Умид киламанки...

Анвар Шукуров
 Хозирги пайтда юртимиздаги тинчлик-осойишталик, фукароларимизнинг кеча ва кундузи бехавотир юриш, ташкил этилаётган бог-рогларимизнинг гузаллиги, мамлакатимиз худудида яшовчи миллатлар уртасидаги дустона муносабатлар дунёнинг “манаман” деган давлатларидаги каби юкори уринда турибди. Тошкентнинг дунёнинг “энг тинч шахарларидан” бири сифатида халкаро микёсда тан олиниши фикримнинг исботидир.
Яна бир исбот шуки, Туркиялик юк машина хайдовчиси Муборак туманида автофалокатга учрайди. Машинасини тузатиш ишлари бир ойга чузилиб кетади. Мана шу бир ой давомида мехмон менинг рахматлик акахонимнинг угли Улугбекнинг, худди уй каби жихозланган ишхонасида яшайди.
Гапларнинг бирида Юсуф (мехмоннинг исми) Узбекистонни шундай таърифлайди:
–Грузтаксистлар учун Узбекистон она корнидай хотиржам жой. Биз Европадаям юрамиз, Осиёдаям юрамиз, аммо бирон-бир мамлакатда хохлаган жойимизда, Узбекистондаги каби машинани тухтатиб дам ололмаймиз. Сизларнинг одамларингиз бизни безовта килгандаям “хой шофер, мусофир экансан, мана бу ковундан ол ёки тарвуз, ёхуд нон, узумдан ол”-дея безовта килади.
– Факатгина Узбекистонда божхона ходимлари таъмагирлик килишмайди,-дебди бир куни бошка Руминиялик грузтаксист  Улугбекка.
Тугриси бу гаплардан кейин кунглим тогдай кутарилди. Улугбекка эса, “сен узбек миллатининг орини кутарибсан” дедим. Оллохга шукур килайлик, шу холатни янада мустахкамлаш учун харакат килайлик. 
Кичик бизнес, саноат сохасидаги зафарлар хам сезиларли даражада ошмокда. Хозирги пайтда Инсон учун керакли уст-бошдан – галстук, шляпа, пальто, яхши куйлак узимизда чикмаяпти. Колган нарсаларнинг хаммаси бор. Бу катта ютук. Бу сохани янада ривожлантириш керак. Барча турдаги газламалар узимиздан чикиши керак. Ахир унинг асосий хом ашёси булган пахта узимиздан чикади-ку!!!
Утган йили бир вокеанинг гувохи булиб уялиб кетдим.
Беш йиллик давлат захирасида турган товарлар вакт утганлиги сабаб яроксизлантирадиган (списание) килинадиган бупти. Уша моллар ичида дока (марли) хам бор экан.
–Бозорда узбек докаси неча пул? – суради хамрохларимдан бири.
–300 сум (бу нарх шартли, аниги ёдимда йук) сум.
–Захирадан чиккан дока 350 дан сотилса керак,-деди иккинчиси.
–  Нега, ахир унинг беш йиллик муддати утган-ку?-хайрон булди биринчи киши.
–Нима бупти, у дока сифатли Россияникида,-деди иккинчи киши.
Буни каранг-ки, пахта узимиздан чикатуриб, докамиз сифатсиз булса? Уят. Орият борми? Миллий гурур борми сиз-у, бизда.
Узбек сифати нима узи?
Биз СНГ давлатлари уртасида доим стартда олдинга чикиб оламиз. Хозир эсимда йук, менимча Пеленинг гапи булса керак “жахон чемпионати бошланаверади, Германия чемпион булаверади” деган. Худди, шунингдек биз хам стартни зур оламиз. Тележурналист, жамоат арбоби, миллионлаб мухлисларни севимли репортёри В.Листьевнинг фожеона улими (1995 йил март)дан сунг, Россия Президенти Б.Н.Ельциннинг эътирофи ёдингиздами?
–Ана куринглар Узбекистонни, уюшган жиноятчиликка карши кандай самарали кураш олиб боряпти (унинг гаплари деярли шундай эди)!
Орадан бир неча йиллар утди. Юртимизда котиллик жинояти камая бошлади, машина угирлиги йук булиб кетди. Кучалардаги жиноятлар тартибга олинди ва Оллохимга шукрлар булсинким, Тошкент дунёдаги энг тинч шахарлардан бирига айланди. Хозирги пайтда метроларда турган пособонларнинг хушмуомаласини куринг. Вилоят прокурорларининг тадбиркорларни йигиб «кимда канай муаммолар бор?»-дея йигилиш утказишига каранг! Республика солик кумитасининг бир Эслатма хати кулимга тушиб колди. Уни укиб, донг котдим. Унда, айтилишича,  “агар солик инспекцияси ходими сизнинг ишингиз буйича таъмагирлик килаётган булса, фалончи телефонга хабар беринг” дейилган эди. Прокуратура департаменти ноконуний фаолият юритаётган тадбиркорларни давлат руйхатидан утказиб, конуний фаолиятига ёрдам беришяпти. Дунёнинг кайси бир мамлакатидан буни ургандингиз, деб кизикиш мумкин. Аммо, менимча бу кундан-кун халк уртасидаги мехр-окибат тушунчалари хаётга тадбик этилиб борилмокда. Менинг кузатувларимни маддохликка йуяётганлар хам бор. Бу маддохлик эмас, мен вокеа –ходисаларнинг кок уртасида туриб кузатишга, яъниким объектив бахолашга уриняпман. Жамият хаёти катта дарёда сузиб юрган ёгоч десангиз, унинг бир учида рахбарлар, иккинчи учида оддий халк турибди, тулкин ёгочни айлантириб окизмокда, гохида рахбарлар тепага чикиб колса, гохида халк тепага чикиб кетади. Мен мана шу ёгочнинг уртасида туриб колган кишидай узимни хис килмокдаман.
