Xoldor Vulqon
Badiiy adabiyot bo‘yicha xalqaro "Naslediye" mukofotining nomzodi
Ijtimoiy, siyosiy, adabiy maqolalar
Olmaxon Hayitova haqida
Men bu maqolani aslida avvalroq, Olmaxon Hayitova hayot paytlarida yozishim kerak edi. Ana -mana deb, ijodiy ishlarga o‘ralashib, shu ish paysalladi.Bu orada elimiz sevgan buyuk san‘atkor Olmaxon opa Hayitova rahmatli bo‘lib ketdilar.
Nachora,odamzodning tirigida qadr -qimmatini joyiga qo‘yib, unga yetarli e‘tibor, mehr -muruvvat ko‘rsatishga ba‘zan ulgurmay qolar ekanmiz.
Men hechdan ko‘ra kech deb, gapni Olmaxon Hayitovaning ismidan boshlamoqchiman.
To‘g‘ri, olmaxon hammaga yoqadigan, o‘rmonlarda archadan qarag‘ayga, qarag‘aydan qayinga sakrab yurguvchi chiroyli, quvnoq mo‘ynali jonivor.Ammo, olmaxonlarning bizning mintaqalarda, ayniqsa Xorazm voxalarida yashamasligini xisobga olsak, Olmaxon Hayitovaning ismi mazmunan boshqa so‘zga o‘zakdoshligi o‘z -o‘zidan ayon bo‘ladi.Ya‘ni Olmaxon Hayitovaning ismlari Olmaxon emas, Olimaxan bo‘lishi kerak edi.
Xuddi tatarlarda Olimani Galima deganlariday.Bu so‘zlarim bilan men Olmaxon Hayitovani tatar demoqchi emasman, garchand men uchun tatarmi, o‘zbekmi, rusmi, inglizmi, hammasi bir -INSON bo‘lsada.
Olmaxon Hayitova Xorazmlik haqiqiy o‘zbek ayoli edilar.
Bu buyuk san‘atkor O‘zbek xalqining Lyudmila Zûkinasi edi.
Olmaxon Hayitova qo‘shiq kuylaganda o‘zbek xalqi har qanday ishini bir zum to‘xtatib, sevgi -muhabbat, visolu ayriliq hanjari sadpora qilgan jigarlari kabob oshiqlar nolayu faryodlariga to‘la hasratli ohanglar daryosida oqib ketardilar. Paxtazorlarda, ufqlar o‘z etaklariga bulutlarni paxtaday tergan botish yoqlarda uning yod bo‘lib ketgan "Naylayin", "Onam derman" kabi shlyager qo‘shiqlarini kuylab yurardilar.
Shoxsanam degan ajoyib shoira yozgan "Naylayin" nomli qo‘shiq matniga qarang:
Do‘stim, saning g‘amsiz boshing g‘amxona bo‘ldi, naylayin.
Bir so‘z bilan oshno yoring begona bo‘ldi, naylayin.
Darhaqiqat, odamzod tug‘ilganda va bolalik paytlarida g‘amsiz, qayg‘usiz yashaydi.Keyinchalik uning boshiga g‘am uya quradi, tuxum qo‘yib, bola ochadi, ko‘payib ketadi.Ular shu qadar ko‘payib ketadilarki, shovqinidan quloqlar tom bitadi.Ular kish -kish! ga quloq solmaydilar.Odamzod g‘amlarning qo‘ndog‘iga xovozasiga aylanib qoladi.Bu ham ozday, bir so‘z bilan do‘stingizday ayrilasiz, u sizga endi begona bo‘lib ketadi.Odmzod ko‘ngli shunday tegma nozik va u bir so‘z bilan ba‘zan o‘q tekkan akvariumday parcha -parcha bo‘lib sinadi, qayta butlanmaydi.Naqadar topib yozilgan bu misralar!
Talxa do‘ndi og‘zim boli, esdi ayroliq shamoli,
Bilmadim, nadur hayoli, pinxona bo‘ldi, naylayin.
Talx degani achchiq degan ma‘noni anglatadi.Dala uvotlarida u yoq buyoqqa alanglab, hech kim yo‘qligiga ishonch hosil qilgach, "Talxa" degan o‘simlikni asta tishlab ko‘rsangiz, bunga yuz foyiz amin bo‘lasiz. Ayriliq shamollarida og‘zimning boli, ya‘ni asali talxga do‘ndi, achchiqqa aylandi deya tazod, zidlov san‘atini qo‘llaydi shoira.
Yondi maning bag‘rim yondi, davron raqiblara do‘ndi,
Vaslingni chirog‘i so‘ndi, xijrona do‘ndi, naylayin.
Bu misralarda ayriliq otashidan ilashgan olov girdobida chirpirab, jizg‘inak bo‘lgan oshiq vujudi yoritayotgan zulmat qa‘ri, raqiblarga to‘la tevarak javonib aks etdiralarak, o‘sha zulmatlarda maxbub ruhi shuurini olisdan yoritayotgan so‘ngi ilinj -visol chirog‘i ham so‘nib qolgan qayg‘uli manzarani bor xasrati bilan namoyon etadi.Bu misralarda ham yonayotgan oshiq va so‘ngan visol chirog‘i tashbehlari bilan aruzning an‘anaviy "tazod", ya‘ni zidlov san‘ati mavjud.
Endi bilmam bir soat qolmadi ko‘nglimda toqat,
Muhabbat qurgan imorat vayrona bo‘ldi, naylayin.
Yuqoridagi misralarni sharxsiz ham tushunsa bo‘lar.Bu bayt Vayrona bo‘lgan muhabbat qasrining oydin xarobalari qarshisidagi ko‘nglida toqat qolmagan oshiqning, ishqning surati bo‘lsa ne ajab.
Qutilmadi g‘amdin boshim, og‘u bo‘ldi ichgan oshim,
Yor yo‘lida ko‘zda yoshim ravona bo‘ldi, naylayin.
Yuqoridagi misralar odamzodning g‘amdan boshi chiqmagani kamday, sevganiga ham yetisholmay qolishi, xuddi ko‘zlari to‘la jiqqa yosh bilan sevgilisi ketayotgan poyezd ortidan chopguvchi bechora oshiq xolatini eslatmaydimi sizga?
Shoxsanam der, kuydim tiyra sig‘indim sidq ila pira,
Yorning ko‘ngli o‘zga yora gumona bo‘ldi naylayin.
Olmaxon Hayitova o‘zbek qo‘shiqchilik san‘ati g‘aznasiga ana shunday o‘lmas qo‘shiqlar durdonasini, marvaridlarini qoldirib ketdilar.
Garchand tarixdan tariqcha xabarimiz bo‘lmasada, tarixchiman, olimman deymiz.Lekin bir oddiy odam yoki bola kelib: -Tarix so‘zining lug‘oviy ma‘nosi nima? -deb so‘rasa, o‘ylanib qolamiz. Tarix so‘zi "Toriyq" kalimasidan olingan bo‘lib TARIQAT, YO‘L ma‘nosini anglatadi va Payg‘ambar alyxissaloti vassalomning muborak o‘tmishlariga oliy xulqlariga, ibratli tutmishlariga ishorat qiladi.TARIQATsizlik zalolat sahrosida adashmoqlikdir, YO‘Lsizlikdir.
Betariqatlarni ko‘rkim, to‘g‘ri yo‘ldan ozalar
deya yozgan edi Muhammad Sulaymon o‘g‘li Fuzuliy.
Buyuk san‘atkor Olmaxon Hayitova kuylab o‘tgan bu o‘lmas qo‘shiqning oxirgi misralaridagi "Sig‘indim sidq ila pira" deya yozilgan so‘zlar zamirida ham tariqat nafasi seziladi.
Xalqimiz biror yomon fe‘l atvorli odamni yo nafsini jilovlay olmaydigan zinokor, mayxo‘r odamni ko‘rsa, "shunga ham Xudo insofu tavfiq bersin" deya duo qiladi.
Xo‘sh, INSOF so‘zining ma‘nosi nima?
Insof degani nafsini jilovlash degani.Ichkiligu zino, el molini talash, xalq boyligini toroj qilib, chet ellardagi banklarga ko‘mish,birovning ustidan kulib, rohat topishgacha barchasi nafs.Bu nafsni tiyish esa oson emas.Nafsini tiyolgan odamni insofli deydilar.Insofli odamlarda tavfiq ham bo‘ladi.
Darvoqe‘, tavfiqchi? Tavfiqning ma‘nosi nima?? Tavfiq degani vafo qilmoq deganidir. Tavfiq munofiq tushunchasining teskarisidir.Chuntraladimmi?
Ya‘ni siz bironta odamga "Endi sizga tez -tez xat yozib turaman" desangizu, yozmasangiz, endi sizning vadangiz MUNFIQ bo‘ldi.
Vafo esa INFOQdir.Chundingizmi?
Ittifoq ham tamonlarning bir birlariga vafoli bo‘lishlari asosida barpo etilgan muayyan bir jamiyatdir.
ITTIFOQni NIFOQ vayron qiladi.
Bu so‘zlarni o‘qib, Xoldor Vulqon rosaaaa arabcha kitoblarni o‘qiyapti shekilli deb o‘ylamang tag‘in.Menda arabcha kitoblarni qo‘yaturing, hatto boshqa tillardagi kitoblar ham yo‘q.Bitta Boburnoma degan kitobim bor.Uniyam muqovalari yo‘q.Internetdan esa ba‘zan o‘zbekcha, ko‘proq ruscha o‘qiyman.Yuqoridagi arxaik so‘zlarni esa maqola O‘zbekiston xalq artisti Olmaxon Xayitova ismi bilan boshlangani uchun, shu ohangda yakunlamoq maqsadidagina qo‘lladim.
Demoqchimanki, Olmaxon Hayitova biz yuqorida e‘tirof etgan barcha go‘zal hulqu xislat va fazilatlarga ega edilar.U ayolda - INSOF bor edi,TAVFIQ bor edi.U SAN‘ATKOR, u INSON so‘zlar ma‘no mazmunini, mohiyatini chuqur anglab yeta oladigan darajadagi OLIMA edilar. OLIMAXON HAYITOVA edilar.Elimiz mehr muhabbatini qozongan, xalq duosini olgan O‘zbekiston xalq artisti Olimaxon Hayitovaning joylari Jannatdan bo‘lsin.
05/01/2015.
Kunduz soat 11 dan 46 daqiqa o‘tdi.
Brempton shahri, Kanada.
O‘zbekistonliklar ekanligimizni anglab yetaylik!
Ba‘zan odam yarim kechasi uyg‘onib ketadida, osuda jimlikda chakillab tomayotgan yomg‘ir tomchilarining tovushiga quloq tutadi.Ammo derazadan oy mo‘ralab, yulduzlar charaqlab yotganini ko‘rgach, chakillayotgan narsaning yomg‘ir emas, devordagi soat ekanini anglab yetadi.Ha, ha, soat gardishining oyna bulog‘idan bir moromda beg‘amgina chakillab tomayotgan vaqt tomchilarining tovushi.
Vaqt tomchilari xuddi umr suzma xaltasidan tomayotgan zardob kabi chakillab mangulikning poyonsiz ummoniga tomaveradi, tomaveradi, tomaveradi.Uning jarangdor tovushi oydin jimlikda butun koinotga eshitilayotganday.
Kimlardir inson umrini besh kunlik deydi.
Aslida esa, siz bilan bizga berilgan umr kapalak umriday atigi bir kunlik halos.
Tun zulmati qa‘ridan ohista oqarib tong otarkan, quyosh chiqib, yuqoriga ko‘tariladi, so‘ng charchab, shomgi ufqlarga vazmin botadi.
Xuddi shundek odamzod ham tongda balqigan taftsiz quyosh singari bolalikning olis dalalari ortidan ohista yuksalarkan, sekin asta quvvatga kirib, tevarak javonibda o‘z xarorati bilan turli yaxshi -yomon voqealarni jarayonga keltiradi, urinadi, surinadi, chirpiraydi, o‘rtanadi, yonib, yonib, oxiri charchab, soviydi, so‘nadi, o‘z ufqiga botadi, ya‘ni yer ostiga kirib ketadi.
Mana shu bir kunlik, bir tomchi umrimiz davomida qayerda yashashimiz emas, qanday yashashimiz muhimroq.
Quyosh o‘zining bir kunlik aylanish jarayonida yaxshiyu yomonga, ilonu chayonga, qurtu qumursqaga, boyu kambag‘alga bir xil nur ulashib, jonbaxsh energiyasi bilan ularga be‘minnat hayot bag‘ishlaydi, rizqiga sabab bo‘ladi.
Odamzod esa o‘zining bir tomchi, bir kunlikkina umrida molu dunyo deya, kiyilaverib, yechilaverib uvadasi oqqan, astar paxtasi chiqib, odam xatto ovcharka itining budkasiga to'shashga ham xazar qiladigan darajada mag‘ar bosib, kirib bo‘lib ketgan mansabning yirtiq fufaykasi uchun, muvaqqat toju taxt deya tirishib, tirmashadi, molini, kursisini tortib olish uchun bir birlarini vaxshiylarcha o‘ldiradilar.
Lug‘otlarda "Qalb", "Dil", "Ko‘ngil" degan shaklan boshqa, ammo mazmunan bir sinonimlar bor.
Qalb arabcha, Dil forscha, Ko‘ngil esa asl o‘zbekcha.
Bobomiz hazrati Amiri Alisher Navoiyning bir didaktik bayti har doim meni hayratlantiradi.
Kimki bir ko‘ngli buzuqning hotirin shod aylagay,
Oncha bo‘lg‘ay, Kaba vayron bo‘lsa, obod aylagay.
E‘tibor bering, Navoiy qalb demadi, dil demadi, ko‘ngil dedi, ko‘ngli buzuqning deya yozdilar.Ko‘ngli buzuq deganda Hazrat xasad va g‘araz qurumlariga to‘lgan ko‘ngilning mo‘riday qaroligiga ishora qilmadilar.
Ozorlar zarbidan darz ketib, vayron bo‘lgan ko‘ngil qasrini nazarda tutdilar.
Inson ko‘nglini muqaddas Ka‘baga qiyosladalar.
Inson ko‘ngliga ozor berishday og‘ir gunoxning, o‘lchovini, masshtabini belgiladilar.
Bu masshtabni faqat muqaddas KABAning vayron etilish daxshatini, oqibatini, mangu jahannam azobiga giriftor qilguvchi gunoxlar zalvorini, shu bilan birga vayron etilgan Ka‘bani yana qayta tiklash bilan bog‘liq savoblar xisobini, vaznini, ahamiyatini anglab yetolgan, tasavvur qilolgan aqli butun, vaqtinchalik kayfu savo emas, mangu rohat farog‘at istagan, ruhi orom olib, hotirjam bo‘lishini hoxlagan imonli insongina Hazrati Amiri Alisher Navoiyning yuqoridagi purhikmat baytini tushunadi, anglab yetadi, his etadi.
"Shu odamdan ko‘nglim qoldi" yoki "Ko‘nglimdagiday bo‘libdi", "Ko‘ngli toza odam ekan" deya gapirishni yaxshi ko‘radigan, ammo ko‘ngilday ko‘rinmas narsalarga ishonmaguvchi materialist daxriylar,xudosiz osiylar ko‘zga ko‘rinmas, ammo mavjud bo‘lgan ko‘ngilni qo‘yaturing, xatto Xudoning borligiga ham makkor ko‘zlarining yiltillagan varam qorachiqlari, maymunnikiday yog‘li ko‘zlari bilan shubhali qaraydiganlar Navoiy hikmatlarini, so‘fiyatini tushunmaydilar, tushunolmaydilar.
Ey odam, o‘zingni o‘zing taftish qil.Nimalarga moilligingni xisoblab chiq.Sen moil bo‘lgan narsalarning ko‘p qismi dunyoviylikka, daxriylikka doxil bo‘lsa, sergaklan.
Qarovsiz qolgan Ka‘baday ko‘nglingni lazzat, rohat, ayshu ishrat, hoyu xavaslarning qoraygan chakalakzorlari, tikonu burganlari bosib ketibdi.
Eng yomoni u qarovsiz tashlandiq xilvatga seni sharobu zino xo‘ragi bilan aldab tentiratib, urintirib, umringni yeldek besamar o‘tkazib yuborishingdan manfaatdor, seni yomonliklarga, zulmu zo‘ravonliklarga yo‘naltirguvchi, sendan o‘ziga qul va do‘zaxda birga yonadigan sherik barpo qilmoqchi bo‘lgan Iblis ko‘chib o‘tibdi!
Qalbingdan Iblisni quvib chiqar!
Ka‘baday muqaddas u makonni obod qil, yuv, tozala!
Toki bu tozalikdan chinniday yaraqlagan pokiza ko‘nglinga eng buyuk mehmon -Xudoi Taolo Vataborak tashrif buyursin.
Ko‘ngling qasri ilohiy nurlarga to‘lsin, ey odam!
Navoiyni o‘qi, angla!
20/10/2011.
Erta bilan soat 10 dan 20 daqiqa o‘tdi.
Kanada.
Obbos Bakirovning jiyanlari haqida
Andijonda mashhur kinoakter va kinorejiser Obbos Bakirovning Obidjon va Odiljon degan jiyanlari yashaydi.
Obidjon aka Bakirov O‘zbekiston xalq rassomi.G‘oyat madaniyatli, kiyinishni ham joyiga qo‘yib qo‘yguvchi, bahorda o‘riklar gullagan chog‘lar, vayo avgust oylari mast -alast shamollar o‘tloqlarda gandiraklab, momaqaymoq to‘zg‘og‘ini to‘zg‘itgan sokin osoyishta mahallar, yoki novdalardan birin ketin uzilayotgan za‘faron yaproqlar tovushini ham eshitsa bo‘ladigan kuzgi jimlik hukm surgan onlar, kech kuzgi dalalarda, quyuq tumanlar aro g‘o‘zapoya to‘playotgan odamlar siluyetini ko‘rsa, yo deylik daraxtlarni, ko‘chayu uylar tomini qalin qor bosgan tongda uyg‘onib, derazadan qishki shahar ko‘chalariga qarasa, Obidjon Bakirovda halovat degan narsa yo‘qoladi.U molübertini va romlarini furgon jigulisi yukxonasiga joylab, etyudlar ishlash uchun to‘g‘ri kelgan tamonga jo‘naydi.
Go‘zal manzaralar qarshisida hech kim Obidjon Bakirovchalik hayratga tusholmaydi va u manzaralarni Obidxon akachalik maxorat bilan o‘z etyudlarida aks etdira oladagan realist rassomlar juda kam bo‘lsa kerak.Bundan ham hayratlanarlisi, Obidjon Bakirovga o‘z tog‘asi Obbos Bakirovdan akterlik iste‘dodi ham o‘tgan.Obidxon aka davralarda mumtoz qo‘shiqlarni, ayniqsa Majnunning Layli yotgan tobutga boshini urib, yig‘lab aytgan ariyasini shu darajada kuylaydiki, siz beixtiyor o‘zingizni ulfatlar bazmida emas, teatrda o‘tirganday his eta boshlaysiz.
Obidxon akaning ukalari Odiljon Bakirov esa asli Moskvadagi qaysidir institutning yadro fizikasi fakulütetini tamomlagan.Ammo bizda yadro sanoati yo‘qligi bois bo‘lsa kerak, o‘zining sevimli xunari bezovchi rassomlik bilan shug‘illanib, halol peshona teri bilan rizqlanadilar, o‘z bola -chaqalarini boqadilar.Odiljon Bakirov ham davralarda faqat yeb -ichib, so‘ppayib o‘tiravermay, o‘z tog‘asi va o‘z akasi Obidjon Bakirov kabi yo latifa aytib yo qo‘shiq aytib davrani qizitishga o‘z xissasini qo‘shadi.Odiljon aka Uzeir Gadjibekovning "Arshi mol olan" spektaklidagi ariyalarni aytsa, haqiqiy opera qo‘shiqchisi kuylayapti deya o‘ylaysiz.
-Aaaaarshiiiiii - moooololoooooooon!deya hech qanday mikrafonsiz qoyillatib kuylaydi.
Biz Odiljon Bakirov bilan viloyat "Ma‘naviyat va ma‘rifat" bo‘limida birga ishlaganmiz.Men ishdan ketgach, bir kuni, Odiljon Bakirov mening ish stolim javonidagi qog‘oz dastalarini olib, banogox bitta she‘rimni topib olibdilar va o‘qib, yig‘lab yuboribdilar.
-Ha, nega yig‘layapsiz deyishsa, Odil aka ko‘z yoshlarini artib: -Xoldor Vulqonning o‘z onasi haqida yozgan she‘rini topib oldim.Voy, ablaaaax, shunaqa ham she‘r yozadimi odam.O‘qib, yig‘lab yubordim -degan ekanlar.Bu haqda Odiljon Bakirov keyinchalik o‘zimga ham aytgandi.
Mana shunaqa, ba‘zan kulgili jinni ketdi narsalarni yozsam, ba‘zan qayg‘uli she‘rlarni ham bitib turaman.Ammo o‘sha qayg‘uli asarlarga ham iloji boricha yorug‘lik olib kiraman.
Maqoladan murod, faqat maqtanishgina emas, balki buyuk san‘atkor Obbos Bakirov, va u insonning yaqin qarindoshlariga hos ajoyib fe‘l atvorlar haqida yaxshi so‘zlarni yozib, tarixga qoldirdim.
Balki vaqtlar kelib, bu saytlar yopilar.Ammo men ishonamanki, bu kabi maqolalarim ham izsiz ketmaydi.
Ularni muhlislar, ko‘nglida g‘ubori yo‘q yaxshi insonlar ko‘chirib olib, tarix uchun saqlab qo‘yadilar va kelajak avlodlarga yetkazadilar.
26/09/2014.
Kunduz soat 10 dan 5 daqiqa o‘tdi.
Kanada.
Navoiyning Olam ahliga xitobi
Haqiqiy shoirlar ma‘lum bir ijtimoiy siyosiy qatlamlarning, har xil zararli IZMlarning (kapitalizm, sotsializm, slavyanizm, sionizm, natsizm, kommunizm,panturkizm va x.k.)manfaatlariga xizmat qilmaydilar.
Haqiqiy ma‘nodagi shoirlar millatchilik, irqchilik kabi mayda, zararli, jirkanch kaltafaxm g‘oyalardan yuqori turib, umuminsoniy qayg‘ular bilan ijod qiladilar.
Nima uchun sharq she‘riyatining Amiri hazrati Alisher Navoiy ijodi barcha zamonlarda birday qadrlandi, e‘zozlandi, taqiqlanmadi, taxqirlanmadi?
Chunki, Alisher Navoiy ijodining badiiy adabiy geografiyasi tikonli simlar bilan chegirilmagan.
Navoiy olami koinot kabi bepoyon.
Bu bepoyonlikni anglash uchun esa, odam bolasida Navoiy yozgan g‘azallar ohangini, mazmun -mohiyatini, hikmatini anglashga qodir yuksak badiiy did, bilim, ilm, aql va nihoyat faxmu farosat kerak bo‘ladi.
Quyidagi baytga yaxshilab qarang.Hazrati Navoiy allaqanday mamlakatga yo qandaydir ijtimoiy qatlam vakillariga vayo qaysidir hukmdorga emas, butun OLAM ahliga qarata xitob qilmoqdalar.
Olam ahli, bilingizkim, ish emas dushmanlig‘,
Yor o‘lung bir-biringizg‘akim, erur yorlig‘ ish.
Navoiy hazratlari o‘zining yuqoridagi baytida butun insoniyatni dushmanlikdan tiyilib, bir -birlari bilan do‘st -qadrdon bo‘lib, ahil yashamoqqa chorlamoqdalar.
Navoiy o‘gitlariga zid ish qilayotgan xalqlar boshiga qanday kulfatlar yog‘ilganini va yog‘ilayotganini ko‘rdik va ko‘rib turibmiz.
Yana bir so‘zga diqqat bilan e‘tibor bering.
Navoiy hazratlari "Ish" degan so‘zni ishlatmoqdalar."Kor" demasdan haqiqiy chig‘atoy o‘zbek dialektida aytmoqdalar.
Chunki olamlarning mavjudligi "ISh" bilan bog‘liq.Olamlar sirli mexanik qonuniyatlarga bo‘ysungan xolda doimiy harakatda, ya‘ni IShlab turibdi.Biz ham har kuni ishga boramiz, ishdan qaytamiz.
Ishonch qozonamiz, ishlaymiz, ishtirok etamiz.
Aks holda ishsizlik degan girvatga, girdobga tortilib ketish hech gap emas.Vaholanki barcha yomonliklar, illatlar, aynan IShsizlikdan kelib chiqadi.
Ishsiz odam yalqovlanadi, nima qilishini bilmay ichadi, ichadi, oxiri oshqozoni IShdan chiqadi.Ya‘ni IShkal bo‘ladi.Mayxo‘rning, shisha g‘aribining, butilka qulining oshqozoni, bora bora boshqa muhim a‘zolari ham birin ketin IShdan chiqsa, dori -darmon yo jarroxlik yo‘li bilan dardini biroz yengillatar.Ammo aqli IShlamasachi?Bu endi, katta tezlikda ketayotgan avtomobilning tormozi IShdan chiqishiday g‘oyat xatarli.Aqli IShdan chiqqan odam jamiyatga ham o‘z aqlsizligi bilan zarar yetkaza boshlaydi.
Unga: -Ey, xayvon, sen o‘z aqlsizliging, kaltafaxmliging bilan o‘zinga o‘xshagan nodon kimsalarni ajinaday oziqtirib, tubsiz jarlik tamon yetaklab ketyapsan! -desangiz, u sizga "IShing bo‘lmasin!" deb ikki oyog‘iga bitta etikni kiyganicha, jarlik tamon ketaveradi.
Chunki uning eng muhim a‘zosi -aqli o‘z manfaatlari yo‘lida har qanday yovuzliklan qaytmaydigan IShtaxasi karnay "IShbilarmonlar" tamonidan IShdan chiqarilgan.
Aqli IShlamay qolgan u yanglig‘ kimsalarni "IShbilarmonlar" IShlatib, IShlatib, pulini bermay xaydab yuborishadi.
Navoiy hazratlari yuqoridagi baytlarida dushmanlikdan foyda yo‘q, bir birlaringiz bilan yoru do‘st bo‘lib, ahil yashanglar demoqda va bu xitobni butun olam ahliga qarata aytmoqdalar.
Urushlardan har ikki tamon zarar ko‘radi.Hatto urush oloviga bir chetdan kerosin quyib, ikki tamonni bir -biriga ustalik bilan qayrab, gij gijlab, tinkasini quritib, ularning moliga, mulkiga ega chiqishni ko‘zlaganlar ham!
Shuning uchun nafaqat biz O‘zbekistonliklar, balki olam ahli, ya‘ni Yer yuzida yashayotgan barcha xalqlar millatimizdan, irqimizdan va dinimizdan qat‘iy nazar Hazrati Alisher Navoiy hikmatlariga amal qilib, qo‘shni va boshqa barcha mamlakatlar va xalqlar bilan bir oila farzandlariday ahil -inoq, tinch -totuv yashamog‘imiz nafaqat kerak, balki zarur!
Chunki Yer sharida yashayotgan barcha insonlar Odam Atoning, Momo Havvoning farzandlaridir.Ya‘ni bir oilaning a‘zolaridir.
Demak, yer yuzida sodir bo‘layotgan qonli urushlar BIRODARKUShlikdan boshqa narsa emas!
Olam ahli, bilingizkim, ish emas dushmanlig‘,
Yor o‘lung bir-biringizg‘akim, erur yorlig‘ ish.
Pirimiz, ustozimiz Alisher Navoiy shunday ulug‘ shoir.
26/08/2014.
Kunduz soat 1 dan 5 daqiqa o‘tdi.
Kanada.
KONSERVATIV KOSMOPOLITIZM haqida
Insoniyatni o‘zaro urushlardan, qiyinchiliklardan qutqarsa faqat va faqat xalqlarning tilini, milliy va madaniy qadryatlarini, tarixini, diniy urf -odatlarini saqlagan holatda INSONIYaTni yagona umumdunyo markaziga birlashtiruvchi KONSERVATIV KOSMOPOLITIZM g‘oyasi qutqaradi.
Dunyo ulg‘aygan sari uning aqli tiniqlashmoqda.Ammo afsuski, hali ham eskicha fikrlaydigan, peshonasini qonatgan grablini qayta qayta tepalab, miyyasi po‘la bo‘layotgan kaltafaxmlar ham yetarli.
Dunyodagi o‘zini xurmat qilgan mamlakatlarga qarasangiz, ularning global hamjixatlik sari intilayotganini ko‘rasiz.
Davlat siyosati millatchilik ustiga qurilgan ayrim mamlakatlarda esa, buning aksi o‘laroq, xududiy parchalanishni kuzatish mumkin.
KONSERVATIV KOSMOPOLITIZMning yo‘liga to‘g‘anoq bo‘ladigan g‘oya ham aynan shu zararli millatchilik g‘oyasidir.Millatchilik fashizmni tug‘adi va uni sut bilan emas, inson qoni bilan oziqlantirib ulg‘aytiradi.
Eslang, panturkizm degan g‘oya sabab million million ota -bobolarimiz, bekordan bekorga qirilib ketdi.Yurt vayron bo‘lib, axoli sovodsizlashib, jamiyatimiz taraqqiyotdan uzilib qoldi.Mana hali hanuz o‘zimizga kelolmayapmiz.Kosmosga yo‘l ochgan Mirzo Ulug‘bek, Aburayxon Beruniy, Muso Al Xorazmiylar avlodlari bo‘laturib, osmonda loaqal bitta sputnigimiz ham yo‘q.
Qani, endi marhamat qilib menga aytinglarchi, mening aziz o‘zbekistonliklarim, millatchilikdan shu paytgacha kim va qaysi xalq foyda ko‘rdi?
Hech kim!
Qaytaga bu g‘oya insoniyat boshiga hamisha kulfatlar yog‘dirdi va yog‘dirmoqda.
Insoniyat ko‘zi o‘ngida xududiy parchalanishga yuz tutgan Ukraina bunga yaqqol misol.
Men KONSERVATIV KOSMOPOLITIZM tarafdori o‘laroq, Davlat konstitutsiyasida belgilab qo‘yilgan DAVLAT TILI haqidagi qonunni qattiq hurmat qilaman.Mamlakatda millatlararo so‘zlashuv vositasi bo‘lishga loyiq til davlat tili deya e‘lon qilinishi va o‘zaro munosabat va xujjat ishlari o‘sha tilda yuritilishi, va eng ASOSIYSI, U QONUNGA mamlakat Prezidentidan tortib, oddiy fuqarogacha qat‘iy AMAL qilinishining yomon joyi yo‘q.
Ammo, o‘sha mamlakat xududida yashayotgan xalqlarga o‘z tillarida so‘zlashmoqni taqiqlab qo‘yish zo‘ravonlik, ta‘qib, ya‘ni siyosat tili bilan aytilsa, DISKRMINATsIYa xisoblanadi.
Diskrminatsiya, ya‘ni zo‘ravonlik o‘z navbatida o‘sha etnik guruxlar orasida norozoliklarni keltirib chiqaradi.
Noroziliklar sekin asta o‘sib, isyonga va hatto bo‘lginchilikka, separatizmga, xududiy noyaxlitlikka, janjallarga, va alalaoqibat, fuqarolar, keyinroq esa mamlakatlararo qonli urushlarga sabab bo‘ladi.
Ko‘rayapsizlarmi, millatchilik degan maxdud, biqiq, xudbin g‘oyaning zararli oqibatlarini?
Bugun Ukraina shaharlari vayron bo‘lmoqda, iqtisodiyoti cho‘kmoqda.
Vaxolanki, bu hali boshlanishi, holvasi.Ukraina armiyasi fuqarolar urushi ketayotgan shaharlarni qo‘lga kiritgan taqdirda ham, urush hali beri to‘xtamaydi.Qaytaga zafarlardan ilhomlangan Ukraina xarbiy qo‘shinlari, qachondir albatta Qirimni ham qaytarib olishga harakat qiladi.
Bu aniq.
Ikki mamlakat o‘rtasida ayovsiz urush boshlansa, u yerlarda qanaqa holat yuzaga kelishini, qancha odam qirilib ketishini, shaharlar yer bilan yak son bo‘lishini va millionlab aholi qochqinlarga aylanib, begunox, beayb bolalar o‘z uylarida emas, palatkalarda yashashlarini tasavvur qiling?
Bu fojiani to‘la his etmoq uchun ularning o‘rniga o‘zingizni, oila a‘zolaringizni qo‘yib tasavvur qilmog‘ingiz kerak bo‘ladi.
Ammo Siz o‘zingizni, o‘z oilangiz a‘zolarini bir lahza bo‘lsin ularning o‘rniga qo‘yib, tasavvur etish tugul bu haqda hatto o‘ylashga ham qo‘rqasiz.
Ukrain millatchilarining rus tilida so‘zlashni taqiqlab qo‘yganlari Ukraina xududida, ayniqsa Qrimda yashayotgan ruslarga qo‘l keldi, ayni muddao bo‘ldi, aynan o‘sha xato Qrimni Rossiya Federatsiyasi safiga qo‘shish uchun imkon yaratib berdi.
Albatta, men ruslarning ham ukrainlarning ham ichki ishlariga aralashmoqchi emasman.Bu muammolarni ularning o‘zlari, iloji bo‘lsa, siyosiy muzokara yo‘li bilan xal qilmoqlari kerak.
Men faqat bu fojialardan xulosa chiqarib, o‘z xalqimni yuz berishi mumkin bo‘lgan shu kabi xatarlardan ogoxlantirmoqchiman halos.
Chunki, birgina xatoni deb Ukraina o‘z fuqarolarining noroziligiga uchradi va kutilmaganda Qrimdan ayrildi.
Maqoladan maqsadim shuki, bu kechayotgan siyosiy voqealar o‘zbek millatchilariga ham dars bo‘lsin, ular bu fojealarga qarab saboqlarini pishitsinlar, ko‘zlarini ochsinlar.
Millatchilik degan g‘oya qanday ayanchli oqibatlarga olib kelishini anglasinlar.
Men ham og‘zimga tolqon solib, indamay yuraversam bo‘lardi.Ammo men o‘zim tug‘ilib, o‘sgan, tuz yeb, ulg‘aygan yurtimni O‘ZBEKISTONIMNI erta indin Ukrainaday mayda bo‘laklarga bo‘linib ketishini, parchalanishini, ota buvalarimiz barpo qilib ketgan muazzam shaharlarimiz vayron bo‘lishini istamayman.
Davolagandan ko‘ra simptomlarini aniqlab,tashxis qo‘yib, gazak oldirmay, boshlanayotgan kasallikning oldini olgan afzalroq.
Aynan til diskrminatsiyasi sabab Gruziya ham Abxaziya va Osetiya xududlaridan ayrilganini eslab qo‘ymoq biz uchun foydadan holi emas.
Ya‘ni ular yo‘l qo‘ygan xatolarni biz takrorlamaylik demoqdaman.
Qisqasi, nafaqat muayyan bir mamlakat, balki butun DUNYo bo‘ylab xalqlarning o‘zaro totuvligini ta‘minlashda aynan KONSERVATIV KOSMOPOLITIZM g‘oyasi qo‘l keladi.Konservativ Kosmopolitizm xalqlarning e‘tiqodini, milliy urf odatlarini,tarixini, milliy madaniyatini kamsitmagan, oyoq osti qilmagan, saqlagan holatda INSONIYaTni yagona markazga, xududga birlashtiradi, odamzod tinkasini quritgan qonli qirg‘inlarga, urushlarga barham beradi.
Boshqa g‘oyalar hammasi insoniyatni oxir bir kun boshi berk ko‘chaga olib kiradi va xarob qiladi.
Millatchilik dunyo xalqlarini bir birlaridan uzoqlashtiradi, birini boshqasiga dushman qiladi, o‘zaro urishtiradi, qiradi, o‘ldiradi.
Kosmopolitzm esa SPORT bilan jahon xalqlarini millatidan, dinidan, irqidan qat‘iy nazar birlashtiradi, do‘stlashtiradi.Ha, ha, sport aynan KOSMOPOLITIZM goyasiga asoslangan jamiyat tarmog‘idir.
Lekin biz bugun yalong‘och kosmopolitizmni Konservatizm bilan kiyintirmog‘imiz, uni modernizatsiyalamog‘imiz, ya‘ni bugungi hayotimizga moslamog‘imiz, va undan global dunyo boshqaruvida keng foydalanmog‘imiz kerak.Insoniyatning o‘zaro urushlardan, qonli qirg‘in barotlardan qutilishi borasida bundan boshqa to‘g‘ri yo‘li qolmadi.
Millatchilik xuddi oilada ikki yoki uch farzand o‘zaro til biriktirib, boshqa aka ukalariga nisbatan g‘ayur kayfiyatda yurgan kimsalar kabi odamning ensasini qotiradi va hatto kulgisini qistaydi.
Axir insoniyat ham o‘z muammolari bilan oddiy bir oilaning ulkan masshtablardagi ko‘rinishiku.
O‘z oilangizda farzandlaringiz shunday bo‘lginchilik yo‘lini tutsa, xovlini bo‘laklarga bo‘lib, tikonli sim bilan o‘rab olsalar, boz ustiga xudud talashib urushsalar, bir birlarini ketmon bilan chopib o‘ldirsalar yaxshimi?
Siz shunga qanday qaraysiz?Xursand bo‘lasizmi?Aksincha, xafa bo‘lasiz, ularga ahil yashash to‘g‘risida soatlab nasixat qilasiz.Tikonli simlarni olib tashlaysiz.
Shunday ekan, o‘zingiz ham Dunyo deb atalgan ulkan oilada millatchilik, bo‘lginchilik kabi zararli xudbin odatlaringizni yig‘ishtiring.
Xalqlar nega, nimani talashib urushmoqdalar?
Xudud talashib, chegara talashib urushmoqdalar!
Shunday ekan, o‘sha talashilayotgan narsani olib qo‘y, yo‘q qil!Xuddi qarg‘alar va yirtqichlar talayotgan xayvon tanasini olib, chuqur qazilgan xandakka ko‘mib tashlaganday.
Chegarayu qurol aslaxalardan, ortiqcha xarajatu ovoragarchiliklardan ongli ravishda halos bo‘l!
Yer sharida bir biringni o‘ldirmay, Xudo bergan hayotingni zaxarga, zaqqumga bo‘kritmay, maza qilib, yengil, behavotir, ozod va xotirjam yashasang bo‘lmaydimi, ey nodon inson!
17/07/2014.
Kunduz soat 11 dan 16 daqiqa o‘tdi.
Kanada.
ShIROQ so‘zining ma‘nosi nima?
Okeanlar ortida egniga yo‘lbars terisiday yo‘l -yo‘l chopon, boshiga Muqaddas Ka‘batulloni eslatguvchi do‘ppi kiyib yuradigan O‘zbek degan bir xalq bor.Men u xalqni jonimdan ham yaxshi ko‘raman va uni deb shu yoqlarga kelib qolganman.Meni bu xalqning oddiy kundalik iste‘moldagi so‘zlari hayratga soladi.Gaplarim isbotli bo‘lishi uchun misol: Qashqadaryoning olis qishloqlarida, deylik Chiroqchida vayoki Xorazm vohasi yo Toshkentda, Samarqand yo Namanganda, Buhoroning G‘ijduvonida yoki Farg‘ona vodiysidagi Oltinko‘lning Maslaxat qishlog‘ida odamlar birday "Qurbiyatim yetsa", "Qurbi yetmapti" degan so‘zlarni o‘zaro suhbatlarda deyarli har doim ishlatadi.Xo‘sh, "Qurb" degan so‘zning ma‘nosi nima?Qurb degani "yaqin" deganidir.Taqriban degan so‘zni eshitganmisiz?Xuddi shu kabi.Qarilik degani ham shu so‘zga aloqador.Yoshi bir joyga borib, Xudoning dargoxiga yaqinlashib qoldi degan ma‘noda.Qabr ham shu so‘zga shaklan va mazmunan o‘zakdosh, hamohang.Qurb kalimasiga o‘zakdosh Qubro so‘zining ma‘nosi ham Xudoga yaqin bo‘lmoq, zohiran va botinan, ya‘ni jisman va ruhan tozalanib, nafsini tiyib, gunoxu ma‘siyatlardan tiyilib, zikri sano, raqsi Samo‘ bilan tariqat zinalaridan yuksalmoq, hamda HAQqa, Xudoga yetishish, Arshi A‘loda nuri ilohiyga qorishib, singib ketmoqdir."Qo‘rquv" kalimasi ham "Qurb" dan olingan.Ya‘ni odam boymi gadoymi, qarib -qartaygan sari umri poyoniga yetayotganini sezib, Xudoning qahridan qo‘rqa boshlaydi.(Bosh chanog‘i to‘pon, arra qipig‘i bilan to‘lmagan bo‘lsa, aqli ishlasa, albatta)."Qur" so‘zi ham.Quruqlik, qurish orqali zavol topishga, halokatga yaqin kelishga ishora.Tengqur -bir birlariga yosh jixatidan yaqinlik.
