Бир плюс, минус. Комедия. Сценарий

Анвар Шукуров
(Сценарий. Комедияли сериал. Биринчи кисм. Фильм битта хонада суратга олинади)

«Т» шаклидаги стол. Турда реклама корхонаси бош директори Уткир ака Илхомов утирибди. У квадратлари буртиб турган ок, кизил, кора рангли костюмда. Костюм икки енги орка томонида столда ишкалашдан асрагувчи, рапидага ухшаш ямок бор. Ок куйлак ва кизил галстук таккан.
Камера унинг сийрак сочли бошидан тушиб тепага таралган кошларини курсатган холда столга каратилади. Столда эса Уткир ака компьютер мониторига караб клавиатурани чик-чиклатиб утирибди.
Уткир ака – реклама матни ёзиб бериш корхонаси директори, ёши 55-60 ларда. Сочлари сийрак, кошлари калин. Кошлари калинлиги сочининг йуклиги урнини босишини одамларга курсатишга уринади. Шунинг учун калин кошларини махсус кичкина тарокча билан тепага тараб туради. Тароги ок рангда, худди тиш чуткасига ухшайди. Тиш чуткада сунъий жун булса, айни шу ерга тарок куйилган. Ушбу тарокни Уткир ака Мальдив оролларига дам олишга борган пайтда олган. Тарок билан гузал сихатгохнинг оромбахш хавосиям ёдига тушади. Дам олаётган, ишлари юришаётган пайтда Уткир ака кошини уша тарокчаси билан охиста тараб куяди.
Жахли чиккан пайтда, ортикча гапирмаслик учун иккала кошиниям тароги билан тез-тез тараб колади.
Юмшок мусика садолари оркали камера кабинет буйлаб “саёхат” килиб, Уткир ака Илхомовнинг кошлари устида тухтайди. Кошлар тепага таралган. Демак кайфият яхши.
Сотволди ака “Т” столнинг унг томон бурчагида утирибди. Олмосбек ака оркарокда кулогига эшитгич куйиб компьютерда нималарнидир ёзяпти.
Уткир ака билан Сотволди аканинг нигохлари девор чап томонида осилган катта портретга каратилган. Портретда авангард мавзусидаги, тушунарсиз бир сурат чизилган.
Сотволди ака:
–Ажойиб портрет экан!
Уткир ака:
–Ван Кек, 1930 йил. Устозим Европадан жунатибдилар.
Сотволди ака:
–Ван Кек? Эшитмаган эканман.
Уткир ака:
–Жуда кам одамларга таниш. Суратлари Лондон, Париж, Нью-Йорк кургазмаларида бор. Миллион-миллион долларларга сотилади.
Сотволди ака:
–Шунаками? Бу сурат канчага бахоланибди?
Уткир ака:
–Юлдуз тула осмон неча пул туради?
Сотволди ака:
–Уям сотиларканми?
Уткир ака:
–Юлдуз тула осмоннинг бахоси йук булгани каби бу суратнинг хам бахоси йук!

Сотволди ака (яширинча бош бармогини пешонаси четига куйиб, «аклдан озибди» деган маънода кулини бурайди. Нима максадга келганини айтиш фурсати етганини англайди):
–Уткир ака, утган хафта ташлаб кетган китобим реклама матни буйича келувдим.
Уткир ака:
–Номи нима эди?
Сотволи:
–Куёш кундузи, ой тунда чикади.
Уткир ака:
–Ха, тайёр. Стол устидаги когозларни титкилайди, топади. Мана сизнинг китобингиз учун реклама жумласи, укийди:
–“Юксак бадиий иштибохларга тула ушбу асар муаллифи, узининг бетакрор овози ила, укувчини узига ром этади ва атроф четимизда булаётган вокеаларда тугри хулоса чикариб, куёшнинг кундуз кунлари, ойнинг эса тунда пайдо булишини шафкатсиз хакикат буёклари оркали тасвирлаб, борлик олам  хакикатини очиб ташлайди”.
Маъкулми?
Сотиволди ака:
–Матн ёмон эмас, аммо…
Уткир ака:
–Хуш, хуш?

