А. Навоий портрети

Анвар Шукуров
Совет рассоми Владимир Кайдалов чизган Алишер Навоий портретини хамма яхши билади. А.Навоийга бошка мамлакатлар (Россия, Озарбойжон)да куйилган хайкалларда хам шу портретдаги сиймодан фойдаланилган булса, жуда тугри йул тутилган буларди.
Кайси рассом узининг асари Леонардо да Винчининг Мона Лизасига ухшаш машхур булишини истамайди, дейсиз?
Майли В.Кайдалов яратган асар Мона Лиза каби машхур булмади, дейлик, лекин у донишманд узбек халкининг донишманди кандай булиши мумкинлигини бутун дунёга курсатолди. Бу фактни инкор килиб булмайди?
Хуш В.Кайдалов бундай сиймо яратиб, ажойиб муваффакиятга эришганининг боиси нимада? Кандай килиб, бу фикр унинг калласига келди экан? Алишер бобомизни у тушида курганмикан?
Аклга сигмайдиган иш.
Хакикатда эса бундай вокеа булган экан. В.Кайдалов Алишер Навоийнинг расмини чизиш учун Тошкентга келади. У Тошкентда яшаётган рассомлар, ижодкорлардан “узбек донишмандини курсатинглар”-дейди.
Шунда унга кимдир Алихонтура Согунийни бориб куришни маслахат беради. В.Кайдалов Согуний бобоникига келганда пешин пайти булиб, Алихонтура бобо обтовани ушлаб энди тахорат килгани чикаётган булади.
У киши мехмонларни жилмайиб кутиб оладилар. Шунда В.Кайдалов “шу туришда бироз туриб беришни” сурайди. Согуний бобо шу тахлитда бироз “котиб” турадилар. В.Кайдалов портретни шу ернинг узида коралама вариантини чизиб олади. Натижада хамма билган донишманд, акл-у идрокни севадиган узбек халкининг донишманд фарзанди сиймоси яратилади ва бу сиймо бутун дунё буйлаб кезиб юрибди.
Фаришталар бу ёруг оламда Одамларга ёрдам бериб юришади. Факат бу холатни баъзида биз англамаймиз.
Машъум 30-40 йилларда узбек миллати гурури топталиб, унинг том маънодаги фарзандлари катагонга учраган пайтда, Ойбек домла узбекнинг кимлигини курсатиш учун А.Навоий хакида роман ёзди. Шунда узбек халки гурури ётган жойидан кузгалиб утирди.
Алихонтура Согуний бобо “Темур тузуклари”ни замонавий узбек тилига таржима килгач, узбек халки гурури энди урнидан турди.
Юртбошимиз 1996 йилни “Амир Темур” йили деб эълон килганларида узбек халки гурури каддини ростлади.
А.Согуний бобо Амир Темур сиймоси оркалигина мустакил булаолишимизни уша пайтдаёк билганлигининг узиёк у кишининг донишмандлигидан дарак.
Кейин у кишининг “Тарихи Мухаммадийя” асари замонавий узбек тилига таржима килинганида, узбек халкининг гурури бутун мусулмон халклари уртасида янада юксалди. У киши том маънода “ХХ аср Имом Бухорийси” деган номга лойик эди.