Ko‘rayapsizmi, ba‘zilarning nazariga kirmaydigan kamtarin, ammo donishmand xalqimiz oddiy suhbatlarida qanday hikmatli so‘zlardan foydalanishini?
Yoshligimda Kuyganyordagi beton zavodida bezovchi rassom bo‘lib ishlardim.Ishdan tashqari paytlar buyurtmalar bo‘yicha odamlarning xususiy uylarida bo‘yoqchilik qilib yurib, besh -to‘rt so‘m pul topardim.U zamonlar haqida kitob yozsam borku, o‘qib, yo ho‘ng -ho‘ng yig‘larittingiz yo kulib qotarittingiz.
Hullas, bir kolxoz raisining uyida lesaga chiqvolib, shiftga moybo‘yoq bilan qandilosti(Podlyustra), islimi naqsh ishlayotgandim.Shunda raisning xotini harakatlarimni zavq bilan kuzatganicha men bilan suhbatlasharkan, suhbat orasida u ayol "Yuragimda naqshim bor, uka" dedi.Men bu gapga e‘tibor bermagan ekanman o‘shanda.Endi bilsam, raisning xotini qalbdagi Haqqa bo‘lgan IShQ naqshini aytgan ekan.Kim biladi, o‘shanda u ayol Hazrati Bahouddin Naqshbandning "Naqshibandiya" tariqatida bo‘lganu, xudosiz jamiyat zug‘umidan cho‘chib, bu haqda ochiq aytolmagandir.Shularni o‘ylab, hamon hayratlanaman.Ma‘lumki, hali O‘rta Osiyoga Islom dini kirib kelmagan chog‘lar xalqimiz og‘zaki ijodida "Shiroq" degan mashxur afsona paydo bo‘lgan.Shiroqning ma‘nosi nima desangiz, kap -katta odamlar ham uzoq o‘yga botadilar.Qisqasi, "Shiroq" degani qalb ko‘zi bilan ko‘ra olish deganidir.Navoiyni eslang.Hazrati Navoiy o‘zining mashxur bir g‘azalida:
Ashraqat min aksi shamsil ka‘si anvoril Xudo,
Yoor aksin mayda ko‘r deb, joomdin chiqdiy sado.
deydilar va "Ashraqat" -shiroq -qalb ko‘zi degan so‘zni ishlatadilar.
Ma‘nosi- Xudo jamolining nuri quyoshday aks etib, qalb ko‘zini qamashtiradi va "Yor aksi, ya‘ni Xudoning Jamoli HAQQA bo‘lgan IShQ sharobida, VAXDAT mayida jilva qilmoqda! -deya JOMdan -QALBdan, ishq bodasi to‘la VUJUDdan sado eshitilmoqda" deydilar.
Demak, "Shiroq" afsonasini yaratgan xalqimiz hikmatlari o‘sha zamonlarda ham Xudo bandalariga yuborgan to‘rt muqaddas kitobning, tasavvuf, tariqat, g‘ayb ilmining hikmatlariga hamohang bo‘lgan ekanda?Demak, Shiroqning ismi g‘ayb ilmi bilan, quds, sir bilan bog‘liq ekanda?Sir tasavvuf ilmida Xufya deb ataladi.Ya‘ni zikri sanoning ikki xil turi mavjud.Biri jaxriya -Xudoni ovoz chiqarib vasf etmoq, ikkinchisi esa, ovozsiz ichida zikr aytmoq.Modomiki, "Shiroq" so‘zida ilmi g‘ayb, ilmi iloh mazmuni yashirin ekan, demak "Sharq" va "Mashriq" kalimalarida ham buyuk hikmatlar bo‘lishi kerak.
Ey, mening egniga yo‘lbars terisiday yo‘l -yo‘l chopon, boshiga Ka‘batulloni eslatadigan do‘ppi kiyib yurguvchi kamtarin va donishmand xalqim! Menga bergan ta‘lim - tarbiya, non -tuzinga rozi bo‘l.Siyosatda ham, adabiyotda ham qo‘limdan kelganini qildim va qilmoqdaman, Xudo yashatsa yana qilaman.Xudoga shukr, o‘zga tillarda o‘zlaridan o‘zdiribroq asarlar yozdim, O‘zbekning qo‘lidan insoniyatni hayratga sola oladigan ishlar kelishini dunyo ko‘zi o‘ngida yana bir bor isbotladim.Issiq jon, mabodo o‘lganimni eshitsang, taxorat olib,choponingni va do‘ppingni kiyib, janozamga kel!Mening kiyib yuray desam, boshimga loyiq do‘ppim, yo‘lbars terisiday yo‘l -yo‘l choponim yo‘q.
Sening Ka‘batulloga o‘xshaydigan do‘pping Dini Islom kelmasdan ham avval borligi, xoki tuproqlarni kimyo qilgan, barakotidan bosgan qadamida bog‘u bo‘stonlar paydo bo‘lgan avliyolaring, Ismoil Buxoriylaring, adolatli, yengilmas Amir Temurlaring meni hayratlantiradi.
Xalqim, nima bo‘lganda ham do‘pping bilan choponingni hech qachon yechib, uloqtirma!
Alisher Navoiy, Abdulla Qodiriylar kabi til va milliy madaniyatimizni omonatday avlodlardan avlodlarga yetkaz!
5 iyul, 2014 yil.
Kunduz soat 11 dan 54 daqiqa o‘tdi.
Kanada.
Vatangadolar haqida
Vatanda bevatan bo‘ldim, Go‘rimda bekafan bo‘ldim... (Erkin Vohidovning Mustaqillik zamonlarida yozgan g‘azalidan)
Xudoi Taolo hazrati Odamni va Momo Havvoni yaratgach, xayvonotu nabototni va parrandayu darrandalarni, hasharotu qurt -qumursqani, baliqlarni va boshqa narsalarni ham barpo qildi.
Parvardigori Olam u narsalarni faqat Odam Ota va Momo Havvo zerikib, ulovsiz yo och qolmasligi uchungina yaratmadi.Balki ularni ibrat uchun ham yaratdi.Bizni qamrab olgan bu tabiat aslida ENG OLIY DORILFUNUN, BUYuK IShORA, IBRATGOHdir.
Ibratdan esa O‘RNAK olinadi. "O‘rnak" so‘zi O‘RGANISh ma‘nosini anglatadi.Xo‘sh, bu tabiatning nimasidan o‘rnak olamiz, nimani o‘rganamiz?
Bu BUYuK ALIFBONING birinchi "A" harfi fasllar xisoblanadi.
Inson tug‘iladi va uning hayotida ko‘klam boshlanadi.Keyin bahor, ya‘ni yoshlik, o‘smirlik.So‘ng o‘spirinlik, navqironlik, mo‘ysafedlik, qarilik va nihoyat inson bolasi doim qochib berkinib, chap berib yuradigani, hatto Jannatga kirishni istasada, shoshilmaydigan bosqichi - O‘LIM qo‘lida chalg‘isi bilan uni quvib yetadi va oyog‘idan bug‘doyday o‘rib, yiqitadi.
Xuddi fasllar inson yo‘llariga avval bahoriy gullarni poyondoz qilgani, yoz oftobida toblagani, kuz chog‘i hosilga yetkizgani va oxiri qish kelib, uning yo‘llariga qordan oppoq kafan to‘shab, ogoxlantirgani va bu jarayonni, IBRATNI, har yili takrorlagani kabi.
Xuddi tong otib, kun yorishib, quyosh botib, borliq zulmatga cho‘mishiday.
Hatto Xudoi Taolo bizga tabiat imo ishorasi bilan Yer sayyorasining yumaloqligini ham IBTIDOIYYaTdayoq aytgan, ammo biz buni anglamaganmiz, tushunmaganmiz, ikkichi o‘quvchiday yaxshi o‘qimaganmiz.Xudo esa har yomg‘irdan keyin bizga yetti xil rangda kamalakni osmonlarga to‘ldirib ko‘rsatdi, aytdi, aytdiya, ammo biz uquvsiz o‘quvchilar shu oddiy darsni ham ko‘ngildagiday o‘zlashtirolmay, Yerni yumaloq degan olimlarni o‘ldiraverdik, vaxshiylarcha qatl qilaverdik.
Birontasi aytmadiki, ey odamlar, kamalak nega to‘g‘ri shaklda emas?! Ne uchun to‘rtburchak emas?!Nega u egri va yoysimon?! - demadi.
Keyin Yerning yumaloqligi kashfiyotga aylantirildi.Aslida dunyo fani bilgan narsalar kashfiyot emas, balki Xudo IBRAT uchun yaratib qo‘ygan xilqatlar halos, ya‘ni fan anglab yetgunga qadar ham u narsalar mavjud edi.
Endi shaloq kursilaringa o‘rnashibroq o‘tirib olinglar.Negaki, maqolaning kulüminatsion cho‘qqisiga chiqib ketyapmiz.Buyog‘iga endi vatangadolar haqida gap boradi.
Ma‘lumingizkim, kuz kelishi bilanoq qushlar gala -gala bo‘lib issiq o‘lkalarga otlanadilar.Nega?Shunday xatarli safarga chiqqandan ko‘ra, tomlarning bo‘g‘otida qishlaydigan chumchuq, misilchalar kabi bir joyda yashasalar bo‘miymakan?
Yo‘q, ular har yili bola chaqasini ortidan ergashtirib, gala -gala bo‘lib, osmonga ko‘tariladilar va okeanlar ustidan oylab, tinimsiz qanot qoqib uchib, bulutlarga yondosh parvoz qiladilar.
Nega?
Sababi, qushlar Xudoning buyrug‘ini bajarib, INSONIYaTGA jonli ibrat vazifasini o‘taydilar.Ular INSONning vatani tikonli simlar bilan o‘ralgan muayyan xudud emas, balki butun YeR shari INSONIYaTNING umumiy, yagona uyi, VATANI ekaniga jonli ishora qiladilar.
Qushlarni chegarachilar otib tushirolmaydilar.Aksincha, chegaradagi minorada turgan qurolli soldat ham janublarga uchib ketayotgan turnalar faryodiga quloq tutadi, bosh kiyimini havoda silkitib, ular bilan hayrlashadi.Janubga uchguvchi qushlarning pasporti yo‘q, ularga vizaning ham, chegaraning ham, bojxonaning ham ahamiyati yo‘q.Ular okeanlar ustidan oylab tinimsiz uchib, INSONIYaTNI chegarasiz, YaGONA YeR ShARIda urush, qon to‘kishlarni to‘xtatib,bir oila a‘zolaridan ahil -inoq, tinch -totuv hamda ozod yashashga so‘zsiz, sadosiz chorlaydilar.
Buni faqat aqli sog‘lom odamlargina anglab yetadilar halos.Er shari odamning bu dunyodagi umumiy qo‘nalg‘asi ekanini, inson bolasi bu o‘tkinchi dunyo qo‘nalg‘asiga vaqtinchalik QO‘NOQ ekanini aqli zaif kimsalar, tabiiyki, anglolmay qiynaladilar.
Umr kuzi kelsa, Yer sharida istiqomat qilayotgan hamma insonlar, shomi gadomi, majbuuuur umr bo‘yi avaylab asragan sevimli jasadlarini xuddi eski kiyimday qabr otli garderobga yechib, U DUNYoga ravona bo‘ladilar.
Ammo ularni Yaratgan Parvardigori olam MAXShAR kuni yana jasad kiydirib, qilmishlariga qarab, O‘ZI BIRu qolgan narsalar IKKI bo‘lgani kabi odamlarni ikki toifaga ajratadi.Undan keyingi jarayonlar haqida o‘zlaringiz juda yaxshi bilasizlar.
Maqola so‘ngida men bir narsani aloxida ta‘kidlamoqchiman.
INSON, ya‘ni ODAM ATO va uning YeR sayyorasi ustida vaqtincha yashayotgan barcha avlodlari JANNAT deb atalgan o‘z VATANidan quvilgan MIGRANTlardir, Musofirlardir, Muhojirlardir.
Ya‘ni bu dunyoda Vatangado bo‘lmagan bironta INSONning o‘zi yo‘q.
Tilida XALQni laqillatib, Xudo deydigan, Xudoning buyruqlarini bajarish tugul, teskarisini qilib, xushini yo‘qotgunicha piyova, aroq ichadigan, ibodat vaqtida sasib uxlaydigan, ovqatni cho‘chqaday chapillatib yeb, ROZIQUL ARShIL AZIMga shukr aytmaydigan, yog‘li ko‘zlarini maishatning shilimshiq pardasi bosgan tiplar, Xudoning va u dunyoning borligiga qaro va lahatday qorong‘u, o‘lik qalblarining tub tubidan shubha bilan qaraydigan kaltafaxmlar, aroqni ichib -ichib, "Xudoyo, kechirgin" deya masjidning yo sinagoganing vayo cherkovning tomida uxlaydigan xodyachiy anekdotlar va skotinalargina bunday tushunchadan mosuvodirlar.
3 iyulü, 2014 yil.
Kunduz soat 11 dan 23 daqiqa o‘tdi.
Kanada.
Investitsiya haqida yozilgan dunyodagi eng qiziqarli maqola
Andijonda Muhammadali boy(Mamatalivoy) degan odam o‘tgan.Bir kuni Muhammadali boy tushlik payti dam olayotgan dexqonlar bilan sarrin shamol shashtidagi tollar soyasida suhbatlashib o‘tirarkan, beixtiyor; - oh, bu huzurbaxsh shabbodalar jonning rohati - da! -deb yuboribdi.Shunda hazilkashroq dexqonlardan biri: -Mamatalivoy, shamolni sotamiz, olasizmi? -debdi.Muhammadaliboy bir zum o‘ylanib turarkan: -Rostdan aytayapsizlarmi? -deya so‘rabdi, ishonqiramay.Boyning bu savolini kutmagan dexqonlar ham bir laxza o‘ylanib turarak, bir -birlariga ma‘noli qarab olarkanlar, ulardan biri: - Behazil, biz shamolni sotmoqchimiz-debdi qat‘iy, voqea nima bilan tugar ekan deya qiziqib. Muhammadali boy bo‘lsa, dexqonlarning badtar ensasini qotirib: -Mayli unda, lekin pulim yetarmikin? Necha pulga sotmoqchisizlar o‘zi shamolni? -debdi.Dexqonlar boyning tom -pomi ketib qolganga o‘xshaydi deya o‘ylab, yana bir -birlariga sirli qarab olarkanlar, ulardan biri, g‘oyat ehtiyotkorlik bilan muayyan narxni aytibdi. -Ha, shamol jonvor unchalik qimmat emas ekanku.Arzongina ekan, sotib olganim bo‘lsin -debdi Muhammadali boy kissasidan oltin tanga to‘la xaltachani olarkan.Keyin oltin tangalarni shoshilmay sanab, dexqonlardan birining qo‘liga tutqazibdida,bor baraka qilibdi.Dexqonlar o‘z ko‘zlariga o‘zlari ishonmay, hayratdan angrayib qolibdilar.Keyin oltin tangalarni o‘zaro bo‘lishib olibdilarda, mamnun iljayishib, Muhammadaliboyni kalaka qilganday: - Shamol endi sizniki bo‘ldi, boy, muborak bo‘lsin -deyishibdi.-Xo‘p mayli unda, men endi boraqolay -debdi Muhammadali boy o‘rnidan turib, otiga minarkan.Keyin qirdan oxista qiyalab, ilonizi yo‘ldan jo‘nab ketibdi. Oradan oylar o‘tib, kuz kelibdi.Dexqonlar daladagi yil o‘n ikki oy mehnat qilib yetishtirgan hosilni yig‘ishtirib, sholilarini yanchib, xirmonlarda donni shamolga otib shopira boshlabdilar.Bir mahal qarasalar, uzoqda aravalar karvoni ko‘rinibdi.Karvonning oldida Muhammadaliboy savlat to‘kib kelayotgan emish.Boy xirmonlarga yaqin kelgach, dexqonlar: -Ha, boy, yo‘l bo‘lsin? -deyishibdi hayron bo‘lib.Muhammadali boy bo‘lsa: -Kelayapmiz, sizlar don shopirayotgan shamolimizning haqini undirgani -debdi. Bu gapni eshitib, dexqonlar qo‘llarida kuraklari bilan hayratdan dong qotib qolgan ekanlar.Men bu rivoyat bilan nima demoqchi bo‘layotganimni balki sezmayotgan chiqarsiz.Demoqchimanki, mamlakat iqtisodiyotini rivojlantirish uchun davlatimiz rahbarlari ham o‘sha sodda dexqonlar kabi dunyo boylariga shamol sotmasinlar.Negaki, vaqt o‘tib, u shamolning haqini foyizi bilan qaytarishga to‘g‘ri keladi.Mamlakat iqtisodiyotini rivojlantirish bugungi kunda yangi zamonaviy texnologiyani, innovatsiyani talab qiladi.Innovatsion texnologiyani joriy qilish katta mablag‘larsiz amalga oshirilmaydi.Bu loyihalarni amalga oshirish uchun mablag‘larni tabiiyki, chet el investorlarigina yotqizishlari mumkin.Ammo investorlarga ular mablag‘ yotqizadigan mintaqalardagi siyosiy barqarorlik qanchalik muhim bo‘lsa, o‘sha mamlakatlarning davlat soliqlariga tortish sistemasidagi foyiz darajasi ham o‘ta ahamiyatlidir.Shuningdek ular yirik loyihalarni moliyalayotgan xududlarda, jamiyatlardagi mavjud korruptsiya va byurokratiyadan ham olovdan qo‘rqqanday qo‘rqadilar, xadiksiraydilar.Mening bir odatim bor.Bog‘imizga pitsaning qutisini qo‘yib, unga don dun, non uvoqlarini sochib qo‘yamanda, u donlarni yeyayotgan qushlarni oynadan kuzatib, jimgina zavqlanaman.Bu mening qiziqarli mashg‘ulotlarimdan biri desam ham bo‘ladi.Agar men don sochmasam, tabiiyki, u joyga qushlar uchib kelmaydi.Ya‘ni qushlarni bog‘imizga manfaat, balki extiyoj boshlab keladi.Men u qushlarni tekinxo‘r demayman.Negaki, ular men sochgan donni yeb, o‘z harakatlari bilan mening qalbimga quvonch bag‘ishlaydilar, sayrab, kayfiyatimni sozlaydilar.Kim biladi, balki ular o‘z tillarida duo ham qilarlar.Xuddi shuningdek, davlat iqtisodiyotini rivojlantirish uchun, mamlakatni industriyalash, qishloq va xalq xo‘jaligini, sog‘liqni saqlash hamda maorif sistemasini innovatsiyalash, infrastrutkrani yaxshilash uchun chet ellardagi sarmoyador investrlarni jalb qilmog‘imiz kerak bo‘ladi.Investorlarni ham aynan qushlar kabi mamlakatimizga sarmoya ortdirish ilinji, manfaat, extiyoj yetaklab keladi.Xo‘sh, bizda investorlarni chorlash uchun sochadigan donimiz bormi? Bor albatta.Bu chet ellik investrlarga o‘z bizneslarini yuritish uchun yetarli sharoit yaratishimiz, eng avvalo jamiyatimizda korruptsiya va byurokratizm ildizlarini quritmog‘imiz darkor. Undan ham zaruri, nafsimizni bir necha yillarga tiyib, qantarib, qanoat qilib, mamlakatda tadbirkorlarni, chet el investorlarini davlat solig‘idan butunlay ozod qilmasakda, soliq to‘lov foyizi darajasini minimal darajada paslatishimizga to‘g‘ri keladi.Shunday qilinsa, O‘zbekistonimizga chet el investitsiyasi daryoday oqib keladi.Kooruptsiya, byurokratiya avj olgan nosog‘lom jamiyatlarga sarmoya yotqizgan investorlar bir kunda topgan tutganidan ajrab, yiqqan terganidan mosuvo bo‘lib yalong‘och qolmaydilar albatta.Ular ham axmoq emas demoqchiman.Ular sarmoya yotqizayotgan loyixalarni o‘sha mamlakat oltin fondiga qarab, ma‘lum shartlar asosida imzolaydilar.Ya‘ni, biron kor hol yuz berib, ularning sarmoyalari barbod bo‘lsa, shartnomada ko‘rsatilgan mablag‘larni foyizi bilan o‘sha mamlakat oltin fondidan sud orqali qurtdek undirib oladilar.Shuning uchun bu sohada g‘oyat extiyotkorlikminan, xushyorlikminan ish yuritmoq darkorki, "investorlar sarmoya yotqizmag‘da!" deya ortiqcha quvonmoq va yotqizilgan moliya, qarzlar evaziga mamlakat iqtisodiyotini oyoqqa turgizib, ko‘pib -shishib, qahramon bo‘p, akkeng chokir kalamish botir deya ko‘ksiga mushtlashga ham shoshilmaslik kerak.Chunki, hukmdorlar harchand urinmasinlar, o‘z ishtaxa istaklariga qarshi albatta bir kuni tarix saxnasidan ketadilar, yo‘qoladilar, yitadilar.Eng yomoni, ular bir paytlar olgan kreditlarni foyizi bilan qaytarish, kelajak avlodlar gardaniga ilinadi.Ana o‘sha avlod noto‘g‘ri moliyaviy siyosat yurgizgan o‘tmishdagi hukmdorlarning yetti pushtini bolaxonador qilib "o‘qiydilar", chuchundingizmi, vvot.Siz endi Yevropaga, yo‘q, yaxshisi, Gretsiyaga bir qaranga.Keyin Ukrainaga qaraysiz.U mamlakatlarning iqtisodiyotiga nima jin urdi?Oyting g‘ona.Ular yuqorida biz aytgan dexqonlar kabi shamolni pulladilar.Ha, ha, aynan shunday.Gretsiya qachonlardir Germaniyadan olgan qarzlarini foyizi bilan to‘lolmay shu ahvolga tushdi.Ukrainanichi?Ukraina Rossiya Gazpromidan shu qadar katta qarzga botganki, bugun Yevrosoyuz hamda Amerika Qo‘shma Shtatlari Ukrainaga yebketar yordamini ko‘rsatishga ham o‘ylanib turibdi.Agar ular Ukrainaga milliardlab moliyaviy ko‘mak bergan taqdirlarida ham, u pullar Ukraina banklariga kelib tushishi bilanoq, Rossiya berilgan qarzlarga to‘lov -tovon tariqasida olib qo‘yadi.Qarzdorlik Ukrainada yashayotgan xalqlarning turmush darajasini keskin pastlatib yubordi, va bu jarayon turli referendumlar yordamida Qrimning Ukrainadan ajrab, Rossiya tarkibiga qo‘shilib ketishiga sabab bo‘ldi, oqibatda esa, Ukraina xududiy yaxlitligiga putur yetmoqda va u mamlakat butun dunyo ko‘z oldida bahorda erigan daryo muzlari kabi birin ketin, katta kichik bo‘laklarga bo‘linmoqda,parchalanmoqda.Ukraina xududiy yaxlitligining halokatga yuz tutishiga jilov -jabduqsiz radikal millatchilik ham sabab bo‘ldiki, radikal millatchilarning boshqa xalqlarning tillariga bosim o‘tkazishi bo‘lginchilar uchun tayyor siyosiy dastakka aylandi va ular bu dastakdan g‘oyat ustalik bilan, san‘at darajasida unumli foydalanmoqdalar.Buni ko‘rib, aqli biroz peshlangan radikal millatchilar bundan keyin boshqa xalqlarning tillariga daxl qilmaslikka va‘da bermoqdalar.Ammo endi kech.Poyezd ketib bo‘ldi.O‘zbek millatchilari ham bu ayanchli siyosiy voqealardan yetarli xulosa chiqarmoqlari, ko‘zlarini kattaroq ochib, g‘aflat uyqusidan uyg‘onmoqlari joizdir.Agar biz O‘zbekistonliklar taraqqiy istar ekanmiz, mahalliychilik, millatchilik, irqchilik kabi iflos, jirkanch illatlarni uzoqroqqa uloqtirib, umuminsoniy g‘oyalar asosida yashashga odatlanmog‘imiz, mamalakatimiz iqtisodiyotiga yotqizilgan chet el investitsiyalarini yebto‘ymas, ochofat kalxatlar o‘rtasida zimdan talon taroj, xomtalash qilinishiga yo‘l qo‘ymasligimiz kerak.Bilaks, vaqtiki xirmonda don shopirayotib, uzoqdan son -sanoqsz aravalar karvoniga va karvon oldida savlat to‘kib kelayotgan investorlarga ko‘zimiz tushadi va bir paytlar arzon garov, qoqi bahosida pullangan shamol haqi yodimizga tushib, qo‘llarimizda kuraklar bilan hayrat ichra dong qotib qolmog‘imiz hech gap emas.Yomoni shuki, shamol haqi don qolmagan taqdirda mamlakat territoriyasining bo‘laklari bilan to‘lanishiga ham to‘g‘ri kelib qolishi mumkin. O‘zbekistonimizni bunday yomon voqea va xodisalardan Xudoning o‘zi asrasin!
12 may, 2014 yil.
Kunduz soat 12 dan 21 daqiqa o‘tdi.
Kanada.
Amir Temur nega bir umr yengilmadi?
Sababi, Sohibqiron Amir Temur o‘z tuzuklarida o‘zi yozganiday, aslzoda sayidlarning hurmatini joyiga qo‘ydi, ularning nazaridan qolmaslikka harakat qilib yashadi.Bu birinchidan.Ikkinchidan, Amir Temur barchaga qo‘lidan kelganicha yaxshilik qildi, nomardlik yo‘lini tutmadi, halol yashadi.Ammo tuz yeb, tuzdonga tuflaydigan nomard kimsalar Amir Temur yaxshiliklariga yomonlik bilan javob qaytardilar va alaloqibat Xudoning qahriga giriftor bo‘lib, o‘z oyog‘idan yitdilar, tiriklik saxnasini xoru zorlik bilan tark etdilar.Gaplarimiz asosli bo‘lishi uchun tarixiy faktlarga murojaat etamiz.
Ma‘lumki, 1377 yili Amir Temur Mo‘g‘ilistonga xarbiy yurish qiladi va o‘sha yili To‘xtamishga lashkar va xarbiy siloxlar bilan katta yordam ko‘rsatadi. To‘xtamish aynan Amir Temurning yordami bilan, ya‘ni tavsiyasiga binoan oq kiygizga o‘tqazilib,"Oq o‘rda"ga xon etib tayinlanadi.To‘xtamish taxtini mustaxkamlab, xarbiy quvvatga kirib borarkan, sekin asta o‘zidan ketadi va ustozining yuziga oyoq qo‘yib, nazardan qolgan yaramas shogird kabi Amir Temur taxtiga ko‘z olaytirib, unga zimdan qilich qayray boshlaydi.
Amir Temur o‘z yurtidan uzoqlarda xarbiy yurishlar, jangu jadallar bilan band paytidan foydalanib, To‘xtamish Mavaraunnahrga xujum qiladi hamda xorazmliklar yordami bilan Buxoroni bosib oladi.Bu surbetlikni va xiyonatni eshitgan Amir Temur g‘azabga to‘ladi.So‘ng xarbiy yurishlarni vaqtincha to‘xtatib, ortiga qaytadi va To‘xtamishxon qo‘shinlarini yer bilan yakson qilib, mamlakatni yovlardan tozalaydi,qo‘lga tushgan asirlarni va sotqin, xoinlarni tutib, ayovsiz jazolaydi, qatl etdiradi.O‘sha janglarda Urganch kultepaga aylanadi.To‘xtamish o‘z lashkarlarini tashlab,sharmandalarcha Ashtarxonga, hozirgi Astraxanga qochib ketadi, va iniga yashrinadi.Lekin u tarixiy voqeadan yetarli xulosa chiqarmaydi.To‘xtamish goh Rusiyaga, goh Kafkaz o‘lkalariga xujum qilar, u mamlakatlarning aholisiga zulm o‘tkazib, molini talar, yurtiga o‘t qo‘yib shaharlarini vayron qilar, Kafkaz ortidagi Sheroz(Eron), Bog‘dod(Iroq) Damashq(Suriya) mamlakatlariga ham taxdid solar, tinchlik bermasdi.U o‘ta xaddidan oshib borardi.
Amir Temur esa dunyodagi mazlum xalqlarini To‘xtamish kabi noloyiq, zolim, adolatsiz hukmdorlardan, kalamushlardan halos qilish uchun Xudo yo‘lida zolimlarga qarshi murosasiz kurash olib borardi.Amir Temur avval Damashqni keyin Bog‘dodni zulmkor shoxlardan halos qilarkan, yana xarbiy haloskorlik yurishlarda davom etadi.O‘sha zamonlardagi zolim podsholardan yana biri turk sultoni Boyazid Yildirim edi.Boyazidning esini kiritib qo‘yish uchun Amir Temur o‘z qo‘shinlari bilan Tog‘li Qorabog‘da qishlab, bahorda g‘arbga,Turkiyaga cherik tortadi.U Anqarani fatx etib, Boyazid Yildirimni asir oladi.Boyazid Yildirim 1403 sana asirlikda olamdan o‘tadi.Turkiyani zolim sultondan ozod qilgan Amir Temur endi Xindiston safariga tadorik ko‘ra boshlaydi.Aynan o‘sha paytlarda Bog‘dodda taxtdan ag‘darilgan Sulton Ahmad Jaloir Misr sultoni Baroko‘x poyiga bosh urib boradi.Misr sultoni Baroko‘x Amir Temurning ashaddiy dushmani To‘xtamish bilan til biriktirib, Sulton Ahmad Jaloirga yordam beradilar va Amir Temurning Xindiston sari azimat qilganidan, Panjobda ekanidan foydalanib, Damashqni va Alepponi egallab oladilar hamda Sulton Ahmad Jaloirni Bog‘dod taxtiga o‘tqazadilar.Amir Temur esa o‘z qo‘shinlari bilan Xindukush tog‘laridan oshib o‘tib, Afg‘onistonni va Xindistonni zolimlar zulmidan xalos qilishga kirishadi.Afg‘oniston va Xindistonni zolimlardan tozalab, katta zafarlar bilan Samarqandga qaytgan Sohibqirondan Rusiya knyazliklarining, Kafkaz mamlakatlarining elchilari mazlum o‘lkalarniTo‘xtamish zulmidan ozod qilishini so‘rab, poyiga bosh uradilar.Shundan keyin Amir Temur o‘zining shavkatli qo‘shinlari bilan Astraxanü sari yurish qiladi, To‘xtamishni o‘rda po‘rdasi bilan oyog‘ini osmondan qilib, kulini ko‘kka sovuradi.Shunday qilib, Amir Temur Yevropani Boyazid Yildirimning, Rusiya, Mo‘g‘iliston va Kafkazni To‘xtamish zulmidan ozod qildi.Amir Temur 1405 yili Xitoyda ham tartib va adolat o‘rnatish uchun qo‘shin tortib ketayotib, sovuq yanvar oyida sochlarini ustarada taglab qirdirishi oqibatida shamollab qoladi va O‘tror(Xozirgi Qozog‘iston territoriyasi)da kasallanadi.Bir oy to‘shakka mixlanib yotgach, Amir Temur 1405 yili 18 fevralda olamdan ko‘z yumadi. U o‘zining mardligi, halolligi, adolat istagan mazlumlar dardini tinglab, raiyyatga zulm qilmasligi, aslzoda sayidlarni, avliyolarni xorlamasligi sabab umrining oxirigacha yengilmadi.Vafotidan so‘ng o‘z pirining oyoq tamonlariga dafn etishlarini vasiyat qilgan shunday ulug‘, kamtarin zotning avlodlari ekanimiz bilan biz o‘zbeklar har qancha iftihor qilsak oz.
6 aprel, 2014 yil.
Kech soat 7 dan 44 daqiqa o‘tdi.
Kanada.
ABDULLA ORIPOV SHE‘RIYATI HAQIDA
Abdulla Oripov ijodiga chuqurroq nazar tashlash uchun uning oltmishinchi yillarida yozgan she‘rlariga murojaat qilmoq kerak.Negaki, shoirning aynan o‘sha davrlarda yozgan she‘rlari adabiyotimizda voqea bo‘ldi, se'riyat muhlislarining e‘tiborini tortdi, muhabbatini qozondi. Eslang.Cho‘lponning "Oydanda go‘zaldir, kundanda go‘zal" misralarida "go‘zal" degan umumiy sifat bor va u sifatning mazmun mohiyati ochib berilmagan.Ifoda yo‘q.Haqiqiy shoir ana o‘sha umumiy sifatning biron detalga tegishli mazmunini, mohiyatini, shaklu shamoilini so‘z bilan ifodalab, o‘sha holatni o‘z tafakkur chirog‘i bilan yoritarak, o‘qiguvchining tuyg‘u rishtalariga teginadi, ularni tebratadi.Abdulla Oripov "Go‘zal" so‘zini ishlatmagan holda go‘zallikni tasvirlaydi.So‘z bilan qog‘oz bo‘ziga oqshom manzarasni chizadi.
Kecha oqshom falakda oy bo‘zarib botganda
deya yozarkan, ko‘z oldingizga lop etib, sokin yoz oqshomi, teraklar ortida bo‘zarib turgan oyning gardishi namoyon bo‘ladi.Shoir aytmasa ham, o‘sha osuda oqshom chigirtkalarining bir moromda chirillashlarini eshitayotganday bo‘lasiz.Voqealar izchilligiga ham e‘tibor bering.Oy bo‘zarib botayotgan mudroq va xorg‘in kecha.
Zuxro yulduz miltirab, xira handa otganda
deya davom etarkan, shoir yulduzni jonlantiradi.U boshqa e‘jodkorlar kabi "Yulduz porlamag‘da" demaydi.Uningcha yulduz xira handa otadi. Hammamiz subhi sodiq mahal o‘sha xira porlayotgan yulduzga qarab ag‘rayib qolgandaymiz go‘yo.Demak, tun oyoqlamoqda.Ammo lirik qahramon hanuz uyg‘oq.Nega? Chunki, birinchi muhabbatini eslab, uning uyqusi qochgan.
Ruhimda bir mayuslik, sokinlik uyg‘otganda
degan misralarni o‘qigan odam "Yo tovba, odatda odamni shovqin uyg‘otardi.Abdulla Oripovni esa, aksincha, sokinlik, jimlik uyg‘otar ekanda" deya hayratlanishi ham mumkin.Ha, shoirni shovqinlar emas, sokinlik uyg‘otadi, kimsasiz jimlik unga uyqu bermaydi.Abdulla Oripov yuqorida aytganimiz, umumiy tushunchani, mavhumlikni aniqlashtirmoqda, tiniqlashtirmoqda, u tushunchaga shakl -shamoil bermoqda.U "Uyqum ochilib yoki qochib ketgan payt" deb yozishi ham mumkin edi.Agar o‘shanday yozganda Abdulla Oripovni hech kim shoir deb tan olmagan bo‘lardi.Haqiqiy shoir har bir she‘rida, har bir misrasida yangi, hali boshqa shoirlar ishlatmagan tashbehlarni qo‘llaydi va u tashbehlarni izlab ham yurmaydi.Ular o‘zi quyilib kelaveradi.Shoir odam shovqinlar ichida uxlashi mumkin, ammo u sokinlik, oydinlik ichra uxlolmaydi.
"Munojot" she‘rida Abdulla Oripov
Eshilib, to‘lg‘onib, ingranadi kuy
deya yozadi. Abdulla Oripov ko‘zga ko‘rinmas ohangni, dardni, tuyg‘uni tasvirlaydi, kuyning, iztirobning, g‘amning, hasratning, suratini chizadi.U avval "Eshiliiiib" deydi.Keyin "To‘lg‘oniiiib" deya tasvirni yanada yuqori pardalarga ko‘tararkan, "Ingranadi kuy" deya dardli ohang harakatini aniq ifodalaydi.Ana o‘sha aniq va tiniq ifoda, tasvir jozibasi bizni hayratlantiradi, sehrlab qo‘yadi.
Qaydan kelayotir bu ohi frayod?
deya shoir bo‘ynini cho‘zib, asrlar devoridan moziyga qarayotganday tuyuladi go‘yo.
Kim u yig‘layotgan, Navoiymikan?
Vayo may kuychisi Hayyommikan, dood!
deb yozilgan baytni o‘qirkansiz, u so‘zlar, u misralar shoir yuragidan, vujudidan otilib, titilib, sitilib chiqayotganini his qilasiz.Shoir mazmunni qofiyaga yem qilmagani kabi, qofiyani ham mazmunga qurbon qilmaydi.Eng muhimi, u she‘rdagi dardni, ruhiy iztirobni, badiiylikni, tuyg‘uni saqlab qoladi.
Abdulla Oripovning kitoblariga qo‘ygan nomlari ham insonga osuda tong kabi tiniq tuyg‘u, dalalar etagida sayragan popishak ohiday hasratli qayg‘u baxsh etadi.
"Yurtim shamoli", "Yillar armoni" va hokazo.Shoir "Ayol" she‘rida:
Sevgidan yetimu umrdan yarim,
Qurigan ko‘ksida yolg‘iz belanchak.
deydi.Bu misralar bir beva ayolga so‘zlarning asriy toshlaridan yo‘nilgan qayg‘uli haykaldir.Abdulla Oripov o‘sha she‘rida;
Qaqragan lablarda olovli nafas
deya ayriliq iztirobidan yonib kul bo‘lgan beva ayol vujudining o‘tli xaroratini birovlar ishlatmagan o‘ziga hos tashbehlar bilan qiyomiga yetkazib ifodalaydi.
Yillar ham o‘tdilar, hamon u yolg‘iz,
Mung‘ayib termular botguvchi kunga.
degan misralarini o‘qib, yolg‘iz ayolning botguvchi quyoshga mung‘ayib termulgan holatini his etasiz.She‘rni davom etdirarkan, shoir o‘zi tuygan qayg‘u otashini ichiga sig‘dirolmay portlab ketadi go‘yo,
Ey nomard tabiat, bormi senda his,
Qaytadan baxt bersang bo‘lmasmi unga?!
deya hayqiradi.Ha, haqiqiy shoirlar she‘r yozayotib bir zum aqldan ozadilar, o‘zini unitib yozadilar.Unday she‘rlar shoir ruhining tub -tubidan, yuragining qa‘ridan otilib chiqadi.Yuqorida biz tadqiq qilib topgan olmos qirralarni Abdulla Oripovning deyarli barcha she‘rlarida uchratish mumkin.
Abdulla aka, yaxshi yuribsizmi shuytib?Musofirning duosi naqd deydilar.Sizni uzoq -uzoqlardan turib duo qilamiz, ustoz.Adabiyotimiz, xalqimiz, yaqinlaringiz, do‘stlaringiz, va biz kabi daydi shogirdlaringiz baxtiga doimo sog‘ -omon bo‘ling!
Hurmat bilan, Xoldor Vulqon.
30/03/2014.
Kunduz soat 10 dan 5 daqiqa o‘tdi.
Kanada.
Dashtu dalalarimiz kuychisi, ustoz yozuvchi Murod Muhammad Do‘st ijodi haqida.
