Каця
Каця памерла.
Я даведалася пра гэта, калі, падыходзячы к дому, здалёку ўбачыла, што з пад'езда вынеслі труну, і на плячах, са спевам, панеслі міма нагрувашчання машын да дарогі. І тут у мяне ў галаве вокамгненна выстраіліся і праяснелі незразумелыя падзеі апошніх дзён, якія мяне здзівілі, але на якія я тады не звярнула адмысловай увагі.
Заўчора, вяртаючыся з працы, я сустрэлася ўнізе з суседкай Машкай, якая з трывожным тварам стаяла ля пад'езда і не давала зачыніцца дзвярам. Тады я падумала, што яна дачку чакае, у якой, напэўна, няма ключа ад дамафона. Машка мне нічога не сказала, я ў яе нічога не спытала… Наогул, мы з ёй неяк палаяліся па дробязі, і зараз не размаўляем.
Учора, таксама вяртаючыся з працы, я ўбачыла ў нашым калідоры групу маладых людзей, якія ціха паміж сабой размаўлялі. Дзверы ў Каціну кватэру былі адчынены. "Госці," - падумала. "Святкуюць штосьці. Можа, у іх юбілей які-небудзь…". Калі я ўвайшла, яны раптам перасталі размаўляць, і ўсе, як адзін, моўчкі ўтаропіліся на мяне. І ў гэты момант мне здалося, што ўсе яны падобныя паміж сабой, як клоны. У аднолькавых куртках, зялёных з чорнымі плямамі, чорных шапачках… Гэта так мяне спалохала, што я хутчэй, моўчкі, шмыгнула ў сваю кватэру.
Калі я сёння выходзіла ў гастраном, яны па-ранейшаму тусаваліся ў калідоры. Ля нашага пад'езда некалькі дворнічых хутка-ліхаманкава прыбіралі снег. "Што за гонар," - падумала я. - "Яны, што, ангельскую каралеву ў госці чакаюць?"
…І вось зараз, гэтыя кланаваныя маладыя людзі з царкоўным спевам пранеслі труну. І толькі зараз стукнула ў галаве: "Каця". Я падышла да знаёмай дворнічыхі і спытала:
- Хто памёр?
- Жанчына з трэцяга паверху… - адказала яна.
- Каця? - спытала я.
- Не ведаю, можа і Каця…
***
Каця і Валодзя ніколі не хадзілі побач. Валодзя заўсёды ішоў наперадзе, а Каця за ім, злёгку кульгваючы. Са мной Валодзя ніколі не вітаўся, не заўважаў. І я віталася толькі з Кацяй…
…Калі мы ўсяляліся разам у дзевяностым годзе, Каця была адна. А праз некаторы час я сустрэла яе ў калідоры, і за ёй ішоў мужчына, сярэдняга росту, мажны, лысы, шэранькі, зусім непрыкметны. Зайздросціць няма чаму, але я нечакана для сябе пазайздросціла. "Вось, і ў Каці хтосьці ёсць." - падумала. - "А я адна павінна свой гуж цягнуць…" Злавіла сябе на зайздрасці і жахнулася.
***
Мой маленькі Саша быў вельмі самастойным дзіцем. Як сыходзіў шпацыраваць, я потым не ведала, дзе яго шукаць. І вось, неяк увечар, аббегаўшы ўсё ў акрузе, зазірнуўшы ва ўсе адкрытыя студні, я сядзела дома і чакала, калі маё дзіця вернецца дахаты…Раздаўся званок у дзверы. "Сашка…" - падумала я, і кінулася адчыняць. На парозе, стаяў сусед, вясёлы і п'яны.
- Каця ў бальніцы, - радасна сказаў ён. - Пойдзем да мяне. У мяне шампанскае ёсць…
У гэтым была мая віна, што ён прыйшоў. Калі б я тады не пазайздросціла, ці наўрад у яго зараз бы з'явілася такая думка. Злая на яго, і яшчэ больш на сябе я яму сказала раздражнёна:
- У мяне дзіця невядома дзе. Мне не да вас. - і зачынілі дзверы.
Каці я пра гэта нічога не казала.
***
І вось зараз яе няма. Зайсці, паспачуваць? Не, а раптам няправільна зразумее.
***
Неяк сустрэла яго ля пад'езда, моцна п'янага.
- Валька, зайдзі да мяне на хвілінку.
Ну, думаю, чаго не зайсці. У чалавека гора. Трэба аддаць даніну ветлівасці.
На кухні ў яго, на стале, як на нейкім нацюрморце, ляжалі буйныя парніковыя памідоры, вельмі дарагія ў той час. Ляжала палка каўбасы халоднага вэнджання, таксама не з танных, і стаяла бутэлька таннага "чарніла", і адна шклянка.
- Будзеш віно піць?... Ну, тады я вып'ю сам… Еж, - казаў ён мне, то працягваючы прыгожы, як на малюнку, памідор, то, ледзь не ў нос тыкаючы цэлай палкай каўбасы. І дзівіўся, калі я адмаўлялася…
- Мы з Кацяй не былі распісаны. - паведаміў ён мне. - Я казаў, ёй: "Зрабі мне дароўную на кватэру, - і я цябе пахаваю, як каралеву". Не, не зрабіла. Казала: "А раптам ты раней памрэш"…
З'явілася жудасная думка: "А, раптам, яна зрабіла яму дароўную, і ён яе адразу ж пасля гэтага "пахаваў", хто яго ведае?"
Тут раздаўся званок у дзверы, а я падумала, што мне трэба сыходзіць, і што я дарма, наогул, сюды зайшла.
За дзвярамі стаяў п'яны сусед:
- Што, ужо знайшоў? - спытаў ён Валодзю, неяк непрыемна мяне аглядаючы.
- Не, не знайшоў - зло адказала я замест Валодзі, і пайшла да сябе.
***
Неяк вяртаюся ў суботу са шпацыру і чую:
- Валька, прысядзь на хвілінку.
У мяне дрэнны зрок, і, да таго ж, я ніколі не гляджу, якія алкаголікі сядзяць на лаўцы ля пад'езда.
- Мне так дрэнна, - кажа, - пазыч грошай на бутэльку "чарніла". Увечар прыйдзе пляменніца, аддам…
У мяне ўсяго было да зарплаты на два паходу ў краму за хлебам і малаком. І я падумала: "А раптам, не аддасць? Чым, тады, я Сашку карміць буду?". І сказала:
- Няма ў мяне грошай…
***
Вяртаюся з працы. Маячыць у калідоры, п'яны, няшчасны. Падыходзіць да мяне, капаецца ў кішэні, доўга там штосьці шукае… Дастае, нарэшце ключы.
- Валька … Мне так дрэнна…
- Губіце вы сябе, - сказала. - Навошта п'яце…
- Зайдзі да мяне на хвілінку.
- Не, - сказала я, і пайшла да сябе.
***
- Хто там? - шэптам спытаў Сашка.
- Сусед п'яны. - адказала я.
І тут раздаўся гучны, раздражнёны, і цалкам цвярозы, голас Валодзі ў калідоры:
- Толькі асмелься яшчэ раз заходзіць сюды! - вымаўляў ён камусьці…
"Вось, табе і раз, п'яны і няшчасны" - са здзіўленнем падумала я.