Умид киламанки... 2

Анвар Шукуров
Ха, яна арок хакида. Бизнинг боболаримиз бундан минг йил, бир минг икки юз йил аввал дунё фанлари тараккиёти ривожлантирганларининг асл мохияти хам спиртли ичимликларни ичмасдан, кун-у, тун ибодат-у, фан билан шугулланганликлари эвазига булган.
Хозирги пайтда стартда биз СНГ давлатлари ичида доим олдинга чикиб кетамиз деганимда, «соглом фикр» борасида олдинга утиб олишимизни айтаман. Бу соглом фикр бизнинг халкимиз камрок спиртли ичимликни ичишидадир. Кушни Республикалардан бирида яшовчи сиёсатшунос, уларда дин, иймон мустахкамлигини гапирди. Тугри шундайдир, балким, аммо уларда «миллатчилик» деган кусур бор-да. Телевизордан уша республикада тартибот органлари томонидан кулга олинган фукаромиз интервью беряпти, «Биласанми, сенинг айбинг нимада?-дебди, кушни республикадаги туман прокурори... Айбинг узбеклигингда!», вахоланки, бизнинг фукаромизнинг паспортида узбек ёзилган булган, холос. Аслида у хам, уша республикаликлар миллатига тегишли, миллати, тили, дини бир киши эди... Миллатчилик динимизда каттик кораланади. Худди шунингдек, диний биродарлардан хам юз угириш ман этилади. Миллатчилик иллати, арокхурликдан-да ёмон.
Мен Республикамизда Ота томонидан жуда куп хайрлик ишларнинг ажойиб суратда бошланганини санаб беришим мумкин. Аммо, уша ишни ривожлантириш борасида иймон сустлиги боис оркада колиб кетяпмиз. Шулардан яна бир мисол. Мана Республикамизда Ислом университети очилди. Халкимиз, дин-у иймон борасида катта кадам эди бу. Айникса, университетда хукукшунослик кафедраси борлиги мени жуда кувонтирганди. Мен ушанда, республика хукукни мухофаза килувчи идораларда миллатимизнинг асл кадриятларини тушунган ёш, иктидорли, Аллох билан бемалол сузлашувчи (ибодат килувчи) ходимларнинг, эски совет мафкураси тарбиясида тугилган, яшаётган, ишлаётган, савоб нималигини билмайдиган, одамларни жиноий жавобгарликка тортишни - “вазифани бажариш” деб уйловчи, одамларни камашнинг ойлик режасини тузиб, разнарядка буйича иш киладиган ходимлар билан психологик тукнашуви кандок буларкин? -деб уйлардим... Хеч кандай тукнашув булмади. Бу янги кадрлар жамиятга «ёт» сифатида кабул килинди. Уларнинг биронтаси хукукни мухофаза килувчи органларда ишлаётганини эшитмадим. Баъзилари эса кассоблик, савдо сохасида ишлаётганини биламан. Купчилиги укитувчиликни танлашди. Мен уйлайманки, бошланган хайрлик ишлар яна давом этиб, Ислом университетини битирган ёшлар хукукни мухофаза килувчи идораларда ишлайдилар. Бу ишдан факатгина биз – узбекистонликлар ютишига кафолат бор.   
Яна уша 90-йилларни эслайлик. Россияликлар бизнинг юртимизга иш кидириб келишарди. 1995 йилларда Каршида Россиялик официанткалар хизмат килгани ёдимда турибди. Уша пайтда улар иктисодда «шокотерапия» услубини куллагандилар. Бизникилар, аксинча, бу услубдан воз кечишди ва тугри килишгани уша пайтдаёк маълум булганди. Лекин, аста-секинлик билан улар йикилган жойларидан тура бошладилар. Йулчиевнинг Президент булиб сайланиши муносабати билан, иктисодиётда соглом фикр хукм сура бошлади.
Россияда яна бир жуда мухим вокеа юз берди. Валерия исмли рус кизи Араб шайхига турмушга чикиб, исломни кабул килди. Куръонни, жуда гузал тарзда, асл мохиятини саклаган холда, шеърий таржима килди. Россияликлар Куръон укий бошладилар. Россияликлар Аллохнинг сузлари билан таниша бошладилар. Хозирги пайтда хам Россиялик жуда катта мансабдор яширинча бу китобни балким укиётгандирлар. Чунки, Россия рахбарияти ислом динини таргибот килувчи телеканал очиб бердилар-ку.
Валерия Имон Порохованинг рус халки маънавияти учун килган иши Россия Президенти Йулчиевнинг иктисодиётда килган ишларидан кам эмас.
Порохованинг таржимасини укиб, мен хам Куръонни кофияли килиб таржима килинишини орзу килгандим. Бу хакда бир истеъдодли шоирга айтгандим. У Порохованинг матнини келтиришни сураганди. Орадан бир-икки йил утди. Порохованинг таржимаси интернет сахифаларида чоп этилди. Мен дафъатан уша шоирни учратиб колиб, эски таклифни эслатдим.
–Шоир, тил учида, майли опкел, - деди.
“–У, купам Аллохни тилга олавермасин, эхтиёт булсин”-дебди шоир менинг кариндошларимдан бирига. Бу унинг Куръонни шеърий таржима килиш таклифимни рад этиши эди. Мен шунда кариндошимга дедим: –“Айтиб куйинг, узи эхтиёт булсин”.
Орадан маълум вакт утди. Шоир мавкеидан тушди. Бир таниш редакцияда утирсам, шоир кириб келди. Салом аликдан сунг, у менга янги ёзган шеърини берди. Шеърни укидим. Шеърда Аллохнинг буюклиги тараннум этиларди... Мен нафасим ичимга тушиб кетди. Эски гапларни айтмасдан, «шеърингиз жуда ажойиб чикибди, табриклайман»-дедим. У эса, менга караб, редакция ходимини имо билан курсатганча –“Лекин, мана булар уни босишмайди-да”-деди.