Odamzod keyin - keyin chetan - chavra tirqishidan o‘zgalarning bog‘iga xavas bilan mo‘ralaydigan bo‘lib qolarkansan.Men anchadan buyon ustoz yozuvchi Murod Muhammad Do‘stning "Dashtu dalalarda" nomli hikoyasini o‘zimcha tahlil qilib, nimadir yozishni o‘ylab yurardim, ammo e‘jodiy ishlar ko‘pligidan bu adabiy tadqiqodga vaqt topolmasdim.Mana bugun mavridi ekan, tavakkal ishga kirishdim.Men odatda boshqa yozuvchi shoirlarning asarlaridan ataylab xato kamchilik izlamayman.Ammo, o‘qish jarayonida jiddiyroq kamchilik yo xatoga duch kelsam, uni do‘sti beg‘araz muallifga ko‘rsataman, kamchiliklarni hali kech bo‘lmay turib o‘nglanishiga ko‘maklashaman.Buni endi tushungan tushunadi, tushunmagani mendan xafa bo‘lib, arazlab yuraveradi.Murod Muhammad Do‘stning asarlarini o‘qib, kamchilik va xatolarga duch kelmaganman.Ayniqsa, "Dashtu dalalarda" nomli hikoyasini o‘qiganimda.Hikoyada so‘zlar tirik, ular qiynalmay, ozod, erkin yashaydi, bemalol nafas oladi.Voqealar badiiy qahramon hayotiga, harakatlariga, fe‘liga uyg‘un.Ruhiy tahlil kuchli va u tahlil badiiy qahramon ruhiyatini, iztiroblarini, tuyg‘u va qayg‘ular zulmatini osuda oqshom osmonida porlayotgan to‘lin oydek oxista yoritaveradi.Hikoyadagi to‘y manzarasi, yuk mashinasining aravasiga chiqib olgan erkagu xotin halaj.Qo‘rquvdan bir burda bo‘lib o‘tirgan kelinchak.Tezroq uyga yeta qolsaydik deya sabrsizlanayotgan kuyov.Dashtu dalalarga taralib yangrayotgan "Yor -yor", kutilmaganda sho‘rquduqliklar tamonidan taraqa turuq otilgan toshlar, boshi yorilgan yilqichi, bu hammasi o‘zbek hayotida yuz bergan va yuz berishi mumkin bo‘lgan voqealarning hayotiy, haqqoniy, aniq ifodasi, tiniq tasviri emasmi?To‘ydan keyin Polvonning yuragida paydo bo‘lgan shubhayu gumonlar rashk olovini yoqarak uni botinan qovurib jizza qila boshlaydi va Polvon bilan Xadicha o‘rtasida kelishmovchiliklar yuzaga kelarkan, Xadicha qizchasi Chamanni yetaklab, otasinikiga ketib qoladi.Ketayotib tugun bo‘g‘inini ko‘targan Xadicha eridan "Ketma" degan sado chiqarmikan deya o‘ylab, ostonada bir muddat turib qoladi.Polvon esa, Murod Muhammad do‘st iborasi bilan aytganda, teskari to‘ng bo‘lib yotaveradi.Qarang, er -xotin orasidagi o‘zaro araz, kelishmovchilikning qanday ajoyib surati!Yozuvchi "to‘ng" so‘zini ishlatarkan, badiiy qahramonning xotinidan xafa bo‘lib, qovog‘ini uygan, xo‘mraygan holatini, qiyofasini maxorat bilan hikoya ko‘zgusida yuksak did bilan aks etdiradi.Shundan keyin Polvon Xadichaga bemalol ketaverishini, Sho‘rquduqqa emas undan nariga ketsa ham Polvonga farqisi yo‘qligini, kerak bo‘lsa, qizchasini ham olib ketishi mumkinligini aytadi.Xadicha yig‘lay -yig‘lay ko‘chaga chiqadi.Polvon tashqariga chiqsa, Xadicha uzoqda qizchasi Chamanni yetaklaganicha ketib borardi.Yozuvchi "qizchasini ergashtirib" deya emas "Iyartib" deya yozarkan, mahalliy sheva go‘zalligini saqlab qoladi.Murod Muhammad Do‘stning asarlari so‘zlar oxuday ozod chopib yurguvchi qo‘riqxonga o‘xshaydi.U sheva so‘zlarini istefoda etarkan, tarjimada bu so‘zlar o‘z rangi -ro‘yini, joziba va tarovatini yo‘qotib qo‘ymasmikan deya tashvishlanmaydi ham.Ilohiy ilhom yetovida asar yozayotgan ijodkor tarjima haqida o‘ylamaydi, o‘ylolmaydi, o‘ylamoqqa ulgurmaydi ham.Vaholanki yaxshi tarjimon tarjimada o‘sha sheva so‘zlarini to‘liq ifodalay oladigan muqobil so‘zlarni ham topa oladi.Yana hikoya o‘zaniga qaytamiz.Yozuvchi kutilmagan ayriliqdan esankiragan, asabiylashgan badiiy qahramonning uyga qaytib kirganini tasvirlarkan, chalg‘ining tig‘ini peshladi deya yozadi.O‘tkirladi, charxladi degan texnik so‘zlardan qochib, peshladi deydi.Birgina o‘sha jaydari so‘z ta‘sirida yaltirayotgan chalg‘i tig‘ini ko‘rayotganday, qayroq shig‘illashini eshitayotganday bo‘lamiz.Polvon uyda yasholmay qiyalikdagi yetro‘laga ko‘chib o‘tadi.Yozuvchi aytmasa ham yerto‘laning taxta poli yo‘qligi shundoq ayon."Er naq metin -cho‘kich tegsa, chaqin chiqqudek" deya g‘orga o‘xshash yerto‘la interüerini tasvirlaydi u.Yana Polvonboyning o‘ziday beso‘naqay, ammo vafodor Qoravoy degan iti ham bor.Murod Muhammad Do‘st o‘z yozish uslubiga sodiq qolib, itning kichkina laycha yoki ulkan "Sanbernar" parodasidan ekanini aytmaydi.Ammo, yana ko‘ppakning xumday boshini tasvirlarkan, ko‘z oldingizda beixtiyor ayiqday beso‘naqay it surati namoyon bo‘ladi.Polvon dardini odamga emas, itga so‘ylay boshlaydi.It o‘z nomini eshitishi bilanoq mudroq ko‘zlarni ochib, egasiga qarashi haqidagi epizodni o‘qigan o‘qiguvchi beixtiyor o‘sha yunglari paxmoq it ko‘zlarini ko‘rayotganini, nigoxini his etayotganini sezadi.Keyin Polvon qishloqdoshi Salim bilan ulfatchilik qilib, qayg‘ularini aroqqa cho‘ktirmoq niyyatida ichkilik ichadi. Mastlikda Salim "Xotining Xadicha otasinikida ikki xaftadan beri qoshiga o‘sma qo‘yib o‘tirmagandir" deya Polvonning ko‘ngliga g‘ulg‘ula soladigan gaplarni aytadi va Polvon Salimni do‘pposlaydi.Bir kuni azonda cho‘lga poda xaydab ketayotgan Polvon banogox Nazar Maxsum degan chalamullani uchratadi va Nazar Maxsum agar Polvon Xadichani uch taloq qo‘ysa, u og‘zaki taloqnomani Sho‘rquduqqa borganda bajonudil Xadichaga yetkazajigini aytadi.Odam ayriliq iztiroblaridan uzil -kesil qutulmoqchi bo‘lsa, xotinini uch taloq qo‘yishi kerak -deya uqtiradi u.Lekin Polvon xarchand urinmasin, taloq aytgani tili bormaydi.Oxiri chidolmay, u xotini va qizchasini olib kelish uchun Sho‘rquduqqa boradi va lang ochiq qadrdon dorvoza qarshisida to‘xtaydi.Ichkaridan xotini Xadicha qo‘lida cho‘ltoq supurgi bilan chiqarkan, endi o‘zing yashayver, meni o‘z holimga qo‘y - deydi.Shu payt Xadichaning ukasi Sattorqul chiqib, Polvonni hayday boshlaydi.Sur -sur mushtlashuvga aylanib, Sattorqul Polvonga tashlanadi.Ammo Polvon uni bir urib nakaut qiladi.Keyin keta boshlaydi.Ko‘p o‘tmay, Sattorqul o‘zining labi tirtiq jo‘rasi bilan Polvonni otda quvib yetadilar va uni o‘rimi mayda qamchi bilan savalab, o‘lasi qilib kaltaklab ketadilar.Ittifoqo dashtga tezak tergani chiqqan Xadicha Polvonni ko‘rib qoladi va unga yaqin kelib: -Taloq qo‘ymadingizmi? -deya so‘raydi havotir bilan.Polvon taloq qo‘ymaganini aytadi va Xadicha "Uyga qaytib borsam endi urmaysizmi?" deya yana xadiksiraydi. Polvon -e, Xadicha, seni urgan qo‘llarim sinib tushmaydimi -deya uni hech qachon urmaslikka vada beradi, kerak bo‘lsa boshida ko‘tarib yurishini aytadi.Shu tariqa ularning o‘zaro er -xotinlik munosabatlari avvalgi o‘zanga qaytadi.Darhaqiqat, hurmatli ustozimiz Xurshid Davron e‘tirof etganlariday, Murod Muhammad Do‘stning "Dashtu dalalarda" nomli hikoyasi XX asr o‘zbek adabiyotida yaratilgan eng go‘zal hikoyalardan biridir. Xalqimizning eng sevikli yozuvchilaridan biri sanaladigan Murod Muhammad Do‘stning "Lolazor", "Galatepaga qaytish" nomli romanlari hamda qator hikoyalari zamonaviy o‘zbek adabiyoti hazinasidan joy olgan bebaho gavxar, la‘l -javoxirlardir.
12 aprelü, 2014 yil.
Kunduz soat 10 dan 58 daqiqa o‘tdi.
Kanada.
Zohir A‘lamda olam zohir edi
(Ta‘ziya)
Men Zohir A‘lam bilan muxolifatdagi "Ozod dexqonlar" agrar partiyasining Toshkentda o‘tkazilgan birinchi ta‘sis qurultoyida tasodifan uchrashib qolgandim.Zohir aka haqida eshitgan, asarlarini ozmi ko‘pmi o‘qigan esamda, u yozuvchi haqida uzuq yuluq tasavvurga ega bo‘lsamda, ilgari sira uchrashmagan ekanmiz.
Hullas, qurultoyda ma‘ruzalar tinglandi, partiya dasturi va nizomi bilan tanishganday bo‘ldik.Partiyaning bayrog‘i tasdiqlandi.Bayroqda cho‘qqidan sakrayotgan shoxdor tog‘ qo‘yi(arxar)ning surati zarb qilingan ekan.Tadbir kuzab, tashqariga chiqqach, Zohir A‘lam ikkalamiz ancha suhbatlashdik.Men ta‘qibu taxdidlar ichra turtkilanib, o‘gaylanib, maxdudlikda yashash jonga tekkanini aytar ekanman, Zohir A‘lamdan qanday qilib chet elga ketish mumkinligi to‘g‘risida maslaxat so‘radim.Zohir aka biroz o‘ylanib turdilarda, Xoldor, sizga maslaxatim, Moskvaga, Temur Po‘latovning yoniga boring. Temur hozir Rossiya Yozuvchilar uyushmasining raisi.U sizga albatta yordam beradi.Borib, meni Zoxir aka yubordi deng -dedilar.Men bu gaplardan xursand bo‘ldim.Negaki, Temur akaning "G‘oyibning qaytishi", "Torozu toshbaqasi", "Makon", "Ko‘chmanchilar" kabi asarlarini sevib o‘qirdim va unga havas qilardim.Ammo, men taqdir taqazosi bilan Moskvaga emas, qo‘shni Qirg‘izistonga chiqib ketdim.Temur Po‘latov bilan uchrashish nasib etmagan ekan.
Ammo odamlarga doimo yaxshilikni ravo ko‘rguvchi, boshqalarga beg‘araz yordamlarini ayamaydigan, muloxazali, bo‘riday mard,ozod va qaysar,dovyurak, xalqparvar, adolatparvar printsipial inson, iste‘dodli yozuvchi Zohir A‘lam o‘zining o‘sha maslaxati bilan bir umrga yuragim to‘ridan mustaxkam joy oldi.
Zohir akaning eng yorqin fazilatlaridan yana biri, u hech qachon soxta do‘stlar, lo‘ttiboz "lidercha"lar kabi odamga xuddi vintga, foydali narsaga qaraganday qaramas, suhbatdoshidan qanday foydalansam bo‘larkin deya o‘ylamas, odamzodni manfaat maqsadida yetovga olish uchun intiladigan yolg‘onchilar kabi ko‘zlarini makkorona yiltillatmas edi.
Tanqidga toqatsiz, sirkasi suv ko‘tarmaydigan, maqtovga o‘ch zulmkor kimsalar yaloqxo‘rlik, yuvindixo‘rlik, mute‘lik ko‘chasiga kirmagan qalbi toza, haqiqat uchun kerak bo‘lsa o‘limga ham tikka borguvchi, noni halol yozuvchilarni ta‘qib qiladigan, kitoblarini nashr qilishdan to‘xtatib, unvonlaru mukofotlardan maxrum qilib, ishsiz qoldirib, yakkalab, zimdan xo‘rlaydigan jamiyatda chidab yashagan BUYuK O‘ZBEK YoZUVChISI, XALQIMIZNING VATANPARVAR, ASL O‘G‘LONLARIDAN BIRI ZOHIR A‘LAM bugun endi oramizda jisman yo‘q.
U shoxu gado bir kuni albatta boradigan va qilmishlari uchun jazo oladigan, savob ishlari uchun adolat bilan mukofotlanadigan, zolimlar mazlumni xo‘rlolmaydigan tamonga, oltin, pul, toju taxt, mansab, pora,zo‘ravonlik bilan ish bitqizib bo‘lmaydigan mangu makonga, Parvardigori Olamning dargoxiga ravona bo‘ldi.
Zohir A‘lam doimo mazlum xalq dardi bilan yashadi, odamlarga qo‘lidan kelganicha yaxshilik qildi, nohaq birovning dilini ranjitmadi.
Bir fors shoiri:
Dil ba dast ovarki Hajji Akbar ast,
Az xazoron Ka‘ba yak dil bextar ast.
deya yozgan ekan.Ma‘nosi, Bir ko‘ngilni ovlamoq savobi Hajji Akbar savobiga tengdir.Mingta Ka‘badan bir dil yaxshiroq -demoqchi.Negaki, qalbi o‘lgan dilsiz banda tirik murda, jasad singaridirki, u Makkaga ming marta qatnab, Ka‘baga kirib chiqsa ham,biron savobga ega bo‘lolmaydi.
Agar inson toza dilga ega bo‘lsa, u dilga buyuklikda tengi yo‘q BIR MEHMON tashrif buyuradiki, U MEHMON tashrifini his qilgan odam hursandchiligidan yig‘lab yuboradi.
Ha, unday toza dilga Xudoi Taolo kirib kelar ekan va Ka‘bada yashaganday yashar ekan.Qarang, toza dil Ka‘ba singari muqaddas bo‘lar ekan.Toza dil egasi kamxarjlik sababidan Xudoning uyiga mehmonga borolmasa, bu mehribonlikni qarangki, uning chinniday yaraqlagan beg‘ubor, pokiza diliga Yaratganning o‘zi kelar ekan.Yuqoridagi baytda ana o‘sha inson diliga ozor yetkazish Ka‘bani vayron qilishdek(astag‘firullo) og‘ir gunox ekanligiga ishora qilinayotir.
Yana bir shoir;
May buxo‘r, mazhab biso‘z, otashan dar Ka‘ba zan,
Sokini butxona boshu, mardum ozori makun.
deya yozadi. Ma‘nosi, aroqxo‘r bo‘lib, mazhabinga o‘t qo‘ysang, undan yuz o‘girsang ham, Ka‘batulloga olov tortib, dindan chiqib, murtad bo‘lib, butga sig‘inib, butxonada yashasang ham mardumga, ya‘ni XALQQA aslo ozor yetkazmagin demoqda.
Albatta aroq ichish xarom va og‘ir gunox, mazhabni tark etish, dindan chiqish gunox, Ka‘baga o‘t qo‘yish esa(astag‘firullo) gunoxi kabiradanda yomonligini, bunday qaboxat hukmi mangu jaxannamdagi cho‘g‘, lava daryosida abadiy kuyib, azoblanish ekanini hatto yosh bola ham biladi, bilmasa ham sezadi.
Ammo mardumga, ya‘ni XALQQA ozor yetkazish, unga zulm qilish, qiynash, xo‘rlash o‘sha yuqorida aytib o‘tilgan daxshatli gunoxlardan ham ming, million chandon og‘irroq mangu kechirilmas gunox ekaniga ishora qilinmoqda bu baytda.
Zohir A‘lam ana o‘shanday Xalqqa ozor yetkizguvchi, elning dardiga quloq tutmaguvchi zolimlar yetoviga kirmadi, ularning xizmatkoriga, malayiga,quliga aylanmadi, bir burda halol nonini suvga botirib yeb, qorin to‘yg‘azdi, labbaychi e‘jodkorlar davrasiga o‘gaylashtirilganida ham, yolg‘iz qolsa ham, kitoblarini nashrdan to‘xtatsalar ham, asarlarini maktab darsliklaridan chiqarib tashlasalar ham o‘ksinmadilar,bir chetda qanoat bilan sokin yashab, mag‘rur(kibr bilan emas) har qadamda inson oyog‘iga gunoxu ma‘siyatlar shilimshig‘i ilashadigan bu irganch olamdan o‘tib oldilar.
Vaholanki, maza -matrasiz kitob ham, mansab ham, soxta unvon ham, laganbardorlik evaziga olingan mukofotlar ham,makru hiyla va zo‘ravonlik bilan qo‘lga kiritilgan toju taxt ham yeldek o‘tguvchi inson umriday vafosiz, sarob, illyuziyadir.
Bu yemrilishga, ijtimoiy -siyosiy o‘zgarishlarga, evrilishlarga maxkum dunyoda soxta sun‘iy narsalar barchasi bir kun unitiladi.
Ammo halol yashab o‘tgan qanoatli, iste‘dodli ijodkorlar yaratgan san‘at asarlarini XALQ unutmaydi, ularning asarlarini yashirib, ta‘qiqlab, yerga ko‘mib tashlasalar ham el topib o‘qiydi, avaylab asraydi.Xalqning hotirasi mustaxkam.U o‘zining zolimlar tamonidan vaqtinchalik balchiqqa belangan, botqoqqa botirilgan haqiqiy ijodkorlarini bir kun botqoqdan chiqarib, boshiga ko‘taradi, ularni unutmaydi hamda xuddi Abdulla Qodiriyni ardoqlaganday, ardoqlayveradi.Zolimlar taralla bedodi esa vaqtinchalik.O‘limni, oxiratni o‘ylaylik, xalqqa zulm qilishni to‘xtataylik.Halol yashashga harakat qilaylik.
Atoqli o‘zbek yozuvchisi Zohir A‘lamning esa joylari Jannatdan bo‘lsin.Marhumning oila a‘zolariga, yaqinlariga, do‘stlariga chuqur ta‘ziya izhor qilamiz.
Urdu tiliga Hazrati Bobur asos solganlar
Xind xalqi dunyodagi eng donishmand, kamtarin va eng tinchliksevar xalqlardan biridir.Bu xalqning Robindranat Tagor, Mxatma Gandi kabi minglab buyuk farzandlari borki, ularning falsafiy qarashlari umuminsoniy g‘oyalarga uyg‘un.
O‘zbekistonda xind filümlarini sevib tamosho qilishlari, bu ikki xalqning madaniyat, til borasidagi yaqinligiga dalolatdir.
Xindistonda 150 dan ortiq tilda so'zlashuvchi aholi yashaydi, ammo ularning ichida ikkita asosiy so‘zlashuv vositasi borki, ular Urdu va Panjobiy deya ataladi.
Xind xalqi nima uchun Amir Temur va Bobur hamda Xindistonda 350 yil saltanat qurgan Temuriyzodalarga yuksak ehtirom bilan qaraydilar?
Sababi, Sohibqiron Temurbek avlodlari, Boburiyzodalar Xind xalqiga zulm qilmaganlar.Tillarini taxqirlamaganlar, ta‘qiqlamaganlar.
Agar Xind xalqiga o‘z ona tilisida gapirishni taqiqlab qo‘yilganda, tabiiyki, hozir Xind xalqi o‘zbek tilida gapirayotgan bo‘lardi.
Avg‘oniston ham, Kavkaz xalqlari ham o‘zbek tilida gaplashardi.
Mana shu mantiqiy fikrdan xulosa qilsa bo‘ladiki, Temuriy podshoxlar o‘z zamonasining demokratlari bo‘lganlar.
Yana ham aniqroq qilib aytsak, Temuriyzoda podshoxlar dunyoda birinchi bo‘lib demokratiyaga asos solganlar.
Bu narsa, ular fatx etgan yerlarning viloyatlariga o‘zbeklardan emas, mahalliy aholi ichidan chiqqan aqlli, donishmand odamlarni boshliq qilib tayinlaganlarining o‘zidayoq namoyon bo‘ladi.
Ular mazlum xalqlarni zolim hukmdorlardan halos qilib, tartib va adolat o‘rnatdilar, xalqlarning ona tillariga daxl qilib, bosim o‘tkazmaganlar.
Aksincha ularning tillarini rivojlantirganlar.Bugungi kunda Xindistonning davlat tili Urdu tili xisoblanadi.
Urdu tilida so‘zlayotgan xindistonliklarning ko‘plab so‘zlarini tushunamiz va ajablanamiz.Nega? "Urdu" so‘zining lug‘oviy ma‘nosi nima?Shu haqda hech o‘ylab ko‘rmaganmisiz?
Urdu tilining asoschisi bizning bobomiz Zahiriddin Muhammad Bobur bo‘ladilar.
Boburshoh Xindiston taxtini egallab, saltanat qurgan zamonlar, ko‘pmillatli lashkar, sipox salor, ulamolar kengashi a‘zolari va boshqalar bir -birlarini tushunolmay qiynalganlari uchun hazrati Bobur barchaga birday mo‘‘tadil tilni barpo qilish g‘oyasini o‘rtaga tashlaydilar va bu g‘oyani ulamolar kengashi tasdiqlagach, yangi til qurilishiga azimat qiladilar.
Xind, chig‘atoy o‘zbek, fors, arab va boshqa tillardan tashkil topgan bu yangi lisonga "O‘rda tili", ya‘ni saroy tili deb nom beriladi.O‘sha "O‘rda" so‘zi bugunga kelib "Urdu"ga aylandi.
"Boburnoma"ni o‘qisangiz unda "O‘rdadin chiqib" degan so‘zlarga duch kelasizki, Boburshox Saroyni O‘rdu deb ataganlariga amin bo‘lasiz.
Bu narsa O‘rdu so‘ziUrduga aylanganiga shak shubha qoldirmaydi.Urdu tilini Xindistonliklar sevadi, ardoqlaydi va bu ajoyib, go‘zal baynalminal tilga asos solgan adolatli podshox Zahiriddin Muhammad Boburga bo‘lgan hurmat va ehtiromlari hali hanuz baland.
Bugun yon veringizga qarang.Bir xalq ikkinchi xalq tilini yo‘qotish -yittirish uchun zimdan tirishib, tirmashib, til interventsiyasi bilan mashg‘ul.
Dunyo siyosatida til bosqini, pul bosqini degan narsalar borki, bu bosqinlar kirib borgan o‘lkalarni asoratga, ya‘ni asirlikka olish uchun ortiqcha xarajatu atom bombasiga hojat qolmaydi.
Tilini boy bergan xalq tamom bo‘ladi, tarix saxnasidan yitadi, yo‘qoladi, kuchsiz molekula kabi kuchlilarni quvvatlantirib, ularga singib ketishga majbur bo‘ladi.
Eng kulgilisi, bugungi interventlar adolatliyu, Amir Temur va Boburmirzo bobolarimiz qonxo‘r va zolim emish.Temur bobo, Boburiylar kallalardan ravoq qurgan emishlar.
Lekin u kallalar o‘sha zamonlardagi mazlum xalqlarni ezib, qonini ichgan mustabid zolimlarning, o‘z xalqini talagan, o‘g‘ri qaroqchilarning, zinokor, qimorboz, bangi, zo‘ravon, davlat qonunchiligini pisand etmaydigan, poraxo‘r xaromzodalarning bosh chanoqlari bo‘lganligi to‘g‘risidagi tarixiy haqiqatni zo‘r berib, yashiradilar.
Agar bobomiz Amir Temur va Temuriyzodalar zolim bo‘lganlarida, o‘zlari zabt etgan mamlakatlarning xalqlariga ozodlik bermagan bo‘lardilar va Rossiya, Kavkaz, Turkiya, Eron, Suriya, Iroq dan tortib to Afg‘onistonu Xindiston hamda O‘rta osiyo davlatlari bilan bugun O‘zbekiston degan ulkan yaxlit mamlakat bo‘lar edi.
Qarang, u xalqlar bugun aloxida va mustaqil hayot kechirmoqdalar.
Shu tarixiy haqiqatdan kelib chiqiladigan bo‘lsa, dunyo xalqlarining o‘z iltimoslariga binoan mazlumlarni zolim hukmdorlardan ozod qilish yo‘lida adolatli kurash olib borgan qahramon ota -bobolarimiz, xususan, Hazrati Amir Temur va Temuriyzodalarni zolim deyish kurakda turmaydigan qip -qizil tuxmat va eng kulgili uydirmadir.
9 may, 2014 yil.
Kech soat 5 dan 48 daqiqa o‘tdi.
Kanada.
Odamzod hech qachon qarimaydi
Odam bolasi chaqaloqligida sut ichsa, katta bo‘lgach, albatta suv, sharbat, aroq yo qasam ichadi.
Ya‘ni bu jarayonda faqat foydalaniladigan narsalarning shakli, mazmun va mohiyati o‘zgaradi halos.
Deylik chaqaloq kattaroq bo‘lib rogatka otsa, qushlarni o‘ldirsa, ulg‘aygach uning rogatkasi Kalashnikov avtomatiga aylanadi va u qushlarning o‘rniga o‘sha qushlar kabi begunox odamlarni o‘ldiradi.
Yoki tosh otib, ko‘cha chirog‘ining lampochkasini, yoxud birovning derazasini sindirsa, katta bo‘lgach, raketa otib uylarni vayron qiladi, yadro chiqindilarini axoli yashaydigan joylarga yashirincha ko‘mib, kimyoviy og‘ularni daryolarga oqizib, yer yuzida yashashni yanada qiyinlashtiradi.Hech yo‘q zavod -fabrikalarning mo‘rilaridan zararli tutunlarni burqsitib, OZON QATLAMIning teshilishiga, shiddat bilan kengayishiga, oxiri esa, umuman yo‘qolib, yer sharining muzlashiga yoki jazirama issiqda insoniyatning kuyib jizza bo‘lib, qirilib ketishiga yordamlashadi.
Agar u bolaligida polizdan handalak o‘g‘irlagan bo‘lsa, umuman hotirjam bo‘lingki u ulg‘aygach, shubhasiz mamlakatimiz g‘aznalarini o‘maradi, pul yuvib, oltin g‘amlab, chet el banklariga anov qiladi,joylaydi.
Yoshlikda mushtlashgan bolalar voyaga yetgach, esi kiradi desalar, sira ishonmang.
Aksincha inson bolasi voyaga yetgach, boshqa xalqlar bilan bo‘ladigan qonli urushlarda ishtirok etadi yoki o‘sha urushlarga shaxsan boshchilik qiladi va alal oxir dorga osilib, o‘ladi.
Nima, bolalikda vaqtini faqat o‘yinlar bilan o‘tkazgan bola katta bo‘lganda o‘yin o‘ynamay qo‘yadi deysizmi?
Bu fikringiz g‘irt xatoku.
Negaki inson katta bo‘lgach ham to‘xtamay o‘ynayveradi.
U o‘z vaqtining deyarli asosiy qismini o‘yinlar bilan o‘tkazadi.
Qimor o‘ynaydi, jalab o‘ynaydi degandek, o‘yinlarning turini sanab adog‘iga yetolmaysiz.
Bu o‘yinlarning ichida eng xavflisi SIYoSIY O‘YINlar bo‘lib, odamzod bu o‘yinga xalq mulkini, vatan taqdirini xuddi o‘z mulkini dovga tikkanday dunyo kazinosida o‘ynaladigan global qimorga tikadi.
So‘ng shoshqol otilgach, talab bo‘lgan biyaday kishnab aylanguvchi gardishga umidvor termulib turadi.
Buyog‘i endi chikka yoki pukkaga bog‘liq.
U odam yutqazsa, hafa bo‘lib yurmaydi.
Negaki boy berilgan mulk o‘ziniki emasda.
Paxtazorlarda agatlarga egilib uning beli og‘rimagan.
Oooo, bu SIYoSIY O‘YIN deganlariiiii!
Bu o‘yinlarga o‘z manfaatlari yo‘lida qancha mamlakatlarning tuprog‘u toshini, yer ostki va ustki ma‘danlarini, qancha xarip, laqma, merov,siyosatdan behabar soxta muxolifatchilarni fishka qilib tikmaydilar deysiz!
Odamzod ko‘chadan nari kelmay o‘ziga o‘xshagan o‘rtoqlari bilan o‘ynayveradi.
Uni endi bolaligidagi kabi derazani lang ochib: -Falonchivoyuuuuuu, ho fistonchibooooy! Keling enni, uliiiiiim, o‘ynaganingiz yetaaaar!Qorong‘i tushib qolliiii! Bemahalga yurmaaaaang! Jin -pin chalib ketmasin tag‘iiin! Keliiiing inni!
Ovqatiz sovib qolliiiii! -deya onasi chaqirmaydi.
U o‘ziga bek, o‘ziga xon.
Hatto go‘rdan tirilib kelgan otasining nasixatlarini ham olmaydi, gapiga kirmaydi.
Nari turlaring, derevnyalar! Nasihatlaringa mo‘xtoj emasman!
Man madaniyaxlik, ogorodskoy odamman!
O‘zbekcha aytsam, shahallikman!Davayte, ne meshayte! -deydi.
U to xalqining taqdirini, vatanining yer ostki va ustki boyliklarini to‘la yutqazmagunicha, o‘z xalqini boshqalarga qul qilib topshirmaguncha o‘ynayveradi.
Shunaqa, og‘aynilar, odamzod qariydi desa ishonmanglar.
Odamzod qarimaydi.
14 avgust, 2013 yil.
Kunduz soat 2 dan 15 daqiqa o‘tdi.
Kembridj shahri, Kanada.
Duo haqida
Xalqimizning bir odatini juda yaxshi ko‘raman.
U ham bo‘lsa, duosini.
Har gal taomlangandan so‘ng, berilgan rizq uchun Xudoi Taologa shukrona keltirib, dasturxonga duo qilar ekanlar, o‘zbeklarimiz "Tinchlik, omonlik, hotirjamlikni bersin, Olloxu akbar" deya yuzlariga fotixa tortadilar.
Ular shu uch narsanigina Xudodan so‘raydilar.
E‘tibor bering, ular birinchi navbatda tinchlikni so‘rayaptilar.Chunki, tinchlik bo‘lsagina xalq omon bo‘ladi.Omon bo‘lgan odam esa, o‘z -o‘zidan hotirjam bo‘ladi.Hotirjam odamning sog‘ligi mustaxkam, oilasi totuv, bola -chaqasi baxtli, "Mirkomildan qarzim yo‘q, hamisha do‘ppim chambarak" deganlariday, hur -ozod yashaydi.
Xalqimiz ham Xudodan yuzlab, minglab narsalarni so‘rasa bo‘lar edi.
Ammo, ular ko‘p narsa so‘ragani Xudodan tortinadilar, uyaladilar.
Ayyub payg‘ambar qissasini eslaylik.Hazrati Ayyub Alayhissalomni Xudo molu dunyo bilan sinab ko‘rdi.
Unga tuganmas boylik, hamma havas qiladigan farzandlar, oilaviy baxt ato etdi.
Keyin, ul zotni sinash uchun bergan boyliklarini, shirindan shakar farzandlarini olib qo‘ygani ham kamday, Ayyub alayhissalomga og‘ir dard ham berdiki, ul kishining a‘zoi badani yaralardan, tiriklay chiriy boshladi.
Tanasiga qurt tushib, vujudi yemrilib borar ekan, Hazrati Ayyub irib, sasib, bijg‘ib ketdilar.
Ammo ul kishi nolayu shikoyat qilmoq o‘rniga, xotinining ensasini qotirib, nuqul Yaratganga shukrona aytaverdilar.
Oxiri, ish shudarajaga borib yetdiki, Ayyub alayhissalom yashaydigan yurt ahli dimoqni yorib yuboradigan darajadagi sassiq xiddan shikoyat qila boshladi.
Shunda Ayyub alayhissalom xotinidan iltimos qilib; -Xotin, meni cho‘lga olib borib qo‘ygin -dedilar.
Xotini yig‘lab - yig‘lab, vazni yengil bo‘lib qolgan Ayyub alayhissalomni yelkalariga ko‘targanlaricha cho‘lga ravona bo‘ldilar.
Cho‘ldagi qum barxanlari ustida o‘sgan bir soksovul ostiga avaylab yotqizilgan Hazrati Ayyubning muborak tanalarini hamon qurtlar kemirar, Hazrat esa og‘riq azobiga sabr qilib, dard bergan Parvardigori olamga shukr aytaverdilar,qumga tayammum qilib, so‘ngi kuchlarini jamlab, yotgan joylarida Haq Taologa ibodatlarini davom etdiraverdilar.
Bir gal yig‘lab o‘tirgan xotiniga rahmlari kelib: -Xotin, meni deb sen ham qiynalib ketding.Boyliklarimdan, sog‘ligimdan judo bo‘lib, tanamga qurt tushib, sasib, bijg‘ib ketganimda ham meni tashlab ketmading.Qaytaga yelkanga opichlab ko‘tarib yurding, parvarish qilmoqdasan.Sendan mingdan ming roziman.Sen ham mendan rozi bo‘l. Endi uyga qaytgin -dedilar.
Bu gaplarni eshitib, xotini badtar yig‘ladi va: -Ey, Ayyub, sen Xudodan nima so‘rasang, el uchun so‘rar eding.O‘zing uchun emas.Ammo sen hech narsa so‘ramasang ham, Xudo senga hamma narsani bergan edi.Sen hech yo‘q bugun, Xudodan o‘zinga sog‘lik so‘ra, dardinga shifo tila.Shoyat tuzalib ketsang -dedi.
- Yo‘q, dedilar Hazrati Ayyub -Men nimani do‘ndirib qo‘yibmanki, Xudodan o‘zim uchun biron narsa so‘rasam -dedilar.
Shu mahal bir nechta qurt yerga tushib ketdi.
Ayyub Alayhissalom o‘z tanasini kemirgan qurtlar oziqlanmoqni davom etdirishlari uchun ularni quvvatsiz, qoqsuyak qo‘llari bilan olib, o‘z tanalariga qo‘ydilar.
-Men bu qurtlarga Xudo tamonidan berilgan rizqman - dedilar.
Xudoning hukmiga rozi bo‘ldilar.
Ammo, kutilmaganda qurtlar Ayyub Alayhissalomning muborak tilini yeya boshladilar.
Shunda Ayyub Alayhissalom: -E, Xudoyim, tilimni qurtlar yeb qo‘ysa, senga shukrona aytolmay qolarkanmanda -deya o‘ksinib, unsiz yig‘lab yubordilar.
Keyin yana shukr qildilar.Tilimni qurtlar yesa, dilim borku, Xudoyim, dilimda senga shukr qilaveraman -deya o‘yladilar.
Shunda Xudoi Taoloning Ayyub Alayhissalomga rahmi keldi.
G‘oyibdan; -Ey, Ayyub, bas, sen Yaratgan Parvardigoring sinovlaridan o‘tding.Manabu chashmaning suvida cho‘mil! -degan nido kelib, soksovul ostida buloq paydo bo‘ldi.
Ayyub Alayhissalomning zavjalari tanalarini qurt kemirayotgan o‘z jufti halolini chashma suvida cho‘miltirdilar.
Xudoning qudrati bilan Ayyub Alayhissalom birdan sog‘aydilar va bir -birlariga sadoqatli er -xotin yosh kelin -kuyovgv aylandilar.
Endi Ayyub Alayhissalomga o‘zingizni muqoyasa etib ko‘ring.Sizni Xudo shunday sinasa, hech yo‘q bittasiga chidaysizmi, sabr qila olasizmi?
Qayoqda.
Sizga biron musibat etsa, o'sha zahoti:- Menga Xudo azob berdi -deya hatto Xudodan o‘ch olmoq uchun otashparast yoki umuman dinsiz bo‘lib ketishingiz ham hech gap emas.
Ayyub Alayhissalom hatto o‘shanday ahvolda ham Xudodan o‘zlariga shifo so‘ragani hayo qildilar.
Bizning qorindor mullalarimizchi? Ular: -Iloyo ilovando, birinchi navbatda yutvoshimizni saqlab, xo‘kmatdagi rahbarlarimizniyam o‘z panoxingda asragin.Keyin bizga falon -falon narsalarni bergin - deya shunaqa uzoq duo qiladilarki, qavmning qo‘llari tolib, o‘zlari zerikib, esnab, tevarakka alanglay boshlaydi.Ba‘zilar kurak qilingan qo‘llarining bir cheti bilan iyagini qashiydi.Domlasi tushmagur esa hamon uzundan uzoq narsalarning ro‘yxatini aytib, quvg‘indagi tuproqshunos olim Ahmadxoji Horazmiy iborasi bilan aytganda, duoda bardavom.Nazaringda, duolarni olib chiqib ketish uchun masjidga qo‘ngan farishtalar ham domlaning so‘rayotgan narsalaridan ensalari qotib, bir -birlariga ma‘noli qarayotganday, oxiri zerikib, bor -e, bular qanaqa ochko‘z qavm ekan deb, guras -guras havoga ko‘tarilib, uchib ketganday tuyulaveradi.
Biz narsalarning uzun ro'yxatini aytib, soatlab duo qilamiz, ammo, Xudo bizga u narsalarni bermayotganday.
Inglizlar bo‘lsa, "God bles" deydi, tamom.Boshqa narsa so‘ramaydi. Shu insof bilan so‘raganlari uchunmi, ularning yurtlariga Xudo barokot yog‘dirgan.
Endi bugungi ayollarimizni Hazrati Ayyub payg‘ambarning sadoqatli zavjalariga muqoyasa qiladigan bo‘lsakchi?
Ularning barchalari ham og‘ir ahvolda qolgan o‘z erlariga o‘shandoq ijobiy munosabatda bo‘la oladilarmi?
Deylik, "Man bu obonkrotivshiysya svolochminam yashab nima kilaman? Dura chto li? -deya sho‘rlik erini dog‘i hasratda qoldirib, bironta boyga sitrdan erga tegib ketmaydilarmi?
Kasal bo‘lsa: -Uff, bu invalid neschastnûy o‘lsa, tezroq o‘laqolmadi -deya bir turtib non berib, bir tepib suv tutmaydilarmi?
O‘zimizchi, o‘zimiz? Sal tobimiz qochsa, sabr qilib, shifo so‘ramoqqa Hazrati Ayyub Alayhissalom kabi Xudodan hayo qila olamizmi?
Tanamiz soppa -sog‘ holatda Xudo buyurgan amallarni ado etamizmi?
Tilimizga qurt tushmagan bo‘lsada, hech yo‘q bizga berilgan ne‘matlar uchun shukrona aytamizmi?
Yo stol atrofida yarim yalong‘och o‘tirganimizcha, Xudoni ham esdan chiqarib, keltirilgan taomni xuddi olqindi pomoy yeguvchi cho‘chqa kabi xo‘rt -xo‘rt qilib,pishillab yeb, yana berilgan rizq uchun duo qilmay, xunuk kekirib, o‘rnimizdan turib ketaveramizmi?
Ha, bu borada, ovqat mahal boshiga do‘ppi kiyib, Xudo oldida odob saqlab, berilgan ozmi -ko‘p rizq uchun chin dildan shukrona aytib, taomlarni shoshilmay yeydigan, Xudodan biron narsa so‘rasa insof bilan qisqa duo qiladigan Xalqimiz fe‘lan sabr -toqatda tengi yo‘q Hazrati Ayyub Alayhissalomga g‘oyat yaqindirlar.