Сотволди ака:
–Бешафкат хакикат жумласини бироз юмшатиш керакмиди?
Уткир ака:
–Асло, мумкин эмас. Хакикат бешафкат эканлиги, харидорларни чорловчи чакирик.
Сотволди ака:
–Шундайми? Лекин...
Уткир ака:
–Нима, лекин?
Сотволди ака:
–Икки марта хакикат сузи ишлатилибди. Биласиз хакикатни купчилик ёмон куради.
Уткир ака:
–Хаммаси жойида, биринчи хакикат каттик айтилади, ундов билан, иккинчиси юмшок айтилади, вергул билан. Харидорга бир нарсани икки марта такрорласа, кулогида колади.
Сотволди ака:
–Тугри-ку-я, аммо биз хакикат сотаётганимиз йук. Биз китоб сотяпмиз-да.
Уткир ака:
–Хакикат ва китоб булар бир олманинг икки юзи, уларни ажратиш мумкин, лекин, рангини, таъмини узгартириб булмайди. Шунинг учун бу матндаги асосий гап “хакикат”дир. Шундай экан, харидорлар хам китоб дуконига, айнан хакикатни излаб келишлари тайин.
Сотволди ака:
Шундаймикин. 
Уткир ака:
–Шак-шубхасиз.
Сотволди ака:
–Мендан канча?
Уткир ака:
–Тариф уша, уша. Кулининг пеш панжасини очиб курсатади.
Сотволди ака:
–Шуни бу сафар битта килайлик. Бир бармогини курсатади.
Уткир ака:
–Бу матн буйича беш кунлик вактим кетди. Майли бир кунини доимий мижозликка йуямиз, очик беш бармогида бирини кайиради, “туртта” бераколинг.
Сотволди ака:
–Тугри, биз учун бундай матн уйлаб топиш кийинрок. Аммо, савдо юришмай турибди. Утган сафарги китоб рекламасиям узини окламай турибди. Икки булакосин.
Уткир ака:
–Одамларни яхши китоб укимай колишгани учун мен айбдор эмасман. Майли уч бера колинг.
Сотволди ака:
–Бори шу эди. Костюми чунтагидан иккита “1000” талик пачка, битта “500” талик  боглам пулларни чикаради.

Уткир аканинг кузлари пул тахламлари стол устига кунишини кузатади. Пул тушгач, тиржайиб,бурнидан нафас чикариб, елкалари пасаяди. Пул тахламлари парвозини компьютер олдида утирган Олмосбек хам кузлари олайган холда кузатади. Пул столга кунгач, кошларини уйнатиб, кулиб куяди.

–Агар уч юз минг деган сузингизда катъий тураман десангиз, янаги хафта келаман.
Сотволди пул тахламларини стол устидан олиб кайта чунтагига солмокчи булади.

Уткир ака:
–Йук, йук. Кейинги сафар гонорарни купрок тулайсиз. Колаверсин.
Уткир ака столи чап ёнига урнатилган кунгирок тугмасини икки марта босади. Бенихоя гузал котиба киз Севарахон назокат ила юриб келади. Уткир ака хам, Сотволди акаям, Олмосбек хам котибанинг назокатли юришини ютокиб кузатадилар.
Севарахонинг кулида патнис. Патнис устида битта кизил чашкада кофе. Кофени бошлик олдига куйиб,стол устидаги пул тахламини патнис устига олиб куйиб, яна назокат ила юриб, чикиб кетади. Эшик ёпилади. Унинг чикиб кетишини учовлон ханг-у манг булган холда кузатишади. Айникса Сотволди аканинг буйни кайрилмай колади.

Уткир ака (чашкани кулига олиб, кулидаги матнни Сотволди акага узатади):
–Сотволди ака, сизгаям кофе олиб келсинми?

Сотволди ака (узига келиб):
–А? Йук. Шошиб турувдим.
               Урнидан туради.
Уткир ака (кофедан хуплаб, хотиржам):
–Узингиз биласиз.
Сотволди ака чикиб кетиши билан. Бекбош ака кириб келади.

Бекбош ака:
–Салом.
Бекбош акани куриши билан Уткир аканинг кошлари пастга тушади. Демак келган мехмонга у хурсанд эмас.

Уткир ака:
–Во алайкум салом. Келинг Бекбош ака.
Бекбош ака, аввал Уткир ака билан “шохлашиб” куришади. Кейин Олмосбекнинг компьютери ёнига бориб у билан, “риперларча” муштларини уч маротаба тепадан пастга, пастдан тепага, бир-бирига уриштириб, танаси кийшанглаб “саломлашади”. Кейин Сотволди ака бушатган жойга утиради. Унинг чап кули Уткир ака столи устида, унг кули кушимча стол устида.

Бекбош ака:
–Хуш? Сокка киляпсанми?

Уткир ака:
–Хозирги глобаллашув замонида пул топишнинг кандай машаккат эканлигини биласизми, узи?

Бекбош ака:
–Аммо, глобаллашув замонидаям сокка килса булади. Мана кечагина валюта хисоб ракамимга юз минг евро тушганлиги хакида хабар, телефонимга келди.

Уткир ака:
Юз минг евро-я?

Бекбош ака:
–Ха-да. Аклни ишлатсанг, хар жойда сокка килса булади!

Уткир ака:
–Кандок килиб?

Бекбош ака:
–Сотган гоям учун пул тулашяпти. Пул осонгина келиб тушганидан кейин, фикрларимни арзон сотдим деб уйлаб колдим.
Уткир ака:
Канака гоя экан у “юз минг евро”га бахоланган булса.

