ТАНХЛИХЪ ХЪАЙИ КЬЮЛАР
– Гъи, Сац1ибхан Ип1рурович, ихь школайиз йирхьуд агъзур пул деебтну. Мидкан увузна яв директор Уларбег Йит1руровичдизт1ан к1урадарза, имбуну гьяштйириз, лиг гьа, мидкан аьгъю гъабшиш, гьап1руш увуз ужуйи аьгъявуз. Пул, учительскайиз стулар гъадагъуз теебтнайиб ву. Мидкан узу увухьна хьуд агъзур тувдизавухьна, хъа документ йиц1уд агъзурин дап1ну хивдива.
– Ибшри Аждахан Адрабц1рурович, уву к1урубси ап1арза.
***
– Уларбег Йит1рурович, Аждахан Адрабц1руровичди гъи узухьна, устлар гъадагъуз хьуд агъзур тувунзухьна, хъа йиц1убдин документ абкъин гъапну.
– Му гьап1ру ляхин ву! Думу шлиин аьлхъюра, Ажадагьа! Дугъан йиз пулик закъум кайин?! Узу душну гьамус дугъан ул'ан уьч1юбгъярза...
***
– Аждахан Адрабц1рурович, му фици шула? Уву йиз школайиз гъафиган, учитларин улихь узуз ч1игъар ап1урава, "му фу ву, му фу ву?!", к1ури, устлар курсйириъ маргъар урччврава...
– Я бай эй, Уларбег Йит1рурович! Гъи лизи к1ул иливну лицурава, уву фила йиз гъавриъ ахъдива! Хъа мялимарин улхьан узу увкан каркар ктатур к1ури хиял вунияв? Узу яв пул дип1надарза. Узу увуз швнуб-сабан гъапунза, райондиан чпиз сумч1ур проценткьан дарди узухьна пул деебтдар. Му яв йиц1убдикан райондин "кавхайиз" тувну ккундарин? "Ав", йипа. Кьюб – минди-тинди, бюджетдин танхлихъ хъайи «кьюлариз» харж дап1ну ккундарин? "Ав", йипа. Хъа саб-кьюб проценткьан узуз дарш, йиз гьамциб зегьмет дизигну гьаз ву к1урава? Йигъан райцентрийиъ шулаза. Дабт1найиз гьадму хараба. Гьеле узу увхьанмина узухьна фукьан гъюруш ккилигуза…
– Аждахан Адрабц1рурович, явси йизра шагьриъ хулар ккергънайиз, узу дурар фици ккудук1уру?
– Думгьа, агъзур узухьна тувиган, юкьуд агъзур хилиъ гъубзрадарнив?
– Хъа дидкан курсйир гъадагъну...
– Гьей башка, башка, шлиз аьгъя "танхлиз хю гъюб"?
– "Кьюлариз".
– Хъа кьюлари ип1урайиб фу ву? – саб шт1ум! Гьардин к1вант1арихъан саб варж– варж хъяжях, хъа дурар чпин йишварихь сикин хьиди. Хъа курсйир устлар, рас ап1инай...
– Узу гьаци ап1ураза аьхир, вушра, гьам ражари тазади меркездиан дерккнайи райондин прокурорихьди таниш дархьиди...
– Думу ляхнар Бахтавархан Ягь–Намусовичдиндар ву. Гьава чан айибси гъубзра.
– Ухди гьаци пийва сарун, Аждахан Адрабц1рурович, гьава гьюдюхюрадар дупну. Чухсагъул увуз! Узу лавланган, Сац1ибхан Ип1руровичдин хулазди дих ап1арзавуз.
***
– Я адаш, ич классдиъ айидари узуз гьарган, "ичв адаш адрабц1ру аждагьа ву", к1ура. Узуз нач шулзуз гьадму яв ччвурнухьан. Гьац1иб ччвур алдабгъну саб жараб, уччвуб илив сарун, Ажждагьайихъна гъубшубра вудияв.
– Я Басир, узуз уву гизаф ккундузуз. Гьап1за узу, ичв абайи уз'ин гьациб иливну. Ухьу шагьриз удуч1вну гъушиган, душваъ айидариз узуз Ажадагьа пуз аьгъю хьибдар.
– Хъа ухьу дина фила гъягъюру?
– Аллагьдин амрар ву жан, Басир. Дюн’я гьамци гъубзиш, гьич затра.
– Дици вуйиган, ихь шагьриъ хулар дап1ну гьаз ву?
– Гьава гьюдюхну, мик1ар хъивну ихь му хулар гъадаргъиш, гьацибгандиз ади ккундарин, Басирчик?
