Давай паваражу
Гэту цыганку на цэнтральным вакзале я бачыла кожны раз, калі там бывала, яшчэ са студэнцкіх гадоў.
Да гэтага цыганак я бачыла толькі ў фільмах. Прыгожыя, разумныя, загадкавыя і, асабліва, сумленныя і высакародныя празорцы. Такія яны былі ў тых фільмах, што мне даводзілася глядзець у дзяцінстве.
А ў жыцці - чула, што яны ашукваюць і дураць, і абіраюць дурняў. Але так жадалася, каб яны былі такімі, як у фільмах, вельмі жадалася.
- Давай паваражу, - звярнулася да мяне пажылая цыганка, калі я ішла праз прывакзальны пляц.
Грошай у мяне тады не было. Нічым не рызыкавала. Але я сказала:
- Дзякуй, не трэба, - і пайшла далей, не спыняючыся.
- У цябе ёсць хтосьці на "В", - крыкнула яна ўслед.
Зусім, як у Міхаіла Булгакава: "На вэ - Навэ".
Так, былі ў мяне ў той час "хтосьці Навэ", у дваіх-траіх Навэ я тады была злёгку закаханая, брат у мяне Навэ, і, у канцы-канцоў, я сама Навэ.
Такая літара, што ў любога сустрэчнага-папярэчнага хоць адзін Навэ ды знойдзецца.
Таму такая яе "празорлівасць" не ўразіла, і я пайшла далей, не аглядаючыся.
І са сваім гэтым "Дай паваражу" яна прыставала да мяне кожны раз, калі я трапляла на вакзал.
Лілька распавядала, што яе аднакурснік Федзя на дакучлівую прапанову "Дай паваражу" сказаў:
- Рубель дасі - паварожыш.
Захопленая такім адказам цыганка, спынілася і сказала ўслед:
- Ай, малайчына!...
***
Здарылася гэта ў дзевяностым годзе. Нядаўна вярнулася з Наваполацка пасля адпачынку і, ідучы па прывакзальным пляцы, пачула знаёмае:
- Давай паваражу.
"А чаму б і не", - падумала я. - "Можа, што-небудзь скажа цікавае. А грошай я ёй не дам, не навязвалася я да яе са сваімі просьбамі…"
Пачалося ўсё з аднаго рубля.
- Дай рубель, я табе на ім паваражу, а потым вярну яго табе.
Я дала рубель.
- Дай тры рублі…
…
Мне б павярнуцца і сысці, але прагнасць… Мая ПРАГНАСЦЬ, жаданне, каб цыганка вярнула мне грошы, і ЦІКАЎНАСЦЬ што-небудзь пачуць ад яе, не далі мне сысці.
І такім чынам, з-за маёй прагнасці і цікаўнасці, усе мае наяўныя грошы, пяцьдзесят рублёў, перавандравалі ў рукі цыганкі.
І калі яна пераканалася, што больш у мяне няма, яна зрабіла фокус, хутка-няўлоўны, і грошы ў яе руках растварыліся ў нікуды.
Я глядзела ашаломлена на яе пустыя рукі.
- Гэтыя грошы да цябе вернуцца, - сказала цыганка, даючы гэтым зразумець, што сеанс скончаны.
Я ўзвар'явалася з-за такога нахабнага зману, адначасова была расчаравана, што нічога не пачула ад яе. І моцна, да шаленства пагарджала гэтай цыганкай, як падманшчыцай.
А цыганка стала павольна адыходзіць, і было відаць, што яна баіцца: а раптам я міліцыю паклічу.
Міліцыю я клікаць не стала: сорамна было.
Па гэтым чынніку і гісторыю гэту я доўга нікому не распавядала, а калі і распавядала, то так, што слухачы думалі, што цыганка мяне загіпнатызавала.
А ўсяму віной - мае асабістыя заганы - прагнасць і цікаўнасць.
***
І пазней я даволі часта бачыла гэту цыганку на вакзале.
І праходзіла міма яе, пагардліва не заўважаючы.
Яна мяне таксама больш не заўважала. Абыякава. Як адпрацаваны, скарыстаны матэрыял.