Tanasini kemirayotgan korruptsiya qurtlariga, zolimlarga ham rahm qilguvchi bu kamtarin Xalq albatda bir kun Haq Taoloning sinovlaridan o‘tib, Ikki Dunyo Saodatiga sazovor bo‘ladi, Inshoollo.
11 avgust, 2013 yil.
Kunduz soat 9 dan 16 daqiqa o‘tdi.
Kembridj shahri, Kanada.
O‘zbekiston - Amerika hamkorligi haqida
Mamlakatimizni bo‘ysundirib, o‘z to‘rvasiga solmoqchi bo‘lgan yovuz niyyatli kuchlarning bigizli nigoxlari yurtimizga qadalayotgan bir zamon, Amerika -O‘zbekiston munosabatlarining qayta iliqlashgani ko‘pmillatli o‘zbekistonliklar uchun ayni muddao bo‘ldi.
Andijon voqealari yuz bermaganida, Amerikaning xarbiy ba‘zasi yurtimizdan chiqib ketmagan va bugun o‘zbekistonda haqiqiy ma‘nodagi demokratiya o‘rnatilgan bo‘lar edi.
Aynan Andijonda yuz bergan o‘sha mudxish voqea O‘zbek -Amerika munosabatlariga zarar yetkazdi va o‘rtaga sovuqchilik tushdi.
Andijon voqealari ish bermagach, g‘animlar 2010 yili Qirg‘iziston janubida yashovchi o‘zbeklarimiz bilan qirg‘izlar o‘rtasida provakatsion janjallarni yuzaga keltirib, O‘zbekistonni urushga tortmoqchi, shu yo‘l bilan mamlakatimizni tiz cho‘ktirmoqchi bo‘ldilar.Hatto ularning ayrim jarchilari "Karimov Qirg‘iziston janubiga harbiy qo‘shin kiritadi" deya olamga ayyuhannos solib, turli bashoratlar qila boshladi.
Ammo voqealar ularning kasbijin bashoratlariga zid ravishda rivojlandi. Prezident Islom Karimov yana ayyorlik qilib, ularning xo‘ragiga uchmadi, aql bilan ish tutib, barcha qopqonlarni aylanib o‘tdi.
Shu joyda bir narsani ta‘kidlash joiz.Qirg‘izistondagi qirg‘in kunlari urushga kerosin quyib, qiyomatga tomoshabin bo‘lganlar ko‘p yillardan buyon O‘zbekistonning o‘zaro xarbiy hamkorlik shartnomalarini imzolab, a‘zolik badallarini to‘lab kelayotganiga qaramay, ODKB deb atalgan tinchlikparvar qo‘shinlarini Qirg‘iziston janubiga kiritib, vaziyatni normallashtirishga harakat qilmadi, ya‘ni o‘z burchini bajarmadi.
Anashu siyosiy surbetlik, o‘z a‘zosiga xiyonat mamlakatimizni ODKBdan chiqib ketishiga sabab bo‘ldi. Bu vaziyatdan unumli foydalangan Amerika Qo‘shma Shtatlari esa, yana O‘zbekiston bilan o‘zaro munosabatlarini qayta tikladi.
Ba‘zi siyosatdan xabarsiz, baqiroqlar Karimov Qirg‘iziston janubiga qo‘shin kiritmadi -deya karnay chaldilar va hanuz chalayotirlar.Yaxshiyamki siyosatni shu tariqa yuzaki tushunadigan, uzoqni ko‘ra bilmaydigan, tajang, badfe‘l, shoshqaloq, beqaror fe‘lli tirik anekdotlar, soxta siyosatchilar hukumat tarkibida emaslar. Unday og‘zi polvon kimsalarga imkoniyat yaratilsa, ular O‘zbekistonni uch kunda urush o‘chog‘iga, qurol bozoriga, kultepaga aylantirib qo‘yib, dorga osilmaslik uchun biron yoqqa qochib ketishlari aniq.
Nachora, siyosatda hamma vaqt jirinovskiylar bo‘lar ekanda.
O‘sha mash‘um Andijon voqealari sabab Karimov diktatura gaykalarini yanada maxkamroq qotirdi.
Bu narsa barcha sohalarga, shu jamladan adabiyotimizga ham adabiyotshunosligimizga ham o‘z zararli ta‘sirini o‘tkazmay qolmadi.
Andijon voqealaridan keyin, to bugunga qadar O‘zbekistonda Xurshid Davron,Usmon Azim,Iqbol Mirzo, Eshqobil Shukur, Nazar Eshonqul, Xurshid Do‘stmuhammad, Halima Ahmedova, Rustam Musurmon,Isajon Sulton, Abulqosim Mamarasulov kabi ayrim yozuvchi shoirlarimiz ijodini xisobga olmasa, bironta pichoqqa ilinadigan jiddiy asar yozilmadi.
Adabiyotshunoslik va tanqidchilikni gapirmasa ham bo‘ladi.
Bechora shoir yozuvchilarimiz, adabiyotshunos olimlarimiz xuddi yigirmanchi asrning 37 yillaridagi kabi mavjud repressiv tuzum vaxshatidan qo‘rqib, g‘oyat extiyotkorlik bilan atrofga olazarak qarab, pichirlab yozayotganga, bir -birlari bilan imo -ishora yordamida muloqot qilayotganga o‘xshaydilar.
Hullasi kalom, Prezident Islom Karimov pensaga chiqib, hukumat tinch yo‘l bilan almashsa, yangi saylanadigan prezidentning eng birinchi vazifasi Karimov boshlab qo‘ygan O‘zbekiston -Amerika munosabatlarini yanada rivojlantirib, bugungi isloxatlarni haqiqiy demokratiyaga aylantirishdir.
Demokratiyasiz jamiyat chirib - irib, sasib - bijg‘ib ketadi.Dunyo bo‘yicha tariqday tarqab ketgan o‘zbekistonliklarni faqat va faqat demokratiya birlashtira oladi.Demokratik jamiyatda yozuvchi -shoirlar ham, jurnalistlar ham, xalqimiz ham ozod va erkin yashaydilar.Jamiyatda haqiqiy ma‘nodagi demokratiya mexanizmi ishga tushsa, zulm va korruptsiya quyosh ko‘tarilgan tongdagi tumanday tarqalib ketadi.Ozod jurnalistika zaharli ilonlarning tanobini tortib qo‘yadigan Rikki-Tikki-Tavi kabi korruptsiyani quvib, inidan chiqarmay qo‘yadi.Jumladan, nopok, poraxo‘r jurnalistlarni, ta‘magir, deputatlarni ham.Qizilishtonlarni bog‘idan quvgan bog‘bonning bog‘idagi daraxtlarga qurt tushadi, barpo etgan bog‘i bora -bora sahroga aylanadi. Bilingki, jamiyat bir bog‘ bo‘lsa, demokratiya zilol suvdir.
Yashasin, Amerika -O‘zbekiston hamkorligi!
30 iyulü,2013 yil.
Kech soat 9 dan 16 daqiqa o‘tdi.
Kembridj shahri, Kanada.
Onangizning tilini kesmang!
Horazmlik shoir Avaz O‘tarning bir hikmatli bayti bolalik chog‘larimdanoq miyyamga muxrlanib qolgan va hali xanuz esimdan chiqmaydi.
Har tilni biluv emdi bani odama jondir,
Til vositai robitai, olamiyondir.
deya yozar ekan, shoir tilning xalqaro muomala vositasi va madaniyatlar uzra qurilgan robita(ko‘prik) ekanini ta‘kidlaydi. Darhaqiqat, Yaratgan parvardigorimiz biz bandalarga bergan ne‘matlar turini yozib tagatish qiyin.Bulardan eng asosiylarini: Yerni, suvni, havoni, Jabroil farishtani, Muqaddas kitoblarni, Payg‘ambarlarni hamda tilni O‘ZI bilan bandalar o‘rtasida vosita qildi. Biz bugun bu ro‘yxatdagi asosiy vositalardan biri - TIL to‘g‘risida so‘z yuritamiz.
Men millatchi emasman. Ammo til masalasiga munosabatim jiddiy. Negaki, biron xalq tilidan judo bo‘lsa, u xalq halok bo‘libdi, yitibdi deya bemalol aytish mumkin.
Aqlli xalqlarga qarasangiz, ular boshqa tillarni suvdek bilsalarda, iloji boricha o‘z tilida gapirishga harakat qiladilar.
Bunga misol, Amerika prezidenti va Angliya premüer ministri rasmiy doiralar minbaridan ingliz tilida ma‘ruza qiladi. Frantsiya prezidenti frantsuz tilida, Germaniya kantsleri nemis tilida so‘zlaydilar va bu yaxshi.
Rossiya Federatsiyasi prezidenti ham, garchand nemis tilida bemalol so‘zlasha olsada, Germaniyaga borganda o‘z tilida gapiradi. Amerikaga borsa ham, BMT minbaridan turib ham faqat rus tilida ma‘ruza qiladi. Bu o‘sha prezidentning o‘z ona tiliga va xalqiga bo‘lgan ehtiromidir.
Agar buning aksi o‘laroq, bironta prezident BMT minbaridan yoki boshqa mamlakatlarga borganda davlat tili deya qonunlashtirilgan o‘z ona tili bo‘la turib, o‘zga tilda so‘zlasa, bu amal o‘sha prezidentning o‘z ona tilini bilmasligidan, yoki o‘z tilini hurmat qilmasligidan, vayo o‘z tilida gapirishga or qilayotganidan darak beradi.
Bundan ham yomoni, o‘sha prezidentning mamlakati mustaqil emasligini, o‘zining esa haqiqiy ma‘noda prezident emasligini, siyosiy qo‘g‘irchoq ekanini, o‘zga mamlakatlar oldida, siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy, ma‘naviy qaramligini, qulligini bildiradi.
Yaqinda, mamlakatimiz prezidenti Islom Karimovning Navro‘z bayramida ishtirok etib, o‘z ona tilimizda so‘zlaganidan xursand bo‘ldim.Qanday yaxshi!Shunday bo‘lishi kerak - da axir!Agar u boshqa tilda so‘zlasa, o‘sha til egalarining ba‘zi og‘ziga kuchi yetmagan millatchi qatlam vakillari: -Bu o‘zbeklarning tili o‘zlariga o‘xshab kambag‘al. Shuning uchun, ularning bechora prezidenti ham bizning tilimizda gapirishga majbur. Bular bizsiz, bizning tilimizsiz halok bo‘ladi - deyishlari ham mumkin.
Men ham dunyo kezib ko‘p vatandoshlarni ko‘rdim. Afsus va yana ming afsuski, ular bir joyga to‘plansalar, birov majbur qilmasa ham, o‘z ona tilimizda emas, o‘zga tillarda so‘zlaydilar. Birovlari o‘zlarini madaniyatli qilib ko‘rsatish uchun rus tilida gapirsa, yana boshqa birovlari turk tilida gapirishni, boshqalari forsiyda gaplamoqni yaxshi ko‘radilar. Ularning til biluvi yaxshi, ammo o‘z vatandoshlari davrasida o‘zga tillarda gapirishlari yaxshi emas.
Eng kulgilisi, ular so‘zlayotgan til egalari o‘zbek tilini bilmaydilar, bilishni istamaydilar, bilsalar ham, bizning ona tilimizda so‘zlashni hoxlamaydilar. Nega? Chunki ular qancha o‘z tilida gapirsa, ona tilisi ko‘proq dunyoga yoyilishini yaxshi biladilar.Ularning vatanparvarligini, o‘z ona tilisiga bo‘lgan ehtiromini shundan bilib olsa bo‘ladi. Ona tiliga ehtirom ko‘rsatmoq taxsinga loyiq, ammo o‘zi yashab turgan mamlkatning davlat tilini ham hurmatlasalar yanada yaxshi.Aynan davlat tilida gapirgani uchun ham ularni yerlik aholi yaxshi ko‘radi, ikki xalq o‘rtasida mehr paydo bo‘ladi.Ammo davlat tilining egalari o‘z vatanida o‘z tilida so‘zlasalar, til to‘g‘risidagi davlat qonunga amal qilgan bo‘ladilar. Muhojir o‘zbeklarimiz o‘zlari yig‘ilgan davralarda o‘z tillarida gapirsalar, o‘zini hurmat qilgan demokratik mamlakatlarda hech kim ularni: "nega o‘z tilingda so‘zlayapsan?" deya ta‘qib qilmaydi.
Men bir voqeani ko‘rib, hayratdan angrayib qolganman. O‘zbekistonda yashab, davlat tilini hurmatlab, uni mehr bilan o‘rgangan rus hamyurtimiz o‘zbekka sof o‘zbek tilida gapirsa, u o‘zbek o‘sha vatandoshimizga rus tilida javob berayotgan holatini ko‘rganman. Bu - aqli kalta, befarosat, mute‘, ojiz bir kimsaning g‘oyat achinarli xatti - harakati edi.
Vaholanki, boshqa tilda gapirishga odatlanib, o‘z tilini yo‘qotgan xalq sekin - asta boshqa, o‘z tilini asragan, aqlli xalqlar tarkibiga singishib, xalq sifatida dunyo saxnasidan yitadi, yo‘q bo‘lib ketadi.
O‘zimiz o‘z ona tilimizni sevsak, unda doimiy so‘zlasak, bizning ona tilimizga ham e‘tibor kuchayadi, dunyo xalqlari o‘zbek tilini katta qiziqish bilan o‘rgana boshlaydilar.
Biz o‘zimiz oliftachilik qilib: -Kecha, kak to zashel, ogaynim Shuriklani o‘yiga, i, znayeshü chto on skazal? deb tursak, yoki bo‘lmasa, "Burada duzannanan har sheylar vardir.Shimdi, arkadashlarz ila daxa cho‘k projektlar yapmak istyoriz" debmi, vayo, " tavajjux bizga savashni mashro‘‘ qildi" deya, o‘zimizni boshqalarga donishmand ko‘rsatishga urunsak, o‘z ona tilimizga zimdan zarar yetkazib, o‘zimiz sezmagan holatda uning yemrilishiga xizmat qilayotgan bo‘lamiz.
Arabi yoki forsiy arxaik so‘zlarni zo‘raki, aralash ishlatib, ba‘zan vatandoshlarimizning g‘ashini keltirib qo‘yishimiz mumkin.
Ona tili deb bekorga ta‘rif berilmagan. Kimki o‘z ona tiliga yot so‘zlarni qo‘shib gapirsa, u odam o‘z tuqqan onasining tilini zanglagan piska bilan, vayo tig‘i qaytib, arra bo‘lib ketgan ustara bilan kesayotgan bo‘ladi.
O‘z onangizning tilini kesmang!
22 may, 2012 yil,
Tungi soat 10.
Toronto shahri, Kanada.
G‘iybat qilishdan tiyilmoq kerak
Ma‘lumki, Xudoi Taolo g‘iybat qiluvchilarning savobini g‘iybatlanganlarga olib beradi degan xadislar bor.
Agar g‘iybatlaganlarning savoblari oz yoki umuman yo‘q bo‘lsa, u holda Xudo g‘iybatlanganlarning gunoxlarini g‘iybatlanuvchilar xisobiga o‘tkazar ekan.
Natijada umr bo‘yi besh vaqt nomoz o‘qib, ro‘za tutib, zakot berib, yuz marotaba hajga borib kelgan bo‘lishlariga qaramay, g'iybatchilar gunoxkorga aylanib, jahannamga uloqtirilar ekanlar.
Umrida nomoz o‘qimagan, ro‘za tutmagan, zakot bermagan, hajga ham bormagan banda g‘iybatlangani uchun g‘iybatchilarning savoblariga ega bo‘lib, gunoxlaridan qutilib, Jannatga kiritilishi ham mumkin ekan.
Endi shalog‘i chiqqan yag‘ir kreslolaringa yaxshilab joylashib o‘tirib, xavfsizlik kamarlarini taqib olinglar. Chunki, maqolaning eng qiziq joyiga, kulüminatsiya nuqtasiga yetdik.
Bu qism savollar bilan boshlanadi va javoblar bilan itmomiga yetkaziladi.
Qadrli Vatandoshlarim, qani menga aytinglarchi, nega prezident Islom Karimov salkam chorak asrdan buyon amalda?
Nega o‘zbek muxolifati deya ataladigan parokanda, mayda, kuchsiz guruxlar qamalda?
Nega Islom Karimov ming yillardan beri hali hech bir o‘zbekka, hatto Ismoil Buxoriyga ham nasib qilmagan KA‘BAga kirishdek oliy ehtiromga musharraf bo‘ldi?
Islom Karimov nomoz o‘qiydimi yo yo‘qmi, bizga qorong‘u. Balki u ham ba‘zan taxorat olib, nomoz qilar. Ammo u diniy ulamolarimiz singari Qur‘oni Karimni xatm qilmagan bo‘lsa kerak?
Nega u bu qadar omadli?
Nega har gal uning ishi o‘ngidan kelaveradi?
Nega uni dunyo hamjamiyati turli sanktsiyalar joriy qilib ham to‘xtata olmaydi?
Qaytaga, shunday mutaraqqiy, xarbiy salohiyatga ega qudratli Yevropa va G‘arbning Islom Karimovga ishi tushib, bo‘yinlarini egib, o‘z qo‘shinlarini Afg‘onistondan olib chiqib olishlari uchun undan izn so‘ramoqdalar.
Nega?
Shu haqda hech o‘ylab ko‘rmadlangma?
Nega besh vaqt nomoz o‘qib, Yaratganga iltijo qilib, ro‘za tutib, kechayu kunduz tasbex o‘girib, taqvoyu toatda zikru sano qilib, joynamoz ustida yig‘laydiganlarga Xudo yordam qo‘lini cho‘zmayapti?
Nega ular KA‘BAga kirishu Haj amalini ado etish u yoqda tursin, qamoqxonalarda azob chekib, kasallanib, o‘lib, omon qolganlari esa o‘z vatanlaridan quvilganlarida, hech yo‘q ularni Islom o‘lkalari qabul qilmaydi va nega ular Yevropa yoki G‘arb mamlakatlaridan boshpana topib, amal – taqal hayot kechiradilar?
Nega?
Buning sababi bitta.
Biz yuqorida ta‘kidlaganimizday, avval boshdan turli yashirin nomlar ostida, o‘zimiz yetarli faktlarga, argumentlarga ega bo‘lmagan holda, tuman – turli maqolayu kommentlar bilan, kelsa kelmasa o‘n besh qabilida Islom Karimovni kechayu kunduz, to‘xtamay g‘iybat qilaverdik.
O‘z nomi bilan, mardlarcha, ochiq yozganlar ham bo‘ldi, ammo ularning yozganlarida ham bir yoqlamalik mavjud.
Qolaversa, ular keltirgan fakt va argumentalarning barchasini birday absolut haqiqat deya qabul qilib bo‘lmaydi.
Agar ularning yozganlari absolut haqiqat bo‘lganida edi, Xudoi Taolo Karimov saltanatining oyog‘ini allaqachon osmondan qilgan bo‘lardi.
Eng qizig‘i shundaki, o‘zbek muxolifatining goh ochiq, goh niqoblar ortida yozgan bu iddaolariga munosabat bildirilib, prezident Islom Karimov gosapparati yoki matbuot kotibiyati tamonidan raddiya yozilmaganidir.
Dialog kuzatilmaydi.
Faqat o‘zbek muxolifati deya ataladigan zaif va tarqoq to‘daning yozma va ba‘zan og‘zaki monologi kuzatiladi, eshitiladi, ko‘zga chalinadi.
Nazarimda, turli nomu niqoblar ortiga berkinib, Karimov to‘g‘risida aniq xujjatlarga, fakt va argumentlarga tayanmay yozilgan maqola va komment egalarining va shu jumladan ularga hayrihox odamlarning bor savobi Islom Karimovga olib berilganday, Islom Karimovning hayoti dunyoda qilgan tamomi gunoxlari esa, internetdagi qalin niqobli muqannalar gardaniga ilib qo‘yilganga o‘xshaydi.
Endi zamonaviy g‘iybatchi muqannalar u dunyoga o‘tgach, bu dunyoda tortgan alamli azoblari ham kamday, nohaq, adolatsiz, nomu niqoblar ortida, virtual klaviaturalarda qadoqlab yozgan g‘iybatlari uchun Parvardigori Olam tamonidan munosib jazolanib, do‘zaxga ketayotganlarida bunday qarasalar, son – sanoqsiz g‘iybatlanganlar aro gunoxlari tutday to‘kilgan, Islom Karimov Adolatli Ollox tamonidan olib berilgan g‘iybatchilarning savoblari shu‘lasida g‘olibona odimlab, o‘zining mashhur tabassumi bilan iljayganicha Jannatga kirib ketayotgan bo‘lsa sira ajablanmaslik kerak.
Ba‘zilar bu maqolani Kvazemoda singari xunuk bukchayganlaricha, ko‘zlari bo‘chchi – bo‘chchi bo‘lib, o‘qib chiqib, meni darhol ESENBEshnikka yoki xushomadgo‘yga chiqarishlarini avvaldan bilaman va hozirdanoq kulgim qistayapti.
Mayli, bu ularning “ish”i.
U holda undaylarning bu harakati yuqorida ta‘kidlangan G‘AYBATning yana bir ko‘rinishi bo‘ladi va men o‘shanday nusxalarning menga nisbatan navbatdagi nohaq g‘iybati tufayli gunoxlardan qutilishimni o‘ylab, xursand bo‘laman halos.
Ko‘nglida kiri yo‘q, HAQIQIY INSONlarga buyuk hurmatlar bilan, Xoldor Vulqon.
27 aprelü, 2012 yil.
Kundaz soat 11 dan 11 minut o‘tdi.
Toronto shahri, Kanada.
O‘zbekning Yesenini edi
(Asqar Mahkam haqida xotira)
Mening nazarimda, Asqar Mahkam ijodi o‘zbek kitobxoni tomonidan to‘la kashf ham, to‘liq idrok ham etilmagan. Ammo, ishonchim komilki, oxir-oqibat shoirning hayratli darajada yuksak she‘riyati lovullab turgan vulqondek yuraklarni larzaga soladi, asl she‘riyatni sog‘ingan sonsiz insonlar uning hayratiga, hasratiga sherik bo‘ladi.
Xurshid Davron
Ha, hurmatli ustoz Xurshid Davron aytganlariday Asqar Mahkam O‘zbekning Yesenini edi. Uning bolaligi o‘tgan Kofarnixon daryosi sohillarini sog‘inib yozgan she‘rlarini, oy nurida tovuq katagidagi tuxumning yaltirayotgani kabi manzara lirikasiga omuxta she‘riy asarlarini o‘qigan INSON alabatta mening gaplarimni tasdiqlaydi.
Asqar Toshkent shahridagi "jurnalünûy tsentr" degan binoning qaysidir qavatida falsafa kafedrasimi degan qandaydir bo‘limda ishlab yurardi.Uning besh vaqt nomoz o‘qishi, voxobiylarga o‘xshab soqol qo‘yishi amaldagi hukumatga yoqmas edi. Ammo, Asqar voxobiy emas edi.U so‘fizm tarafdori edi.Mavlono Jaloliddin Rumiyga ixlos qilardi.O‘sha paytlarda "jurnalünûy tsentr" nomli binoga joylashgan bir qo‘lbola nashriyot xisob raqamiga kitob nashri uchun xomiy tamonidan pul o‘tkazib, kitobim chiqishini kutib yurgandim.U vaqtlarda nazorat hozirgidan ham qattiq bo‘lgan.Buning ustiga Do‘rmondagi yozuvchilar bog‘ida siyosiy shiorlarni aytib, hayqirib, jinnilik qilib, hukumatning jig‘iga tegib qo‘ygan paytlarim.O‘shanda banogox bino derazasidan qararkanman,men bilan birga borgan taksichi shopir bolani melisalar ergashtirib ketayotganini ko‘rib qoldim.-Tamom, ular mening izimga tushishgan ko‘rinadi.Endi xibsga olsalar, qamashlari aniq - o‘yladim men. Keyin shoshib, Asqarning xonasiga kirdim. -Ha, shoir, tinchlikmi? -dedi Asqar haligina chiqib ketib, yana qaytib kirganimdan hayratlanib.
-Do‘stim, ular meni yana xibsga oladigan ko‘rinadi.Mabodo qamalib ketsam, mana bu nashriyotda mening kitobim chiqadi.Bu esa, mening uy adresim. Sizdan iltimos, o‘sha kitob chiqqani haqida mening o‘g‘limga habar berib qo‘ysangiz.Har holda kitoblarimni sotishsa, tirikchilikka yordam bo‘ladi -dedim men. Asqar rahmatli bu gaplarimni eshitib, o‘rnidan turarkan, -E, unday demang, do‘stim, Xudo hoxlasa hammasi yaxshi bo‘ladi -dedi.
-Mabodo qamalib -netib ketgudek bo‘lsam, kitobim chiqqanligi haqida o‘g‘limga xabar bera olasizmi? -dedim men yanada qat‘iyroq.
-Avvalo yaxshi niyyat qiling, Xoldor.Lekin kitobingiz chiqsa, men albatta o‘g‘lingizga habar beraman -dedi Asqar.Rahmat sizga -dedim men.Biz xuddi stalin repressiyasi paytida vidolashayotgan shoirlar kabi so‘ngi bor hayrlashar ekanmiz, rahmatli Asqarning ko‘zlari jiqqa yoshga to‘ldi. Menga rahmi keldimi, yo shoir xalqining azaliy qismati taxdid, quvg‘in, qatag‘on ekanligini o‘ylab xo‘rligi keldimi, haytovur ko‘zi to‘la yosh bilan meni kuzatib qolgandi o‘shanda.Men xonani tark etib, pastga tushdim.-Buyruq berilgan bo‘lsa, ular meni propusknoy punktda xibsga olsalar kerak - o‘ylardim men.Garchand ruhiyatimda tahlika hukmron bo‘lsada, mening ko‘nglim to‘q edi. Har, xolda uy adresimni Asqarga yozib qoldirdimku.Xabar bersa, o‘g‘lim kitoblarimni olib ketar - hamon o‘ylardim men. Ammo meni propusknoy punktda xibsga olmadilar.Tashqariga chiqdim.Tashqarida ham hech kim indamadi. Qarsam, taksichi shopir bolani melisa budkaga olib kirib ketyapti. O‘zimning jonimni qutqarib, qochib yuborish insongarchilikka to‘g‘ri kelmaydi. Nima bo‘lsa ham shopirni qutqarishim kerak -o‘yladim men budka tamon borarkanman. Budkaga kirsam, melisalar shopirning xujjatlaridan kseroksda nusxa ko‘chirishayotgan ekan. Shopir becharaning rangida rahmat yo‘q, qo‘rquvdan ancha esankirab qolibdi. U meni ko‘rdiyu -Mana, mana shu odam bilan birga kelganmiz.Shoir aka, bularga bir narsa deb qo‘ying -dedi u. Melisalar menga boshdan oyoq sinchikov razm solar ekanlar, ulardan biri - Oka, mashinangizni qayerga bo‘lsa parkovka qilib ketaverasizmi? Bu zonaga shaxsiy avtoulovlarni parkovka qilish mumkinamas. Yana nomeri 17li.Moshina jonvor loy bo‘lib ketibdi. Dovondan tushgach, yuvib tozalab olsa bo‘lmasmidi? - dedi u. Shundan keyin meni xibs etish uchun buyruq berilmaganini anglab yetib, ancha dadillashdim.
-Bo‘pti endi, ayb bizda, kamandir, shopirning xujjatlarini qaytarib bering -dedim men.
-E, unaqamasde endi, oka, o‘ziz kop - kotta shoir ekansiz -dedi nihoyat melisa bola norozi ohangda va shopirning hujjatlarni qaytarib berdi.
Biz rahmat, aytib, budkadan chiqdik va vodiyga qaytdik. Nashriyot rahbari sal ta‘magirroq ekan, xomiy o‘tkazgan pullarni oborot qilib, kitobim nashrini paysalga solaverdi.Men u yigitni bir necha bor ogoxlantirdim.
-Og‘ayni xomiylar jiddiy odamlar va ular bilan hazillashib bo‘lmaydi. Kitobni o‘z vaqtida chiqaring -dedim men. Noshir yigit mening gaplarimga ishonmaganmi, hullas gaplarimga quloq solmadi.Turli baxonalar bilan ishni paysalga solaverdi va oqibat, kontorasi yopilib ketdi.Yillar ketidan yillar o‘tib, men hijrat sori yuzlandim, Asqar bo‘lsa olamdan o‘tdi.Do‘stimning vafoti haqida eshitib, chuqur qayg‘uga botdim va 2008 yili unga bag‘ishlab bir she‘r yozdim. O‘sha she‘rni hukmingizga havola qilaman.
Hayrat
(Marhum do‘stim Asqar Mahkam xotirasiga)
Nechun yalpoq odamlar yuzi?
Nega chaqnar moviy chaqinlar?
Shuvalmoqda nechun tasavvur?
Nega uzoq bo‘ldi yaqinlar?
Qalin kuzgi tumanlar nechun,
Dalalarni qoplabdi yaxlit?
Nechun bulbul sayraydi yolg‘iz?
Chumchuqlarga qilmasdan taqlid.
Nega mening ikki ko‘zim ko‘r?
Axir, bunday emasdi dastlab.
Bu yomg‘irlar nega buncha sho‘r?
Osmon buncha ketibdi pastlab?
Nega qalqib chiqmadi ko‘z yosh,
Osmonlarga boqqanim zaxot?
Nechun hech kim otmay qo‘ydi tosh?
Maxluqlardan qutildim nahot?..
7 iyulü, 2008 yil.
Kunduz soat 5 : 29.
Toronto shahri. Kanada.
So‘fiylar nechun aylanib raqsga tushadilar?
So‘fiylarda samo‘ raqsi bor.Ular xonaqoda quyunday aylanib, chirpirab, o‘rtanib, raqsga tushadilar, o‘zlarini unutib, g‘ayb olamiga bog‘lanadilar.
Daxriy materialistlar yoki o‘shalarga yaqin fikrlaydigan kaltafaxm nomo‘‘minlar so‘fiylarning raqsini be‘manilik deya xisoblaydilar.
Bu gaplarimni o‘qib, meni so‘fiylikda ayblashga shoshilmang.
Men so‘fiy emasman.
Yana ham aniqrog‘i, aqlim, tafakkurim, ruhim so‘fiylik tuyg‘ularini his eta olish, maqomat talablarini ado etish quvvatiga ega emas va bu jarayon uchun menda toqatni, ilhomni qo‘ya turing, vaqtning o‘zi yo‘q.(Sababi, rus tilida navbatdagi qiziqarli yangi romanni yozish bilan bandman)
Vaholanki, so‘fiy bo‘lish oson ish emas.
Unda nega so‘fiylik haqida gapiryapsan? -demoqchiligingizni ham avvaldan sezib turibman.Bilasizmi, men bugun samo‘ raqsiga kirishgan so‘fiyning chirpirab aylanishi haqida so‘z yuritmoqchiman.
Negaki, so‘fiyning aylanib raqs tushishida buyuk sir bor.
Raqs tushayotgan so‘fiyning olamdagi tamomi aylanib turadigan samoviy jismlar bilan birga uyg‘un harakatlanishi, koinotdan quvvat olib, o‘zida ruhiy o‘zgarish hosil qilib, meditatsiya holatini boshidan kechirish jarayoni qiziqtiradi meni.
So‘fiy raqs tushayotganida koinotdagi yulduzlar, sayyoralar, aql bovar qilmaydigan kattalikdagi quyosh sistemalari, azim galaktikalar, poyonsiz tumanliklar bilan birga aylanayotganini o‘zi ham bilarmikan yo yo‘qmi degan savol qiziqtiradi meni.
Biz yaratgan mashinalar, uchoqlar yonilg‘isi tugagach, harakatdan to‘xtab qolayotgan bir mahal, haybatini to‘la tasavvur etgan odam aqldan ozib qolishi mumkin bo‘lgan mahobatli koinot girdobi qandaydir sirli mexanik qonuniyatlarga bo‘ysunib, tartib bilan aylanayotgani, milliard -milliard yillardan beri yonilg‘isi tugab, to‘xtab qolmayotgani, va so‘fiylarning manashu xilqatga qo‘shilib aylanishi, aylanib raqs tushishi hayratlantiradi meni.
Keling, yaxshisi, maqoladan ko‘zlangan asosiy maqsadga, muddaoga ko‘chaqolaylik.
HAQ Subonaxu Vataolo Qolu Boloda ("Bolo" yuqori deganidir."Qol" esa so‘z ma‘nosini anglatadi. Ya‘ni Yuqorida -Arshi A‘loda Xudo tamonidan aytilgan so‘z) Odam Atoni yaratib, uni AShRAFUL MAXLUQIN deya e‘lon qildi va o‘zining barcha farishtalariga u sharafli maxluq, ya‘ni INSONga sajda qilishni, sig‘inishni buyurdi.
Ammo Azozil(Mixail Bulgakovning "Master va Margarita"sida Azazayela deb keladi) ismli farishta bandasiga bosh egishdan, sajda qilishdan, sig‘inishdan bosh tortdi.
Boshqa farishtalar Xudoning amrini bajo keltirib, ODAM alayxissalomga sajda qildilar.
Xudoning amrini bajarmagani uchun Azozilning bo‘yniga la‘nat tamg‘asi urildi va u manguga mal‘un bo‘ldi, la‘in bo‘ldi, shayton bo‘ldi.
Ko‘rayapsizmi, Parvardigori Olam Odam bolasini qanchalar sevdi va uni shu darajda ulug‘ladiki, hatto gunoxlardan pok samoviy farishtalarini unga sajda qildirdi.
Odam bolasiga sig‘inma deyish (Astag‘firullox)Hazrati Odam Safililloga sajda qilishdan bosh tortgan shayton alayxulla‘nani oqlayotganday jaranglaydi.
Aslida esa unday emas. Shaytonning Odamga sajda qilmagani Xudoga qarata:"men o‘zingdan boshqaga sajda qilmayman" deganini anglatishiga qaramay, u farishta Xudoning qahriga uchradi.Xo‘sh, nega?
Sababi, Xudo loydan barpo qilingan o‘z bandasini qanchalar qattiq sevishini anglatmoq uchun ham hatto "Men o‘zingdan boshqaga sig‘inmayman" deydigan sadoqatli farishtalardan birini Otamizga sajda qilmagani uchun la‘natlangan mal‘unga, shaytonga aylantirib qo‘ydi.
Bir misol.
Deylik, siz loydan xom g‘isht quydingizu uni kimdir tepalab, yanchib tashladi.Siz o‘sha odamga rahmat aytasizmi?
Yo‘q.
Siz uni urmasangiz ham, hech yo‘q xaqorat qilasiz, anchagacha kechirolmay, yomon ko‘rib yurasiz, shunday emasmi?
Qani endi, o‘zingiz insof bilan aytingchi, Odam bolasini hurmat qilmagani uchun bir farishtani shaytonga aylantirib qo‘ygan Xudoning sevimli bandasini taxqirlasangiz,xo‘rlasangiz, ursangiz, avaxtalarda chiritib,o‘ldirsangiz, Xudo sizdan xursand bo‘ladimi?
Xudo siz bilan bizni hatto o‘z farishtalaridanda kuchliroq sevadi.
Bizchi?
Biz Xudoni shu darajada seva olamizmi?
Hech qachon!
Xudoyim, Xudoyim -deymizu, ziyofatdagi dasturxonda aroq paydo bo‘lishi bilan, ko‘zlarimiz ola -kula bo‘lib, g‘ilaylanib, Xudoga bo‘lgan "muhabbatimiz"ni yarim stakan aroqqa almashtirib yuboramiz.Aroqni ichib-ichib, ko‘zlarimiz kosasiga tuxumday tiqilib, cho‘chqaning og‘ziga o‘xshagan og‘zimizni xunuk chapillatib, tishlarimizni kovlab, kekirib, og‘zimizdan o‘sirib, tag‘in qo‘llarimizni saperlarning belkuragiga o‘xshatib, duo ham qilamiz.
Bunday olib qaralsa, Xudoi Taolo bizlar uchun bandasiga sajda qilishni, sig‘inishni farz qilmadi va biz gunoxkor bandalar begunox farishta emasmizki, bandasiga sajda qilsak.
Ammo farishtalar ham sajda qilish buyurilgan INSONning Xudo oldidagi hurmatini bir laxza bo‘lsada, unutib qo‘ymasligimiz kerak.
Xalqimiz, donishmand ota - bobolarimiz "INSON -AZIZ" deb bekorga aytmaganlar.Insonning azizligida shunday hikmatlar yashrinib yotadi.
Bilsangiz, yer yuzidagi tamomi insonlar, jonivorlar, tog‘u tosh, o‘simliklar ham fazoviy jismlar kabi bir -birlari bilan uzviy bog‘liq yaxlit holatda harakatlanishga, tinimsiz aylanishga mahkum.
Yaxshilab o‘ylang.Siz ham aslida o‘sha samo‘ raqsini ijro etayotgan so‘fiy kabi chirpiramasangizda, sekinroq bo‘lsa ham tinimsiz aylanmayapsizmi?
Ertalab chiqib ketib, ishxonangizga, yoki uchoqda Yevropadan Amirkiyyaga va yana allaqayoqlarga borib, tentirab, telarsib, tag‘in uyingizga qaytib kelasiz.Uyingiz ichida ham aylanaverasiz, aylanaverasiz va bu jarayon to siz yiqilib, baqo olamiga yuz tutmaguningizgacha bir xilda muttasil davom etaveradi.
Demak siz ham qaysidir ma‘noda so‘fiysiz va o‘zingiz bilmagan holda koinotning tartibli harakatlari bilan uyg‘un, to‘xtovsiz aylanib, samo‘ raqsini ijro etmoqdasiz.
Bir narsa aniq. Koinotning kosmohalokatga uchramay, yaralganidan beri to‘xtovsiz aylanayotgani, planetalarning, quyosh sistemalarining, galaktikalarning, cheksiz tumanliklarning o‘z o‘qidan chiqmay bir -biri bilan bog‘liq yaxlit holatda tartibli harakatlanishi sabab desam, xato qilmagan bo‘laman.
Xalqimizda "Tuyani shamol uchirsa, echkini osmonda ko‘r" degan ajoyib maqol bor.
Darhaqiqat, koinot kosmohalokatga uchrasa, sayyoramizning holi ne kechadi?
Huddi shunday, Yer shariga ofat yetsa, bu halokat sayyoramizning boshqa qit‘alariga ham o‘z ta‘sirini o‘tkazmay qolmaydi.
Shuningdek, o‘zbek jamiyatida urushlar, qirg‘inlar yuzaga kelsa, bu holat har bir o‘zbekistonlikning boshiga kulfat va musibatlar yog‘dirmay qo‘ymaydi.Yoshu qari qirilib, yurt vayron bo‘lib, iqtisodiyot izdan chiqib, kelajak avlodlar savodsiz, bangilarga aylanib, odam o‘ldirishni tirikchilik manbaiga, hunarga, kasbga aylantirib oladilar.Qonni qon bilan yuvib bo‘lmaydi, birodarlarim. Qonni suv bilan yuvadilar.Ya‘ni qon qonni talab qilaveradi.Urush boshlansa, uni keyin to‘xtatib bo‘lmaydi.
Agar biz o‘zbek jamiyatida urush -qirg‘inlar, vayronagarchiliklar bo‘lmasligini istasak, barchamiz birlashib, xuddi koinot va samo‘ raqsini ijro etayotgan so‘fiylar kabi barcha o‘zbekistonliklar bilan uyg‘unlikda yaxlit aylanishga burchlimiz,mas‘ulmiz va mahkummiz!
Yo Olloh do‘st, yo Olloh! Haaaaq do‘o‘o‘o‘st, yo Olloh!
26 iyulü, 2013 yil.
Kech soat 8 dan 47 daqiqa o‘tdi.
Kembridj shahri, Kanada.
Biz O‘zbekistonliklarmiz!
