ФУКЬАН УЖУР КАС ДАРИН
– Я жан жилир, ихь танхлихъ саб каркаъ айи хю хъимдар, гугаъ кьилан мурц1 имдар, уву филадазкьан гьаци гъузуз ккава? Жарадаринра хиял шул: Генрихдихъ машин хъа гъапиган – му гьарсабдихьди уьлдюгънашул к1ури. Швнуб-сабан саб шишал хю абкъин дупну пул тувунзавухьна, хъа уву амдайин пайин хулаз пиянди гъюрава, дидихьна, фу багьна дап1нура к1аттарра хъади шулвухъ. Гьа, яв хизан, веледар ккундарвуз, гьеле яв увканкьан фикир ап1ин, сац1иб улар гъюц1югъ, увухъди хъайидар фужар вуш аркъ...
Жараси жилир мут1и ап1уз даршлуган, фукьан лижар-люкьнар ап1урушра файда адруган, аьхир чара гъудубгу хпири ц1иб гъюдал мелзниинди хизандин агьвалатдикан Генрихдиз ктибтурайи.
– Ча, хпир, саб юкьуд-хьудварж манат, гъи хючназ гъярайир вуза, гъюрури хюна кьил ирчдизавуз.
***
Ишай:
Жандиъ къаз ади Гурхун гъул’анмина гъюрайир, Халагъинди гъябгъру Угъулт1анзина узариъ уч1вунза. Зина, Дукъулариккина (Йишван ччвур) ккудуч1вурайириз рякъюн гьац1 кьялаъ "вилус" дебккна; раккнарра арццна. Фу дубхьнак1ан к1ури айит1инди лигурза – фужк1ара адар; сиденйирин арайигъ канистр гъя, гъвалахъ истикан дивна, кьяляхъ деърушвариин газтигъян фу-вуш гъибиржна. Гъядябчну лигурза: кьюб ккахьнайи чру памадрарна, гъурд йивну дачабхьнайи гули; кьяляхъ багажникдихъ юкьуб шишал хюра хъа.
Мициб аьламат гъябкъир дарза: удуч1вну, юкьуб тереф минди-тииди, яркврягъ, рякъяризди лигурза – дих-дик1 адар.
Хъана, уч1вну машиндиъ канистриъ айиб фу вуйк1ан к1ури ниъ хъап1урза – чяхринсиб ву. Узура гьап1ру: канистрана истикан ва дурарихъди закускара ч1атинди адагъну, гъвалахъ хъайи майдандиин машнакинди эргнайи ликарра гьач1арккну, убгъури гъюн гъивунза. Саб – гъубгъунза. Кьюб – гъубгъунза. Шубубпибра. Бегьем кеф кубч1взук. Юкьубпиб убзради. Гьап1рудар вуш, заансина яркврагъян, гьаму машин хьайи рякъюзди кьял'ин чархра алди Генрихна Валаал гъюдуч1вура.
Ярхибт1ин-жикъиб, шубридди деъну гьаму йиц1уб литри чяхир гулдихъди хът1убгъча. Урхъ кахьу чарх гьюдюхну ккудубк1иган, Генрих вуш-даш хъюгъюнзухъ учухъди гъидива, к1ури. Гьамус гьап1ру, мугъккан ккадархьрубси дар, узура беле убгъуз тямягь айир – хъахъ мурарихъди. Пагь фукьан ужур кас даринхъа учв, Генрих!
***
Валаал:
Хпир, гъапунза ц1иб фурсра кади, магьа ухьуз шубуб шишал хюйин; хялар дуфна ип1руб– убгърубдиз лиг! Гьамус гъулаъ ичкки к1уруб айи вахт дар; му ич гъадабгънайи чяхирра рякъюъ амиди хът1убгъунча. Бай швнуб-сабишвахьна гьаунза, хьтарди гъюру. Пеъ дубккну хинк1арра хъуркьра, хъа убгъруб хъубкьрадар. Генрихди гьап1ру, хинк1арихъ хъюгъяйиз ч1ат ктуч1вурза к1ури чан машиндихьинди душну гъюру; хилиъ кьюб "кьат1ра" а. Мюгьтал гъахьунча. Мюгьталвал наънан айиб ву шадвалихьан – к1арк1ар гъибихъу биц1ирси разишну ктут1чу. Мугъу наънан мурар гъадагънин, машиндиъ наан гьитиик1ну ивнин, сар Агъа Исайизт1ан аьгъдар...
***
Му кьюбиб арагъйирра илдигъбалан кьяляхъ гъапну Генрихди: «Гьамус шубридра, хъап1ну машин узухьна гъягъидихьа". Му, "ваъ" гъапну пну бисрур дар, бегьем к1уларра ккадагъунза, амма мугъаз чав к1урубт1ан аьгъдар. Узура беле хъубзуз тямягь айир, гъарах мурарихъди.
Ярхибт1ин-жикъиб. мурарин хулаъра, мугъу наънан гъахнин, шубубсана гъургъунча.
Пагь, йиз уьмриъ Генрихт1ан ужур кас адахъир дарза!
Хючна кючйиригъ, гъадагъну шубуб шишал дийигънайир вуза, гъулаз гъюру машин абгури.
Магьа, увуз зав’ан ипганси, Генрих минди яракар гъахьну.
Йиз ушвниан гаф ут1убччвайиз, чан чав т1ап1ну кьяляхъ ракк багажникдиъ шишлар ирчниз; я кепек пулра гъибисундарзухьан.
Фукьан ужур кас дарин!
***
– Я жан жилир, магьа хяларра алдаунхьа. Дурар ади ч1алкьан гъапундарзавуз. Гьамус хъебехъ узухъ: швнур биц1ир авуз?
– Йирхьур.
– Швнуб манат гъи ихь хул’ан гъубхунва?
– Хьудварж.
– Хъа фукьанубдин мутму гъабхунва?
– Саб шишал хю.
– Имбуб набшдив?
– Машиндихъ харж гъап1унза.
– Куч1лар гьаз ап1урва? Ишайи к1урадайин, учву кьял'ин чарх алди наънанмина-вуш ярквраансина гъюра к1ури?
– Думу Халгъарин Мемет1ейихьан буржди гъабхиб вуйиз.
– Мид’инна мура! Хъа фици машиндихъ харж гъап1унва?
– Бензиндихъ.
– Бензин уву Хючназ гъурхури хъубзунзуз гъапундайна? Уву фйир к1урава, я жан жилир?! Му гьисаб-суал ап1ури сабпи раж дарихь. Лиг, уву гъира швнурихъ "бензин" хъубзнин. Дурари чпи чпиз "бензин" гьаз гъадабгъурдар?! Фукьан гъапишра, фукьан ктубхишра, жилир, увуз йиз гафарикан вижна ктарвуз.
Гьамусдихъантина "бензиндихьди" яв ургбиб «бакарра» уву хъац1дива. Гьеле узура увуз: "Генрих фукьан ужур кас дарин", к1ури дицуза. Гежехайрар увуз, бай-бай, Генрих! Урсари к1уруганси: сел дарфиди нежбер хъиргдар!