гьунар халал ухьализир.
Сен дек1артил к1елра рурси,
Се баралра х1ергъу нешли.
Муси
Кьям-алав рирар рурси,
Нешли хинк1и диралли,
Шинкьанир калунсиван
Дях1-някъ ц1убдирахъули.
Т1ас-г1елар рирар Муси,
Нешли палтар ицалли.
Хьамхьала гъагултази
Шадли г1елариркули.
Бушкайчи рулхъан рурси,
Нешли азбар ушкалли,
Хяса-пух1ла гулумти
Дяг1ливан ахъдурцули.
Г1инзи дуц1рулхъан Муси.
Неш шичи гьайриалли,
Шин чябхъярдик1ахъули,
Чаррулхъан ил ремх1урли.
Илгъуна «кумекчичи»
Нешра рирар разили.
Кумекбарес г1ур царх1ил
Сунела агарх1ели.
Агь, жан датла дарскъаби
«Наб рукес х!ейги!» или
Рисули сари рурси.
«Гушлира!» или рисес
Чемабуркъаб, ах1ерси…
«Наб усес х1ейги!» или
Варсяхъили сай урши.
Усес х1ейэси анц1букь
Чемабуркъаб, г1язизси!
Жузи дигуси Мурад
Х1****ули виалра
Сунени ца х1ярпалра,
Ут1ухъ дубшабли жуза
Уч1ар Мурад мурталра.
Суненицун иргъути
Дугьба хабар бурули,
Жузлизибти дурх1начил
Вирар вич1ирик1ули.
- Гьуя, х1ела мурад баъ,
Жузи дигуси Мурад.
Г1ялим ветаэс кьасу –
Барес гьарилла мурад? –
Уммайрикун Майсарат
Мурадла ляжиличи.
Гъугъкайк1ули уч1уси
Абас ватла хъяшачи…
2 бут1а
Арцантира,ми1ирагра
Дегъси аргълизиб х1ебла
Иргъулри цунси т1ама.
- Ге-гуг!
- Х1у чинабри? Х1у сери?
Дуц1лизибрив х1у, марли?
- Ге-гуг!
-Бархкья беткахъахъилрив,
Сен илцад ц1умбик1улри?
- Ге-гуг...
- Пукьализи х1еръагу,
Ери-юрт агув, гьат1и?
- Ге-гуг.
- Мурталра х1у илкьяйда
Цунни кавладу, гъари?
- Ге-гуг...
- Ге-гуг! Ге-гуг! Ге-гуг!
Ге-гуг! Ге-гуг! Ге-гуг!
- Разибиубри кьалли,
Дурх1ни ак1ублив, бузи?
-Ге-гуг! Ге-гуг! Ге-гуг!
Ге-гуг! Ге-гуг! Ге-гуг!
Тап
- Журугси тап!
-Дянг-дянг?
-Х1яз бирех1ев?
-Дянг-дянг.
-Арцахъишив?
-Дянг-дянг!
-Лайбак1ишив?
-Дянг-дянг...
-Дикахъишав?
-Дянг-дянг...
-Гьимбурк1уду?
-Дянг-дянг.
-Се бик1уда?
-Дянг!Дянг!
-Се баллада?
-Дя-я-янг! Дя-я-я-янг!
Гъурша хяра Гъанира.
- Гъям – гъям - гъям! Гъям - гъям- гъям!
- Дугели, я х1ерели,
Т1ама билшх1ебилшули,
Сен илцад гъямбик1улри?
Бурагу, се биубли?
- Гьалаб диъба балхули,
Гьанна кьац1цун лугулри,
Бес диъли т1емдик1ути
Нергъалра ках1ерт1улри...
- Х1ябилра г1ях1ил лугас,-
Дуц1ухъун Гъани хъули.-
- Ма хинк1ала халдари,
Дигуцад буген, бузи.
Белкъи, мух1ли лямбариб
Шадбиубси Гъуршани.
Г1урра гъямбик1есбииб
Гьалабичибра ахъли:
- Гъям – гъям - гъям! Гъям – гъям - гъям!
- Селис зигарбик1улри,
Белкъи г1ергъи азихъли?