Deylik, sizning otangizdan qolgan uyingiz bor va bir merosxo‘r sifatida o‘sha uy va xovli qonunan sizning yeringiz xisoblanadi. Endi bir odam kutilmaganda, otangizdan meros qolgan o‘sha uyga ishora qilib,bu uy mening ota uyim desa, ensangiz qotadimi yo‘qmi?
Nafaqat ensangiz qotadi, balki darhol sergaklanasiz. Nega? Negaki, u sizning otameros xovlingiz uning otasiga qarashli ekaniga zimdan ishora qilmoqda. Vaqtlar kelib, bir kuni u sizga qarata, menga qara, og‘ayni chalish,sen bizning ota yurtimizda nima qilib yuribsan?Qani, bir tuyog‘ingni shiqillatvorchi! -demasa ham hech yo‘q siz bilan yurtingizga tengsherik chiqishi hech gapmas. Manashu mantiqiy xulosadan kelib chiqilsa, "O‘zbekiston bizning ata yurtimizdir" deyishga o‘zbekistonliklardan boshqa hech kimning haqqi yo‘q.
Biz O‘zbekistonda va butun dunyoda yashayotgan qardosh xalqlar qatori, "O‘zbek" degan xalqmiz va turklar, greklar yoki boshqa millatlar hech qachon "Biz o‘zbeklarmiz" demagani kabi, biz ham hech qachon turk yoki boshqa millatmiz deya millatchilik,irqchilik, bo‘lginchilik ko‘chasiga kirmaymiz!
Aksincha, almisoqdan qolgan millatchilik, irqchilikni xandakka uloqtirib, O‘zbekistonda yashayotgan barcha xalqlar millatidan, irqidan qat‘iy nazar "O‘zbekistonliklar" degan yagona millatga, yagona oilaga aylanishlari uchun barchamiz birgalikda harakat qilamiz.
Shundagina to‘g‘ri yo‘lni topgan bo‘lamiz va shundagina O‘zbekistonimiz millatchilikdan, irqchilikdan, turli bo‘lginchiliklardan, terrorizm va ekstremizmdan, urush xavfidan hamda vayronagarchiliklardan manguga qutuladi, har tamonlama rivojlanadi, Yevropa davlatlari,Amerika, Kanada singari gigant, ko‘pmillatli, demokratik mamlakatlar kabi taraqqiy etadi.
Bu umuminsoniy g‘oya tamomi insoniyatga faqat yaxshilik keltiradigan g‘oyadir. Manashu g‘oya atrofida birlashsak, Xudo hoxlasa, kam bo‘lmaymiz, mening jondan aziz o‘zbekistonliklarim!
Yorug‘, to‘g‘ri yo‘llarda yurgan xalq hech qachon jarga qulamaydi!
8 iyulü, 2012 yil.
Kunduz soat 3 dan 30 minut o‘tdi.
Toronto shahri, Kanada.
Qo‘shiq sehri
Bu maqolada gapni siyosatdan boshlab, adabiyot va san‘at bilan yakunlaymiz.
Ma‘lumki, dunyoda fanatizm tushunchasi bor va bu tushunchani konservatizmga bog‘lash, aralashtirish katta xatodir.
Chunki konservator bilan fanat orasida yer bilan osmoncha farq bor.
Men bu fikrimni hech kim inkor etolmaydigan qilib, mantiqan isbotlayman.
Angliyada, Kanadada va dunyoning ko‘plab mamlakatlarida Konservativ yo‘nalishdagi siyosiy partiyalar faoliyat olib boradilar va u partiyalarni aholining katta qismi doimo qo‘llab quvvatlaydi.Bu yo‘nalishdagi partiyalarning vakillari halol siyosiy kurashlarda, siyosiy saylov yo‘li bilan hukumat tepasiga kelib, davlatni boshqarganlari va boshqarayotganlari siyosatni ozgina bo‘lsa ham tushuna oladigan aqlan sog‘lom odamlarga birday ayon.
Agar konservativ partiyalar fanat xisoblanganida, Yevropa va G‘arb mamlakatlari bu yo‘nalishdagi siyosiy partiyalarni qonun yo‘li bilan allaqachon, yuz, ikki yuz yillar avval yopib yuborgan bo‘lur edilar.
Konservatorlarning Yevropa va G‘arbdagi yetakchi mamlakatlar jamiyatidagi tutgan yuksak o‘rni, hurmati va erkin faoliyatidan bilib olsa bo‘ladiki, ular fanatlar emas.Aksincha milliy va diniy qadryatlarni, mamlakatda yashaydigan barcha xalq va elatlarning urf odatlarini, odob va axloqni saqlamoqqa kafil bo‘la oladigan eng adolatli dunyoviy siyosiy partiyalardir.
O‘zbekiston xalq hofizi Sherali Jo‘rayev Hazrati Amiri Alisher Navoiyning g‘azallariga murojaat etib, ko‘plab o‘lmas qo‘shiqlarni yaratdilar.
U qo‘shiqlar orasida Sher akaning fanatlar haqida:
Muxtasib to‘ktirdi soqiy bodasin,
Yetmadi aqli uning sirdoshima.
deya aytiladigan qo‘shig‘i mutaaassiblikni fosh qiluvchi g‘oyat purhikmat va shinavandaning vujudini, ruhini, shuurini yonayotgan shamday eritib yuboradigan jonbaxsh, sehrli qo‘shiq desak bo‘ladi.
Muxtasib, ya‘ni mutaassib, zamonaviy shevada aytiladigan bo‘lsa,ikki oyog‘iga bir etik kiyib olgan fanat, HAQ ishqidan sarmast soqiyning(may quyuvchining) bodasini, ya‘ni sharobini to‘kdirib yubordi va men bilgan Sirga, Sirdoshimga uning aqli, farosati yetmadi - deydi Alisher Navoiy yuqoridagi misralarda.
Hazrati Navoiy bu misralarda Sirdosh deb Xudoi Taoloni nazarda tutsalar, boda, ya‘ni sharob deya Xudoga, Vaxdatul Vujudga bo‘lgan muhabbat mayini, Vahdat sharobini nazarda tutadilar.
Haq IShQI aks etgan Vaxdad sharobining ta‘mini totmagan, undan bir qatra totib, mastu mustag‘raq bo‘la olish hissidan mosuvo, G‘AYB olamiyu ILHOMdan,Janobi Haq bilan oshiq o‘rtasidagi sirdoshlikdan bexabar savodsizlarning, g‘ofil mutaassib fanatlarning befarosatligidan hayratlanadi.
Bugungi fanatlarning kommunistik zamonlardagi ateistlardan deyarli farqi yo‘q.
Ular
Ashraqat min aksi shamsil kaasi anvoril Xudo,
Yooor aksin mayda ko‘r deb jooomdin chiqdi sado.
degan misralarni o‘qib, Navoiyga xuddi mayxo‘r xarobotiyga qaraganday, o‘qrayib, xo‘mrayib qaraydigan, qalb ko‘zlari so‘qir, ko‘rsavod kimsalardir.
Ularning
Men o‘lsam, may birla yuvishni ko‘zlang,
Yo‘qlovda jom birla sharobdan so‘zlang.
Qiyomat kunida topmoq bo‘lsangiz,
Mayxona tuprog‘in tubidan izlang.
deya ruboiy yozgan Umar Hayyom Nishopuriyni alkashga chiqarib, "O‘mar Hayyom ham o‘zimizga o‘xshab shisha quli bo‘lgan ekan" deya sevingan xudosiz daxriylardan nima farqi bor?
Umar Hayyom esa yuqoridagi ruboiysida "Men o‘lsam, may birla, ya‘ni Xudoga bo‘lgan avliyolarning dillarga, tasavvurga sig‘maydigan IShQI, MUHABBAT gulobi bilan yuvinglar.Yo‘qlovda esa faqat jom, ya‘ni o‘sha ilohiy ishq saqlanadigan idish - oshiqning shishadek shaffof yuragi va Xudoi Taologa bo‘lgan IShQ qissalariyu, xijron azoblari va VISOL haqidagina gapiringlar.Mabodo Qiyomat kunida meni topmoqchi bo‘lsangizlar, mayxona tuprog‘ining tubidan, IShQI ILOH sharobi saqlanadigan yerto‘ladan, mozorimdan topasizlar" demoqda.
Yoorsiz ham bodasiz Makkaaaga bormoq na kerak?
Ibroximdan qolg‘on ul eski do‘konni na qilay?
deya she‘r yozgani uchun Kommunistik jamiyat Boborahim Mashrabni o‘zlari kabi daxriy deb o‘ylab, uning kitoblarini qalin muqovali qilib, millionlab nusxada nashr qilishga ruxsat berganlar.
Vaholanki, Mashrab o‘zining yuqoridagi misralarida YorSIZ, ya'ni qalbida Hudo bo'lmagan holatda,bodasiz,Xudoi Taoloni butun vujudi va ruhi shuuri bilan sevmay turib, muqaddas Makkaga borish baayni do‘konga savdo qilib kelish uchun borgan bilan barobar emasmi? -deyotganini xuddi ikki oyog‘iga bitta maxsi kiyib olgan bugungi zamonaviy fanatlar kabi ular ham tushunmaganlar.
Ongi darvinizm bilan zaharlangan ateistlar IShQI ILOHIYni, TASAVVUFNI, ILMI G‘AYBNI tushunmoq, anglamoq hissidan maxrum edilar.
Ilmi g‘aybga pisandsiz qaraydigan savodsiz, beodob fanatiklar, mutaassiblar bilmaydilarmiki, bolalik yillari qo‘y boqish bilan o‘tgan, o‘qish -yozishni bilmagan Janobi Payg‘ambar Alayxi Saloti Vasallam G‘ori Xiroda chilla o‘tiganlari mahal Xudoning amri bilan Jabroil Alayxissalom paydo bo‘lib, ul Zotga G‘OYIBDAN ILM, ILHOM olib keldilar, "IQRO!" deya o‘qishni o‘rgatib ketdilar.Shu ondan boshlab, Janobi Rosululloh Sollolloxu Alayxi vasallam yozuvlarni o‘qiyveradigan bo‘ldilar.
Kimki bu hikmatni inkor etsa, G‘AYBni ham, Jabroil Alayhissalom tashrifini ham, Payg‘ambar Alayhi Saloti Vasallamni ham inkor etgan bo‘ladi.
G‘aybni inkor etgan kimsa esa musulmon emas, aksincha qip -qizil ateistdir, materialistdir.
G‘aybga imon keltirgan aqli raso odam ILMI G‘AYBNI ham inkor etmaydi.
ILMI G‘AYB esa hikmat durlari, marvaridlari, hazinalari cho‘kib yotgan poyonsiz va cheksiz tasaffuv ummonidir.
Siz hech yo‘q bu go‘zal ummonning sohiliga yaqinlashib, uning mavjlanishini, chayqalishini tamosha qiling, shovullashini tinglab zavqlaning.Bu ummonda suzib borayotgan, olislayotgan kemalarga qarang, ularning hasratli bongiga bir zum quloq tuting.
Ayriliiiiq ooooniii yaqindir, keyeema yo‘o‘o‘o‘l boooongin chaluuuuur,
Vax menii -iiy tashlaaaaab firoqqa yooooooor yiroqqaa-aaa yo‘l olur!..
Ha, Sherali Jo‘rayev shunday hikmatlar hazinasiga to‘la lirik qo‘shiqlarni kuylaydigan tengsiz hofizdir!
29 iyulü, 2013 yil.
Kunduz soat 2 dan 15 daqiqa o‘tdi.
Kembridj shahri, Kanada.
Musulmoncha ismlarga hurmat shumi?
O‘zbekiston aholisining ko‘p qismi Islom diniga mansub bo‘lgani bois, ular o‘z farzandlariga musulmoncha ism qo‘yadilar.
Ammo yurtimizda aholining aksariyat qismi bu ismlarni buzib talaffuz qiladilar.
Jumladan: Muhammadni (Astag‘furillo!)Mamat, Maman, Maxam, Mamash, Mamajon, xatto Misha, Mishka ham deyishadi.
Shuningdek Muhammadaminni Madamin, Muhammadkarimni Mamatkarim, Madkarim, Muhammadzokirni Mamazakir, Abdulmalikni Admalik, Abudulkarimni Adkarim, Abdul Ahadni Ablaxat, Abdulmannobni Admannop, Abdulg‘afurni Adg‘oppor, Abdulvaxxobni Advoxop, Islomni Isom, Ibrohimni Urayeym, Muhammadrahimni Mamareyim, Abdurahimni Adreym, Saloxiddinni Soleydin, Abdulloxni Abla,Abdulrashidni Adrasht, Abdumutallibni Admutal, Halimjonni Halishtoy, Muhammadqobilni Matqovul,Fazliddinni Pazildin, Fozilni Pozil, Abdulmuxtorni Admuxtar, Muxtavey, Abdulqayyumni Adqaym, G‘ulomiddinni G‘ilmiddin,Abdulfattoxni Adpatto, Inomiddinni Inop, Muhammadqodirni Mamaqo, Abdulrazzoqni Adrazaq, Abdulazizni Ablaz, Rahmatulloni Rama, Abduljabborni Ajabor, Abdulhamidni Allamit, Abbosni Obon, Shahobiddinni Shoxop,Abdulvohidni Advoyt,Adveyt,Muhammadolimni Dolim, Ne‘matulloni Tillo, Muhammadulloni Dillo, Pirmuhammadni Pirmat, Ermuhammadni Ermat, Shermuhammadni Shermat,Turdimuhammadni Turmat, Nurmuhammadni Nurmat, Qulmuhammadni Qulmat, Xolmuhammadni Xolmat, Muhammad alini Mamadali, Madali, Mamtali, Muhammadsiddiqni Mamasidiq, Muhammadisxoqni Mamatsaq, Muhammadyusufni Mamayusup, Muhammadsodiqni Mamasodiq, Muhammadsolihni Mamasoli, Abdujalilni Abjal, Abdusalomni Absolom,Abubakrni Obakir, Abobahri, Muhammadolimni Madolim, Choxoriyorni Chori, Abdulmajidni Admajit deyishlariga nima deysiz? Armiyada Mamadayupov degan o‘zbek bola bilan birga xizmat qilganmiz. Ishonsangiz, uning o‘zi ham o‘z familiyasining ma‘nosini bilmasdi. Men ham bu ism mazmunini o‘ylab - o‘ylab boshim cho‘yandek qotib, biloxir, yaqinda topdim. Mamadayup degani Muhammadayyub ma‘nosini anglatar ekan.
Mening shaxsiy kuzatishlarimdan shu narsa ma‘lum bo‘ldiki, farzandlarga qo‘yilgan musulmoncha ismlar erkalatibmi, erinibmi, ataylab buzib talaffuz etilgani bois, o‘sha ism egalari hayotda baxtsiz bo‘ldilar.
Misolan, Mamat, Maman, Mamash, Mamatkarim, Maxam, Madamin, Soleydin, Adreym kabi buzib aytiladigan ism egalarining ko'plari baxtsiz hayot kechirdilar, ularning bu dunyoda kosasi oqarmadi.
Kim biladi, balki bu musulmoncha ismlarni, ayniqsa Payg‘ambarimiz Muhammad Mustafo Sallollohu Alayxi Vasallamning, sahobai kiromlarning, chohoriyori bosafolarning muborak ismlari buzib talaffuz qilingani uchun Ollox Taolo tamonidan yuborilgan jazodir?
Demak, farzandlarimizga yaxshi niyyat bilan qo‘yilgan ismlarni yarimta aytishdan, buzib talaffuz qilishdan extiyot bo‘lishimiz kerak ekan.
Shu haqda ham bir o‘ylab qo‘ysak, yomon bo‘lmasdi.
1 iyunü, 2013 yil.
Kunduz soat 11 dan 20 daqiqa o‘tdi.
Kembridj shahri, Kanada.
O‘zimga maktub
Salom, Vulqonboy.Vatan firoqi, yaqinlaring va elu yurt sog‘inchida aqldan ozib qolmaslik uchun yaxshiyam baxtinga adabiyot, sevimli kasbing yozuvchilik bor ekan. O‘ylab qarasam, sen umring davomida olis masofalardagi odamlarga qop -qop maktublar yo‘llabsanu, ammo, shundoq yaqin masofada yashaydigan o‘zingdan ko‘z ilg‘amas olisliklarga uzoqlashib, o‘zinga loaqal bittagina bo‘lsa ham maktub yozib qo‘ymabsan.Ish ko‘p, yozish -chizishdan qo‘l bo‘shamayapti, hatto bosh qashigani vaqt yo‘q deysanda. Kimda bor ekan vaqt? Hamma vaqtini tejaydi. Bilasanmi, avvalgi zamonlarda odamlar tuyaga, eshakka minib, yoki piyoda, karvonlarga ergashib, garmsel shamollarda to‘zg‘igan sahro qumlari ko‘z ochishga qo‘ymagan biyobonlar aro och va tashnakom holatda oylab, yillab tentiraganlaricha qaroqchilarga talanib,Makkaga, hajga borar edilar. Bugun ayripilon xojilarni bir necha soatda Makkaga eltib qo‘ymoqda. Qadimgi pochtachilar bo‘lsa, o‘z hukmdorining maktubini o‘zga hukmdorga yetkazish uchun otda kechasiyu kunduzi tinimsiz chopganicha xaftalab yo‘l bosganlar.Bugun dunyoning bu chetida turib, u chetidagi odamga elektron pochta orqali xat yozasan va yozgan xating bir sekund ichida egasiga yetadi. Ilgari odamlarning aksariyati ishga, bozorga eshak aravalarda, poyu piyoda sekin borishar, va zarur ishlarini bitqazishga bemalol ulgurishardi. Hozir, har bir odamning bittadan, ba‘zilarining uchta-to‘rttadan shaxsiy avtoulovlari bor.Ammo, shunda ham ular ishlarini bitqazishga ulgura olmayotganlaridan shikoyat qiladilar. Vaqt yetishmaydi ularga. Ular bir -birlaridan "vaqting bormi?" deya so‘raydilar. "Uzr, mening vaqtim yo‘q" deyishadi. Vaqt qaxat. E, ishonsang, vaqtni bexuda isrof qilmaslik uchun ko‘plar maxsus jadval tuzib, qizil flamaster bilan vatman qog‘ozga yozib, uyining to‘risiga osib qo‘yishgan. Soqol qirtishlashga, tish yuvishga, nonushtaga, bolalarni maktab-bog‘cha sari eltishga, ishga borish va qaytishga, ulfatchilikka, qittay-qitday otishga, televizor ko‘rishga, uxlashga, va xokozolarga vaqtni minut, sekundigacha taqsimlab qo‘yishgan.Ibodat qilishga, bolalarini tarbiyalashga, ota onalarini yo‘qlashga umuman vaqti yo‘q ularning. Yana soatga qarab-qarab qo‘yishadi. Vaqtni qarzga beradigan banklar yo‘qmikin, foyizi bilan qaytaradigan bo‘lsa ham mayliydi - deya atrofga olazarak alanglaydilar. Do‘konlarda, yoki bo‘lmasa, gazeta sotadigan kioskalarda vaqt arzonroq sotilsaku, ko‘zni chirt yumib, uch -to‘rt soatni sotib olib, pichasini kasal yotgan opamga sarf qilardima. Yo bo‘lmasa, vaqtni ulgurja sotib olib, ustama narx bilan bozorda pullab, rosa pul qilardimda. Keyin kuzga yaqin arzonroq vaqtni omborga g‘amlab qo‘yib, bahorda, narx - navo ko‘tarilganda sotardim, boyib ketardim -deya o‘ylaylar. Keyin, yo‘o‘o‘q, vaqtni g‘amlab qo‘ysam, u vaqtlar qishi bilan aynib qolsa, chirib ketsa nima qilaman? -degan fikridan o‘zlari qo‘rqib ketadilar. "Aytganday, vaqtni quritib qoqi qilsamchi?" degan fikr keladi to‘satdan ularning miyyasiga. Ha, vaqtni konserva qilish kerak. O‘shanda chirimaydi. Etiketkasiga muddatini yozib qo‘yaman. Tadbirkorlik bilan shug‘ullanaman -degan o‘ydan ularning naynov chehrasi bir lahza yorishib ketadi. Ammo vaqt do‘konlarda sotilmaydi. Sotilmasa ham baribir vaqt qimmat. Vaqt shu darajada qimmatki, misolan, bir odam vaqti tugab, o‘layotib, o‘z o‘g‘liga iltijoli qaraganicha: -o‘g‘lim, men yana biroz yashamoqchiman, picha vaqtdan qarz berib turmaysanmi? Keyin qaytarardim -desa, o‘g‘li vaqtidan berolmaydi. Buning sira iloji yo‘q. Shuning uchun ham hamma vaqtini qizg‘onadi.Kezi kelsa, gap sotib, bir -birlarining vaqtlarini o‘g‘irlaydilar. Ba‘zilarining vaqti o‘g‘irlangani bilan ham ishi yo‘q. Chunki ularning vaqti ko‘pda. Vaqtini nimaga sarflashni ham bilmaydilar. Esnaaaab o‘tiradilar. Bekorchilikdan zerikib, nima qilishini bilmay, vaqtni o‘ldiradilar.
Ayrimlar "Vaqt keladi" deydi qat‘iy. Agar vaqt keladigan bo‘lsa, demak uning oyog‘i bor ekanda, yurar ekanda -deya o‘ylab, vaqtning kelishiga yanada qattiqroq ishona boshlaydilar. So‘ng bunga boshqa maslakdoshlarini ham ishontirib, bir joyga yig‘ilishib, vaqtning kelishini sabrsizlik bilan kutib yotishadi. Vaqt esa hadeganda kelavermaydi. Shunda ulardan biri tepalikka chiqib, qo‘lining kaftini ko‘zlariga soyabon qilganicha, ufqlarga qaraydi. -Kelyaptimikan?! -deya so‘rashadi undan sabrsizlanib pastda, chuqurlikda yotganlar. -Ko‘rinmayapti - deydi tepalikdagi xafsalasi pir bo‘lib. Vaqt nega kelmayapti ekan? Juda hayallab ketdi. Yo ish - pishi chiqib qoldimikan? Balki yo‘lda kasal bo‘lib qolgandir? -havotirlanadi xandakdagilar. -Ishqilib, o‘lib -netib qolgan bo‘lmasa bo‘lgani - deydi yana biri xo‘rsinib. Ular yetti yil vaqtning kelishini kutib, bangilar kabi o‘rada qoplarga o‘ranib yotaveradilar. Vaqt esa ularga sezdirmay allaqachon o‘tib ketib bo‘ladi.Ular juda uzoq kutishadi. Nihoyat vaqt keladi. Ammo o‘radagilar endi vaqt bilan umuman qiziqmaydiganday o‘rinlaridan jilmaydilar, jilolmaydilar. Shamol bangilar yopingan qoplarni teshib chiqib, gullayotgan yovvoyi o‘t o‘lanlarni unsiz tebratadi.
Senchi, Xoldarvo‘y, kechirasan, Galdarvo‘y, sen vaqtingni nimaga sarf qilyapsan? Ba‘zan intarnetga kirsam, "Muvozanat" degan yashil saytingda o‘zinga yarashmaydigan darajada maydalashib, qaydagi yog‘iylar bilan, oyog‘ing ostida g‘ing‘illayotgan ojiz xashoratlar bilan g‘ijilashayotganinga ko‘zim tushadi va kulgim qistaydi. Sen undaylarga e‘tibor qilma, bexuda, bachkana janjallarga qimmatli vaqtingni sarflama. Pochtanga yuborilgan provakatsion jo‘natilg‘ilarni spam qil, o‘qimay uchirib yubor. Sen yozuvchisan.Vaqtingni ko‘proq qismini yozishga, san‘at asarlari yaratishga sarfla. Birovlarning diliga ozor yetkazishga urinadigan, qitmir va nomard kimsalarni jazolashga shoshilma. Negaki, ularni qoyil qilib jazolaguvchi, xor qilguvchi XUDO- XOLIQUL ARShIL A‘ZIM bor. Sen dunyo xalqlarini hayratga soladigan, ularni roxi rostga yo‘llaydigan, lirik asarlaringni yozaver.
Illo, adabiyotda erishgan har bir jiddiy muvaffaqiyating yog‘iylarning chaqchaygan ko‘zlariga qoqilgan ikki yuz millimetrli mixlardir.
Omon bo‘l, do‘stim.
Hurmat bilan, o‘zing.
O‘zimga o‘zim yozgan birinchi javob maktub
Va aleykum assalom, Vulqonboy. Menga yozgan maktublaringni oldim. Ijodiy ishlar ko‘pligidan maktublaringa vaqtida javob yozolmaganim uchun uzr.Endi qisqaroq bo‘lsa ham maktublaringa javob yozib qo‘ymasam, odamgarchilikka to‘g‘ri kelmaydi. To‘g‘risini aytsam, vaqtlar kelib, menga uzoq -yaqindagi do‘stlardan emas, o‘zimdan maktub keladi deb sira o‘ylamagan edim.Aslida o‘zinga o‘zing maktub yozganing boshqalarga maktub bitishdan ko‘ra yaxshiroq , foydaliroq va hatto Davlatlarning MAXSUS XIZMATLARI EMAS, amaldagi hukumatga o‘zini muxolif sanaydigan, ammo kimlargadir yomon ko‘rinib qolmaslik uchun extiyotkorlik obochinasiga chiqib, "biz muxolifatchi emasmiz, biz shunchaki, anaqa.... mustaqil jurnalistlarmiz" deguvchi tulkiday ayyor, yomon xotinday makkor, ammo qumga bosh suqqan tuyaqushday laqqi, lo‘ttiboz hamda yolg‘onchi to‘dalar birovlarning elektron adreslarini yorib kirib, pochtalarni bir kunda yuz bor titkilab yuradigan, bu qilmishlarini birov bilmaydi deb o‘ylaguvchi mayda - chuyda masxaraboz kimsalar, tirik anekdotlar qadamingni o‘lchab yurgan bir zamonda maktub yozishishning bu usuli bir muncha xavfsizroqdir. Eng foydali tamoni, bu yozishmalarda, o‘zingni o‘zing tanqid qilmaysan.Qolaversa, hoxlaganingcha o‘zingni o‘zing maqtashing mumkin.Ya‘ni manfaatlaringa mos demoqchimanda. Bir -birlariga ShAKALday tirjayib turgan telbavor kimsalar olomonidan yiroqroq yurib, yolg‘iz qolgan kezlaring o‘zing bilan o‘zing suhbat qurishing, xuddi oydin qish kechasi kimsasiz dala yo‘lida ketayotgan yo‘lovchiga o‘zi ovoz chiqarib o‘qib borayotgan duolar dalda bo‘lgani kabi bu kabi muloqot uslubi kimsasiz yovuz zulmatlarda ruhinga qanot, qalbinga quvvat bag‘ishlaydi.Sendan ilk bor maktub kelgan kecha Kembridjda bo‘ralab qor yog‘ayotgan edi. Qor bilan qoplangan uylarning tomlari, dov - daraxtlar, kimsasiz ko‘chayu ko‘priklar ilohiy sukunat qo‘ynida mudrayotganday. Xuddi ini ag‘darilgan oppoq asalarilar galasi kabi charx urayotgan qor uchqunlari g‘amgin porlayotgan ko‘cha chirog‘i atrofida chirpirab aylanar, qorli yo‘llarga termulgan yorug‘ derazalarning esi og‘ib qolganday edi go‘yo. Qor yerga yotib olganicha og‘ir dardga chalingan planetamizning yurak urishini tekshirayotgan oppoq xalatli "Tez yordam" xodimiday tuyulgandi menga o‘shanda. Kallamga kelgan fikrni qara.Ba‘zan nega men odamlarga o‘xshab fikrlamas ekanman deya o‘kinaman.Kasal bo‘lib qoldim shekilli deb tashvishlanaman. Sening hozir nima haqida o‘ylayotganingni bilmayman.Ammo men ayni damda yana normal odamlar o‘ylamaydigan allaqanday plastilin haqida o‘ylayapman. Ha, ha, bolalar o‘ynaydigan plastilin haqida.Bilasanmi, men plastilinga aylanib qolishdan qo‘rqaman.Ishonsang, tongda uyg‘onib, kechasi bilan plastilinga aylanib qolmaganim uchun Xudoga qayta -qayta shukrlar aytaman. Hatto plastilinga aylanib qolmaganim bilan o‘zimni o‘zim tabriklayman. Vatanimiz tinchligini, Xalqimiz xotirjamligini ko‘rolmaydigan, Yurtimizning yer ostki va ustki boyliklariga ega bo‘lishni o‘ylab, elimizni qul qilish masadida yurgan ko‘zga ko‘rinmas vaxshiylar qo‘lidagi SIYoSIY PLASTILINga aylanib qolmaganim uchun quvonaman.Senga ham shu tilak. Plastilinga aylanib qolmayin deb kechalari Xudoi Taologa iltijo qil. Plastilinga aylansang, yurtimizga o‘t tortmoqchi bo‘lib yurgan pismiq to‘dalar arzimagan manfaat evaziga sendan o‘zlari istagan figurani yasaydilar, sen ular istagan figura o‘laroq, qo‘linga tutqazilgan lo‘pchik bilan o‘z Yurtinga o‘zing o‘t tortishing ham hech gap emas. Plastilinga aylanma, loyligingcha qol! Kekkaygan karandalar poyidagi loyligingcha. Seni Xoliqul Arshil Azim loydan barpo qilgan.Yagona Parvardigori Olamning irodasiga qarshi o‘laroq bandasining sendan ikkinchi marta o‘zi istagan figurani yaratishlariga yo‘l qo‘yma!Aks holda Xudoni unitib, bandasi yaratgan xatarli o‘yinchoqqa aylangan bo‘lasan!Unday holatda salla -soqolingu, toat ibodating xabada bo‘ladi! Bu yozganlarimni nasixat emas, do‘stona maslaxat deb bilgil. Shu bilan qisqacha javob maktubimni yakunlayman. Hozircha hayr.Hurmat bilan, o‘zing.
31 mart, 2013 yil.
Tungi soat 10 dan 00 daqiqa o‘tdi.
Kembridj shahri, Kanada.
Jurnalist Aubekir Daulet Suppan savollariga javoblar
Salom, Aubekir Daulet Suppan!
Bilsang, siyosatchini uchta illat xarob qiladi.
1. Ochko‘zlik.
2.Sabrsizlik.
3.Beodoblik.
Deylik, yosh siyosatchi amaldagi prezidentning nazariga tushdi.Prezident unga odam deb ishonib, Davlat Boshqaruv Apparatida ishlashi, davlat boshqaruvida ishtirok etib,u bilan yelkama -elka turib, o‘zini ko‘rsatishi uchun muayyan sharoitlarni yaratib beradi va u yosh kadr faoliyatini Maxsus Xizmat Idorasi pinxona, sinchiklab o‘rganaveradi.Zotan, dunyo bo‘yicha yetuk kadrlar tayyorlashning eng samarali usuli shu.
Ammo yosh kadrlarning hammasi ham bu narsadan boxabar bo‘lavermaydilar.Agar yosh kadr olayotgan maoshiga, egallab turgan mansab va mavqeiga qanoat qilmay, g‘aznalarga qo‘l cho‘za boshlasa, yoki pora ola boshlasa, yoxud Davlat Xavfsizligiga taxdid qiladigan yo‘llarga kirib, zimdan faoliyatini o‘zgartirsa, u shu ondayoq o‘ziga bo‘lgan ishonchni bir umrga yo‘qotadi, nazardan qoladi.
Ya‘ni nazardan qolgan siyosatchi o‘ziga bo‘lgan ishonchni yuqoridagi uchta illat bilan yo‘qqa chiqaradi.
Bordiyu, yosh kadr berilgan mansab va mavqega qanoat qilib, sabr bilan ishlayversa, odobli bo‘lsa, yolg‘on gapirmasa, makru hiyla ko‘chasiga kirmasa,yillar o‘tib, mansab pog‘onalaridan sekin asta ko‘tariladi va o‘zining sabru qanoati, odobi sabab Xudoi Taoloning marhamatiga sazovor bo‘ladi.
Mavjud Hukumat ham, Xalq ham uni boshiga ko‘taradi.
Endi "She‘r nima?" degan savolinga javob bunday. She‘r bu muayyan ruhiy kayfiyat ifodasining so‘z bilan ishlangan suratidir.Shu ma‘noda shoir nari borsa bir musavvir halos.
Yanada aniqroq qilib aytadigan bo‘lsam, she‘r shoir shuuridagi fikrlar to‘qnashuvida oniy chaqin kabi yalt etib yuz beradigan sirli hodisa.Bunday ruhiy kechinmani o‘zida his qilmagan "shoir" shoir emas, aksincha, u taxtadan taburetka yasaydigan oddiy duradgorday gap.Uning she‘rlarida baddiy ruh, kayfiyat, dard, ichki musiqa degan narsaning o‘zi bo‘lmaydi.Uning yozganlari quruq shovqindan boshqa narsa emas.
She‘r fikrlar to‘qnashuvidan vujudga keladi.
Inson tafakkuri ham olam kabi cheksiz va u ma‘lum ilohiy qonuniyatga bo‘ysungan holatda, muayyan troyektoriya bo‘ylab tartibli harakatlanadi.
Bilasanmi, Aubekir Daulet Suppan, fikrlar ham sayyoralar, quyosh sistemalari, galaktika, tumanliklar kabi poyonsiz, sirli girdobdirki, vahimali aylanayotgan bu qo‘rqinchli manzara haybatini to‘laligicha tasavvur qilolgan odam bolasi aqldan ozib qolishi mumkin. Bu mahobatli va o‘ta sirli jarayonga sun‘iy ta‘sir o‘tkazilib, izdan chiqarilsa, tafakkur olamida qiyomat qo‘padi, halokat sodir bo‘ladi.
G‘oyalar ham xuddi she‘r kabi fikrlar to‘qnashuvi ortidan tug‘iladi va ikki toifaga bo‘linadi.Biri foydali, ikkinchisi buzg‘unchi vayronakor.
Qachonlardir qo‘llariga yengicha kiyib olib, yog‘och cho‘t qoqib o‘tirgan Karl Marksning g‘oyasi sabab dunyo ikki lagerga bo‘lindi va komunistik hamda kapitalistik lager o‘rtasida qurollanish poygasi yuzaga kelib, son -sanoqsiz yadroviy qurollar, qit‘alararo parvoz qiluvchi qanotli raketalar bugun insoniyat hayotiga taxdid solib turibdi.
Natsist Adolüf Gitlerning miyyasiga kelgan fashistik g‘oya ham 50 milliondan ziyod inson umriga zomin bo‘lib, yevropa shaharlarini yer -bilan yakson qildi.Bugun yana turli g‘oyalar bilan ish yuritayotganlar dastidan insoniyat halovatini yo‘qotgan, ertangi kuniga uning deyarli ishonchi qolmadi xisob.G‘oyalar sabab dinlar, xalqlar bir -birlariga g‘anim.Bir -birlarini o‘ldirmoqda, qirmoqda.
Aubekir Daulet Suppan, sen yana sabab va oqibat haqida so‘rabsan. Agar bilsang, sen bilan biz o‘zimiz avval OQIBAT edik.Bugun esa SABABga aylandik.Ya‘ni biz uchun oqibatni ko‘rib, sabab axtarib yurish kulgili.Demoqchimanki,dunyoda kechayotgan barcha oqibatlarga o‘zimiz sababchimiz.Bugungi oqibatlar sababga aylagan mahal, biz yana oqibatga aylanamiz. tushunyapsanmi, Aubekir Daulet Suppan?
"Muhabbat nima?" degan savolinga ham javob yo‘q emas, qadrli Aubekir Daulet Suppan. Muhabbat -bu to‘ldirib bo‘lmas extiyoj, chidab bo‘lmas muxtojlik va lazzatli qiynoq.
Hozircha shunaqa gaplar, Aubekir Daulet Suppan.
Qadrdon do‘stlaring Abu Dirxam Yakkabalonga, Paskalü Salvatore Alfons de Valdemarga va Antuanetta Terra Kalügado Pukalo Depolitantoga hamda Apalon Gabriyelü Toledo Puerto Karlos Domeniklarga salom aytib qo‘y.
Hurmat bilan, Xoldor Vulqon.
19 iyulü, 2013 yil.
Kunduz soat, 12 dan 43 daqiqa o‘tdi.
Kembridj shahri, Kanada.
UChINChI KUChLAR HAQIDA
Siz ko‘zguga uzoq tikiling.Shunda o‘zingizning ham ko‘zgu ekanligingizni ko‘rib, qo‘rqib ketasiz. Lekin ko‘zgulikdan qutilishning sira iloji yo‘q. Men ko‘zgu emasman desangiz, badtar ko‘zgulanib, jilva qilib, yaraqlab, tevarak muxitni, jamiyatdagi hush -noxush o‘zgarishlarni, donoyu faylasuflarni, yaxshiyu yomonni, hatto dovdir odamlarning naynov qiyofalarini ham birday aks etdirib turaverasiz.Ko‘zguga aylandingizmi, tamom. Endi siz otilishi mumkin bo‘lgan daydi toshlardan extiyot bo‘lmog‘ingiz kerak. Siz anavi ko‘zgularga e‘tibor bermang. Chunki ular kulgi xonasidagi qing‘ir ko‘zgular.Ular o‘zlarining qabariq yuzasida narsalarni ataylab, qiyshaytirib ko‘rsatishga ixtisoslashgan.U ko‘zgularga qarasangiz, burningiz qovunning xomagiday, og‘zingiz o‘raday, qulog‘ingiz parrakday, ko‘zlaringiz karrakday bo‘lib ko‘rinadi va siz kulib qotishingiz, yoki o‘z aksingizdan o‘zingiz ham qo‘rqib ketib, yuragingiz tushib qolishi mumkin.Yaxshisi, unday "ko‘zgular"ga qaramaganingiz ma‘qul. Ko‘cha to‘la ko‘zgu. Bir - birlarining ko‘zlarini qamashtirib, yaltillab, ketib bormoqdalar. Yo‘lda ketib borayotgan ko‘zgu olomoniga qarab, "Qayoqqa ketyapsizlar?! Yo‘l bo‘lsin?!" deb so‘rab yurmang tag‘in. Chunki ularning bir ovozdan: "Biz bola chaqamiz, qarindash -urug‘larimiz bilan sudga ketyapmiz! Mana, qo‘limizda povuskamiz bor! Manavi prokuror akamizga ham povuska kelibdi. Anavi advokat bilan sudyaga ham! Boraylikchi, nega sudga chaqirishdi ekan!" deyishlari aniq."Iye, sud binosi u yoqda emas, buyoqda!" -deya ularga yo‘l ko‘rsatish ham befoydi. Siz yo‘l chetida yotgan yarimta g‘ishtni kishi bilmas olib, ularga "Men hommomga ketyapman" deng. Ular darrov sizga "Hammom u yoqda emas, bu yoqda!" deyishadi. Siz o‘z yo‘lingizdan qolmang. To‘g‘ri borib, ko‘zguga kalla uring. Ko‘zgu chil - chil sinib, har - tamonga sochilib ketsin.Shaffof ko‘zgu siniqlariga ko‘miling, mazza qilib cho‘miling. Ko‘zgudan chiqib, sochiqqa artinsangiz, vujudingiz yaraqlab, ruhingiz charaqlab, yanada tiniqroq ko‘zguga aylanasiz. O‘zingizda do‘stingizning aksini ko‘rib, quvonasiz u bilan g‘oyibona suhbatlashasiz.Ammo do‘stingiz bilan sizning o‘rtangizga adovat urug‘ini ekmoqchi bo‘lgan dushmanni ko‘rmaysiz. Xuddi shu joyda miyyangizga ko‘plarning: "uchinchi kuch mavjud emas, bu jinoyatchilarning o‘z qilmishlarini haspo‘shlashda ishlatadigan puxta chalg‘itki yoda bir niqobi halos" degan gaplarini eslaysiz. Inson bilan do‘sti orasidagi dushman bandasi bilan Xudo o‘rtasidagi shayton aduvvin mubinning tipik ko‘rinishi o‘laroq, uchinchi kuchlarni doimiy mavjudligiga ishora emasmi? -deya o‘ylanasiz. Yer yuzida nafaqat insonning, balki mayda mikroblardan tortib, qurtu qumursqaning ham do‘sti va kushandasi bor. Eng hayratlanarlisi, inson va uning do‘sti orasiga fitna urug‘ini ekib, barakali xirmon ko‘tarish ilinjidagi dushman ya‘ni uchinchi kuchning mavjudligi Odam Ato va Momo Havolarning Jannatdan quvilganlariyu shayton fitnasi bilan bog‘liq gaplar afsona emasligini isbotlaydi. Shu falsafadan kelib chiqilsa, Xudoning mavjudligiga to‘la imon keltirish uchun buyuk faylasuf bo‘lishning ham keragi yo‘q ekanda -deya hayron bo‘lasiz. Eng muhimi siz endi xalqlarni bir -biriga zimdan gijgijlaguvchi, Andijonda, Qirg‘izistonda o‘zbeklarimizning qirg‘in qilinishidan, destabilizatsiyadan manfaatdor, qiyofasi tarix ko‘zgusida aks etmaydigan pismiq, pajmurda jasadlarning - uchinchi kuchlarning borligiga hech qachon shubha qilmaysiz.
