БУРЖ
–ГьапІдикІана, гъулаз гъягъюз шуладарзухьан, – гараватдиин дахъну, «Мистер икс» газат урхурайи Зейналабид гьялак гъаши.
–Гъул‘ан уву гьатмигъари дуфнамидарна, илбиху хъюхъ, – пну, дугъан гараватдихьантина цаликк улдарихьнаси гараватдиин дахънайи Иорамди, дубснайи кьамкьлихъ лик хъипу.
–Уву узуз гьаци пуз, йизтІан явра уткануб дарив, дубсу хъюхъ гъяйир! Узуз рякъюз пул ча!
–Явнубдик цІа кабхънунив, даршиш узу рихшанд апІурайир вуна! Гьар ражари гьацдар газтар урхури тямягь шлубкьан, ш‘ван кІул‘инна гъягъруб вуян арда! Уву мина лихуз дуфнайир вува.
–Гьа-гьа, тув узуз насигьятар, Иорам! Фукьан узуз гъатІнукІана гьарсарин гьацдар гафар. Ухьу гьаз му хараба хуз ужу дюн‘яйиъ яшамиш шула? Гьаз? Гьаз гьамцдар газтар адатІуру? Пузавуз: жвуваз кефер апІуз!
–Хуб жаваб тувра, армениндин хъюхъ гъяйир! Узуз аьгъдайзузки ухьу гьаз му дюн‘яйиъ яшамиш шулаш! Чухсагъул яв жавабназ.
–Ча сарун, Иорам, хьаш!
–Фууу? – хърифури, Зейналабиддин гьял аьгъюганси, тувуз даккни саягъ гьерху.
–Узхьан увура бурж апІру вахт шул. КІюгъял мапІан. Хьуд агъзуркьана хьаш ча. Гъюрури хибдизияв. Узу хътарш, касиб, увуз уьл гьиврур шулдар. Рябкъюрайвуз узкан увуз фукьан хайир каш?!
–Яв жибдиан гьиврадардува, байкІа!
–Гьей – гьей, Иорам, аварари уьл, чпин икрихь газ зигурайи сварщикдиз гьиврайиб ву, трактористдиз – ваъ. Узу хътарш дукІнаву. – хил гьачІабккну, улчІвмар гагь зина, гагь асина апІури, хъана чан тягьнийир йивуз хъюгъю.
Иормра ккагъуз гъузрурсир дайи:
–Узу хътарш дукІнайир вува, эй хъюхъ. Узу САК, турбйир дархиш, фици сварка апІурва?!
–Жара трактористди хидийи.
–Ари жара сварщикра яв ерина хьидийи.
–Жарари узуси увхъан юкІв убгидайи. Сабанкьана узхъанди увура яв мичІли юкІв убг сарун, Иорам. Фу вува байкІа, роботсир, гьич саб жюрейииндира мютІюгъ апІуз даршлур!
–Гьаму узхьан бурж апІуз нач даривуз, Зейналабид? Гьатмигъари кьюб миллионна миржидварж агъзур манат вазлин пул адабгъунва. Набшдияв?
–Набшишул? Шив хъади базариъ ахъу касдихь йицІуб хьашра гъудрубзур. Саб хьудваржкьан хиларигъ гъимишул. Узу увуз кІурадарин, гъюрури хибдизияв.
Иорамди сифте тутрувузди, хъасин дугъан суланстар тІулари ва, гафар апІруган, кьалу нирарси дикьру машнан кІалбари тувбахьинди илтІибкІуз гъиту.
«Хьуд агъзур тувиш, – чан-чакна фикир апІурайи Иорамди, – дици цІибди вуйиб Зейналабидди кьяляхъ тувидар. Хъа эгер артухъ тувиш, мисалназ къад агъзур, му пул кьяляхъ тутрувди гъибтуз хьибдар. Тутрувди гъабшиш, ча пуз – му кьадарнахьан нач хьибдар»
Ккададархьру Иорамди къад агъзур манат пул Зейналабиддихьна туву.
–Хьтарзухь кІурадайна, гъазабгу хъюхъ? Яв иблис тІула-а-ар!.. – зарафат апІури, мичІи хьайиз хулазра хъуркьдиза кІури, чки-чкиди палтар гьюдюхну, Зейналабид Кулзебдиз рякъюъ учІву.