Чунки, хар бир жумлани ёзаётганимда уни уз танамда синаб, калбан хис килиб бошланиши ва охири, натижаси хам менга куриниб тургандай.
Бизнинг ривожланишимиз учун МДХ (СНГ) стадиони “торлик” килади. Биз дунё билан буйлашишимиз керак. Келинг энг оддий жиноятчиликка карши курашни олайлик.
 Юкорида республикамизда боскичма-боскич жиноятчиликка карши курашиш тенденциясини, унинг динамикаси хакида гапириб утдим. Бу борадаги ишларимизни яхшилаш учун хукукни мухофаза килувчи, солик ходимларининг узлари хам ижтимоий мухофазаланган булишлари керак десам бу борадаги ишлар янада самарали булишига барча асослар бор. Яъни, уларнинг ойлик маошлари яхши булиб, бир йиллик маошларига битта машина, яна бир йиллик даромадларига битта уй олиш имконига эга булишлари лозим.
Бундай десам, давлат хизматида ишлаётган барча ходимларнинг улардан каери кам? -деган савол тугилади. Улар хам кам эмас. Майли битта укитувчи, битта шифокор, битта журналист ёки хайдовчи хам бир йиллик маошига битта машина ёхуд уй сотиб оладиган булсин (бу гаплар энди “из области фантазии” демокчисиз, тугрими? Бунинг ечими бор. Агар ечимини айтадиган булсам, менинг окаётган хода уртасида турганимга ишонасизми?).
Бундан бир неча йил аввал Американинг Нью-Йорк ёки бошка катта бир мегаполисидаги мусулмонлар (купчилиги узбеклар эди, менимча) диаспораси хакида хабар берилганди. Бу худудда юз йилдан буён бирон-бир хавфли жиноят содир этилмаган экан. Шунинг шахар хокимияти бу худуд фукароларини жуда хурмат киларкан.
Бу европаликлар учун, америкаликлар учун хайрон коларли вокеа булса, СНГ давлатлари учун сенсация! Аммо, дин-у диёнатни, иймонни яхши тушунадиган киши учун бу хеч кандай хайрон коладиган вазият эмас. Чунки, Маккада, Мадинада юз йил нима, деярли бир ярим минг йилдан буён бирон-бир хавфли жиноят содир этилгани йук. Маккада ёмон суз гапиришдан ташкари, бирон-бир утни юлиш хам жиноят хисобланади.
Эллик олтмиш йилдан буён тинч осойишта яшаётган бошка шахарларни Осиёда хам, Европада хам, Хиндистонда хам, Америкада хам, Австралияда топса булар. Тинчлигимиз-осойишталигимиз бардавом булсин!
Жиноятчиликни олдини олиш учун аввало маънавиятни каттик ушлаш керак. Маънавият деган узундан-узок формулалари-таърифларни бундан уттиз йил аввал айтишим мумкин эди. Бугунги кунда, уни битта суз билан сизга айтиб куяколай. Маънавият бу КУРЪОН, бу Имом Бухорий хадислари.Бошка гап йук. Агар кимки бу икки Китобни уз хизмат столи устига куймас, уни вакти-вакти билан укиб турмас экан, шайтон уни уз томонига огдириб олади. Узбек халки тез уюшадиган халк. Факат унга нима максадда уюшишни, тугри айтиш керак холос. Совет замонида арок ичишга уюшиш таргиботчилари хам булган. Шунда бир яшик арокни ичиб куювчи кашкадарёликлар, сурхондарёликлар, бухороликлар, хоразмликлар узаро мактаниб юришганлар. Мустакиллгимиз илк даврларида шиор йуколиб колди. Шунда, Ота «элим деб, юртим деб, ёниб яшаш керак» шиорини уртага ташладилар ва хамма шу шиорга амал кила бошлади. Ана шу шиор буйича харакатланувчи камина, халкимиз моддий, маънавий, маиший, ижтимоий хаётини янги боскичга кутариш учун, кандай шиор керак дейишса, шундай деган булардим:
«Чиройли амаллар килишга шошилинг. Саховатли булинг. Бехуда гапларни гапирманг. Кулингиз билан хам, тилингиз билан хам бировга озор берманг».