Набчиван дурсри делч1ес
Хъарх1едарили г1ергъи...
- Чех1ебиулрив, дила
Хъяб рахажли ишхъули...
Кец1ах1еливан х1уни
Шадибра х1ебикули...
Арзиб Гъанили рахаж
Ц1умбик1уси Гъуршала.
Азаддеш бикибх1ели,
Гъямъала дишун хяла.
Жавгьарабала къапу.
- Жи-и-икь-жикь! Жи-и-икь-жикь!
Дугели ва х1ерели
Се сари жикьдик1ути?
Бурагу, жяг1пар-ази.
-Жавгьарабала къапу.
- Сен г1явах1едикути?
- Сари рухънараили,
Ц1акь ах1ебиух1ели.
-Гьунар лебти нушани
Ил барес дирех1егу.
- Г1ях1си пикри ак1нира –
Ил камси сек1ал ах1ен
Унрас кумекбарибси
Пашманируси ах1ен
Зянкъяриличилси Зубари.
Зубарила занкъяри
Ил бугалра зянкъбик1ар,
Ил бужалра зянкъбик1ар,
Жибинти диг1иули,
Пялхъбик1алра зянкъбик1ар.
Кабилхьалра зянкъбик1ар,
Абилзалра зянкъбик1ар,
Дуц1башалра зянкъбик1ар,
Рахли ил чеббалк1али,
Баргахъесра зянкъбик1ар.
Ай, Мардахай,Мардахай.
Ай, Мардахай, Мардахай, ай-яй-яй!
Х1у чярткад дуц1ик1улри... ай-яй-яй!
Палтарра нясдарилри, ай-яй-яй!
Вях1-някъра дясахъири, ай-яй-яй!
Хала неш рургъахъулри, ай-яй-яй!
Нешра гьимрурк1ахъулри, ай-яй-яй!
-"Ай-яй-яй" х1едВидео касаягу,
Телевизорлизив наб
Ну чеэс дигулрану.
Къакъбуни
Заб-марка т1ашдизурмад: "Къакъуда-къакъуда!"
Берх1и гъинч1ванбиубмад: "Къакъуда-къакъуда!"
Къадурби дулх1ехъули: "Къакъуда-къакъуда!"
Къакъбуни сар дуч1ули: "Къакъуда-къакъуда!"
Ванадеш ламбухъину: "Къакъуда-къакъуда!"
Ц1уэри гьигьбухъину: "Къакъуда-къакъуда!"
Миц1ир жан, чераргъира!: "Къакъуда-къакъуда!"
Атх1ебра хъилизирну. "Къакъуда-къакъуда!"
Кьут1кьут1и.
Кьут1кьут1и саб гьалакли:
Дурх1ни халадаили
Сецад милкъи дихалра,
Дурх1нас диъх1едиули.
Дурубгъуна къудкъуди
Саб даим кьут1бик1ули,
Галгала камлиурти
Милкъяг1иб къяйц1бик1ули.
Дурх1ни гумшх1едиахъес
Ях1 саб ч1умабирули,
Дузбачил абзбикили,
Сабемц1урли, умц1ули.
Кьут1кьут1или кьут1ъибмад
Вац1а саб зайбулхъули,
Миллион дамрукьяли
Каибтиван макьамти.
К1урк1ур.
Пушбизурли бемдурли,
К1урк1ур саб къунзбик1ули,
Сунечи гъамбиахъес
Жибх1ялра х1****тули.
Мякьла гъамбиубсила
Бек1лизи къуббилкули,
Караматти т1амали
Азбар к1ухбик1ахъули.
-Гьари,х1у вявмабик1уд!-
Гъузгъалдииуб Макьсуд.
Илис вайбаркьлис кьяйда.
К1урк1ур г1урра к1ухбухъун:
-К1ур-к1ур-к1ур!
-Т1ерхъаличил итури,
Гьари, лех1кахъи Гьари!
-К1ур-к1ур-к1ур!
-Чебдарили хъунц1барти
Хурази бугахъари!
-К1ур-к1ур-к1ур!
-Валлагьра х1****тари
Азбарла хужаимли!
-К1ур-к1ур-к1ур!