Бекбош ака:
–Жуда оддий. Уйингни тагини бир бел энликда юз метр казасан.

Уткир аканинг кошлари икки ёнига караб таралиб кетади. Кузлари шипга бокиб, кулоклари каттариб, когоздан ясалган карнай кулогига урнашиб колади. Бекбош ака бамайлихотир стол устига унг кул бармоклари билан чертган холда давоб этяпти:
Кейин хосил булган чукурликка пластмасс кувурни ташлаб, уни уйингдаги чуян батареялар тизимига улайсан.
Ер остидан чикаётган иссик хаво йил ун икки ой уйингини иссиклик энергияси ва иссик сув билан таъминлаб туради.

Уткир аканинг кулокларига энди лагмон осилган булади. У кулокларидан лагмонни ола бошлайди.

Уткир ака:
–Бор булинг-э, Бекбош ака. Ёзда, Узбекистонда иссиклик энергиясининг хоналарга нима кераги бор?

Бекбош ака (бироз саросимага тушади, аммо дархол узини кулга олади):
–Ёздами?  Ёзда иссиклик энергиясини хаммомга, тандирга улаб куясан.

Уткир ака (уйланиб):
–Тандирга?

Бекбош ака:
–Ха бутун европа мана шу тизимга утяпти.

Уткир ака:
–Европада тандир бор эмишми?

Бекбош ака:
–Дунёдан бехабар экансан ука. Ахир узимизникилар у ёкка боришиб, хамма хонадонда тандир урнатиб ётишипти-ку.
АКШдаги олимлар хам бу “ноу-хау”га кизикиш билдиришмокда. Японларни айтмайсанми. Африкада синов ишлари бошлаб юборилди.

Уткир ака:
–Африкада тандир? Иссиклик энергиясини у ёкда ер остидан эмас, ер устидан олса яхши-ку?

Бекбош ака:
–Синовнинг иккинчи боскичи Африкада бошланипти. Европадан Антарктикага бориш учун Африкага тухтамасдан утиб кетолмайсан-ку!
Уткир ака:
–Йуг-э?

Бекбош ака:
Хуллас, тажриба Антарктикада яхши чикса Арктикадаям тандир куриб куришармиш.

Уткир ака:
–Ха, Арктикада десангиз бу гапга кушиламан.

Бекбош ака:
–Ха, майли. Шошиб турувдим. Уткир! Тушлик вакти буп колди, “беш минг” сум бериб туролмайсанми?

Уткир ака беихтиёр чунтагини ковлаб, ундан тахлам пул чикаради. Ундан беш минг сум санаб Бекбош акага узатади.

Уткир ака (кулогидаги лагмонларни юлиб):
–Бор булинг-э, Африкада эмиш-эй.

Бебош ака:
–Африка эмас, Арктика, Антарктика дедим.

(пулни чунтагига солиб, ташкарига чика бошлайди)

–Антарктикадан кейинги навбат Марказий Осиёга экан, тушундингми?

Уткир ака:
–Тушундим.
       
Бекбош ака чикиб кетади. Уткир ака унинг оркасидан бош чайкаган холда кузатиб колади.
Олмосбек кулокларига наушник таккан холда компьютерга тикилиб, кийшанглаб уйнаб ётганди. Компьютер “энтер”ини босади, принтер ишлаб ундан ок когоз чикади. Олмосбек кулогидаги наушникни ечиб, аммо ракс холатидан чикмасдан когозни олиб, Уткир аканинг столи устига куяди.
Уткир ака когозни олиб, унга карайди ва ундаги матнни овоз чикариб тугрилай бошлайди:
–Хуш мих болта билан эмас, болга билан (матнни ручка билан тугрилайди ва Олмосбекка караб)
Эх хозирги замон ёшлари-ей.
 Олмосбек бу пайтда яна кулогига наушник такиб олиб, раксга тушиб кетган эди. Уткир ака укийди:
Мих болга билан уришсаям ака-ука,
Корин ош билан келишсаям така-пука.
Ака укалар каби инок булинг,
Хужалик моллари дуконимизга кунок булинг!

