Тракторчи Утаган. Мусибат 2

Анвар Шукуров
ТРАКТОРЧИ      УТАГАН   
(иккинчи кисм)


МУСИБАТ  II.

Эртаси куни Шерниёз тура соат 8-00да ишга келаркан, уни кутиб олишга уз хоналаридан чикиб турган райкумпартия ходимлари ичида ташкилий ишлар булими мудири Эшмаматни курмаганидан хайрон колди.
Ходимларининг «ассалому алайкум»ига обру саклаб, бошини деярли эгмаган холда, аммо тешиб юборадиган нигохларини уларга “санчган” холда, хонасига келди ва котибага буйрук охангида деди:
–Тезда Эшмамат Эшкувватовични топинг!
Кулини куксига куйиб салом берган котиба, мулойимлик билан деди:
–Хурматли Шерниёз Дустмуродович, Эшмамат Эшкувватович туман халк суди раиси ёнига кетдилар. Тезда кайтишлари хакида сизни огохлантиришимни тайинладилар.
–Ха-я,-деди Шерниёз ака, кечаги гаплар эсига тушиб ва ичкарига йуналаркан, котибага «–битта аччик чой келтиринг»,-деди.
Келтирилган чойнинг биринчи пиёласини ичиб тугатмасданок Эшмамат кассир хонага отилиб кириб келди ва фожеали охангда деди:
–Номард кози, мехнат таътилига чикиб кетибди!
–Вой ифлос-э,-деди Шерниёз тура, –ана сенинг кунгилчанглигининг нималарга олиб боради! Мен сенга неча марта айтдим, каттикрок туриш керак, деб. Индамасанг бошингга чикиб олади булар.
Шерниёз Тура чап ёнида турган “прямой” телефони гушагини кутариб, у ёкдан коммутатор кизчанинг «–Ассалому алайкум, биринчи эшитади» дегани ёкимли товуши эшитилгач, саломга алик олмаган Шерниёз тура, деди: 
–Гулбахор сенмисан? Яхшимисан? Вилоят судининг раиси исми шарифини аниклаб, уни менга ула.
Дам утмай «прямой» телефон жиринглаб, ундан Гулбахорнинг ширали товуши янгради:
–Шерниёз Дустмуродович, вилоят судининг раиси Сотиболди Мирзакаримович Мамадалиев экан. Асли фаргоналик, уч йилдан буён раис, аввал Олий судда ишлаган, хотин бола-чакаси Тошкентда яшаркан. Узи мехмонхонада яшаб, овкатларни хам узи пишириб еркан.
–Маладес Гулбахор, битта француз атири мендан,-деди Шерниёз тура.
–Суд раисини улайми?-суради Гулбахор.
–Ула,-деди Шерниёз Тура.
Яна бир неча сония утди. Бу муддат ичида Гулбахор вилоят суди раиси котибасига Шерниёз Дустмуродовичнинг кимлигини тушунтирган, шекилли.
Кейин телефондан эркак кишининг товуши эшитилди.
–Эшитаман.
Шерниёз Дустмуродович, салом аликка хам жой колдирмасдан, дархол хужумга утди:
–Сотиболди Мирзакаримович, келгуси ойда бюромизда туман халк судида партиянинг резерв кадрларини тайёрлаш буйича хисоботини эшитишни режалаштиргандик. Туман судининг раиси эса, райкумдан суроксиз мехнат таътилига кетиворибди.
–Узр, урток Эш, Эш..,-деди вилоят суди раиси чайналиб
–Шерниёз Дустмуродович! – деди Тура, гушакка
–Ха, Шерниёз Дустмуродович, шундай буп колди. Туманингиз судьяси аслида «мени бошка туманга утказинг»-деб келганди. Мен “кадрлар кунимсизлиги учун, жавоб бор. Шошмай туринг, бироз чарчаган булсангиз керак. Мехнат таътилига чикиб келинг”-девдим. Шошилинчда сиздан жавоб олганми, йуклигини текшириб хам курмабман,-деди паст тушиб.
–Тезда топинг!
–Хуп булади,-деди вилоят судининг раиси, коммунист Сотиболди Мирзакаримович.
Мулокот тугагач, Шерниёз тура ёнида сувга тушган мушукдай утирган Эшмамат кассирга голибона бокиб, деди:
–Ишни ташкил этишни билмайсан, жура.
–Хомлигимиз, бор,тан оламан,-деди Эшмамат кассир, тилёгламаликка утиб, хам бошини хиёл кутарганча.
У бир ой ичида 20.000 сум ишлаб олганидан бахтиёрлигини халиям хазм килолмасдан юрганди. Шунча йил колхузда чанг ютиб, катталарнинг турли-туман дашномлари, сукишларини эшитиб юрибди-я. Бир ойда 20.000 сум, нак иккита “Волга”нинг пули-я. Бахт куши – Шерниёз Туранинг тан-жони сог булиб, иши баракали булсин.      
–Бу ёкка кара, жура эндиги навбатда киладиган ишларимизни эшит. Биринчи навбатда дустим Яшканинг Карши шахридаги жияни Тимофейни топ. Иккинчидан, туман статистика булимида битта яхшит партия йигилиши утказиб, туман курсаткичларини хакконий акс эттирилиган нусхасини олиб кел. Нималар буйича режа канча, уни бажариш канчалигини яхшилаб аниклаб ол. Кейин, икки ой режа бажармаган корхона, ташкилот, колхуз совхузларни, мактаб, техникумларни руйхатини туз, айникса савдо нукталарига эътибор карат.