19 mart, 2013 yil.
Kunduz soat 11 dan 45 minut o‘tdi.
Kembridj shahri, Kanada.
Millat tushunchasi kerakmi?
Albatta kerak. Lekin bir millat ma‘nosida emas. Umumo‘zbekiston manfaatlariga mos milliy tushuncha ma‘nosida.
Biz O‘zbekistonda yashayotgan barcha millat va elat vakillarining qadriyatlarini o‘zida mujassam etgan O‘zbekistonliklar nomli mustaxkam umuminsoniy g‘oya asosida uyg‘un yashamog‘imiz shart.
Bu umumo‘zbekistoniy tushuncha o‘zbekistonliklarning FAHRU IFTIHORIGA, BAYROG‘IGA, MILLIY G‘OYaSIGA aylanmog‘i kerak.
Bu g‘oya O‘zbekistonning ham ichki ham tashqi siyosatidagi muvozanatini mustaxkamlaydi.
Shundagina O‘zbekiston yurtimizga investitsiya olib kirguvchi yirik sarmoyadorlarning ishonchini qozonadi.Millatlar, elatlar o‘rtasiga nizo solguvchi, separatizm, ya‘ni bo‘lginchiliklarga sabab bo‘lguvchi hamda tuproqlarimiz yaxlitligiga rahna solguvchi : mahalliychilik, millatchilik, irqchilik kabi xatarli illatlar qonun yo‘li bilan ta‘qiqlab qo‘yilsa maqsadga muvofiq bo‘ladi.
Millatchilik jamiyatni chiqib bo‘lmaydigan tubsiz jarlikka sudraydi. Siyosiy platformasida millatchilik g‘oyasi bor partiyalar davlat tepasiga keladigan bo‘lsa, u mamlakatda fashizm bosh ko‘taradi.
"Boltiqbo‘yida, Ukrainada, Gruziyada millatchilar iqtidorga keldiku " deydiganlar ham chiqar. Unday fikrdagi odamlar Ukraina, Gruziyaning Rossiya bilan salkam urush holatida yashayotganini ham o‘z fikridan soqit qilmasinlar. Millatchilik sabab Abxaziya va Shimoliy Osetiya avtanomiyalariga bo‘linishi oqibatida yuz bergan xududiy parchalanish Gruziya uchun foyda keltirdimi?Gruziya endi o‘z baxsli xududlarini qay yo‘l bilan asliga qaytaradi? Urush yo‘li bilanmi? Buni uddalay oladimi? Urush bo‘lsa, yurti vayron bo‘lib, xalqi qirilib, iqtisodiyoti izdan chiqmaydimi?
O‘zi shundoq ham tarang siyosiy vaziyatda bizga o‘shanday "Bosh og‘riqlar" kerakmi? Eng havflisi bizning millatchilarimiz manglayiga iqtidordagi hukumat "diniy radikal" yorlig‘ini yopishtirib ulgurgan. Diniy radikal emasman deydiganlarning oyoqlarida panturkizm g‘oyasi zanjirlangan og‘ir cho‘yan gantel kabi sudralib, tobora choxga tortayotganini dunyoviy bo‘lginchilarning, millatchilarning o‘zlari ham sezayotgan bo‘lsalar kerak. Demoqchimanki, diniy radikalizm desa kayfi kapalakday uchadigan davlatlar bizning millatchilarni xuddi gruzinlarni yoki ukrainlarni qo‘llaganiday qo‘llab - quvvatlamaydilar.
G‘arb va Yevropaning o‘zbek muxolifatini qo‘llamay, ishni paysalga solayotgani ham shundan.
Ular uchun Karimov sal durustroq.
Millatchilar iqtidorga kelsalar, eng avvalo "Turkiston" g‘oyasini bayroq qilishlari aniq.
Bu g‘oyaning xalqaro masshtablarga ko‘tarilishi, qudratli mamlakatlar: - Xitoy va Rossiyaning birinchilardan bo‘lib xushyor tortdiradi deganidir.
Axir, Rossiyada qancha turkiy millatlar mavjud. Tatarlar, Xakaslar, Nanaylar, Xabarda bolqorlar, Abxazlar, Cherkeslar, Qorachoylar, Yoqutlar, No‘g‘aylar, Boshqirdlar, Lazginu Darginlar va hokozo millatlar yer ostki va ustki boyliklarga ega xududlarda istiqomat qiladilar.
Qolaversa, Moldaviyada Gagauzlar deganday, buyog‘i Xitoyda Uyg‘urlar bor.
Turkiy millatlarni birlashtirishga asoslangan "Turkiston" g‘oyasi ularni tashvishga tushirmaydi deya o‘ylamoq g‘irt axmoqlikdir.
Xullas, turli fitnalar qoyim bo‘lmay turib, almisoqdan qolgan siyosiy kurash taktikasini tubdan o‘zgartirib, modernizatsiyalab, zamonga moslamoq, dunyo hamjamiyatiga uyg‘un g‘oyalar bilan yashamoq kerak.
Ya‘ni dunyodagi taraqqiy etgan mamlakatlar tarixiga nazar tashlab, ularning asrlab ortdirgan tajribalaridan foydalansak, sinovdan o‘tgan boshqaruv usullarini o‘zlashtirsakkina, yo‘ldan adashmaymiz, xalqimizni xor qilmaymiz, ota – buvalarimiz qurib ketgan muazzam shaharlarimiz vayron bo‘lmaydi.
Mutaraqqiy xalqlardan ibratlanish xuddi yaxshi yashash usullarini mahalladagi ishyoqmas yalqov, el nazaridan qolgan alkash, yolg‘onchi, beqaror, lo‘ttiboz kimsadan emas, aksincha, esi - aqli butun, tadbirkor, mulohazali, boobro‘, jiddiy odamlardan o‘rganishday gap.
Hozirgi o‘zbek "ziyoliy"larining ayrimlari esa hali ham millatchilikka asoslangan, ammo xalqimizga asrlar osha qirg‘in, vayronagarchilikdan boshqa narsa bermagan jadidchilikni, turkizmni targ‘ib qilayotganlarini ko‘rib, to‘g‘risi, hayron bo‘laman.
Nima, ularga 1920 yillari turkizm g‘oyasi sabab qirilib ketgan million - million ota - buvalarimizning qoni ozmi?
Millatchilik oqibatida Qirg‘iziston janubida qirg‘inga uchragan o‘zbeklarimizning, begunox bolalarning qonlari, fazand dog‘ida yonib kul bo‘lgan ota - onalarning alamli ko‘z yoshlari, oxu faryodlari ularga ozmi?
Unday og‘zi polvon, aslida esa yuragi yo‘q, quyondan ham qo‘rqoq kimsalar urush oloviga kerosin sepib, turli ko‘rinishdagi bayonotlar bilan o‘zlaricha “qahramon” bo‘lib, “Siyosiy” ochko yig‘adilar. Ularda zarracha yurak bo‘lsa edi, u yig‘ichilar Qirg‘izistonga borgan bo‘lardilar.
Afsuski, undaylar uzoqdan turib, ovozsiz akillayotgan laychalarni eslatadi halos.
Ayrim siyosiy arvoxlar esa boshqalarning o‘liklarini tepalab, ko‘prik qilib o‘tib, o‘zlarining jirkanch maqsadlariga erishmoq uchun bor iflosliklarini ishga solib, tirishadilar, tirmashadilar.
Lekin, Xudoga shukrki, xalqimiz ular o‘ylaganchalik sodda yoki axmoq emas.
Donishmand, kamtarin Xalqimiz undaylarning kulgili xatti – xarakatlarini jilmayganicha kuzatib turadi va kimni rahbarlikka loyiq ekanini o‘zi juda yaxshi biladi.
Unday mas‘uliyatsiz, miyyasiga nima kelsa shuni gapirib yoki yozib yuboraveradigan, oqibatni o‘ylash ne‘matidan bebahra, dovdir kimsalardan xalqimiz juda extiyot bo‘lmog‘i kerak.
Negaki, unday kimsalar o‘zlarini mehribon va qahramon qilib ko‘rsatganlari bilan, soxta obro‘ ortdirish yo‘lida xalq boshiga tushgan kulfatdan ham foydalanaveradilar.
O‘zlari bola – baqrasi bilan kindik -kovakka berkinib olib, boshqalarni qonli urushlarga undaydilar, amal - mansab vasvasasi bilan telbalanib, ruhan betob bo‘lib qolgan u bechoralar.
Mas‘uliyatsiz amalparastlarning, soxta siyosatdonlarning, millatchilarning xatti - harakati xuddi zamonaviy traktorlar mavjud mahal: "omochda yer xaydash unumliroq" deyotgan kimsalarning xarakatlariga o‘xshaydi.Odamning ensasini qotiradi, hatto kulgisini qistatadi.
Ulardan uzoqroq yuringda, irqiy, milliy, diniy va dunyoviy bag‘rikenglik g‘oyasi asosida yashayotgan mamlakatlarga qarang. Ularning yurti obod, xalqi to‘q, iqtisodiyoti baquvvat.
Millatchilik, irqchilik, diniy va dunyoviy jixatdan maxdud, biqiq o‘lkalarning xalqi esa, aksincha och, yurti vayron, iqtisodiyoti ayanchli darajada nochor, chor atrofi dushman, taxlika, xavfu xatar.
Axir, o‘zaro savdo aloqalariga asoslangan iqtisodiy integratsiyani millatchilik g‘oyalarisiz, umuminsoniy tamoillariga tayanib ham amalga oshirish mumkinku.
Sizlarni bilmadimu, shaxsan men Xalqimizning O‘zbekistonda yashayotan barcha millat va elatlarni kamsitmaydigan, ularning manfaatlarini ham o‘zida ifoda etadigan O‘ZBEKISTONLIKLAR degan yagona, qudratli millat bo‘lishini hoxlayman.
Bo‘linganni bo‘ri yer – degan ekan donishmand ota – bobolarimiz.
Qisqasi, millatchilik dinda ham yo‘q.
Millatchilik, irqchilik g‘oyasi bilan bosh ko‘tarib, yarim dunyoni kultepaga aylantirgan Gitler fashizmining yovuz jinoyatlarini yodingdan chiqarib qo‘yma, millatchilarga, irqchilarga, diniy va dunyoviy bo‘lginchilarga yo‘l berma, XALQIM!
15 may, 2011 yil.
Kunduz soat 11 dan 45 minut o‘tdi.
Toronto shahri, Kanada.
Dala sog‘inchi
(Iste‘dodli yozuvchi ukam Isajon Sultonga)
Men dexqonman.Dexqonchilik menga ota kasb.
Dexqonchilikning shunisi yaxshiki, ertadan kechgacha dalada ishlab qattiq charchaysan va sovib qolmasligi uchun sochiqqa o‘rab qo‘yilgan kechki ovqatni yeysanu dong qotib uxlaysan qolasan.Uyqu dorining ham keragi yo‘q.Yana kech yotib, hammadan erta uyg‘onaman.Subhi sodiqda xovliga chiqib, qadrdon dalalarga tutash tongi ufqlarning shoshilmay, sekinlik bilan oqarishini kutib o‘tiraman.Tong qorong‘usida uzoq - uzoqlardagi so‘lim bedazorlardan yovvoyi bedanalarning "Viviq! Viviq!" Bitbildiq! Bitbildiq! deya sayragan tovushlari qulog‘imga chalinadi.Nihoyat g‘ira shira tong ohista oqara boshlarkan, tongi jimlikda qushlar sayrog‘i menga odatdagidan qattiqroq, jarangliroq eshitilayotganday tuyuladi. Uyqudan endigina uyg‘ongan qushlar sayrog‘iga quloq tutgan damlarim hayotimning eng mazmunli pallalari bo‘lsachi.Bu mahal haloyiq dong qotib uxlayotgan bo‘ladi.Ko‘chalar jim -jit.Qushlar sayrog‘ini xisobga olmasa, tirq etgan tovush yo‘q.Mashinalar shovqini eshitilmaydi.Salqin va so‘lim havo.Tasavvuring ko‘zgusi oynaday musaffo, tafakkuring esa tobora tiniqlashib, chuqurlashib borayotganday tuyulaveradi go‘yo.Tong oqarayotgan mahal olislardan nog‘oralarning takatumi eshitilarkan, bu tovush jimlikka halal bermayotganday, qaytaga nog‘oralar takatumining olis sadosi tongi sukunatga yanada tarovat bag‘ishlayotganini his eta boshlaysan.Hammadan ham, yolg‘iz bir o‘zing ketmonni yelkaga tashlab, ikki yoni shudringli o‘t -o‘lanlar bilan qoplangan so‘qmoqdan dalaga ketayotganingda quyosh ko‘tarila boshlaydi.Elkangdagi ketmon tig‘i tongi quyosh nurlarida yaltiraydi.Javdarizor ustida vijir -vijir qilib sayrayotgan to‘rg‘aylarni kuzatish uchun bir lahza to‘xtamay ilojing yo‘q.Agar dalada yumushing bo‘lmasa, tong holatini o‘zgartirmasa, vijir - vijir sayrayotgan to‘rg‘aylar sayrog‘ini tinglab turaversam, turaversam deya o‘ylaysan.Men dala tamon odimlayman.Mana, bepoyon zumrad dalalar.Yaxshiyam baxtimga dalalar bor ekan, dexqonchilik bor ekan.Mening har soat ish vaqtimga ming dollardan to‘lab, zavod yo fabrikada ishlaysan desalar, u yoqlarda uzoq ishlay olishimga ko‘zim yetmaydi.Kim biladi deysiz, balki shlashim ham mumkindir.Ammo u joylarda dalalarni sog‘inib, sekin asta ozib -to‘zib, ko‘zlarim kirtayib, bironta stanok yonida jimgina o‘lib qolishim aniq.Men dalasiz yashay olmayman.Negaki, mehnat qilayotgan paytlarim, olis dala uvotlarida ishlayotgan traktorlar shovqinini xisobga olmasa, sukunat og‘ushida yolg‘iz ishlar ekanman, istaganimcha hayol suraman, istagan narsam haqida o‘ylayman.Menga hech kim halal bermaydi.Ba‘zan yonimda oppoq daydi kapalak gandiraklab uchib yurganini sezib qolaman.Bu unsiz parvoz menga qanchalar quvonch bag‘ishlashini siz bilmaysizda.Men ketmonni chiqirlatib ishlashda davom etar ekanman, bir laxza to‘xtab, yerga o‘tiramanda, kirza etigimning bir poyini yechib, uni xuddi qishda qurum bosgan pechka trubasini qoqayotganday silkiyman, qo‘njiga kirib qolgan kesakni tushiraman.Ayni shu payt qayoqdandir popishakning hasratli tovushi eshitiladi."Pupupup! Pupupup! Pupupup! Pishshshshsh!". Men kirza etigimni havoda muallaq tutganimcha, popishak ovozini tinglayman.Keyin etigimni kiyib, yana ishga tushaman.Avvallari nega har safar popishak tovushini eshitganimda mening yig‘lagim kelaverar ekan deya hayron bo‘lar edim va bu hodisa sirini yaqindagina anglab yetdim.Bilsam, u tovushlar menga bolaligimni, onamga ergashib dalalarga borgan chog‘larimni eslatar ekan.Qamishtom shiypon, belanchaklar arqoni bog‘langan quloch yetmas tollar, quloqni bitiradigan qushlar shovqini, shoxlarida qush uyalarining hashaklari osilib yotgan, shamollarda jo‘r bo‘lib shovullayligan azim teraklar, chigit o‘radagi dorilangan chigitning xidi, sarob jimirlayotgan keng dalalarda ketmonlarini yaltiratib ishlayotgan ayollar, og‘ziga qo‘llarining kaftlarini ko‘vacha qilib, odamlarni choyga chaqirguvchi oshpaz xotin To‘pa xola va hokozolar bilan bog‘liq ekan u tovushlar.Men o‘sha oshpaz xotinning ismi "Tuxfa" ya‘ni sovg‘a ma‘nosini bersa kerak deya o‘ylardim.Adashgan ekanman.To‘pa degani To‘bo degani ekan.Mullalarning aytishicha, To‘bo afsonaviy daraxt bo‘lib, Jannatda o‘sar emish.Ilohim To‘bo xolaning ham joylari Jannatdan bo‘lsin.O‘rta bo‘yli, yumaloq yuz, oq -sariqdan kelgan, bir qop yong‘oqday shaldir -shuldir, yuragi bahoriy deraza kabi lang ochiq, hammaga "Ha, tirik yetim, yuribsanmi?" deya hazil qilib, kuldiradigan, ammo har kech guzarda mast bo‘lib yerga yiqilib qoladigan,ichkilikka mukkasidan ketgan, novcha, qotma -qoracha erini ko‘tarolmay yig‘laydigan u ajoyib ayol hotiram ko‘zgusidan o‘charmidi.Shularni o‘ylab, men yana ishga tushaman.Ishlayveraman, ishlayveraman, ishlayveraman, to daryo sohilida o‘sgan jiydazor tamondan kakku ovozini eshitmagunimcha.O, siz mening daladan qaytayotganimni ko‘rmabsiz.Yana o‘sha tanish, ikki yoni o‘t -o‘lanlar bilan qoplangan qadrdon so‘qmoq.Bir moromda sayrayotgan chigirtkalar shu qadar ko‘pki, ularning ovozi tunni zirillatadi.Lekin oydinda to‘liqib sayrayotgan bulbullar kabi o‘zlari ko‘rinmaydilar.Bir maromda: "Churrrr! Churrrrr!" etib bosiq sayrayveradilar.Bu tovushlar bir hil qaytariq bo‘lsada, hech qachon odamning medasiga tegmaydi.Bilasizmi, aslida bu tovushlar sukunatning tovushi.Gapimga ishonmasangiz, jim -jit xonada bir o‘zingiz o‘tirib, jimlikka quloq tuting.O‘shanda xuddi oydin polizlardan eshitilayotgan chirildoqlarning bir moromdagi bosiq chirillashlari quloq pardalaringizga urilayotganini sezasiz...
Men dala so‘qmog‘i bo‘ylab to‘xtovsiz odimlayvermayman, albatta.To‘xtayman. O‘zini tamom unutib porlayotgan oyga, uzoq osmonlarda yaraqlayotgan cho‘mich yulduziga termulish uchungina to‘xtayman.Axir, porloq oyga, charaqlab yotgan yulduzlarga qarab, to‘yib bo‘ladimi, Isajon?Osmonga termulganimcha beixtiyor: "Jannatda ham shunday oydin kechalar bo‘larmikin, oy porlab, yulduzlar osmonlarni to‘ldirib charaqlarmikin?Chigirtkalar chirillarmikin, u yoqlarda ham dalalar bormikin?Jannatda ham azim teraklar shamollarda shovullab, uzoq uvotlarda kakkular hasratli sayrarmikin?Quyosh qizarib botayotgan oqshom jimligini yorgudek bo‘lib, qushlar shovqin solarmikin?Chaqmoq chaqib, qaldiroqlar gumbirlab, shiddatli yomg‘ir tomchilari savalab qolganda odamlar ketmonlarini tashlab shiypon tamon choparmikinlar?" deya o‘ylaymanu tez tovba qila boshlayman.-Tovba qildim, tovba qildim, Xudoyiiiiim, o‘zing kechir -deya o‘ylab ketaman.
Men shunday dexqonman.
Mening bepoyon dalalarim - bu sizlarning qalblaringiz.Men bu dalalarga yaxshilik urug‘ini ekaman.Garchand yaxshilik urug‘ining unishi qiyinligini bilsamda, ularni tinimsiz parvarish qilaveraman, mehnat qilaveraman.Chunki, yaxshilik urug‘idan yomonlik unmasligiga, bu ekinlar bir kuni meva berishiga, mevalaridan esa yaxshi odamlar bahramand bo‘lishiga ishonaman.
24 iyulü, 2013 yil.
Kunduz soat 12 dan 50 daqiqa o‘tdi.
Kembridj shahri, Kanada.
Hazrati Bahouddin Naqshbandiyni yod etib
Bahouddin Naqshbandiy insoniyatni halol mehnat bilan rizqlanishga chorlab o‘tdilar. Ul zotning tasavvufdagi tariqati faqirlik edi. Faqirlikning soddalashtirilgan ma‘nosi ko‘ngilli ravishda, moddiy, moliyaviy ma‘noda kambag‘al bo‘lmoqdir.Moddiy, moliyaviy ma‘noda ixtiyoriy kambag‘al bo‘lmoq g‘irt axmoqlikku - deya kulsak, o‘zimizning kaltafaxmligimizni tamomi olamga namoish qilgan bo‘lamiz. Yaxshilab o‘ylang, bizdan avval bu dunyoda qanday katta boylar, hukmdorlar o‘tdilar. Ularning qo‘lida dunyoning qariyib yarim boyligi bor edi. Qasrlarda yashardilar. Qani ular? Ularning bexisob boyliklari qayga ketdi? U boylar, u hukmdorlar hammasi yer ostiga kirib ketdilar.Saltanati, hukumati, a‘yonlari, laganbardorlari ham yo‘q.Ularning mulki, muxrlari bugun boshqa olg‘irlarning, ochofat yebto‘ymaslarning qo‘liga o‘tdi. Bor –buddidan judo bo‘lgan u takabbur aristokratlar xozir, g‘oyat qashshoqlashgan. Hatto kafanlari ham chirib ketgan. Sarg‘aygan ustixonlari uzra o‘zlari bir umr xazar qilgan, jirkangan qurt -qumursqalar, sarg‘ish qirqoyoqlar, go‘shtketdilar o‘rmalab yuribdi.Ha, mal‘un, ya‘ni la‘natlangan dunyo boyliklariga mehr qo‘ymagan kishi moddiy, moliyaviy ma‘noda kambag‘aldir, faqirdir, xaqirdir. Ammo u keraksiz og‘ir yuklarni o‘z yelkasidan uloqtira olgan, muvaqqat hayot mohiyatini chuqur anglab yetgan donishmand, baxtli odamdir.U odam kambag‘al qashshoqdir, ammo oxiratda o‘ziga mangu rohat –farog‘at go‘shasidan joy harid qila olishga qodir, eng buyuk boydir. Dunyo boyliklari inson bolasi manguga xarob bo‘lishi uchun uning yelkasiga shayton tamonidan aldab yuklatilgan zil -zambil yuk, keraksiz tosh, do‘zax o‘chog‘idan uchgan cho‘g‘, o‘t, olovdan boshqa narsa emas. Dunyo yukini ortmoqlagan u badbaxt, kaltafaxm kimsalar, o‘sha yukning zilday og‘irligini bir umr his qilib qiynaladilar, toyishib, mayishib, inqillab, sinqillab, o‘tadilar bu dunyodan. Boyliklarini asrash g‘amida xalovatidan, keyinroq esa, eng bebaho boyligidan - sog‘ligidan ayriladilar.Ammo bu keraksiz yuk shuchaki yuk bo‘laqolsa edi. Afsuski, ul kimsalar o‘zlari ortmoqlab borayotgan bu nokerak yukning har misqoli uchun ro‘zi maxshar Parvardigori olam oldida javobgardirlar, shayton tutqazgan xarom mollar uchun, Xudo barcha bandalarga birday sochgan rizqni ayyorlik va zo‘ravonlik bilan o‘zlashtirganlari uchun muhaqqaq, alamli jazoga mustaxiqdirlar! Hukmdorlik, mansab va boylik vasvasasiga mubtalo bo‘lgan u nodonlar, o‘nlab oliy o‘quv dargoxlarini bitirib, dunyodagi barcha tillarni mukammal bilsalarda, ayanchli darajada savodsiz bo‘lgan kimsalardirki, ular oddiy odamlar orasida, ko‘cha - ko‘yda bemalol yurolmaydigan bo‘lib qolganlarida, yag‘ir do‘ppi kiyib, paxtazorda g‘o‘zalarga suv tarab yurgan, ariq qiridagii ajiriqqa to‘nini to‘shab, boshiga etiklarini yostiq qilganicha maza qilib, bemalol uxlaydigan oddiy dexqonga ich - ichidan havas qiladilar. Negaki, molu dunyo vasvasasida halovatini yo‘qotgan, sog‘ligidan ajragan u sho‘rlik kimsalar bulutday yumshoq o‘rinlarida uyqu dorisiz, bemalol uxlay olmaydilar.Ularni qarilikdan, o‘limdan yoshartirgich dori – darmonlar (omolajivayushchiye ukolû ) ham qutqarib qololmaydi. Undaylar shunchaki xo‘ja ko‘rsin uchungina oxiratga, Xudoning mavjudligiga ishonaman deydilaru, ammo ichlarida ishtibox ilonlari kulcha bo‘lib yotadi.Xudoga ishonganlarni ular axmoq deb o‘ylaydi. Ey xudosiz odam, tevaragingizga razm soling. Hatto yerda yotgan gugurt cho‘pining ham egasi bor! O‘zingizdan qiyos, qo‘lim deysiz, oyog‘im deysiz, ko‘zim qulog‘im deysiz, mening pulim, mening uyim, mening yerim, mening vatanim deysiz. Bu dunyoda hamma narsaning egasi bor. Hatto temirdan barpo etilgan robotningda egasi, mualliflik patenti bo‘lsayu, sizdek murakkab mavjudodning, ko‘zga ko‘rinmas, ammo mexanik qonuniyatga bo‘ysunganicha aylanib turguvchi bu sirli olamning egasi bo‘lmaydimi? Aqlingizni ishlating siz ham! Tafakkur eting! Siz oxiratda boyliklaringiz uchun Xudoi Taolo oldida javob berishingizga ishonmasangiz, hech yo‘q o‘zingizga bir qarang! Siz birovga pul bersangiz, ertami kech albatta undan xisobot talab qilasiz, shunday emasmi? Oddiy bir korxona ma‘muriyati har oyda qaygadir xisobot berayotganini ko‘rmayapsizmi? Xisobat berolmasa, qamalib ketayotganlarini sezmayapsizmi, sezib, xulosa chiqarib, oxiratingizni o‘ylab, sizga berilgan aql, ko‘z, quloq, yurak singari murakkab tana a‘zolari, vujud xisobotini berishingiz kerakligini anglab, yuragingiz ortiga tortib ketmaydimi?Hazrati Baxouddin Naqshband siz bilan bizni ixtiyoriy faqirlikka chorlar ekan, ana o‘sha buyuk xisobotimizning yengilroq bo‘lishi uchun qayg‘urganlar. Xudo barcha bandalarga teng sochib qo‘ygan rizqni makkorlik bilan yoki zo‘ravonlik bilan o‘zlashtirmang, o‘zingizni manguga ma‘nan halok etmang!Nafsingizni tiying! Siz hatto podshox bo‘lgan taqdiringizda ham, Naqshbandiy hazratlari aytganiday faqir bo‘ling, xaqir bo‘ling! Podshox martabasida turib, xalqingizga oddiy xizmatkor bo‘ling!O‘zingizga tayinlangan oylik maoshingizni ro‘zg‘oringizga ishlatingu, g‘aznaga aslo qo‘l cho‘zmang! Bir qator, nari borsa ikki qator usti boshingiz bo‘lsa, shuning o‘zi yetarli. Bola –chaqalaringizni, qarindosh urug‘laringizni ham shunday yashashga o‘rgating va hech qachon ularni saltanatga yaqinlashtirmang! O‘shandagina Naqshbandiy hazratlari aytganiday, haqiqiy ma‘nodagi faqir va asl ma‘nodagi davlatmand boy bo‘lasiz!Elkangizdagi keraksiz, og‘ir toshlarni uloqtiring! XISOBOT berishingiz oson bo‘ladi!
5 noyabr, 2012 yil.
Kunduz soat 12 dan 26 daqiqa o‘tdi.
Kembridj shahri, Kanada.
G‘afur G‘ulom yozgan asarlarni uqing!
Men juda uzoq vaqtlardan buyon O‘zbek xalqining sevimli shoiri G‘afur G‘ulom ijodi haqida yozishni rejalashtirib yurardimu bunga fursat topolmasdim. Fursat topsam, ustoz shoir va betakror yozuvchi G‘afur G‘ulom kitoblarining menda yo‘qligi bu hayrli ishga mone‘lik qilardi.
Shunday bo‘lsada, bugun buyuk shoir va yozuvchi G‘afur G‘ulom ijodi haqida , xotirot muhrnomasiga tayanib, bilganimcha yozishga qaror qildim. Men avvalo, Buyuk O‘zbek shoirining she‘riyatiga to‘xtalmoqchiman.
G‘afur G‘ulom qalamiga oid tashbehlari eskirmaydigan , o‘ziga hos she‘riyatda badiiy obrazlar jonli, voqealar esa hayotiy.
Uning she‘riyati - tirik she‘riyat. G‘afur G‘ulom she‘rlarini o‘qir ekansiz, go‘yo o‘zingizni shoir yashagan zamon artgalereyasiga kirib qolganday, vatanimiz, xalqimiz tarixi aks etdirilgan g‘aroyib kartinalarni, polotnolarni tamosho qilayotganday sezasiz. "Turksib yo‘llarida" nomli she‘rida shoir:
Bu yo‘lda
besh million,
o‘n million, yuz million nafar
Qullar va tullar
Gardanida cho‘yandan quyilgan zanjir,
Yerlarda hashorot kabi,
Ochlikdan, zorlikdan gezarib labi
och, maxkum,
Xor va betadbir,
Non! - deya, Non! - deya
Surinib kechmishdir!
deya yozadi.
Misralarning zinasidan tobora yuqorilar ekansiz, pardadan pardaga yuksalayotgan mahzun bir kuyni tinglab, muallaq zinada turganingizcha, bandi qilingan millionlab erksiz qullarning gardanidagi cho‘yandan quyilgan zanjirlar shaldirashini eshitayotganday, mahkumlarning ochlikdan gezargan lablari ko‘z oldingizga kelganday bo‘ladi. G‘afur G‘ulom o‘zining ushbu she‘rida Turksib temir yo‘li uzra yelib borayotgan uchqur poyezd oynasini tasvirlar ekan, jumladan shunday deya yozadi:
Ko‘lga otilgan kesak parchasi kabi,
Ufqlar bir karra lipillab qolar.
Tez ketib borayotgan poyezd derazasidagi rutubatli ufqlarda sassiz chaqnagan chaqinlar kabi ma‘sum bu oniy manzarani dunyoda hech qaysi shoir bu qadar qoyillatib tasvirlay olmagan bo‘lsa kerak.
Ayniqsa, G‘afur G‘ulomning "Sog‘inch" she‘ridagi misralar o‘quvchini o‘yga toldiradi . Uni moziyning qirg‘ovullar uchayotgan dashtlariga, sahroyu biyobonlariga olib ketadi.
Zo‘r karvon yo‘lida yetim bo‘tadek,
Intizor ko‘zlarda halqa - halqa yosh.
Eng kichik zarradan Yupitergacha
O‘zing murabbiysan, xabar ber, Quyosh!
She‘rni o‘qir ekansiz, poyonsizday sahrolardagi korvon yo‘lida ma‘rab onasini izlaganicha tentirab yurgan, bo‘zlayotgan bo‘ta (Tuya bo‘talog‘i)ning ayanchli holati shuuringizda shamoil kasb etadi. Keyingi baytda kichik zarraga tushgan nigoxingiz birdan kengayib cheksiz koinotlarga yoyilib ketadi. Shoir Quyoshni kattayu kichik mavjudodlarning murabbiysi, tarbiyachisi deya ataydi. Undan urushga ketgan o‘g‘li haqida xabar, mujda, payg‘om yetkazishini so‘raydi. Darhaqiqat, olamdagi barcha narsalarning Xudo yaratgan mo‘jiza - Quyoshga, uning nuriga va haroratiga extiyoji bor. Quyoshsiz yer shari bir ondayoq muzlab qoladi. Yuqoridagi ikki misra: "Zo‘r karvon yo‘lida yetim bo‘tadek , Intizor ko‘zlarda xalqa - xalqa yosh" misralari hali hech qaysi rassom ishlay olmagan sog‘inchning, iztirobning, hasratning suvratidir.
Shoirning "Sen yetim emassan " she‘rini o‘qib, yuragingiz zulmatlarga yoqib qo‘yilgan shamday eriy boshlaydi.Quyida G‘afur G‘ulomning ajoyib misralarini misol tariqasida keltiramiz:
Bu yerda muzlagan ajdar xalqumli
Vaxshat to‘plarining
Qaxqaxasi yo‘q
Deya yozadi u.
Tashbehlarni qarang. Shoir jonsiz to‘pni ajdardek harakatga keltirib uni yovuz devlar kabi qaxqaxa otdirmoqda. O‘rtamiyona, odmi "Shoircha"lar kabi "To‘plar gumbirlab otildi" deb yozsa ham bo‘lardi. Lekin G‘afur G‘ulom odamlar aytaverib uvadasi chiqib ketgan siyqa so‘zlardan foydalanmadi.
Bu dunyoda garchand o‘zlari biron misra she‘r yozolmagan bo‘lsalarda, G‘afur G‘ulomning ayrim she‘rlaridan misol keltirib, uni maddoxlikda ayblovchilar ham ko‘p.
Undaylar G‘afur G‘ulomning she‘rlarini diqqat bilan sinchiklab o‘qisin. Shunda shoirning o‘z zamonasidagi qattol rejim ustidan kulganini, uning madxiya emas, parodiyalar yozganini anglab oladilar.
Xuddi Vladimir Mayakovskiy Leninga, bolüshevizmga porodiyalar yozgani kabi.G‘afur G‘ulom o‘zini g‘ayban Mayakovskiyning shogirdi deb bilardi, undan ta‘sirlarnib, sarbastda qofiyasiz she‘rlar yozardi.
Ammo u she‘rlar qofiyali she‘rlardan ko‘ra qofiyaliroq edi. U quyma qofiyalar ichki qofiyalar ediki, unday qofiyalash har qanday shoirning ham qo‘lidan kelavermas edi. Bunday mahorat har kimga ham nasib etavermaydi.
Ha, G‘afur G‘ulom o‘z zamonasida ustozi Mayakovskiy kabi mavjud rejim bilan aqlsizlarcha “Kurash”madi. Balki uning ko‘rinishini Andersen ertaklaridagi a‘yonlar kabi maqtab, alqab, hajv qildi, jonini omon saqlab, yana mukofotlar olib yashayverdi, yozaverdi.
Buni faqat aqli sog‘lom, tafakkuri teran, zakiy insonlargina anglab yetolganlar, ammo u sirni ma‘lum sabablarga ko‘ra oshkor etolmaganlar.G‘afur G‘ulom parodiyaning ustasi, hajvning qiroli edi.
Uning barcha nasriy asarlari hajv bilan sug‘orilgan. Ayniqsa "Shum bola" povesti bu borada taxsinga loyiq. G‘afur G‘ulom "Shum bola" asarida o‘quvchisini kuldirib qotirsada, o‘sha zamonda g‘oyat ustalik bilan jafokash O‘zbek xalqining dardu hasratini, qayg‘u alamlarini kuyladi, el - ulusning og‘ir hayotini tasvirga keltirib, zolimlar zulmi ostida ingrayotgan xalqqa asar ko‘zgusini tutib o‘zligini o‘ziga ko‘rsatishga harakat qildi.
Lekin u zamonlar avom xalq ko‘ziga Materialistik mil tortilgan bo‘lib, daxriy raiyyat ochiq ko‘r edi, so‘qir edi. Vaholanki, G‘afur G‘ulomning asarlari hozir ham o‘z aktualligini yo‘qotgan emas.
"Shum bola " asarida O‘g‘ri bir bechoraning hamyoniga o‘zining narsalarini solib qo‘yib uni o‘g‘ri qiladi. Jandarm kelib yigitni tutadida, undan nega birovning hamyonini o‘g‘irlading? - deya so‘raydi. U men olganim yo‘q deya tuxmatchi dastidan fig‘oni falakka chiqadi. O‘g‘ri bo‘lsa tomoshabin odamlar orasida turgan Shum bola va uning do‘sti Omonni yoniga olib: - Mana mening guvoxlarim! - deya jandarmni aldaydi. Jandarm o‘g‘rining bergan og‘zaki ko‘rsatmasi bo‘yicha ayblanuvchining hamyonini olib tekshirib o‘g‘riga beradi. Keyin tuxmatga qolgan bechora yigitni qamab qo‘yadi.
O‘g‘ri o‘z shaykasi bilan bo‘zaxo‘rlik qilib o‘tirsa, qayoqdandir bir bachchaboz mulla kelib qoladida, shayka a‘zolari domlaga ham bir kosa bo‘za uzatishadi. Domla Yo‘ - yo‘ - deb ichmayotganini ko‘rgan o‘g‘riboshi: "Ich!" deb o‘shqirgach, domla bo‘zani oq urib, kosani bo‘shatadi.
Yaxshilab e‘tibor bering, axir bu begunox insonlar cho‘ntagiga nasha , varaqa tiqib tuxmat bilan 15 - 20 yilga qamatib yuborayotgan ablax tuxmatchilar, Xudodan emas, zolim xukmdorchadan, diktatordan qo‘rqib zulmni yoqlayotgan, jallodni oqlayotgan soxta mullalar, hamda to‘g‘rilar azob chekib, o‘g‘rilar mayishat qilayotgan zamonamizning bo‘rtdirib ishlangan (Sovremennoye trexmernoye izobrajeniye) uch o‘lchamli rangli fotosurati emasmi?
Shum bola boydan o‘ch olish uchun o‘choqqa kerosin shishani ko‘mib portlatib yuborganda Girmon to‘g‘risida suhbatlashayotgan kimsalarning kapalagi uchib: - Ana, siyosat haqida gaplashmaylik degandima! - deya yurak hovuchlashi bugungi qo‘rquv ichra siyosat to‘g‘risida pichirlab, ba‘zilari imo - ishora bilan gapirish darajasiga tushirilgan xalqimizga o‘xshamaydimi?
Shum bolani va unga o‘xshagan kambag‘allarni eshakday ishlatib, xizmat xaqiga qurt tushgan olma berishichi?
Bu epizod yil o‘n ikki oy boshidan oftob o‘tib, suv kechib, chang yutib ishlab, bebaho oq oltin yetishtirgan xalqqa xizmat haqqing deya qurtlagan makaron va bir baklajkadan paxta moyi berguvchi zolim xukumatning o‘zginasiku.
Bechora Qoravoy ming azobu uqubatlarni boshidan kechirib, uyiga yalang oyoq, quruq qo‘l bilan qaytib kelganda uning yo‘llariga ko‘z tikkan kasalmand onasi o‘lib qolgan bo‘ladi. Yetim qolgan opa o‘z ukasini ko‘rib "Qoravooooy!" deya baqiradi. Qoravoy opasi tomon yugirib uning bag‘riga o‘zini otadi. Qoravoyning opasi onalarining olamdan o‘tganini aytgach, ikkalasi rosa yig‘laydilar.
Bu ko‘rinish Rossiya, Qozog‘istonga ketib eshakdek ishlab, uyiga quruq qo‘l bilan qaytayotgan mardikor Vatandoshlarimizni, qoravoy ukalarimizni, akalarimizni eslatmayaptimi sizga?