Жамият ривожида маънавиятнинг роли канчалик мухимлигини жаноб Йулчиев бир икки йилдан буён бошлади. Биз эса бу масалани жуда илгари бошлагандик. Аммо, бу масалада улардан колиб кетишни умуман истамайман. Мен уйлайманки, бу масалада биз яна уз йулимизни топиб оламиз. Аслида Йулчиев билан яхшиликлар килиш борасида “ким узарга” мусобака килиш бизнинг динимизда бор.
Инсон маънавиятини юксалтириш деганда театр, кино, бадиий асарларнинг хам роли катта. Мен театрларимизда жахон классикаси номини олган – «Кирол Лир», «Отелло», «Гамлет», «Ромео ва Жулъетта» ва бошка асарларнинг куйилишини, гастроллар билан театрларимиз чет элларда булишини хохлайман.
Шундай булса-да хозирги кунда жуда мухим бошка масала бор. Бу халкимиз турмуш фаровонлиги. Оч кишига гул тутказиб булмайди. Оч киши, корнини туйгазиш учун хар кандай чегарадан чикиб кетиши мумкинлигини хамма билади.
Энг мухим иш узбек сумининг кадрини кутариш. Бунинг учун валюта захирамизни купайтириш керак. Узбек суми дунёнинг хар кайси мамлакатида эркин алмаштирилиши керак. Узбек мансабдори бир ойлик маошига бемалол Канар оролларига дам олишига имкони булиши керак.
Якинда Корея Президенти Ле Мен Бакнинг «Муъжизалар булмайди» номли китобини укиб чикдим.
Президентнинг уз ёшлиги хакидаги хикояларини, куз ёшларсиз укиб булмайди. Жанубий Кореядаги яшаш шароити, уша пайтда социализм учоги Шимолий Кореядан хам анча оркада булган экан. Ишсизлик, очлик, лекин уз кадрини ерга урмаган халк вакили булган Лё тинимсиз мехнат эвазига Жанубий Корея кандай ривожлангани динамикаси очиб берган.
Мамлакат валюта захирасини купайтиришни улар- Самсунг ва Хундай компаниялари узларига максад килиб олишади. Уларнинг килган ишлари курилиш!!! Бу икки хусусий компания, кореялик ишчан ходимлари билан шунаканги муваффакиятларга эришадики, хозирги муваффакиятлар улар туфайли юз берганлиги китобдан маълум.
Мамлакатда хеч кандай табиий ресурслар захираси булмасада, жанубий Корея халки фаровон яшамокда. Бизнинг халкимиз вакиллари Кореяда ишлаб келиш учун ойлаб навбатда туришади.
Кариндошлардан бири Кореяга кетмокчи булиб юрганди. Хужжатларни тахлаётгани баробарида участка милиционери билан айтишиб копти. Шунда участка милиционери унга удагайлаб, шундай дебди:
–Агарда жим булмасангиз, Кореяда ишлашга нолойик деган справка ёзиб бераман.
У кариндош Кореяга ишга бормади. Аммо, бошка бориб келганлар ёмон яшашмаяпти. Шу билан биргаликда, у ердан психикаси бузилиб келган ватандошларимиз хам бор.
Кореялик ишбилармонлар, узбек ишчиларидан арзон гаровга фойдаланиш баробарида, уларнинг маънавий уз киёфасини йукотмасликлари учун, бизнинг китоб магазинларимиздан бадиий адабиёт олиб кетганликларини хам биламан.
Корейслар, маънавий хаётда бизга урнак булиш учун бир гурух студентларини Олийгохларимизга хам олиб келишган экан. Улар бизга, христиан кадриятларига йугрилган, европа “эркинлик”ларини таргиб килмокчи булишган экан. Хозирам телевидениямизда турли-туман корейс фильмлари намойиш этилмокда. Улар бизга маънавий хужум уюштиришмокчими ёки узларининг маданияти устун килиб курсатмокчими ёки дустлик ришталарини шу фильмлари оркали богламокчими, уларнинг бу хатти-харакатлари асл мохиятини Парвардигордан ташкари хеч ким билмайди.
Жанубий Корея футбол жамоаси мамлакатимизга мехмон булиб келди. Улар ва улар билан биргаликда келган ишкибозлари, узбекона жуда катта иззат-хурмат билан кутиб олинди.
Аммо, Корея термасининг мураббийси, “биз Тошкентга факат галаба учун келдик”-деган гапи менга ухшаш узбек ишкибозларининг асабига тегди. Уйинчиларимизда озгина иймон сустлиги панд берди. Русча айтганда “харизма” йуклиги туфайли уйин дуранг билан якунланди.
Кореяда ишлаш учун кетаётган фукароларимиз билан тузилаётган бир томонлама, корейслар манфаатини кузлаб ёзилган шартларни укиб хам жахлим чикканди. Эслатмаларнинг бирида, корейслар терлаганда ёкимсиз хид чикармасликлари хакидаги жумла эди ???
Кискаси, уларнинг бирон-бир ташвикоти, таргиботи халкимизни ислом кадриятларидан воз кечтиролмайди, деб уйлайман. Аксинча, улар узлари якин орада биз узбеклар оркали исломий кадриятларни кабул кила бошласалар, мамлакатлари тараккиётини янада юксакликка кутаришлари мумкин. Мен буни юз фоиз кафолат билан хар кандай корейсларнинг валломатига айтишим мумкин...
Мен уйлайманки, биз янада юксакликка кутарилиш боскичида турибмиз...


Давоми бор.