Локайд мартабада жосус билан тенг

Анвар Шукуров
Амир Темур бобомизнинг мингта локайддан битта мард киши афзаллиги хакида гапларини биламиз. Бу гапларни совет бошкаруви хам эътироф этганди.
Совет замонида бизнинг узбек зиёлилари давлат бошкарувида бирон-бир мустакил фикрга эга булганмикан? Менимча мана бу вокеа уша пайтдаги узбек зиёлиси  локайдлигининг энг ёркин намунаси хисобланади.
Рахматлик устоз О.Шарофиддиновнинг бир гапи ёдимдан чикмайди. Нобель мукофоти олган совет (руслашган яхудий) ёзувчисининг асарини укимасдан туриб узбек ёзувчилари асарни коралаган эканлар.
Уша пайтларда кишиларнинг локайдлиги ёмон иллат эканлигини курсатувчи энг мохир кинофильм, албатта “Афоня” эди.
Уша фильмда ЖЭК мастери ролида уйнаган, Талызинанинг гапи, фильмнинг апегеяси эди, менимча:
–Посмотрите на него (Афоняга) накормленный, наглый...
 Ана шунака, дунёни сув босса тупигига сув чикмайдиган кишилар – локайдлар дейиларди.
Локайдликка карши курашувчи энг зур матбуот органи уша пайтда «Литературная газета» булган экан. Узбек матбуотида хам фелъетоннинг энг зури рахматлик устоз Одил Ёкубов рахбарлик килган “Узбекистон адабиёти ва санъати” газетаси булган экан. Одил ака Москвада нима чикишини пойлаб турар экан. Кандай фелъетон чикса, шунинг анологиясини Узбекистонда хам чикарар экан.
Устоз бир марта “ковун туширган” хам экан. Республика рахбари Ш.Рашидовнинг бир шеърини билмасдан танкид килган ёш шоиранинг танкидий маколасини О.Ёкубов эътиборсизлик килиб, газетада эълон килдириб юборган экан.
Хатосини кейин англаган устоз Ш.Рашидовнинг ёнига бориб узр сураса, Ш.Рашидов, “шоир хамманиям кунглини ололмас”лигини, бу танкидий гаплардан хафа булмаганини айтган экан.
Москвада яшовчи рус зиёлилари “вокеалар ичида” яшагани учун уларнинг локайдликка карши курашларида матонат бор эди. Аркадий Райкин ижросида битта интермедия буларди. Интермедиянинг барча икир-чикирлари ёдимда булмаса-да, асосий маъноси ёдимда.
Бир неча миллион долларни жомадонга солиб, чет эллик жосус- ЦРУ ходими СССРга келади. Унинг вазифаси – советларнинг махфий ишлаб чикариш заводи фаолиятини издан чикариш.
Жосус ширакайф холатда заводдан чикиб келаётган ишчиларидан бири, масалан Николайни уз томонига огдириб олиш учун сухбатга тортади.
«Мастлик-ростлик» деганларидек, Николай бор хакикатни чет эл разведкачисига айтиб беради.
Узаро сухбатдан маълум буладики, корхонада локайдлик авж олган, ишлаб чикаришдаги жараён хакикатда пачава, одамлар бир-бирлари билан ишлари йук, брак махсулотлар куп, прогулчилар, алкашлар етарли. Иш вактида танаффуслар ва бошка турли туман иллатлар тикилиб ётибди. Лекин хисоботлар чалкашлиги туфайли, барча курсаткичлар юкори, хакикий холат расво булсаям заводда байрам кайфияти.
Бу тафсилотларни хайрон колиб тинглаган, эшитганларидан каноатланган чет эллик жосус жомадондаги пулларни заводнинг энг локайд ишчиси булган хамсухбатига ташлаб, уз вазифасини адо этганлигига амин булган холда вокеа жойини ташлаб кетади.
Хозирги пайтда мамлакатимизнинг тез суръатда ривожланишини, халкимиз фаровон яшашини истамайдиган кучлар борми? Менимча бор. Юртимиздаги тинчлик-осойишталикни издан чикариш учун ёлланган жосуслар борми?
Жосуслар йуклигига жудаям ишонишни хохлардим. “Дуст мамлакатлар булади, аммо дуст разведка идоралари булмайди” деган гап бор.
Аммо, локайдлигимиз, бефарклигимиз жосусликдан камми?
 Россияда булиб утган Универсиадада Россия спортчи талабалари 155 (!) олтин медал олдилар. Бизникилар бор-йуги 2 та олтин олишди. Вахоланки, болалар, усмирлар, талабалар спорти бизда режавий ёндошувда эди-ку. Нега бу хакда бонг уриб мухокама килмадик?
Мана нечанчи бор миллий футбол жамоамиз жахон чемпионати остонасидан кайтади? Сабаби нималигини нега урганмаймиз?
Майли, улар-ку уз йулига битта нарса мени куп уйлантиради. Республикамизда нечта филолог бор? Уларнинг локайдлигига хайрон коласан киши!
Лотин алифбосига утдик. Лотин тилида укишни бошлаган болаларимиз олийгохни битиришди. Бизнинг коидамизга кура ЦЕХ деган сузни лотинча ёзиб куринг, телевизордан битта катта завод хакида курсатув буляпти, бир киши интервью беряпти. Тагида титрда «Фалончиев SEX бошлиги» деб ёзиб куйилган. Бу суз бутун дунёда СЕКС деб уятсизликни билдиради. Бир вактлар шведлар совет “ЖИГУЛИ”сини олишдан бош тортган эдилар. Чунки, уларнинг тилида бу суз хакорат экан. Шунда советлар машинага “ЛАДА” деган ном куйиб муаммони бартараф этган эканлар.
Бу хатоликни TSEX бошлиги деб тугрилаш мумкин-ку. Буни ким айтади? Локайдлик хам эви биланда-э...