-Ягъари, х1у гушлирив,
Сен илцад г1ясисири?
-К1ур-к1ур-к1ур!
-Х1у анк1или бахадли,
Даршубируду, гьари?
-К1ур-к1ур-к1ур!
Маранк1или бугули,
К1урк1ур саб лех1кахъили.
Лех1кахъибси "мялг1уйчи"
Макьсуд сай х1якизурли.
Гежба
- Меэ-э-э! Меэ-э-э!
- Х1ед се биубли, бузи?
- Милиглира. Шин диги
.
- Ма, бужен дигарцада,
Белкъабину шарабли!
- Меэ-э-э! меэ-э-э!
- Бура, г1ур се дигулри?
- Гушлирану, кьар диги.
- Ма, буген дигарцада,
Белкъабину баркатли.
- Меэ-э-э! Меэ-э-э!
-Гьур, г1урра се дигулри?
- Мукьрачил бумх1ес диги.
-Бумх1ен, х1ед дигарцада.
Белкъабину г1ямрули.
-Меэ-э-э! меэ-э-э!
- Вай гьарай! Г1ур се диги?
- Х1ед баркалла эс диги…
П1яц1 – пяц1.
Ялгъузси рухънала хъалч
Т1ярхъубарбиублири,
Заб – марка дариб-чуйна
Бурх шинни к1ант1бик1улри:
Пяц1 – п1яц1 - п1яц1! П1яц1 – п1яц1 – п1яц1!
Укадихьибти шунгри,
Бадираби ва т1усри
Дук1арила к1унт1рачил
Цаагили дуч1улри:
Пяц1 – пяц1 – пяц1! Пяц1 – пяц1 – пяц1!
Х1елбит1унси рухънала
Х1екьли г1ямал буири,
Шинна к1унт1рала т1ама
Бек1лизиб г1****гьулри:
П1яц1 – пяц1 – пяц1! П1яц1 – п1яц1 – п1яц1!
Гьадарагу, ва абзи,
Клейли бурхла т1ярхъуби, -
Вич1ирухъун рухънази
Ца барх1и ник1а Кьуби, -
Дахъ жагати,разити
Агурбигъунти т1амри
Х1ед илцадра анц1дукьи,
Кьакьарик1ули г1ергьи.
Пяспясагуни
Билх1лала шиннизирад:
- Т1ирр-р-р, т1яр-р-р.
Архла дубаначирад:
- Т1ир-р-р, т1яр-р-р.
- Шиниша байтарманти,
Х1ушаб се бетаурси?
Милигдиэс шин агув?
Гушдиэс хурег агув?
Х1еб хъилизи дизурла
Т1ашдизес пикри агув?
Ц1урц1би
Ц1урц1би дуч1ули сари: "Ц1 - ц1!" "Ц1 - ц1!""Ц1 – ц1!"
Ц1урц1би думх1ули сари: " Ц1 – ц1!" "Ц1 – ц1!" "Ц1 – ц1!"
Арц1ила кьар-ургарра:"Ц1 - ц1!" "Ц1 - ц1!" Ц1 - ц1!"
Вац1ала дукьбачирра: "Ц1 - ц1!" "Ц1 - ц1!" Ц1 - ц1!"
Ц1урц1би дахъ шадли сари: "Ц1 - ц1!" "Ц1 - ц1!" Ц1 - ц1!"
Ц1урц1би дулхъули сари: "Ц1 - ц1!" "Ц1 - ц1!" Ц1 - ц1!"
Ц1уэрла гьигьлиурра: "Ц1 - ц1!" "Ц1 - ц1!" Ц1 - ц1!"
Берх1ила ц1алиурра: "Ц1 - ц1!" "Ц1 - ц1!" Ц1 - ц1!"
Чамсулвара
Дахъ дишт1ати бач1назиб
Сукура ласбирули
Дуц1кайк1ар Чамсулвара
Алавла буч1ахъули:
- Нуни верх1ц1али,
Г1еларад дикусира.
Верх1дарш гьункьяла мурад
Бартаахъес вирусра:
- Чики-чики-чик-чик!
Чики-чики-чик-чик!
Чики-чики-чик-чик!
Чики-чики-чик-чик!