Eng baxsli muammoga aylangan G‘afur G‘ulomning e‘tiqodi haqida esa men bir narsa deyolmayman. Negaki, e‘tiqod har bandaning o‘z shaxsiy ishi. Biz hech kimni manabu dinda kirasan – deya majburlay olmaymiz. Majburan, qo‘rquv ostida qabul qilingan e‘tiqod esa haqiqiy e‘tiqod bo‘lolmaydi. Shuning uchun ham Payg‘ambarimiz Janobi Rasululloh Sollolloxu Alayhi Vasallam “La ikroxa fiddini” deganlar. Bu so‘zlarning ma‘nosi, Dinda, ya‘ni Dini Islomda majburlash yo‘q deganidir.
Biz musulmonlar payg‘ambarimiz sunnatlariga amal qilib, o‘z fe‘limiz, hushxulqligimiz, insoniyatga mehribonligimiz bilan Islom Dini yaxshi din ekanligini amalda isbotlasak, o‘ylaymanki, har - xil da‘vatlarga ham extiyoj qolmaydi.
Ya‘ni, odamlar yaxshilik nurini, shu‘lasini ko‘rsa, millatidan, irqidan qat‘iy nazar, o‘sha yaxshilik gulxaniga talpinaveradilar.
Ha, atoqli O‘zbek yozuvchisi va shoiri G‘afur G‘ulom chindan ham buyuk tarixiy shaxs. Xalq dardini, qayg‘u hasratlarini kuylab, haq gaplarni yozib ketgan ustozimiz G‘afur G‘ulomning gunoxlarini Yaratganning o‘zi kechirib, rahmatiga musharraf qilsin.
Shariat prizmasidan qaralsa, G‘afur Xudoi Taoloning ismi sifotlaridan biri bo‘lib, mag‘firat qilguvchi, ya‘ni kechirguvchi degan ma‘noni beradi.
G‘ulom esa aksincha, qul deganidir.
Tilagimiz, G‘afur o‘z G‘ulomini mag‘firat etsin, omin.
20/04/2010
Tungi soat 11 dan 55 daqiqa o‘tdi.
Toronto shahri, Kanada.
O‘zbek kinochiligining ayanchli ahvoli to‘g‘risida
Ayni kunlar "Ozodlik" va "Bibisi" radiolari saytida bugungi o‘zbek kinosining ayanchli ahvoli haqidagi maqolalar e‘lon qilindi. Maqolani o‘qib, ha endi shunaqa ekanda, deb ketaverish ham mumkin edi.Ammo O‘zbekistonda tug‘ilgan va bu Mamalakatning taqdiriga befarq qaray olmaydigan bir o‘zbek ijodkori sifatida maqolaga munosabat bildirgim keldi.Chunki, kino yosh avlodni o‘z Vataniga mehr - muhabbat, vatanparvarlik ruhida tarbiyalaydigan eng muhim soha bo‘libgina qolmay, xalqaro maydonda bugungi xalqimizning ma‘naviy tafakkurini, ongini, zexniyati darajasini, qiyofasini belgilaydigan o‘ta muhim va jiddiy san‘at turidir.Iste‘dodli o‘zbek yozuvchisi Hayriddin Sultonovning bugungi o‘zbek kinosi taqdiri haqida qayg‘urib, soliq to‘lovchilar, ya‘ni xalqimizning peshona teri puli va mehnati evaziga tashkil etiladigan davlat byudjetidan kinochiligimiz rivoji uchun ajratiladigan ulkan mablag‘lar maza - matrasiz filümlarni suratga olish bahonasi bilan talon - taroj qilinayotgani haqida gapirgan gaplari qo‘llab quvvatlamoqqa loyiq. Ammo, uning qishloq joylari, molxonalarni suratga olmaslik kerak degan fikriga qo‘shilmayman.Negaki, kino xuddi ko‘zgu kabi o‘zida mavjud hayotni barcha muammolari bilan, qanday bo‘lsa shundayligicha aks etdirsagina, hayotiylik kasb etadi, o‘z vazifasini ado etgan bo‘ladi. Qishloq manzaralari va molxonalarni suratga olinmasin deyish O‘zbekistondagi mavjud muammolarni yashirishga undovchi qattol diktaturaning navbatdagi tsenzurasi, dag‘dag‘asidir.Maqolada O‘zbekiston Xalq Artisti Bahodir Yo‘ldoshevning "O‘zbekistonda suratga olingan 50 ta filümdan 3 tasigina yaroqli" degan gaplariga to‘la qo‘shilaman. Bu qattiq, ayovsiz so‘zlarim uchun mehnatkash, zaxmatkash, halol o‘zbek kinochilari, Andrey Tarkovskiy kabi fidoiy va iste‘dodi yoniq rejisyorlarimiz, muxtaram akterlarimiz meni kechirsinlar. Vaholanki, ayb oyoq - qo‘li bog‘lab tashlangan rejisyorlarimizu iste‘dodli akterlarimizda emas. Ayb ularni bemalol ishlashlariga qo‘ymayotgan diktatorlik tuzumida, tsenzura asosiga qurilgan, chirib, irib, bijg‘ib ketgan biqiq tizimning oqova kanalizatsiyasida.Bunday haqiqatni vatan ichkarisidagi oyoq -qo‘llari tsenzuraning ko‘rinmas kishanlari bilan kishanlab tashlangan sho‘rlik yozuvchi shoirlarimiz aytolmaydilar va yozolmaydilar.Ya‘ni jamiyatimizdagi bu qatag‘on siyosat haqidagi achchiq haqiqatni men yozmasam, kim yozadi? Bugungi o‘zbek kinochilari qaynona - kelin, qo‘ydi -chiqdi, oq xalat kiygan do‘xtirlar kabi mavzularda kino ishlashga majbur.To‘g‘ri xalqimizni oilaviy ahillikka, insofu diyonatga chorlaguvchi nasihatlar ham kerak. Ammo bizning kinochilarimiz ham qonun doirasidan chiqmagan holda, ilg‘or, mutaraqqiy Yevropa va G‘arb mamlakatlaridagi kabi kinoindustriya bunyod etib, kinochilikda SAN‘AT ASARLARI yaratsalar, unday filümlarning ta‘sir kuchi ham yuksaladi.Eng muhimi, O‘zbek kinochiligi davlat g‘aznasiga zarar yetkazmay, o‘zini o‘zi mablag‘ bilan qoplaydigan qudratli, yirik, mustaqil sanoat sohasiga aylanadi. Buning uchun bugungi o‘zbek kinochiligi "Bollivud"ga qarab emas, "GALLIVUD"ga qarab, o‘z yo‘nalishini belgilamog‘i kerak.
9 aprelü, 2013 yil.
Kunduz soat 10 dan 9 daqiqa o‘tdi.
Kembridj shahri, Kanada.
000...! ...!...!
Galileylarni so‘kmaylik!
Yevropada Xristianlik fanatizmi avj olgan jaholat zamonlarida dunyoviy ilmga intilganlarni, ayniqsa munajjim - astranom olimlarni omma oldida qatl qilish avjiga chiqdi.Jordano Brunoni osiylikda ayblab "Er yumaloq va u aylanadi" degan qat‘iy fikri uchun sharmsorlik ustuniga parchinladilarda, tiriklay yoqib yubordilar. Yoqib yuborishlaridan avval unga so‘ngi so‘z aytish xuquqini berib: Munajjim, Jordano, agar sen Yer aylanmaydi deya o‘z fikringdan qaytsang seni qatl qilmaymiz - deyishgan. Shunda qaysar Jordano Bruno o‘z g‘oyasiga sodiq qolib: "Men yer aylanmaydi deganim bilan Yer aylanaveradida" deya javob bergan. Bu gapdan g‘azablangan juxalo gulhanga fonar yog‘i quyib, o‘t tortib yuborgani tarixlarga yozib qo‘yilgan.Yulduzlarga termulib to‘ymagan, fazoviy kengliklarni sevgan olimning ozod ruhi koinotga ravona bo‘ladi. Cherkov a‘yonlari shodlanib sevinadilar. Vaholanki, Yer Jordano Bruno ta‘kidlaganiday rostdan ham yumaloq ekan va u o‘z o‘qi atrofida aylanarkan.Endilikda bu haqiqatni aqli salim odam inkor etmaydi. Balki "Injil" da Yer yassi, lappak deyilgandir. Agar unday deyilmagan bo‘lsa, hurmatli Xristianlar meni ma‘zur tutsinlar. Men bir dinni ikkinchi dindan ustun qo‘yib, kamsitish fikridan yiroqman. Lekin har gal ko‘zim tushganda "Qur‘oni Karim"dagi "Yosin" surasining 39 oyatida ming yillar avval koinot, sayyoralar haqida aytilgan quyidagi hikmat hayratimni ortdiradi. Negaki, u paytlari hali Kopernik ham, Galiloye Galiley ham, Jordano Bruno ham dunyoga kelmagan edida.
Bismilloxu rahmonu rahim.
“Lashshamsu yanbag‘ilaha an tudrikal Qomara va lallaylu sabiqun nahari va kulli fi falaki yasbaxuvn”
Men mulla, yoki mufassir emasman. Lekin bu insonni hayratga solguvchi oyatni o‘zimcha tarjima qildim va tarjimamda xato bo‘lsa, Xudo meni kechirsin.
Na quyosh oyga yeta oladi, na oy quyoshga. Ularning barchasi tunu kun falakda suzib yuradilar.
Qarang, "Qur‘oni Karim" Quyosh va Oyni falakda suzib yuradi deb ming yillar avval insoniyatga habar bermoqda. "Va kulli" degan so‘zga diqqatingizni qarating. Kulli , ya‘ni ularning hammasi deya falakda suzib yurguvchi ko‘p narsalarga ishora qilinmoqda. Bu yerda miqdor yo‘q. Demak, bu ishora son - sanoqsiz sayyoralarga, gallaktikaga, kvazagallaktika tumanliklariga ishoradir.
Shundan kelib chiqiladigan bo‘lsa, bechora Jordano Bruno ham o‘zi bilmagan holda "Qur‘oni Karim" oyatiga hamohang amalni qilib, zolim fanatlarning daxshatli gulhanida tiriklay yonib ketgan ekan. Xudo rahmat qilsin boyaqishni.
Endi o‘sha jaholat zamonlarida Jordano Brunoning qismati boshiga tushgan yana bir yirik olim Galiloye Galiley haqida to‘xtalsak. Galiley ham yerni yumaloq, va u aylanadi degani uchun uni qatl qilishmoqchi bo‘ladi hamda so‘ngi so‘z berib fikridan qaytishi so‘raladi. Shunda Galiley o‘z fikridan qaytadi va omma oldida "Er aylanmaydi" deydi. U ozod qilinadi. Lekin qator shogirdlari Galileydan yuz o‘girib, qo‘rqoqligi uchun uning yuziga tuflab ketishadi. Galiley rosa yig‘laydi. Uning bitta Gans degan shogirdigina tashlab ketmaydi. Galiley yashirin bo‘lsada astranomik tadqiqodlarini yanada jadalroq davom etdiradi. U ilmiy tadqiqodlari, yaratgan formulalari bitilgan varaqlarni kattakon globus ichiga otaveradi. Yillar o‘tib qartaygan olim ko‘r bo‘lib qoladi. Quvvatsizlanib qolgan ko‘r olim sadoqatli shogirdi Gansni chaqirib, qo‘li bilan uning yuzlarini paypaslab: - Gans, rahmat senga. Barcha shogirdlarim meni tashlab ketishdi. Lekin sen ketmading. Nazarimda mening ham qazom yaqinday. Sen Gans, anavi globusni ag‘dar. Globus ichida mening ilmiy tadqiqodlarim bor. Men o‘lib ketsam, sen qo‘lyozmalarni saqlab, kitobat qil. Kelajak avlodlarga asqotib qolsa ajab emas - deydi. Gans yig‘lab - yig‘lab globusni ag‘daradi va ustozining qimmatli qo‘lyozmalarini tartib bilan dastalarkan: - Ustoz, o‘shanda siz "Er aylanadi" deya turib olganingizda sizni qatl etishardi va bu qo‘lyozmalar yozilmagan bo‘lardi. Siz to‘g‘ri yo‘l tutdingiz - deydi. Gans ustozining bu taktikasi haqida boshqa shogirdlarga aytgach, ular ham kelib, Galileyning qo‘llarini o‘pib, ko‘zlariga surtib, tiz cho‘kib yig‘laydilar va kechirim so‘raydilar. Galiley ularni kechiradi, hamda shogirdlari davrasida joni uziladi.
Qissadan xissa, biz ham G‘afur G‘ulom, Hamid Olimjon, Uyg‘un, Turob To‘la, Abdulla Oripov, Erkin Vohidov, O‘tkir Hoshimov, Odil Yoqubov, Shukrillo, Xudoyberdi To‘xtaboyev, Toxir Malik, Anvar Obidjon, Muhammad Ali,To‘lan Nizom, Murod Muhammad Do‘st, Hayriddin Sultonov, Olim Otaxonov, Xurshid Do‘stmuhammad, Halima Ahmedova, Xalima Xudoyberdiyeva, Usmon Azim, Xurshid Davron, Yahyo Tog‘a, Ikrom Otamurodov, Abduvali Qutbiddin, Nazar Eshonqul, Fahriyor,Abdulkarim Bahriddin(Karim Bahriyev),Iqbol Mirzo, G‘ulom Mirzo, Shoim Bo‘tayev, Eshqobil Shukur, Abulqosim Mamarasulov, Shodiqul Hamro, Rahimjon Rahmat, Isajon Sulton, Ulug‘bek Hamdam, Minhojiddin Mirzo,va boshqa ko‘plab taniqli shoir yozuvchilarimizni - o‘zbek Galileylarini to‘g‘ri tushinishimiz kerakday mening nazarimda.
Axir ular Karimovga qarata: - Sen diktatorsan! - degani bilan Karimov diktator bo‘lmay qolarmidi? Qaytaga o‘sha, murakkab o‘tish davrida ularni ham turli ayblovlar bilan qamab, Xalq dushmani deya vatandan badarg‘a qilishi mumkin edi.
Lekin Amerika -O‘zbekiston aloqalari yaxshilana borayotgan shu kunlarda O‘zbekiston Prezidenti Islom Karimov ham o‘z siyosatini sezilarli darajada yumshatib, mamalakatimizda jamiyatni demokratlashtirayotgani kuzatilmoqda.
Agar ishlar shu yo‘sinda olib borilsa, O‘zbekiston tez orada ozod demokratik mamlakatga aylanishi ham mumkin.
18/03/2010.
Toronto shahri, Kanada.
Asar ko‘zgusida tarix aks etar
Asarlar sehrli ko‘zgu - afsonaviy Jahonoyna kabi bizga asrlar xronikasini namoyish qiladilar.
Hazrati Alisher Navoiyning:
Yuzni gullardin bezabmu bizni qurbon aylading,
Yo yuzinga tegdi qonlar bizni qurbon aylagach.
Deya yozgan misralarini tahlil qilishga harakat qilamiz.
Yuqoridagi baytlari bilan Alisher Navoiy o‘sha olis zamonlarning jallodlari odamlarni qay yo‘sinda qatl etganini, jallod yuzlariga qurbonning qoni sachrashi kabi mash‘um manzaralar vositasida qilich bilan omma ko‘zi o‘ngida amalga oshirilgan qatl saxnasini avlodlarga yetkazadi.
Shoir yorining g‘amzalar qilichi bilan boshini tanasidan judo qilganda ul go‘zalning yuzlariga maqtul oshiq, ya‘ni o‘zining qoni sachragani va shu sabab ma‘shuqaning yuzlari gulday qizargan holatni ifodalarkan, so‘z bilan ishlangan mahobatli polotnoni tamosha qilayotgan odamday g‘azal qarshisida hayratdan bir laxza qotib qolasiz.
Navoiy bu go‘zal qatlning azoblari rohat ekaniga ishora qilib, mutlaq, mangu jannatga hukm qilingan shuhado kabi sevinadi.
Shu o‘rinda qatl so‘zining ko‘pligi “Qutul” ekanini muxtaram o‘quvchi bizdanda yaxshiroq bilsa kerak."Qatl" va "Qutul" so‘zlari o‘zakdosh bo‘libgina qolmay, balki bu so‘zlarning iste‘moldagi “Qutilish”, ya‘ni “Halos bo‘lish” tushunchasiga ham daxldordir.
Endi keyingi baytni qarang. U baytni o‘qir ekanmiz, qadimda bir o‘lkani bosib olgan xukmdor o‘sha o‘lkani xarob qilgani ham ozday, yerlarini omochda shudgorlatib, urug‘ ekkani to‘g‘risidagi faktlarni bilib olamiz. G‘azal misralarining qatlamlarida qadimgi zamonlarning suratlari dinozavr suyaklari kabi diqqatimizni tortadi. Ayni paytda Alisher Navoiy yorning nozu istig‘nolari, sog‘inchli qiynoqlari xunrez hanjar va nayzalar kabi obod ko‘nglini xarobaga aylantirgani, hijron omochlarida shudgor qilib, urug‘ ekib, yana u ekinlarni yashnatish uchun sug‘orayotganidan hayratlanadi.
Tiyg‘ ila paykonlaring yetdi, ko‘ngil bo‘lgach xarob,
Suv quyib tuxm ekding ul kishvarni vayron aylagach.
Navbatdagi misralarga nazar tashlang.
Qon emaskim yopdi gulgun xulla jannat xozini,
Iishq maqtulin qatl aylarda uryon aylagach.
Qatl etilgan maqtulning avval uryon, ya‘ni yalong‘ochlantirilib so‘ng qatl etishdek mash‘um manzarani so‘zlar yelkalari yag‘ir hammollar kabi asrlardan asrga olib o‘tar ekanlar, shoir maqtul qonini uning tanasi ustiga yopilgan hullaga, Jannatda hurlari kiyib yurguvchi harir matoga o‘xshatadi. Demak, avval maqtulning kiyimlari yechilib, keyin uning ustiga maxsus mato yopilgan va shundan so‘ng u qatl etilgani, qatldan so‘ng maqtul ustiga yopilgan matoning hurlar kiyadigan harir mato - xulladay qizarishi ko‘z oldimizga keladi.
Yana bir misolni Devonai Mashrabdan keltirish mumkin. Boborahim Mashrab “Yig‘larman” nomli g‘azalida :
Alololar etib butxona yig‘larman
– deya yozadi.
“Alololar etib” degani Butxonadagi nasroniylarning Xochga chormix qilingan o‘z payg‘ambarlari “Iisus Xristos qayta tirildi” ma‘nosidagi “Alleluya! Alleluya!” deya hayqirishlariga ishoradir. Ya‘ni Mashrab Olloxning ishqida o‘zini yo‘qotib, devona bo‘lib, hatto o‘z dinini ham unitib, aqldan ozib, murtad bo‘lib, elning ta‘nayu malomatlariga uchragani haqida zorlanmoqda. Bu misradagi so‘zlar qadimgi ota – buvalarimiz ham boshqa diniy urf – odatlarni, udumlarni juda yaxshi bilishgani haqida, va o‘sha zamonlarda ham diniy bag‘rikenglik bo‘lganidan darak beradi.Bunday misollarni istagancha keltirish mumkin deya o‘ylayman. So‘zlar ham arxiologik qazuv chog‘ida topilgan ko‘xna buyumlar kabi tarixlardan so‘ylaydi, ular moziyning xilvat hazinalarini oy kabi yoritadilar.
Endi yana Hazrati Alisher Navoiyga qaytamiz. Hazrat o‘zining “Topmadim” radifli g‘azalidagi misrada:
Bir kamon abro‘da tuzlukdin nishone topmadim
- deya yozadi. Bu qarama - qarshi ma‘noli so‘zlar o‘yinidan iborat misra Aruz vaznidagi "Tazod", ya‘ni zidlash san‘atining go‘zal namunasidir. Shoir tazod san‘atini qo‘llarkan, kamon abro‘, ya‘ni egma qosh egriligini tuz, ya‘ni to‘g‘rilikka zidlaydi, egma qosh, olifta ayollarda tuzlikdin - to‘g‘rilikdan hatto nishona ham topmadim – deydi. Shu ma‘noda sohibqiron bobomiz Amir Temur hazratlarining kitobiga "Temur tuzuklari" deya nom berilishi ham mazkur kitob tuzlikka, ya‘ni to‘g‘rilikka yetaklaydigan qo‘llanma ekaniga ishoradir. Endi, zakiy o‘quvchilarda : "To‘g‘ri" ma‘nosini anglatguvchi so‘zning biz iste‘mol qilguvchi ne‘mat bo‘lmish tuzga nima aloqasi bor?" degan savol tug‘ilishi tabiiy. Bu o‘rinda "Tuz" so‘zi ovqat ta‘mini to‘g‘rilovchi mazmunida iste‘mol qilinadi. O‘zbeklar bolasiga ba‘zan: - Qilig‘ingni tuzat! - deb qo‘yadiki, bu ham qilig‘ingni to‘g‘rila, ya‘ni fe‘lingni tuzat deganidir.
"Tuzliq" so‘zi bilan "Tuzluk" so‘zlari ma‘no jixatidan farqli bo‘lsalarda, yaxshilikka yomonlik bilan javob qaytarguvchi kimsaning tuz saqlanadigan qutiga tuflashi, to‘g‘rilikka tuflash ma‘nosida uyg‘undir.
To‘g‘rilik esa tuz kabi zarur va muqaddas tushuncha. Tuzatish - to‘g‘rilash mazmunini bildirsa, "Tuzum" so‘zi to‘g‘ri siyosat olib borguvchi tizim, ya‘ni sistema ma‘nosiga ega.
Agar tuzum tuz bo‘lsa, ya‘ni to‘g‘ri bo‘lsa yaxshi.
Bordiyu tuz bo‘lmasa unday tuzumlarni tuzatadilar.
Tuzatmay turib tuzatmoq kerak.
Ha, so‘zlar vaqtning oydin sahrolari aro zalvorli yukdan tuyalari bo‘kirib borayotgan vazmin karvonlardir.
11/08/2010.
Kunduz soat 4 dan 55 daqiqa o‘tdi.
Toronto shahri, Kanada.
Halol mulkka ofat yetmaydi!
Inson mulkiga yetgan ofatni avvalo, o‘zi qachonlardir bilib – bilmay qilgan qaysidir gunoxlari uchun Xudoi Taoloning yuborgan jazosi deb bilmog‘i kerak. Chunki olamda sodir bo‘ladigan barcha hikmatlarning egasi yolg‘iz XUDOdir.
Bu borada O‘zbekiston Halq Hofizi Sherali Jo‘rayevning bir paytlar amalga oshirgan ishi ibratlanarli.
Sherali Jo‘rayev Asakada yashab yurgan yillari xashamatli uy qurganlar. Uy ichidagi jixozlar uyning o‘zidan ham qimmatli bo‘lgan va ittifoqo bir kuni o‘sha uyga o‘t ilashib, yona boshlagan.
Qiy – chuv, to‘s – to‘palonda odamlar o‘t o‘chiruvchilar komandasini chaqirib, ichkarida yonayotgan qimmatbaho jixozlarni tashqariga olib chiqa boshlaganlar. Shunda Sherali Jo‘rayev yetib kelib, hammani hayratda qo‘yganicha, jixozlarni tashib olib chiqayotganlarni to‘xtatganlar.
Nafaqat to‘xtatganlar, balki, barcha olib chiqilgan qimmatbaho jixozlarni qaytarib olib kirib, olovga tashlashni buyurgan va shunday qilingan.
Sherali Jo‘rayev shuningdek, yetib kelgan o‘t o‘chiruvchilarni ham to‘xtatib: - Tegmalaring! Uy bor jixozlari bilan yonib ketsin! Chunki bu uy Olloxning hikmati bilan yonmoqda! Men qachondir, qayerdadir noto‘g‘ri harkat qilgan bo‘lsam kerak. Men bu yong‘inni bilib – bilmay qilgan gunoxlarim uchun Ollox tamonidan yuborilgan jazo deya qabul qildim! Men bu ofatga Xudo uchun roziman! – degan ekanlar.
Shundan keyin Sherali Jo‘rayevga Xudo avvalgidan ham ko‘p fayzu barokotlar, hurmat – martabalar ato qilib, Toshketga undan ham xashamatliroq uy qurganlari hatto u isonni Xudoi Taolo KA‘BAga kirishga musharraf qilgani afsona yo ertak emas.
Shu joyda bir nozik nuqtani ko‘zdan qochirmasligimiz kerakkim, banogox, maqolamizni o‘qib peshonasi tirishayotgan kimsalar: -Hurmatli Vulqonboy, sizning falsafangiz bo‘yicha, yurtda urush bo‘lsa, urushni to‘xtatma! Xalq bitta qolmay qirilib, shaharlar dala – dashtga aylansin! Bu Xudoning hikmati bilan bo‘lmag‘da! Biz qachonlardir, qaylardadir, nimalarnidir noto‘g‘ri qilganmiz va bu urushni Xudoning bizga bergan jazosi deya qabul qilamiz! – deyishimiz kerakmi?! - deyishlari ham hech gap emas.
Biz undaylarga shunday javob beramiz: - Urushlar ham aslida noodil, chalasavod hukmdorlar qilgan og‘ir gunoxlar, ya‘ni zulmlar, og‘ir siyosiy xatolar oqibatida HAQning yuborgan jazosi o‘laroq maydonga keladi va yurtimiz u yerda yashayotgan barcha xalqlarning umumiy uyidir. Yurtimizni o‘sha ofat tekkan uy yongani kabi yonmasligi uchun, isyonlar qo‘zg‘alonlarga, qo‘zg‘alonlar esa fuqarolar urushiga, dalalarimiz jangoxu ko‘knorizorlarga do‘nmasligi, Vatanimiz qurol bozoriga aylanmasligi,Xalqimiz qirilmasligi uchun Hukmdorlar yong‘indan avvalroq eslarini yig‘ishlari, zulmning har qanday ko‘rinishini to‘xtatishlari, muxolif fikrli insonlarning asosli tanqidlariga toqat qilib, ulardan to‘g‘ri xulosa chiqarib, fikru faoliyatlarini tubdan o‘zgartirishlari, muxolif fikrlilar bilan ham murosa qilishlari kerak. Aks holda, kech bo‘ladi.
Aksariyat odamlar mulki musodara bo‘lib ketsa, moliga ofat yetsa Xudoni unutib, bu ish uchun kimlarnidir ayblab, tom – tom hujjat yig‘ib, advokatlar yollab, sudlashib, yoqalashib, mulkchilikning to‘g‘ri yo‘lga qo‘yilmasligiga asosiy aybdor yakkahokim chiriyotgan baliq boshiga zimdan paxta qo‘yib, xushomadlar aylab, u ishga aloqasi bo‘lmagan halol odamlarni shantajlab, ularga tuxmatlar qilib, odamlarning kulgisini qistaydilar.
Yana bir toifalari faqat mulki musodara qilingachgina, o‘sha mulkini qaytarib olish maqsadida siyosat ko‘chasiga kiradilar. Bu toifa odamlar o‘zi uchungina o‘lishga tayyor oddiy bir alamzada kimsalardir.
Unday odamlar yuragida haqiqiy ma‘noda Xalq, Vatan qayg‘usi bo‘lmaydi. Ular o‘zlarini xalqparvar qilib ko‘rsatsalarda, har doim kursi, oltin konlari, g‘azna, maishat to‘g‘risida limonli qand choy kabi shirin o‘ylarga tolaveradilar va ularning ishi yurishmaydi. Sababi undaylarning qalbida, shuurida chayonday o‘rmalayotgan makkor fikrlarni Xudo ko‘rib - bilib turibdi.
O‘zini mazlum sanayotgan odamning mulkini esa, hech kim, hech qachon nohaq tortib olishga jur‘at etolmaydi, agarki, mulki musodara qilinishiga asos bo‘ladigan biror sabab bo‘lmasa.
Haqiqiy siyosatchining yuragida o‘z mulkiga emas, Xalqqa, Vatanga nisbatan chin ma‘nodagi o‘tli muhabbat bo‘ladi. Ana o‘shanday siyosatchilargina Xalq manfaatlarini o‘z manfaatlaridan ustun qo‘ya oladilar. Xalq anashunday farzandlarigagina ishonmog‘i va ulargagina ergashmog‘i kerak.
Rossiya Federatsiyasining prezidenti Vladimir Vladimirovich Putin uzoq yillar sabr – qanoat bilan ishlab, manfaat ketidan quvmay, hatto polkovnik darajasiga ko‘tarilib, ilk bor RF prezidentligiga nomzodi qo‘yilgan, ertasiga prezident bo‘ladigan paytlarda ham tomidan chakka o‘tadigan uyda bola – chaqasi bilan yashab yurgan edi.
Halollik uni aziz qildi.
Men siyosatchi odam mulk qilmasligi kerak demoqchi emasman. Mulk albatta bo‘lishi kerak. Ammo u mulk zo‘ravonlik, o‘g‘rilik, qilvirlik, muttaxamlik, Xalq rizqini qiyish evaziga emas, peshona teri, halol yo‘llar bilan topilgan bo‘lmog‘i zarur.U dexqon fermerchilikda bo‘ladimi, chorva fermerligidami yoki deylik savdo ishlab chiqarish firmasida bo‘ladimi, topilgan daromad ortida, firibgarlik, hujjatlarni soxtalashtirish, yolg‘onchilik, zo‘ravonlik, bosqinchilik, qabilachilik, mahalliychilik kabi illatlar yotmasligi kerak.
Bir narsani hech qachon esdan chiqarmasligimiz kerak. Agar mulk halol bo‘lsa, u mulkka hech qachon ofat yetmaydi.
Hech qachon!
Huddi yaxshi, to‘g‘ri odamga hatto qonxo‘r, kallakesarlar orasida ham yomonlik yetmagani kabi.
Dono Xalqimizda “Qars ikki qo‘ldan” degan maqol bor. Mulkidan mosuvo bo‘lgan odam o‘zini ham bir qator taftish qilsa, musodara sababi xuddi suvga bosim bilan cho‘ktirilgan koptok suv yuzasiga qalqib chiqanday ayon bo‘ladi qoladi.
Albatta bu yozgan gaplarimiz sirkasi suv ko‘tarmaydigan, tanqidga toqatsiz, kek saqlaydigan, jizzaki odamlar uchun emas, balki buning aksi o‘laroq, dori kabi badxo‘r, ammo foydali tanqiddan to‘g‘ri hulosa chiqarib, o‘z kamchiliklarini qisman bo‘lsada tan olib, fikru faoliyatini to‘g‘rilab oladigan mardu maydon insonlar uchundir.
Maqola oxirida adolatli shoh va lirik shoir Zahiriddin Muhammad Bobur bobomizning mashhur bir ruboiysini eslamoq o‘rinli:
Har kimki vafo qilsa, vafo topqusidir,
Har kimki jafo qilsa, jafo topqusidir.
Yaxshi kishi ko‘rmag‘ay yomonlig‘ hargiz,
Har kimki yomon bo‘lsa, jazo topqusidir!
15 aprelü, 2012 yil.
Kech soat 7 dan 7 minut o‘tdi.
Toronto shahri, Kanada.
Shuhrat Ahmadjonovga
Assalomu alaykum, qadrli Shuxrat aka.Avvalo, dadamning vafotlari munosabati bilan bildirgan ta‘ziyangiz va duolaringiz uchun katta rahmat. Menga yetib kelgan maqolangizda bir paytlar o‘zingizning iltimosingizga binoan yuborilgan insonparvarlik yordamini qaytarmoqchi ekaningizni bildirib, u pullarni vatan ichkarisidagi moliyaviy ko‘makka muxtoj ijodkorlarga jo‘natishimni so‘rabsiz, hamda mening moliyaviy ahvolimning yaxshiligini ham e‘tirof etganday bo‘libsiz.
Xudoga shukr, moliyaviy ahvolimdan nolimayman. Noshukrlik yomon. Tuz bergan odamning tuzdoniga tuflab ketguvchi noshukrlargina o‘zlariga yetgan yaxshilikni tez unutadilar. Kezi kelganda aytish kerakki, siz yaxshilikni sira unutmaydigan insonlar sirasidansiz. Qarang, yuborilgan moliyaviy yordamdan Xudoning yo‘lida kechdim, roziman desam ham unamay, yana o‘sha pulni qaytarishga harakat qilayapsiz. Qandaydir amirkoni gazetani uyma - uy, ko‘chama ko‘cha tarqatib, sotib, qishlik -qirovlik kunlarda sovuqda izillab, sovqotib, qaqshab, mashaqqat bilan topgan halol pullaringizni boshqalar bilan baham ko‘rmoqchi bo‘layapsiz. Bu yaxshi. Siz nontalab ham, shontalab ham emassiz. Siz savobtalab odamsiz.Non ham shon ham o‘tkinchi va bu narsalar eng kerakli paytda asqotmaydi. Ko‘z ochib yumguncha o‘tadigan bu muvaqqatlikdan mangulikka, maxdudlikdan cheksizlikka o‘tiladi.U YoQlarda non ham shon ham o‘z ahamiyatini yo‘qotadi. Pul, oltin -kumush, olmoslar esa, insonning istagiga qarshi bu yoqda qoladi.Qazo qilgan insonning qo‘liga pul tutqazib qo‘ysangiz, marhumning qo‘llari pullarni tutolmaydi.Ustoz Abdulla Oripov aytmoqchi, kafan jonvorning cho‘ntagi yo‘q. U YoQlarda pul o‘rnida SAVOB, ya‘ni yaxshilik moliyaviy muomalaga kiradi.Odamlar mangu Jannatdan joyni dollarga yo oltinga emas, savob evaziga sotib oladilar. U yoqlarda pul, toju taxt, zo‘ravonlik, makr va nayrang o‘tmaydi. Siz manashu narsani chuqur anglab yetgan donishmand odamsiz.
Lekin men bir paytlar sizga yuborgan arzimas moliyaviy ko‘makni qaytarib, meni SAVOBdan maxrum etmoqchi bo‘layotganingiz yaxshimas.
Bizga ham savob kerak.
Hullas, o‘sha 250 dollar pulni o‘zingiz bilgan muxtoj odamlarga jo‘natib yuboravering.
Lekin u pullar millatchi, irqchi, ekstremistik yoki terroristik tashkilotlarga a‘zo kimsalarning moliyaviy dastaklanishiga sabab bo‘lmasin.
Mening ayni paytda o‘z yaqinlarimdan, do‘stlarimdan bo‘lak boshqa odamlar bilan o‘zaro pochta yoki telefon aloqam yo‘q.Har -xil nokerak muloqotlar, mazmunsiz, sayoz suhbatlar vaqtimni o‘g‘irlaydi, ijodga xalaqit beradi.
Siz o‘z maqolangizda amerikalik singlimiz Sarax Kendzyor tamonidan ingliz tiliga tarjima qilingan ustozimiz O‘zbekiston Qahramoni, el sevgan shoir Erkin Vohidovning mashhur "O‘zbegim" qasidasiga yozilgan kamtarin nazirani Amerikada chiqadigan ingilzovon gazetada chop etilishiga ruxsat so‘rabsiz.
To‘g‘risini aytsam, amerikalik singlimiz Sarax Kendzyor mening "Olislarda yongan chiroqlar" nomli asarimdan ayrim boblarni inglizchaga juda yaxshi tarjima qilgan edi. Men u singlimizga tarjima uchun tashkkurlar aytib, minnatdorchilik bildirdim. Sarax bo‘lsa, "Xoldor aka, men siz yozgan asarlarni sevib o‘qiyman. Ayniqsa shu "Olislarda yongan chiroqlar" asaringizni juda yaxshi ko‘raman. Menga qalam haqi ham kerak emas" degan edi.
Dunyoda shunaqa yaxshi insonlar, muhlislar, be‘minnat tarjimonlar ham bo‘lar ekan.
U tarjimalar menga qarashli saytlarga joylab qo‘yilgan.O‘qib ko‘rishingiz mumkin.
Ammo, Sarax Kendzyor Erkin Vohidovning "O‘zbegim" qasidasiga yozilgan nazirani o‘sha yuksaklikda tarjima qila olmaganlar. Albatta bunda Sarax Kendzyorning sira aybi yo‘q. Chunki u aruz qonun - qoidalarini mukammal bilganda ham ingliz tilida so‘zlarni ichki musiqa ohangiga, bahrga solish ancha mushkul ish.
Lekin men ingliz tilida g‘azallar yozib ko‘rdim va buning iloji bor ekan.O‘zim ham hayron qoldim. Juda ajoyib chiqar ekan.Afsuski ingliz tilida g‘azallar yozib, devon tuzishga mening vaqtim yo‘q. Hozir rus tilida "Lunnûe polya" degan romanni yozish bilan bandman.Bu romanni o‘zbek tilida yozishga ham urinib ko‘rdim. Ammo o‘zbek tilida yozilgan variant o‘zimga yoqmadi va uni rus tilida yozishga qaror qildim. Chunki, men o‘z ona tilimda yaxshi yoza olmay qolibman. Balki bu fojiadir. Shu o‘rinda o‘zbek yozuvchilariga, ayniqsa o‘sib kelayotgan ijodkorlar avlodiga shuni aytamanki, ular boshqa tillarda asar yozishga harakat qilmasinlar. Aks xolda men kabi o‘z ona tillarida, o‘zlari istaganlariday asar yozolmay qoladilar.Men bugun Temur Po‘latov va Chingiz Aytmatovlar mubtalo bo‘lgan o‘zga tilda yozish dardga chalindim.Bu dard boshqalarga yuqmasligini istayman.
Endi yana muhammas tarjimasiga qaytamiz.
Balki amerikalik tarjimon singlimiz Sarax Kendzyor ham so‘zlarni musiqiy ohangga, bahrga solish san‘atini egallagachgina aruz vaznidagi asarlar tarjimasiga qo‘l ursalar, ko‘zlangan maqsadga yetish mumkin bo‘ladi. Shuning uchun, Shuxrat aka, u muhammasni hozircha amirkoni gazetda chop etishga shoshilmasligimiz kerakday.
Men u nazirada xalqimizning bugungi og‘ir moliyaviy ahvolini, manaviy tanazzulini ochiq -oydin aks etdirishga, va ta‘sirchan so‘zlar bilan zolimlarni uyaltirishga, insofga chaqirishga harakat qilganman. Ya‘ni o‘zimizning zolimlarni she‘r xivichi bilan savaladim halos. Endi bu narsani Amirkyada shov - shuv qilishimiz shartmikin?
Endi O‘zbekiston Maxsus Xizmatlarining sizga qilayotgan qandaydir tazyiqlari to‘g‘risida.
To‘g‘ri, hammaning o‘z haqiqati bor. Ammo bunday o‘ta jiddiy tashkilotning sizga taz‘yiq o‘tkazishlariga faqat men emas, xorijdagi va ichkaridagi o‘zbeklarning to‘qson to‘qqiz foyizi ishonmasa kerak. Har to‘kista bir ayb deganlariday sizdagi o‘sha aniq dalil - isbotsiz, xujjatsiz, asossiz shubhayu ishtiboxlarning potologik vasvasaga aylanib borayotgan ruhiy depressiya ko‘rinishi bo‘lmaganida, sizday fidoiy jurnalistga allaqachon ko‘z tegib ketgan bo‘lar edi.
Boshingiz omon bo‘lsin, aka. Do‘st achitib - deydilar. Mening bu gaplarimni og‘ir olmang. Buyuklik uzoqdan yaxshiroq ko‘rinadi. Agar siz "Maxsus Xizmat taz‘yiqlari" shaklida miyyangizga joylashib olgan o‘sha vasvasadan halos bo‘la olsangiz, o‘zbek jamiyatida eng jiddiy jurnalistga aylanasiz.
O‘zingizga yarashmaydigan bolalarcha odatni tashlang, aka. Bu gaplarni sizga har kim ham aytavermaydi. Sizning yoshingiz ulug‘, tajribangiz ham ko‘proq. Ammo, "Bir kattaning gapiga, bir kichikning gapiga kir" degan xalqimiz maqoliga amal qilsak, sira yutqazmaymiz.
O‘ZBEK MAXSUS XIZMATLARI Vatanimizga, Xalqimiz osoyishtaligiga rahna solishi mumkin bo‘lgan terrorchi guruxlar, ekstremistik tashkilotlarni neytrallash bilan ko‘proq qiziqishsa kerak. Siz esa ekstremist ham terrorist ham emassiz. Shunday bo‘lgach, aniq hujjatlarsiz, dalil - isbotlarsiz, asoslarsiz kimlarnidir ayblashga shoshilmaslik kerak.
