Што за звер
***
Лілька была маім настаўнікам і даведнікам па жыцці.
- Бабуля ніколі нікому не кажа, што трэба рабіць, - тлумачыла яна мне. – Ёй падабаецца, калі мы самі праяўляем ініцыятыву. Так што, хопіць валяцца, уставай, пойдзем сена растрасаць. А потым я прынясу воды, а ты сыходзіш у кусты, наломіш свежы венік з лазы і падмяцеш падлогу. Свежы венік лепш мяце, чыста і без пылу…
***
- За Яўгенам Міхайлавічам трэба ўсё запісваць, што ён кажа. Тады праблем не будзе. Ён строгі, але нічога, пра што сам не распавядаў, не пытае…
***
І калі ў нас стаў весці фізіку Яўген Міхайлавіч, я стала добрасумленна ўсе яго расповеды запісваць у тоўсты сшытак.
У канцы першага ўроку Яўген Міхайлавіч спытаў:
- Хто мне скажа… - і абвёў поглядам клас.
Усё сціпла маўчалі. А я перавярнула ў сваім канспекце старонку назад, знайшла адказ на пытанне і падняла руку.
- Малайчына, - сказаў настаўнік, выслухаўшы мой адказ.
А я адчула сябе тым штукаром, які спрабуе выдаць сябе за чараўніка. І вырашыла прыкласці ўсе сілы, каб ніхто не здагадаўся, што я штукар.
***
Потым была кантрольная па фізіцы. Задача мне трапілася найпростая. Газавая формула, куды трэба было падставіць лічбы.
Мяне бянтэжыла толькі нейкая незразумелая "R" у гэтай формуле.
У табліцы было яе значэнне і звалася яна Ірацыянальнай Газавай Сталай. Але значэнне было такое брыдкае, з вялікай дробавай часткай, што падстаўляць яго значэнне ў формулу я не захацела: псаваўся адказ, станавіўся нейкі фальшывы, з вялікай дробавай часткай. А я ў той час прывыкла, што адказы ў задачах былі заўсёды кампактныя. І таму напісала я ў адказе: 15 R.
***
На наступным уроку фізікі быў разбор вынікаў кантрольнай работы.
Яўген Міхайлавіч сеў за настаўніцкі стол, паклаў злева ад сябе стос сшыткаў з кантрольнымі работамі, яхідным поглядам абвёў клас і пачаў разнос.
Браў у рукі чарговы сшытак, гаварыў прозвішча і прасіў устаць, знаёміўся. Потым казаў садзіцца і пачынаў каментаваць кантрольную работу. Усе слухалі і смяяліся. Вось што запомнілася.
- Марына Бабкіна…
Гэта твой брат, Алег Бабкін? Пэўна, увесь розум ад бацькоў яму дастаўся…
- Мая Маргайлік…
Гэта твая сястра, Света? Лена, кажаш? Яна ў мяне цэлы год у Светах праходзіла. Святла-Лена-Магдалена. Зрэшты, яна як і ты ідэальная бландынка па розуме…
- Галя Іваненка…
Прафесар Іваненка не твой сваяк? Павезла табе, што не. А то б ён у труне перавярнуўся.
І гэтак далей.
Я сяджу і закіпаю: хай толькі скажа што-небудзь пра Лільку. Я так адкажу… Як адкажу, не ведаю, але збіраюся даваць адпор.
…Калі я ўстала, ён паглядзеў на мяне ўважліва, і нічога з'едлівага не сказаў, а сказаў толькі:
- Рашыла задачу правільна. Толькі, вось, што за звер гэты "R", не ведаеш…