* * *
Хъа йигъандин ляхниинна гьязурлугвалар гъахурайи гьяракатнан аьхиримжи хьадан вазлин гьацІкьяларин мичІли гвачІнин, ккатІарццу ягъли табарин кьялягъ гъяйи Чиркейин кючйириъ, мяшатсузди микІру агъавал апІурайи.
Иорамди «Беларусдихъ» солярка хъубзради, йишвазди гъулаз душнайи Зейналабид, ляхнин кьадри айи касси, чан САК-дилан ул илбицузра кади му гвачІиндиз хъуркьнийи. (САК – сварка апІру, чархар ккайи, дизельный аппарат)
Чан САК-дихьантина матдиинди апІури люкьнар, саламра тутрувди, думу Иорамдиз багахь гъаши.
–Гьелбетда, узу яв гъавриъ гъашиси, Зейналабид, хпирихьан ккубкьубси дарвуз.
–Гаф дидкан дариз, йиз САК– дихъ хъайи аккумуляторар шли хътагънуш йип!
–Гьегь, гьегь, мугъан машназ лигайчва. Гьадмукьан САК-дин гъанаъ айир вуна! ИнчІ фтиз ккадапІурава?
–Узу гъидисра гьа, Иорам, валлагь, багъишламиш апІин, пул хуз кІваълан гьархунзуз.
–Узу увуз пулин гаф гъапІундайзаки, Зейналабид.
–Гьяйиф, гьяйиф, узу йиз кІул‘инна руг гъибчда! ХЪа узу хиял гъапІунза, уву «Гьегь, гьегь» апІруган, пулин ккитІибсуракІана кІури. Магьа, уву гьаддин гафар дарапІбан бадали, кьастІанди саб фтикан вуш хъял апІарза кІури... Кайи хъялра ктапІунва. – Зейналабидди Иорамдин гъюниин аьлхъюри бачІар йивури кІурайи.
«Ахмакъ лакжви гъяаьлъюр увутІан гъаширин, Иорам!» – фикир апІурайи дугъу чан-чакна.
–Гьеъ, гьеъ, мугъаз лиг гьа... – Иорам улар кидирчну, Зейналабиддихьинди аьжайибдиси гъилигу. – «Ав, дугъридан, фуж шлиин аьлхъюраш рякъюрахьуз».
–Я кас, хъа ражари хибдизияв къад агъзур манат – кепккерин гафар даршулда...
–Пулин гьякьнаан узу увуз гафкьан гъапундайдуза, Зейналабид, гьациб жюрейиинди узхьан уву гьидицуз.
–Йизра фукІа дариз, ляхниз кьан шулазуз, гъи шубуб арка апІуз гаф тувназа. (Арка – газ зигруган, ураринна турбйирикан апІруб).
–Тув, тув. Уву гафар тувуз гьяйиф апІидарва!
–Узу ичІри, закур яв бурж наънан дабгнура тутрувиш!
–Зарафат вуйиз. Увузра, Зейналабид, дишла хъял гъюравуз...
***
КкудудубкІру закурин йигъра аьхирки гъафи.
Иорам, чан гьарганси, «Беларусдик» худ капІну, тележкайиъди турбйир газ зигрударихьна хъиркІуз гьялак духьнайи.
УнтІланзина келлейииннакьан кІару чІарар дазаргну, уларигъян нивкІра гъюдубзури Зейналабид, тележкайиъ турбйир иврайи чан слесариз кюмекназ, гьяятдизди удучІву.
–Баркаван, гвачІин, яв нивкІ фукьан ицциб даринхъа! ГвачІиндин хайрар ишри, Иорам! – Салам туври сабан думу тракторихьинди гъафи ва чаз гъябкъю нивкІ наан хътубтІнуш кІурайиган, турбйир заърайири дугъаз дих дапІну, чаз кюмекназ гъурху.
–Уву гьялак машан, ихь Уьсмну кІуруганси, вара– вара гиран мапІан!
Тележкайихьинди гъярайи Зейналабиддихъ Иорамдира чан терефнаан гъюдли гафар хъирчу:
–Узу яв нивкІукди кайир дарза гьа! Уву сабан хъирг, хъирг, Зейналабид, гвачІин ккебгъайизра гьапІру гиранар, фтикан улхурава?!