Уткир ака:
(Килган ишидан хурсанд. Столи устида турган дафтарни Олмосбекка караб отади).
–Мусикаси билан ижро килчи!
Олмосбек:
 (Олмосбек дафтар тушгач, Уткир акага карайди. Уткир ака матн тугриланган ок варакни Олмосбекка курсатади. Олмосбек “тушундим” дегандек наушникни кулогидан олиб мусикани баланд куйиб куйлайди:
– М-и-и-х болга билан уришсаям ака-ука, ака-ука,
Корин ош билан келишсаям така-пука, така-пу-ка.
Хой бувалар момолар, оталар-у-оналар
Хой акалар, хой укалар, опалар-у сингиллар,
Хужалик моллари дуконимиз арзонликда узи бир
Ишонмасанг бир бора, ишонмасанг бир марта кир.
Уткир ака ижрони куз ёшлари ила тулкинланиб эшитади. Олмосбек когозни олиб, яна жойига утиради.
Бу пайтда эшикдан сават кутарган, румол ураган, семиз аёл Севарахоннинг каршилигини енгган холда, Севарахон билан бирга кириб келади.
Севара:
–Уткир Баркамолович, бу киши, бандлар десам хам, кириб кетдилар.
Аёл (Севарахонга ушкириб):
–Мен бирон жойга рухсат олиб кирмайман. Хулоса килдимми, кириб кетавераман, тушундингми хой киз!
Севара:
–Уткир Баркамолович, ана курдингизми, бу кишининг сурбетликларини!
Аёл:
–Хой киз, “сурбет” учун хали жавоб берасан!
Уткир ака:
–Севарахон сиз бушсиз. Ишингизга бораверинг.
Аёлга мурожаат килиб:
–Мархамат синглим, биздан нима хизмат?
Аёл:
–Менинг исмим Корагулой.
Уткир ака (ажабланиб):
–Кора-а-агул?
Корагулой:
–  Кора, ранги кора эмас Улуг, катта маъносида.
Уткир ака:
–Ха, ха тушунарли. Эшитаман.
Корагулой:
–Мен дехкон бозорида паттачи булиб ишлайман.
Уткир ака:
–Жуда соз.
Аёл саватидан битта ок пиёз, битта кизил пиёз чикаради. Уткир ака ва Олмосбек хайрон булиб, аёлнинг харакатларини кузатишяпти. Аёл пиёзларни стол устига куйиб кукрагидан битта букланган когоз чикариб, уни очади.
Корагулой (укийди):
–Ок пиёзми, алвон пиёз
Энг яхшиси сарик пиёз
  Матн сизникими?
Уткир ака:
–Хуш? Меники.
Корагулой:
–Сизнинг ушбу мусикангиздан кейин, ок пиёз сотувчилар туккиз юз саксон саккиз минг сум, кизил пиёз сотувчилар туккиз юз туксон олти минг сум, жами иккалови  бир миллион туккиз юз саксон турт минг сум зарар  курдилар.
Саватга ишора килиб:
Шу суммани олиб кетгани келдим.
Уткир ака:
– Нега энди мен тулашим керак?
Корагулой:
–Сарик пиёз реклама килингани учун хамма саригини олди.
Уткир ака:
–Хуш?
Корагулой:
–Кизил ва ок пиёз сотувчиларнинг махсулоти сотилмай колиб кетди. Пиёзлари чириб кетди.
Уткир ака:
–Менда нима айб?
Корагулой:
–Реклама хаммага бир хил булиши керак!
Уткир ака:
–Жуда соз. Пулини тулашсин. Реклама матнини ёзиб берамиз!
Корагулой:
–Улар биринчи бор бозорга чикиб, карз эвазига махсулот олган экан! Шунинг учун рекламага пуллари йук.
Уткир ака:
–Пул булмаса рекламаям йук.
Корагулой:
–Хали шунаками?
Уткир ака:
–Шунака!
 Корагулой:
–Зарарнинг пулини берасизми, йукми?
Уткир ака:
–Сизга берадиган пулим йук!
Корагулой:
–Унда мана бу суратни берасиз!
Уткир ака:
–Ван Кекними? Бу бозордаги хамма пиёздан киммат туради.
Корагулой:
–Бермайсизми?
Уткир ака (суратни химояга олиш учун унинг ёнига боради):
–Суратни нима киласиз?
Корагулой:
–Харидорим бор! Охирга марта сураяпман, берасизми йукми?
Уткир ака:
–Икки дунёдаям берилмайди.
Корагулой:
–Ундай булса узингиздан куринг! Ичмасам туколмайманми?
Саватидан буёк сепувчи пулвизаторни чикариб Уткир аканинг елкаси узра унинг севимли суратига сепади. Олмосбек ва Уткир ака «хой-хой»лаганча унинг кулига ёпишадилар. Мусика бошланади. Корагулой суратга бошкача ранг сочиб уни бузиб булган эди. Олмосбек Корагулойнинг кулидан пулвизаторни олиб, кулларини оркасига килиб ушлаб олади.
 Корагулой:
–Ха, кандок буларкан! Ичмасам туколарканманми? Сенгаям йук, менгаям йук!
Уткир ака:
(бошини чангаллаган холда)
–Юз минг долларга куйдим. Милиция! Севара!
Шошиб Севара кириб келади.
–Милицияни чакир!
Севара кайтиб чикиб кетади.
Тамом.
.