Бу маънавий сохадаги тадбирлар оркали хам жиноятчиликни олдини олиш мумкинлиги хакида кискача хулоса. Чунки, христиан эътикодидаги осойишта шахарларда Инжил куп укилишига мен шубха килмайман. Уша христиан шахарларида черков хорларида болалар ёшлигиданок яхшиликка чакириш оркали тарбияланиб борилади. Христиан мамлакатларининг куплари давлат гимнида Аллохга илтижолар матнга киритилган. Шунинг учун хам футбол мусобакалари булаётганда давлат гимнини куйлаган христиан футболчиларини енгиш мушкул иш.
Уша куни бир киши менга “Малайзия пальма ёги яхшими, хиндистонникими?”- деб сураб колди. Мен хеч иккиланмай “Малайзияникида”, -дедим. –Нега суради у. ––Чунки, бисмилло деб бошланган хар кандай иш баракали булади-да - дедим. Сухбатдошим менинг фикримга рози булди.
Жиноятчиликка курашиш хукукни мухофаза килувчи идоралар ходимлари саъйи-харакатлари оркали хам булади. Якинда диний темада бир дилетант рижессер ва сценаристлар фильм олишди ва халкка намойиш этишди. Бундан олдинрок, дин нималигини тушунмайдиган, фаришталар кимлигини билмайдиган бир шахс Азроил алайхиссалом хакида кино ишлади. Яхшиямки, у кинио кандайдир йул билан тухтатиб колинди.
Биринчи фильм. Коллежда укитувчилик килаётган аёл хижоб ураб, мусулмончиликни кабул килдим дея, аста-секинлик билан оиласидан ажрала боради. Кейин, акидапараст террорчиларнинг ривоятларига ишониб “хижрат” дея, чет элга кетиб колади. Кискаси, хатосини кеч тушуниб оркага кайтиб келса, уни камокхона кутиб турган булади!
Адашиб юртимиздан кетиб колган аёллар учун реаблитация маркази очилганлиги хакида телевизордан эълон берилиб турган бир пайтда, адашган аёлнинг, чет элдаги ёвлардан кочиб уз юртига келганида камокка тушиши кайси мантикка тугри келади? Кинодаги ижобий кахрамон тартибот идораси ходими аёлларнинг румоли ечиш билан шугулланаётганлиги хакида шаъма бор.
Хижоб бизнинг мамлакатимиз аёллари учун эмаслиги хакида уламоларимиз бот-бот айтишмокда. Яъни, араб давлатларида аёллар буйинлари оркали таналарига кум кириб кетмаслиги учун хижоб урашади. Куръон нуктаи-назаридан олинганда, аёл узининг иффатини саклаши, яъни камтар булиши керак. Улар бегоналар олдида сочларини курсатишлари дуруст эмас. Бу холатда бизда хам, христианларда хам аёлларнинг румол урашларининг узи кифоя. 
Иккинчи савол тартибот идоралари Куръон, имом Бухорий хадисларини билишлари керакми, йукми? Улар КГБчилар эмас-ку ёки халиям Москвада малака ошириб келишмокдами? Жиноят деган суз шунаканги бекарор сузки, уни хар хил тушуниш мумкин. ЖИН-ОЯТ яъни жин оятини килувчилар, Шайтонга эргашувчилар. Шайтон эса кишиларни Куръон оятларидан четланишлари учун харакат килади. Яъни, жиноятга карши курашаман деган кишининг узи Куръон нуктаи-назаридан узи жиноятчи булиб колиши хеч гапмас.
КГБнинг ишлаш методи совет давридаги “Кулга тушмас касоскорлар” фильмига гоялари асосида курилганди десам хато эмас. Яъни, хар нарсага шубха билан карайдиган, одамларни пойлаб юрадиган «Вы нам только шепните, мы сразу к вам на помощь придем» дейилади уша кинодаги кушикда.
Бу дегани бошлиги ёки бирон-бир киши уларнинг кулогига пичирласа булди, улар хамма нарсани агдар-тунтар килишга кодир. Бу хизмат совет замонида аклга, тафаккурга  эмас, купол кучга таянганидан, хукук нормалари, инсон хак-хукуклари нималигини билмаганлигидан, кискача айтганда репликалар асосида, бошликларининг хар кандай буйругига кур-курона буйсунадиган кадрлар сифатида шакллантирилди. Бу хизматга Ягода, Берия, Абакумовлар худди узлари каби хукук нуктаи-назаридан хеч нарсани билмайдиган, иймон нималигини билмайдиган кадрларни олиб келди. Уларнинг асосий узаги анча пайтгача колиб кетди.
Вахоланки, бизнинг кадриятларимизда инсон узини узи улдириши хам, бошликларнинг “узингни оловга ташлаб улдир” деган буйругига буйсуниш хам ман этилади.
Бундай акидалар, яъни узини узи улдириш ман килинганлиги  католицизм эътикодидаги Англия, Италия, АКШ, Лотин Америкаси мамлакатлари давлат хизматларида хам бор. Католисцизм эътикодидаги мамлакатларда чучка гушти хам истеъмол килинмайди. Водка ичиш хам ман этилган булиб, якин-якинларгача водка ичиш буйича биз улардан олдинда эдик. Яна ким билади?

Давоми бор.