Дурари турбйир ивну ккудукІиган, Иорамдиз тракторихъ тележка хъибтІ дупну, Зейналабид эъну кабинайиъ, газ зигурайишвахьна рякъюъ учІву.
Трактор хъапІрайи Иорамдин гъюнарилантина хил гьачІабккну Зейналабид яманди, гьелебелесан учв кабинайиан адахъурайиси, пенжек хъибхру гъянздихъан хъичІихнайи; гагулнуб хил кІуруш – урчІарин ручкайихъан.
Трактор шубарин гъвалхъантина гьудубчІвруган, дугъу кІул ис апІуйи ва худ яваш апІувал Иорамдикан ккун апІуйи:
–Пагь, фукьан уччву ликар ккадарин гьатму шуракк! Хиларигъ гъяхъюз ккунийда!..
–Хъа уву дугъаз ис алахъну гьаз лигурава?
–Гьагь ахмакъ, Иорам! СацІиб хьнура ликарин зиъхъанси рябкъюризки. Агь кяфирар, чІанкь апІуз гьатрариз! – илчІигну сппар, хъучІухну хъюхъярна кІвантІан, Зейналабидди зиллетниинди гафар мелзналан илдичу.
–Гьатмишвари, ичв хул'ан, уву кІуруганси «чІанкь» дапІну дуфнамидарна?
–Тямягь аьхюб ву гьа, тямягь!
–Тямягь хъаш хъана гъарах, думукьан ярхла дарвузки. Увуси вуйинна, узу сад йишвкьан ккадапІидайза, Зейнул!
–Гьа, ккеэбгъу. Уву узуз фу мяна ади гъарах кІурайир вуш аьгъязуз.
–Фу мяна ади кІурахъа? Дарш узу явурихьна гъярза пузахъа.
–Ваъ эй, уву яв кайи бурж абкъуз гьаърайир вува.
–Гьаму арайиъ узхьан гьаддикан фикир апІуз гъабхьну кІури хиял вунив? Дици вуш, яв апІру гафар вари гьаваидар вуяв, ясана уву «чІанкь» апІуз дардина яв хпирин багахьиндикьана улучІвуз шлур дарва. Уву мийибшри, узу йиз хпирикан хиялари гъадагъназа, хъа уву узуз бурж ккитІибсурава.
–Баладар, баладар, уву узу сикинди гъитдарва яв бурж кмиди, илтІикІури– хътІикІури, гьарган гьаддикан улхури. Сарун увукди узуз гафар апІуб гъадагъа ву, кьюб кепек ка кІури гъухригъна хури.
–Узу увуз фу кІузахъа, Зейнул, гьадмукьан гъутІу юкІв айириз. Увуз гьаддин гьякьнаан гафкьан гъапнийин? Йип гьеле, гъапнийин?
–Узура гъанажагъсуз дарза. Я кас тувдизияв яв бурж, тувдизияв! Фтихьан гьадмукьан гучІуравуз! Узу ичІри, закур узу яв бурж наънан дабгнура тутрувиш.
–Ту намусуз! – Иорамдик яман хъял кбчІвру ва заъну кьюбаб хилар, хъана чпин алиганси ролиин йивуру.
Трактор дебккру ва Зейналабид кабинайиан утІуккуру.
Хябяхъган, ляхнилан гъафи баярин арайиъ Зейналабидди, икибаштІан, Иорам хьадруган, учв, чан бурж тутрувруган фици тракториан утІуккнуш, фици чаз гьар йигъан гьаддин гьякьнаан тягьнийир йивуруш, ктибтнийи.
Саб гафниинди, Зейналабидди, му бригадайин арайиъ варидарин Иорамдихьна даккнишин, чан бин ккадру футнийирииндина намусуз гафариинди, ипнийи.
Бурж туву Иорам варидарин улихь биябур гъаши.
Дугъахьинди гьич саринра манишин имдайи.
Гьаз?
Фу гъабхьну?
Мурарикан тахсиркар фуж апІухьа?
Гьаз мугъаз, чав гъапІу уж‘вал писвализ илтІибкІну?
ВуйиштІан, гъянаъ гьитІикІнайи тямягьяр зиъландарик гъилигган хъана писдар вуди!
Шлиз ва гьаз иблис тІулар апІухьа!!!