***
– Ва-а-а, я Басир, ичв Ажждагьайи Дом культурайиз клуб ремонт ап1уз гьюкуматди туву пул хътип1ну к1урайики... Ичв адашди яслийин мертвые душйириз деебтурайибра шагьриъ ичв хулариз харж ап1урайиб варидариз аьгъя гьа бай, Басир...
***
– Узу, адаш, ич классдиъ варит1ан ужуйи математика аьгъюр, вуза.
– Вува, йиз бай.
– Яв зарплата кьад агъзур манатдихьнакьан вуяв.
– Вуйиз, Басир.
– Ич табасаран ч1ал киврайи мялимдин зарплата шубуд агъзурихьнакьан вуяч. Дугъхьан ихьт1ан биц1и хизан чаз ккунибси уьбхюз шуладар, хъа яв кьюд агъзури ухьуз шагьриъ хуларра ап1ура. Узхьан гьамдин гъавриъ ахъуз шуладарзухьан.
– Узу йишв-йигъ лихураза, хъа ичв табасаранч1алнан мялим, дарсра киривди, ярхи йигъ пиянди а.
– Дид’ин алабхъиш, адаш, думут1ан уву гизаф пиянди шулва, дугъануб рябкъюру, хъа явуб рябкъдар. Гьюкуматди бюджетникарихьна гъилихишра-дилихишра чпин гьар вазли дебккнайи кьадар пул рубкьура. Му фици шулу?
– Уву ккебяхъну гъуз, математик! Гьамрарин дадара гьамци шулу гьа, фу вушра ит1ихури! Хабар ктар саризра, йиз жандилан хил алдабгъну, узу к1ару малси лихурайибдин.
– Уву куч1лар гьаз ап1урава, адаш, к1уру малси лихурайир ихь дада ву, гьаз вуш дугъаз кепеккьан туврур адар аьхир.
– Фици адашдин улиъ зазси дийигъну улхураш, ккебяхъ узкан, усал ху! Адашдихьан силис гъадабгъурайир дарва гьа!
– Увук хъял гьаз кубч1вравук, адаш, учуз аьгъдру пулар гьап1рудар вуяв гъапиган? Увхьан шулдарнухьан уччвуйи учу гъаврикк ккауз.
– Дург гьамлин, тарку салат! Дургинихь йиз улариккан!!! Узу к1урубдин гъавриъ ахърудар вунучва учву?!
– Вуйишт1ан, адаш, ич классдиъ айидар дугъридан гьякь вуди, гьярам ип1урайидар к1уруган. Узухъ гьамцир к1убан ва фикурлу адаш хъазухъ к1ури йиз к1ваан дамахну ац1наза гьа, вуйишт1ан гьит1ик1нак1! (Узура мугъаз танхлихъ хъайи кьюл пузкьан ац1наза) Ккундарзуз яв хал...
– Шли кивунвуз дицдар дарсар, дарш, К1ахаб-Росойиан вуйи Мягьмудхъан дудубгъну Ужувлан Хабар гъурхунна! Думу Вилдаддин байза к1уруб, узу му гъул’ан, гьацдар китабар хруб, терг ап1арзачав. Жигьилар алдатмиш ап1урайи, жугьуд!..
***
"…Алло, алло! Участковый!.. милицйирин наряд хъади срочно гъачай! Лук1арикан амрар шула, хъа амрар лук1ариз илт1ик1ура...
– Йиз хъюнт1ичи узккан мангъйир ккажакури шулин...
... Алло, алло, эй Гьяжи-малла-эфенди, уву гьаму гъулан ахунд вуна дарш данна? Фу гъабхьну, фу гъабхьну... Халкь диндин гьялкьяйиан гьаз адахъуз гъитрава?! Гьякьярна-нягькьяр, намусна-гъир'ят к1уруб мурариз наънан аьгъю гъабхьну?!! Срочно му халкь дюч1юркьну ккунду. Депутатарин улихь отчет тувдива. Уву гьап1ру йиз духовный лидер вува!..
...Алло, ал-ло, ал-ло-о... Му акварра фу бала гъабши эй!!! Аькьюллуди магьа, ляхин уву фици ап1уруш ап1ин... Я Басир, Ба-си-ир!"
– Думу хулаъ имдар, жилир.
– Фици имдар, набши думу мюгьюббатлу Мягьмуд, шлихьан гьерхну гъушну думу?! Душну, уву вушра, гьаччму Уларбег Йит1руровичдиз узу срочно дих ап1ин, к1урайип. Гьуругнайидар!