–Нега икки ой бажармагани керак?
–Э, каллаварам, олдингдан оккан сувнинг кадрини билмас экансан. Кеча юрист бир журам айтиб колди. Кимки социалистик режани икки ой сурункасига бажармаса, унинг устидан жиноят иши кузгатиш мумкин экан. Кара, мехрибон давлатимиз, бизнинг кулимизга бошкарувнинг кандай кулай механизмини яратиб куйган.
–Э, койил Турам, сиз энг истеъдодли партия функционери булиб кетяпсиз.
Бу мактовдан сунг Шерниёз тура еттинчи осмонга чикиб кетди. Кейин узига келди ва кассирига деди:
–Бу ойлик режа планкасини 400.000 сумга чикараман.
–Бизнинг иш хакимиз, ун фоизлиги эсингиздан чикмаса булди, турам.
–Чикмайди. Бор, ишни кил.
–Бош устига, Турам.
–Тура деган гапингни бошкалар олдида хам гапириб юрибсанми?
–Нималар, деяпсиз, Турам. Рухсат булмаса гапирмаймиз.
–Рухсат йук.
– Тушунарли, Шерниёз Дустмуродович.
– Шундок булсин.
Эшмамат кассир кутарингки кайфиятда туман Турасининг кабинетини тарк этди.
Шерниёз Тура конун коидаларни узига буйсундиришни эпласа, бебахо хазина устида утирганлигини хис килди. Агар бу ойда 400.000 сум ишласам, йил якунига кадар пулларни бир миллионга етказоламан. Колхуз, совхуз рахбарларини алмаштириш имконини килолсам, буни эпласа булади. Ундан кейин Москвадан уй сотиб олиб, ушаёкка кучиб кетаман. Пахтасаноат вазирлигига ишга утиб олсам, биринчи йили вилоят пахтасини Россияга утказиш билан шугулланиб кураман, бу ишни эплаёлсам, кушни вилоятларникини, энг охирида бутун Узбекистоннинг пахтасини сотиш билан шугуллансам, хожатхонамни тиллодан ясатаман. Бунинг учун пул керак. Пул йигиш керак. Тийинма тийин, баракасини учирмасдан пул йигиш керак.
Мухим хаёлларини котиба кизнинг жарангли овози бузди.
–Тонг колхузи парткуми, мана бу конвертни олиб келибди.
Шундай дея котиба Туранинг столи устига битта конверт куйди.
–Кани курайликчи,-деди туман Тураси конвертни очаркан ва ундаги буйрукка кузи тушиб кувнаб кетди.
Бу холатни кузатиб турган котиба киз, хамма иш жойидалигини тушунди ва кейинга таклифга утди.
–“Тонг”нинг парткуми кирсинми ёки кетаверсинми?
–Кетаверсин,-деди Шерниёз, ва котибага буюрди “–тезда Эшмамат Эшкувватовични чакиринг”.
Котиба чикиб кетгач, Шерниёз тура куллари кафтларини бир-бирига ишкалаб, завк шавкка тулганини бутун танаси узра ёйгандай булди. Конвертдан чиккан когозга яна куз югуртирди. У ерда Бойтура Тиллаев “Тонг” колхузи учинчи бригадаси бригадири этиб тайинлансин деган буйрук бор эди. Режа иш берибди. Шерниёз Тура утган хафта булиб утган вокеани ёдга олди.
“Тонг” колхузи пахта даласини айланиб юриб, Шерниёз Тура ёши олтмишларни коралаган бир сувчига кузи тушиб колди. Савол жавоб пайтида, сувчининг огзи тилло тиш эканлигини кузга ташланди. Тилло булгандаям, сарик эмас, кизил тилло эди.
Колхуз идорасига келишгач, Шерниёз Тура, колхуз раиси Пулат Эшмировдан айёрона суради:
–Бояги сувчингизни исм шарифи ким эди?
–Бойтура Тиллаев.
–Ростданам бойми? Огзидаги тилла тишлар хакикийми ёки ясамами?
–Унисини билмайман. Лекин, буваси Комилбой деган киши булган. Тура замонида мингта туяси булган дейишади,-деди Пулат ака.
–Савол жавобидан яхши одамга ухшайди. Трасса буйида боя камчиликларини айтган бригадага ушани бригадирликка утказиб куйинг. Менимча эплайди.
–Майли,- деди Пулат ака эринибгина.
Шундан буён беш кун утди. Шерниёз кунига беш марта Пулат акани мажлисда куради ва “трасса буйидаги ахвол тузатилдими?”-деб сурайди. –Ха,-дейди унга жавобан Пулат ака. –Мен сизга уша бригадага масъулиятни хис киладиган киши куйилдими?-деб сураяпман,-дейди Шерниёз Тура. –Бу масалани мухокама киляпмиз,-дейди Пулат ака. –Мухокама килманг, хозиргача кадрлар масаласида мен адашганим йук. Топширикни бажаринг!-буюради Шерниёз Тура. Беш кун ичида камида йигирма марта суралган иш нихоят бугун бажарилибди.