O‘sha O‘ZBEK MAXSUS XIZMAT xodimlari ham, ularning rahbarlari ham o‘zimizning o‘zbeklarimiz.
Kamchilik esa har kimda va hamma joyda bor.
Dadam rahmatlining haqlariga qilgan samimiy duolaringiz uchun yana bir bor rahmat, Shuxrat aka.
Hurmat bilan, Xoldor Vulqon.
17/03/ 7 -42/
Kembridj, Kanada.
...?
Hayot - mantiqiy jarayon
Biz yashayotgan olam sababning oqibatidir. U sabab haqida bizning aqlimiz bovar qilmaydigan cheksiz olamlarni bironta ustunsiz, muallaq holatda yaratib qo‘ygan Zot - Xudoi Taoloning Kitoblarida yozib qo‘yilgan. Sababsiz oqibat bo‘lmaydi.
O‘zbek muxolifatining davomli mag‘lubiyatlari va prezident Islom Karimovning surunkali g‘alabalarini logika g‘alviridan o‘tkazilsa, bu ikki xil oqibatning asosiy sababi nimada? degan savol suvga bo‘kkan eshakning o‘ligiday ro‘yi obga qalqib chiqadi.
“Javob esa haddan tashqari odmi. O‘zbek dunyoviy muxolifati millatchilik sabab, ularning o‘z ta‘biri bilan shoirona qilib aytganda, milliyatchiligi sabab shu axvolga tushdilar” degan odamni “milliyatchi”lar jinidan badtar yomon ko‘radilar.
Unday odamni ular bir zumda yovuz dushmanga, MXXchiga, hech bo‘lmasa kosmopolitga chiqaradilar. Ularga faqat maqtov bo‘lsa. Tanqidga toqatlari yo‘q, ya‘ni sirkalari suv ko‘tarmaydi.
Islom Karimov xukumati esa dunyoviy muxolifatni qachonlardir birgina "Milliy" degan so‘z bilan maxv etdi qo‘ydi. O‘zbek muxolifati aksincha, birgina o‘sha so‘z sabab barcha imkoniyatlarni boy berdi, parokanda bo‘lib, qamoqlarda chirib, bu ham kamday, xorijga surgun qilindi.
Muxolifatni aslida "Milliy majlis" g‘oyasini o‘ylab topganlar barbod qildilar. Aynan shu birgina “MILLATChILIK” deb atalgan daxshatli xato –sabab mamlakatimiz aholisining kattagina qismini tashkil etuvchi rusiyzabon vatandoshlarimiz va millatchilikni, bo‘lginchiliklarni yoqtirmaydigan mahalliy o‘zbeklar saylovda Karimov nomzodiga ko‘p ovoz berdilar. Keyingi saylovlarda ham ular o‘zbek muxolifat liderlarida, ular rahbarlik qilayotgan partiyalar siyosiy platformasida millatchilik g‘oyasini ko‘rganlari uchun ham rus tilida so‘zlashguvchi yurtdoshlarimiz hamda o‘zbeklarning aksariyati yana Karimovni qo‘llab - quvvatladilar.
Karimov xukumati o‘z muxolifati manglayiga ustalik bilan "Millatchi" tamg‘asini urib, "Mana, bu g‘alamislarni ko‘rib qo‘yinglar! Oliy majlisga muqobil "Milliy majlis" degan boshqaruv mexanizmi qurmoqchilar! Buning oqibati nima bo‘lishini bilasizlarmi?!" deya ko‘pmillatli xalqimizga namoish qilarkan, bu narsa muxolifat qatog‘onini qonuniylashtirishga dastak bo‘ldi.
O‘zbek muxolifati liderlariga: “Milliyatchilikni yig‘ishtirib qo‘yib, umuminsoniy g‘oyalarga tayanib ish yuritsak bo‘lmaydimi?" desangiz, ular sizga shosha - pisha Gruziyani, Ukrainani va Boltiq bo‘yi respublikalarini ro‘kach qiladilar.
Go‘yoki davlat boshqaruv tizimi milliyatchilik g‘oyasi ustiga qurilgan o‘sha davlatlar yagona pul birligiga, shaffof chegarali hamjamiyatga birlashayotgan Yevropa davlatlaridan, Kanada, Amerika singari, irqchilikdan, diniy va dunyoviy bo‘lginchiliklardan, millatchilikdan allaqachonlar qutulgan, mutaraqqiy davlatlardan ham ilg‘orlab ketganday .
Agar biz O‘zbekistonni taraqqiy etgan mamlakatlar qatorida ko‘rmoqni istasak, biz ham Kanada, Amerika davlatlari kabi millatchilikdan, turli diniy va dunyoviy bo‘lginchiliklardan mumkin qadar tezroq qutilishimiz kerak.
O‘zbekiston xalqini milliy va diniy bag‘rikenglik birlashtiradi va dunyo xalqlariga uyg‘unlashtirib o‘z qobig‘iga o‘ralib olgan unitarizmdan, totalitarizmdan alaloqibat avtoritarizmdan qutqaradi. Boshqa yo‘llar yuzasi mox va lishaynik bosgan tubsiz botqoqlarga, boshi berk ko‘chalarga eltadi halos.
Payg‘ambarimiz Hazrati Muhammad Mustafo Sollolloxu Alayhi Vasallam o‘z xadislarida, ya‘ni ummatga ko‘rsatib ketgan yo‘l – yo‘riqlarida “Siylai rahim”ga ko‘proq urg‘u berganlar. Siylai rahimning ma‘nosi qarindosh – urug‘chilik rishtalarini uzib yubormaslik deganidir. Payg‘ambarimiz qarindoshchilik deganlarida dunyodagi tamomi insonlarning bir – birlariga qarindosh ekanligini nazarda tutarkanlar, qarindoshchilikni uzilishi og‘ir oqibatlarga olib kelishini ta‘kidlaydilar.
Shu ma‘noda boshqa xalqlar bilan o‘zaro qardoshlik rishtalarini uzmay uyg‘unlikda yashagan xalqlarning dushmani bo‘lmaydi. Uyg‘un yashay olmagan xalqlarning dushmani ko‘payadi.
Dushmani ko‘p xalqlar esa Sohibqiron bobomiz Hazrati Amir Temur aytganlariday zaiflashib qoladilar.Xuddi tug‘ishgan aka- ukalaridan, opa - singillaridan, qarindoshlaridan yuz o‘girgan nodon kimsa kabi yolg‘iz qoladi, zaiflashadi va juda ko‘p foydalardan maxrum bo‘ladi.
Xuddi bugungi O‘zbekiston MUROSAsiz, TAKABBUR siyosat tufayli suvdan maxrum bo‘layotgani, har tamondan xavfu xatar girdobida qolayotgani kabi.
Ko‘zlaringizni kattaroq ochib Yevropa va G‘arbga qarang!
Amerika, Kanada va Yevropa xalqlarining qudrati IRQIY, MILLIY, DINIY, DUNYoVIY UYG‘UNLIKDA, ya‘ni (Garmoniya)da.
Bizda ham Yevropa va G‘arb davlatlaridagi kabi millatidan, dinidan, irqidan qat‘iy nazar yurtimizda yashayotgan barcha elatlarni birlashtirguvchi O‘ZBEKISTONLIKLAR degan yagona nom xalqimiz iftihoriga aylanmog‘i kerak.
Millatchilik degan og‘ir toshni o‘zi shundoq ham afkor xalqimiz oyog‘iga bog‘lamaylik!
Agar millatchilik, diniy, dunyoviy bo‘lginchiliklar yaxshi bo‘lganda, YeVROPAliklar va AMERIKAliklar siz - bilan bizdan bir - ikki asr avvalroq millatchilik yo‘lini tanlagan bo‘lar edidlar.
UYG‘UNLIKni, ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy GARMONIYani tanlamagan bo‘lardilar.
Bizning siyosatchilarimiz ham birgina millat manfaatlaridan emas, O‘zbekistonliklar manfaatidan kelib chiqib ish yuritsalar, ularning siyosatlari Xalqimiz manfaatlariga mushtarak kelardi, yaxshi oqibatlargagina sabab bo‘lardi.
Sabab esa yuqorida aytganimizday birlamchi. U obod qilishi ham, vayron qilishi ham mumkin. Sabab degan narsa insonga bo‘yin sunmasligi bilan xatarli.
Bir yaxshi tamoni, odamzodga OQIBATNI O‘YLAB ISh TUTISh ixtiyori berilgan. "Lider"lari oqibatni o‘ylamay ish tutaversa, o‘zbek muxolifati hech qachon ko‘zlangan maqsadiga yeta olmaydi.
Liderlari zaif, birlashmagan, parokanda, intizomsiz to‘da hamisha halokatga mahkumdir!
4 mart, 2011 yil.
Tungi soat 12 dan 5 daqiqa o‘tdi.
Toronto shahri, Kanada.
Alisher Navoiy she‘riyati cheksiz va tubsiz bir ummon
Parim bo‘lsa uchub qochsam ulusdan to qanotim bor.
Qanotim kuysa uchmoqdin, yugursam to hayotim bor.
Hazrati Alisher Navoiy yuqoridagi misralarda zulm, fisqu fujur, g‘iybatu bo‘xton, razolatu qaboxatga to‘la dunyodan bezgan, uzlatga chekinayotgan pokiza qalb va ruh egasi qiyofasani mahorat bilan tasvirga keltirarkan, qanotim bo‘lsayu bu dovdir va gangir manqurtlar podasini tark etib, iloji boricha uzoqroqqa uchib ketsam, uchaverib –uchaverib, qanotim kuyib, uzilib tushsa, to umrimning oxirigacha to‘xtamay yugirib, johil juhalodan, naynovlar olomonidan qochib boraversam deydi.
Chiqib bu dayrdin Isog‘a nevchun hamnafas bo‘lmay,
Bihamdilloh, tajarrud birla himmatdin qanotim bor.
Qadam bossam oyog‘imga shilimshiq ma‘siyat - gunox najasi yopishguvchi bu mal‘un dunyodan osmonga ko‘tarilib nechun Iso alayxissalomga hamnafas bo‘lmayin?Axir menda tajarrud - rad etish hissi jur‘ati, mal‘un, muvaqqat sarob ekani oqillarga ma‘lum dunyo xoyi havaslarini tark etish uchun himmatdan yaralgan baquvvat qanotlarim borku deya iftihor qiladi.
Xaloyiq suhbatidin ming g‘amim bordurki, muft o‘lg‘ay,
Agar ming jon berib bilsamki, bir g‘amdin najotim bor.
O‘tkinchi dunyo farog‘ati bilan bog‘liq, o‘ta sayoz gaplarni gapirguvchi g‘ofil va gumrox kimsalar suhbatidan minglab g‘amlarga botaman. Ul kimarsalar suhbati muft, ya‘ni fitna, fatonatdir. Bu kimsalar suhbatida chekkan ming g‘am xaqiqiy g‘am emas. Birgina haqiqiy g‘am bor. U ham bo‘lsa oxirat, baqo - boqiy, uqbo, ya‘ni manguga saodat topmoq g‘ami. Bu najot uchun bir marta emas, ming marta jon bersam arziydi deydi Hazrati Navoiy.
Chekib ag‘yordin yuz javru tortib yooordin ming g‘am,
Ne o‘zga xaaaalqdin g‘ayrat, ne o‘o‘zimdin uyotim bor.
Ag‘yordin, ya‘ni g‘ayur g‘animdin yuz jabr tortaman, do‘stimni o‘ylab ming g‘am chekaman. Ya‘ni nafsim sabab amal - mansab, izzat - hurmat atalgan lazzatli shayton xo‘ragiga intilganim sabab jabrlar chekib, Do‘stim, ya‘ni Ollox yo‘lida g‘am chekaman. Lekin o‘zga xalqdan - zalolat, razolat va qaboxat ahlidan g‘ayratim,(G‘ayrat – g‘ayr, ya‘ni boshqacha) g‘ayrligim, ya‘ni o‘zgaligim yo‘q. Ularga aralashib, ularning gunoxlariga sherik bo‘lib yuribman.Bundan uyalmayman ham, ya‘ni Yaratgan Parvardigorimdan hayo qilmayman - deb afsuslanadi.
Kechib ko‘zdin yozay bir xatki, dahr ahliga ko‘z solmay,
Bu damkim ko‘z savodidin qaro ko‘zdin davotim bor.
Shoir bu misralarda "Ko‘zimdan kechib, ya‘ni dunyo lazzatlariga boqmay bir xat yozay, hol ilmida insho etay, KO‘Z SAVODIga erishay, qalb ko‘zim ochilsin. Bu mavjud ko‘zlarim - dovot, ya‘ni (davot) siyoxdon bo‘lsin. Siyoxdonga ruchka suqqan kabi patqalamni tiqib - tiqib jismoniy ko‘zlarimni ko‘r qilay, toki ular behayo ayollarning dinu diyonatdan mosuvo qilguvchi, ayirguvchi o‘ynoqi, jalab, (ya‘ni jalb qilguvchi) fatton(fitnali) ko‘zlariga qaramasinlar, meni gunoxlarga botirmasinlar" - deya yozadi.
Tilar ko‘nglum qushi anqodin o‘tgay yuz nariy vodiy,
Muningdek sayr etarga Qoofdin ortuq sabotim bor.
Ko‘nglim qushi Anqo deb atalgan afsonaviy qushdanda yuz vodiy uzoqroqqa, ya‘niki dunyoni tark etib fano - IShQ olamiga o‘tib ketmoqni istaydi. Bu buyuk parvoz uchun afsonaviy Qof tog‘ichalik sabotim, chidamim bor deyiladi yuqoridagi ajoyib misralarda.
Navoiy, bilki, shah ko‘ngli manga qayd o‘lmasa, billah,
Agar kavnayng‘a xoshook chog‘lig‘ iltifotim bor.
Navoiy , agar ruhim qushi tinmay uchib talpinib, intilsayu, Shox , ya‘ni Olamlar Podshoxi Ollox Taoloning ishqi menga qayd bo‘lmasa(Qayd degani tuzoq ma‘nosini anglatadi) U holda (Kavnaynning) bu dunyoning ham, u dunyoning ham men uchun bir xashakchalik qadri yo‘q - deya g‘amginlanadi, Olloxni sog‘inadi.
19 sentyabrü, 2010 yil..
Tungi soat 10 dan 0 minut o‘tdi.
Toronto shahri, Kanada.
Hazrati Mir Alisher Navoiyning
“Oshiq o‘ldim” g‘azaliga sharx.
Oshiq o‘ldim, bilmadim yor o‘zgalarg‘a yor emish,
Ollox –Ollox, ishq aro mundoq balolar bor emish.
Ushbu g‘azal matla‘ida Hazrat Navoiy yorga bo‘lgan cheksiz muhabbati haqida yozarkan, yorining o‘zgalarga marhamatlar ko‘rgizayotganidan rashklanadi va ishq olamida shundoq tengsiz balolar borligidan hayratlanadi.
Qaddig‘a el mayli bo‘lg‘ondin ko‘ngil ozurdadir,
Ul alifdin zoorlarning xosili ozor emish.
Navoiy Yor qaddiga, ya‘ni go‘zalligiga el moyil bo‘lganidan rashk tuyib, ko‘ngli ozor topayotganini aytarkan, so‘z emas, bir go‘zal harf o‘yini qiladi. Ma‘shuqasining qaddini arabcha alif harfiga o‘xshatib , menga o‘xshagan vaslinga zorlarga o‘sha alif ko‘rinishidagi xivichdan faqat ozor yetadi halosmi? – deya zorlanadi.
Elga novak urdi, men o‘ldim, erur bu turfakim,
Jona yetgan reyesh el bag‘rig‘a kirgan hor emish.
El bag‘riga ishq novaki, ya‘ni nayzasi sanchildi lekin ular o‘rniga men halok bo‘ldim. Yor ishqida telbalanib qolgan elning chekayotgan azobi mening chekayotgan azobim oldida hech narsa emas. Mening yuragimni tilib tashlagan firoq bir hanjar bo‘lsa, elga yetgan azob tikon azobichalik halos deyiladi yuqoridagi baytda.
Rishtakim muxlik yaram og‘ziyga tikdim, angladim,
Kim kafan jinsi qirog‘idin suvirg‘an tor emish.
(Shu baytni juda yaxshi ko‘raman X. V.) Yor ishqining tig‘laridan hosil bo‘lgan jarohatim qonini to‘xtatish uchun ip bilan tikayotib bunday qarasam, ul iplar kafanimning qirg‘og‘idan sug‘irilgan tolalar ekan – deydi Hazrat Navoiy. (Voh, shunaqa misralar ham bo‘lar ekan! X.V.)
Jonga taxvif ayladim tig‘i halokidin aniy,
Bilmadim bu ishdin ul o‘lguncha minnatdor emish.
Yor tig‘ining xalokatini jonimga havf bildim. Yor bo‘lsa, meni qiynayotganidan o‘lguncha minnatdor ekan deydi Navoiy.
Ey Navoiy, ho‘o‘blarni ko‘rma osonlig‘ bilan,
Kim biravkim soldi ko‘z, uzmak ko‘ngil dushvor emish.
Ey, Navoiy, ishq ahliga oson tutma, negaki, yor ko‘z solsa, keyin undan ko‘ngil uzishing qiyin bo‘lar ekan –deya oshiq ko‘ngil qiynoqlarni kuylab, Navoiy g‘azalni yakunlaydi.
Bu misralardagi ichkin dardni faqat kimnidir telbalarcha sevgan va uning vaslini istab qiynalgan odamlargina his eta oladi.
27 dekabrü, 2009 yil.
Kunduz soat 2 dan 35 minut o‘tdi.
Toronto shahri , Kanada.
yalaaaa!..
Va nihoyat
To‘g‘risi, keyingi yillarda Vatan mensiz yashay olsada, men Vatansiz yashay olmay qoldim. Chidab bo‘lmas sog‘inch vujudim o‘rtagan onlar tavakkal qilib Vatanga borishni rejalayverdim, rejalayverdim, oxiri "Mayli nima bo‘lsa bo‘ldi, chegarani noqonuniy kesib o‘tgansiz deb, yana boshqa ayblarni qo‘yib qamab yuborishsa ham harholda Vatan havosidan nafas olib yuramanku. Bordiyu o‘ldirsalar, o‘ligimni Kanadaga qaytarib jo‘natib yuborishmas. O‘zimizning bitta yomonimiz deya shafqat qilib Vatanga ko‘milishimga ruxsat berishar. Nima bo‘lsada Vatanga boraman va bu xatarli safarim haqida o‘g‘illarimdan boshqa hech kimga, hatto xotinimga ham aytmayman. Chunki xotinim dod – voy qilib meni yo‘ldan qaytarishi mumkin. Hech kimga sezdirmay Vatanga surib yuboraman" deya qaror qildim. Vatanga qaytganimni eshitgan muxolifatdagi ayrimlar: -Men senlarga aytuvdima, Xoldor Vulqon SNBning qulog‘i deb. Mana gaplarim to‘g‘ri chiqdi. Baxshiga beradigan pulni bugundan keyin menga berib qo‘yaverlaring - deya ayyuxannos solishlarinida yaxshi bilardim. Shunday bo‘lsada, bu qaltis safarga otlana boshladim. O‘g‘illarimning: - Dada, O‘zbekistonga borsangiz, sizni Aeroportdanoq tutib qamab yuborishadi.Qamashmasa, Po‘lat Oxunovga yo bo‘lmasa Bahodir Choriyevga o‘xshatib qaytarib yuborishadi. Bu fikringizdan qayting. Undan ko‘ra ijodingizni davom etdirmaysizmi? - deyishlariga ham quloq solmadim. "Yo‘q, men albatta Vatanga qaytishim kerak. Yoshim ham bir joyga borib qoldi. Boshimga qazo teshasi tegsa, jasadimning o‘zga diyorlarga ko‘milishini sirayam istamayman. Xudoga shukr, sizlarni havfsiz joylarga ko‘chirdim. Endi mendan rozi bo‘linglar. Men sizlardan mingdan - ming roziman. Menga samalet chiptasini olib beringlar. Men boraychi. Agar haydab chiqarishmasa, sizlarni ham chaqirib olaman. Lekin bu sirni juda maxfiy saqlanglar. Mabodo mening Vatanga qaytmoqchi ekanimni bilib qolishsa, pismiq g‘animbachchalar davlat idoralariga qo‘ng‘iroq qilib yo‘limga xandaq qazishlari mumkin.Bu sirni hatto Torontodagi “do‘stlarimiz” ham bilmasin" - dedim o‘g‘illarimga tayinlab. O‘g‘illarimning ko‘zlari jiqqa yoshga to‘ldi. Mening birkesarligimni yaxshi bilishgani uchun ular bu masalani boshqa muhokama qilmay kun tartibiga kiritishdi. Nihoyat samaletga chipta sotib olindi. Eh, mening quvonganimni ko‘rsangizlar edi. Hayajonli tuyg‘ulardan yuragim toshib borardi go‘yo. Nuqul Vatanga kirib borayotganimni tasavvur qilaman. Xudo hoxlasa, aeroportga tushiboq, Vatanimning aziz tuprog‘ini o‘paman. Meni o‘stirib ulg‘aytirgan, tuz - non bergan qadrdon Yurtimning havosidan o‘pkamni to‘ldirib nafas olaman. Keyin qamab yuborishsa ham mayli. O‘lmay bir kun qamoqdan chiqsam, uyimizga boraman. Onam meni tuqqan qishloqdagi, Maslaxatdagi uyimizga kiraman. Otamning oyoqlarini o‘paman. Keyin qo‘shnilar, qarindosh - urug‘lar, mahalla - ko‘y, do‘stlarim bilan ko‘rishaman. Men qaytib keldim - deyman ularga - deya o‘ylayman. Shunday o‘ylar bilan yasharkanman, nihoyat Vatanga jo‘naydigan payt ham keldi. Xotinim bechora mening Vatanga uchayotganimdan bexabar. Aeroportga bordik. O‘g‘illarim bilan hayrlashdim. Men samalet zinasidan yuqorilar ekanman, o‘g‘illarim ko‘zlarida yosh bilan kuzatib qoldilar. Samaletimiz havoga ko‘tarildi. Uchoq oynasidan tashqariga qarab "Hayr, go‘zal Kanada! Men daydiga boshpana berding, tuz berding, ilm berding, rahmat senga! Men seni hech qachon unutmayman!" dedim ichimda. Menga endi baribir edi. Vatanga borgach, mabodo meni qamab yuborishsa, yoki qamoqda o‘ldirib yuborishsa muxolifat qarab turmas. Albatta shov - shuv ko‘taradi. Qahramonga aylanaman. Keyinchalik xukumat o‘zgarsa do‘stlar Toshkentning eng obod xiyobonlaridan biriga mening bronza haykalimni qo‘yishsa kerak. Yosh kelin - kuyovlar mening maxobatli bronza haykalim yonida suratga tushishadi. Tug‘ilgan kunlarimda adabiyot ixlosmandlari haykalim poyiga savat - savat gullar keltirib qo‘yib, mening she‘rlarimdan yod o‘qib, ruhimni shod etadilar. Akterlar "Mizxapparning maktublari" asarim asosida yaratilgan saxna ko‘rinishlarini ijro etib maydonga sig‘may ketgan muhlislarni kuldirib qotirishadi.Keyin metrodagi bironta stantsiyaga mening nomimni qo‘yishlari aniq. Yo‘lovchilar vagonlarga chiqqach: - Qodir Maxsumov rahmatlining ovoziga o‘xshagan ovoz: - Ehtiyot bo‘ling, eshiklar yopiladi. Navbatdagi stantsiya Xoldor Vulqon stantsiyasi - deya ogoxlantiradi. Eh, qanday yaxshi ! - deya o‘ylayman yana. Xursandman. Kayfiyatim a‘lo. Styuardessalarga hazil qilgim keladi. Shoshilganda vaqtning o‘tishi qiyin bo‘lar ekan. Juda uzoq uchdik. O‘tayotgan vaqt yillarcha cho‘zilib borayotganday edi go‘yo. Lekin bu dunyoda boshlanganki narsa albatta tugarkan. Ibtidoning intixosi bo‘larkan.Shunday qilib nihoyat samolet Toshkent aeroporti ustida qiyalay boshladi. Shunda men oynalardan go‘zal Toshkent manzarasini ko‘rdimu beixtiyor ko‘zlarimga yosh keldi. - Salom, jonajon Vatanim, serquyosh O‘zbekistonim! Seni qanchalar sog‘inganimni bilsang edi - dedim xo‘rlikdan ovozim xirillab. Yurak taka - puka. Samolet aeroportga qo‘ngach, o‘rnimdan turarkanman, oynadan pastda yurgan melisalarni, fuqaro formasidagi maxsus xizmat xodimlarini ko‘rdim. "Meni kutishyapti chog‘i" deb o‘yladim. Keyin ichimda : - Dadil bo‘l, Vulqonboy! - deya o‘zimga o‘zim dalda berdim. Samoletdan tushiboq yerga muk tushganimcha maydonni o‘pdim. Hamma ajoyibotlar dekloratsiyalarni tekshirish paytida boshlandi. Hujjatlarimni tekshirar ekan, bir MXX xodimi kampyuterdan nigoxini bir laxza uzib menga termulganicha: - Ha, Xoldor Vulqon, ohiri qaytib kelibsizda - a? Ha, yuravermabsizda o‘sha Kanadangizda. Qariganingizda Vatan kerak bo‘lib qoldimi endi? - dedi kinoya bilan.
- Ana, boshlandi - o‘yladim men yana. Men indamadim. U yana to‘xtamay malomat qilavergach, mendagi toqat tugadi xisob.
– E, uka, namuncha kinoyalaring zaharli? Juda borsa Vatandan yana quvib chiqararsan. Yoki qamarsan.Yo o‘ldirarsan. Men bo‘lsa o‘limdan qo‘rqmay qolganman – dedim. MXX xodimi bo‘lsa meni hayron qoldirib: - E, nimalar deyapsiz? Nega quvib chiqararkanmiz? Nega qamaymiz? Agar shunaqa niyyatimiz bo‘lganida biz sizni samoletdan tushirmay kelgan joyingizga qaytarib yuborardik, avval kelgan do‘stlaringizga o‘xshatib. Biz bu yerda hurmatli prezidentimizning siyosiy bag‘rikenglik bilan chiqaragan yangi farmonlarini hayotga tadbiq qilib o‘tiribmiz. Farmonda Vatanni ma‘lum sabablarga ko‘ra tark etgan (Ekstremistik va terroristik tashkilotlar tuzgan, begunox odamlar qoni to‘kilishiga sabab bo‘lgan qo‘li qon odamlardan tashqari) barcha muxolifat vakillarini Vatanga qaytishiga ruxsat berilsin deb yozib qo‘yilgan. Tushundingizmi? Siz bo‘lsa, qamaysan, o‘ldirasan - deysiz. Kechirasizu, sizlar, ya‘ni muxolifatchilar o‘zi shunaqa yoppasiga ko‘rnamak ekansizlar. Qachon qarasa, xukumatni yomonlaganinglar yomonlagan. Yomg‘ir yog‘sayam xukumat aybdor. Shamol bo‘lsayam yana xukumatni ayblaysizlar. E, insof degan narsa bormi o‘zi sizlarda?! E, jo‘nange, oling xujjatlaringizni! – dedi u meni battar hayron qoldirib. Men xujjatlarimni olib, bir zum ag‘rayganimcha qotib qoldim. Tushimmi yo o‘ngimmi? – deyman. Anchadan keyin o‘zimga kelib yuklarimni oldimda, tashqariga yo‘naldim. Tashqariga chiqyapmanu baribir u bo‘layotgan ishlarning haqiqatligiga ishonmayman.Oxiri taksiga o‘tirdim. – Qayoqqa, okaginam? – dedi taksist.
–Qo‘yliqqa, vodiy taksilari ketadigan joyga – dedim men o‘tib ketayotgan melisaga havotirli qarab. Taksist meni Qo‘yliqqa eltib qo‘ydi. U yerdan Vodiy tamon yo‘l oldim.
- Ishqilib dovonda melisalar to‘sib “Chet eldan kelayapsiz ekan. Qayerlarda bo‘ldingiz? Nimalarni ko‘rdingiz? Kanadada nima qildingiz? Qani, sumkalarni olib buyoqqa yuringchi” deb uchaskaga sudrab qolmasa bo‘ldida – deya o‘yladim men tashvish ichra. Buni qarangki to uyga yetguncha taksini bironta melisa to‘smadi.Shu rostdan ham O‘zbekistonmikin, yo boshqamikin? – deyman ichimda. Uyga yetgach, taksi xaqini to‘lab, mashinadan tushishimni bilaman, “Iye, Xoldor Vulqonmi?! E, Vulqon qaytib kelibdi! Xoldor Vatanga qaytibdi! – degan hayqiriqlar yangrab ko‘chamizda to‘s – to‘palon bo‘lib ketdi. Hamqishloqlarim men tamon yopirilishdi. Xursandchilik, ko‘z yoshlar!Bir mahal qarasam, uydan dadam chiqib kelyaptilar. Dadamni juda sog‘ingan edimda. – Otajonim! – dedim men dadamni bag‘rimga bosib ko‘zim to‘la yosh bilan. Xuddi ikkinchi marta armiyadan kelgandayman. –Keldingmi, o‘g‘lim?! – dedi dadam ham yig‘lab.
– Keldim, dada, keldim! – deyman nuqul. Keyin ukalarim yugirib chiqishdi. Ular bilan ko‘rishib bahorda vafot etgan bechora ayamni eslab yig‘ladik. Xovlimiz odamga to‘ldi. O‘sha kuni kechgacha va ertasiga ham meni yo‘qlab kelgan mehmonlarning oyog‘i uzilmadi. Bir haftagacha uydan chiqmay mexmon kuzatib, ularning savollariga javob berib, Hijrat va G‘urbatda kechgan darbadarliklardan so‘zlashimga to‘g‘ri keldi. Bu vaqt ichida har kuni melisalar kelib: - Qani, biz bilan yuringchi. Bizga ham safar taasurotlaridan hikoya qilasiz – deb Voronokda Shahar Militsiya boshqarmasiga olib borib, urib – tepib dabdalamni chiqarmasalar bo‘ldi - deya xadiksirab yurdim. Lekin unday bo‘lmadi. Bir xafta deganda Viloyat hokimi ikkita melisa bilan kirib keldi. Ko‘rishdik. Hol – axvol so‘rashdi. - Nu, vsyo, kajetsya priyexal. Teperü tochno konets - hayolimdan o‘tkazdim men. Lekin uning aksi bo‘lib chiqdi. Xokim kutilmaganda cho‘ntagidan katta miqdorda pul yozilgan chek bilan kalitlarni olarkan, u narsalarni menga uzatib: - Manabu tushunmovchilik yillari yo‘qotgan molu mulklaringizga kompensatsiya. Bunisi shahardagi 4 – dahadan sizga ajratilgan 4 xonali, 44 – kvartiraning kalitlari. Ijod qilishingiz uchun dachani yozuvchilar soyuzi topshirar. Sog‘ bo‘ling. Demokratiya tantanasi yo‘lida ozmi ko‘pmi chekkan jabru jafolaringizga rozi bo‘ling – dedi. Xukumatning bu iltifotini ko‘rib hayratdan tarashadek qotib qoldim. Esim og‘ib, ularni kuzatib ham qo‘ymabman. Ertasiga chekdagi mablag‘ni bankka qo‘ygach, xukumat bergan yangi kvartiramni ziyorat qilmoq maqsadida shaharga borsam, maydonda ko‘pming kishilik norozilik mitingi bo‘layotgan ekan. Minbarda odamlar biri qo‘yib biri xukumatni, prezidentni ayovsiz tanqid qilmoqda. Atrofda boshiga dubulg‘a kiygan, bir qo‘lida qalqon, bir qo‘lida rezina tayoq tutgan melisalar odob saqlab turishibdi. Birontasi: - E, nega mo‘htaram prezidentimizni, dono xukumatimizni tanqid qilyapsan? Qani, tezda tarqallaringchi! Miting o‘tkazishga kim ruxsat berdi sizlarga! Mitingni klubda o‘tkazinglar! – deb ham qo‘ymaydi aqalli. Bir mahal kimdir meni tanib qolib: - Mana bu og‘aynimizga ham so‘z navbatini beringlar! Bu odam yaqinda chet eldan kelgan! Kanadadan! U yerlarda yashayotgan odamlarning turmush darajasi bizning turmush darajamizdan qanchalar yuqori ekanini aytib beradilar! Marhamat! – dedi. Men minbarga chiqib uzoq nutq so‘zladim. – Yurtdoshlarim, biz chet ellarda shu aziz Vatanning bir siqim tuprog‘iga zor bo‘lganmiz! Bu Vatanning, manabu ozod demokratik jamiyatning qadriga yetinglar! Uni asranglar! Muammolarni murosa yo‘li bilan xal qilib, jamiyat muvozanatini saqlanglar! – deb gapirayotsam birdan osmonda chaqmoq chaqib, momaqaldiroq gumbirladi. Uyg‘onsam, tushim. Tashqarida shiddatli sel yog‘ayotgan ekan.
21 sentyabrü, 2010 yil.
Tungi soat 10 dan 15 minut o‘tdi.
Toronto shahri, Kanada.
Shiddat bilan ko‘payavering, mening jondan aziz O‘ZBEKLARIM!
Bu dunyoda Xudoning roziligini istamaydigan odam bo‘lmasa kerak. O‘zini xudosizlardan sanaguvchilar ham umri poyoniga yetayotganini sezgach, ichidan tashvishga tushadilar, tovba - tazarru yo‘liga o‘tadilar. Ma‘lumki, o‘zbeklar Xudoi Taoloning roziligini otaning roziligi bilan bog‘lab "Ota rozi- Xudo rozi " deydilar.
Bu to‘g‘rida g‘azallar yozilgan, qo‘shiqlar kuylangan. Gapimiz asosli bo‘lishi uchun
"Kecha kunduz uxlamay Qur‘on tilovat qilsangam. To otang rozi emas, tavbang qabul bo‘lmas sani"
degan nasihat qo‘shiqni eslamoq kifoya. Din olimlarimizning aytishlaricha, banda maxshar maydonida so‘roq qilinayotgan mahal u bandaning otasi men bu farzandimdan rozi emasman desa, otasini norozi qilgan farzand garchand umr -bo‘yi besh vaqt namoz o‘qib, ro‘za tutib, zakot berib, yuz marta haj ziyoratiga borgan, Ka‘baga kirgan bo‘lsa ham uni Ollox Taoloning amri bilan mangu jahannam qa‘riga uloqtirilar ekan. Shuning uchun donishmand ota - bobolarimiz yo‘lidan borib, ularning bizga qoldirib ketgan hikmatlar mash‘alasi yorug‘ida odimlasak, zulmatlarda turtinib, zalolat xandagiga qulamaymiz. Zero, ota farzandiga faqat yaxshilik sog‘inadi.
Ota - bobolarimiz "Ko‘pchilik bor joyga baraka yog‘iladi" deyishgan. Yana bir hikmatli gap bor." Barakaning bir foyizigina qishloqda bo‘ladi. U ham tushdan keyin shaharga ketib qoladi" deyiladi u ajoyib hikmatda. Baraka qishloqda madaniyat yo‘q ekan deb ketib qolmaydi. Aksincha, shaharda aholi ko‘pligi uchun ketib qoladi. Ya‘ni ko‘pchilik bor joyga ketadi. Ota - bobolarimizning Qur‘oni Karim oyatlariga hamohang yuqoridagi hikmatlariga amal qilib yashasak, biz o‘zbeklar sira kam bo‘lmaymiz.
Shu ma‘noda O‘zbekistonning amaldagi hukumati, uning rahbarlari xalqimiz ko‘payayotganidan sira tashvishga tushmasliklari kerak. Aksincha, quvonmoqlari darkor. Xalqimizning tezlik bilan ko‘payib borayotganidan tashvishga tushgan, aholisi to‘xtovsiz kamayib borayotgani uchun bu ko‘payishdan qo‘rqayotgan, ko‘payishimizni istamaydigan g‘ayurlar demografik inqiroz bilan qo‘rqitib, ularga zimdan berayotgan "Yo‘riqlari" bo‘lsa, u "yo‘riq"qa yurib, katta siyosiy xatoga yo‘l qo‘ymasinlar.
Xalqimiz ko‘payaversin! Bilib qo‘yinglar, xalqimizning ko‘payishi, bu bizning yutug‘imizdir!Har bandaning rizqini Xudoning o‘zi beradi deydilar va bu to‘g‘ri!
Ey yurtdoshlarim, biz har bir narsaga ibrat ko‘zi bilan qarab, yo‘nalishimizni to‘g‘ri belgilab olsak bo‘ladi! Aqlli odam uchun IBRAT umr changalzorlarida adashib yirtqichlarga yem bo‘lmaslikni ta‘minlovchi kompas, buyuk maktabdir.
Yon qo‘shnimiz Xitoyga qarang, Xindistonga, Amerikaga qarang! Ularning iqtisodiy yuksalishi, taraqqiyoti asosan aholining ko‘pligi bilan bog‘liq ekanini nahotki ko‘rmayotgan bo‘lsangiz?!
Yana bir buyuk hikmatda "Bir mushtdan ursa, o‘ldiradi, bir so‘mdan bersa, to‘ydiradi" deydi xalqimiz. Tug‘ilish qancha ko‘p bo‘lsa, mamlakatimizda yosh avlodlar soni shuncha yuksaladi. Ular kuchga to‘lib, ishlab, mamlakat iqtisodiyotini ko‘taradilar. Aholisining aksar qismi qariyalardan iborat bo‘lib qolayotgan mamlakatlarda aynan o‘sha yosh, navqiron avlodga extiyoj katta.Shu sabab, unday o‘lkalarga rahbar kimsalarning shu kunlarda boshi qotgan.Ularning topgan birdan bir "yo‘l"i aholisi tobora ko‘payayotgan o‘lkalarda tug‘ilishni to‘xtatish, hech yo‘q neytrallashga borib taqalishi ham mumkin.
Nega aholisi bir yarim milliardga yaqin Xitoy tashvishga tushmay, biz o‘zbeklar tashvishga tushamiz?
Axir, bizning aholimiz endi 30 millionga yetyaptiku. Aholi ko‘p bo‘lsa, iqtisodiyot yuksalib, uy - joylar o‘z - o‘zidan barpo bo‘lib, shaharlarimiz g‘arb mamlakatlari kabi taraqqiy etadi, rivojlanadi, go‘zallashadi.
Biz dushmanlarning fitnasiga uchib, ayollarimizni bichmasligimiz kerak! (Agar ba‘zi OAVlarning O‘zbekistonda ayollar majburiy tarzda bichilayotgani to‘g‘risidagi iddaolari biron jiddiy asosga ega bo‘lsa).
Menimcha, amaldagi hukumat va uning rahbarlari qalbida ham xalq, vatan qayg‘usi bor!
Ular ham qandaydir g‘ayurlar gapiga kiradigan, o‘z xalqining genini
jallodlarcha qatli om qiladigan darajada aqlsiz emaslar deya o‘ylayman.
O‘ZBEKLAR KO‘PAYaVERSIN!
23 aprelü, 2012 yil.
Kunduz soat 9 dan 47 minut o‘tdi.
Toronto shahri, Kanada.
Xalqimiz hikmatlariga amal qilaylik!
Biz o‘zbeklarning o‘zaro birlasholmasligimizga, parokandaligimizga asosiy sabab xalqimiz hikmatlariga amal qilmasligimizdir.
Xalqimizda "Bug‘doy noning bo‘lmasa ham, bug‘doy so‘zing bo‘lsin" degan ajoyib bir hikmat bor.
Ya‘ni bu hikmatda "Odamlarga faqat non bilan emas, yaxshi so‘z bilan ham mehr- muruvvat ko‘rsatish mumkin" deyilmoqda.
Yana "Yaxshi gap bilan ilon inidan chiqadi, yomon gap bilan qilichlar qinidan chiqadi" deydilar.
O‘zaro birlashishning kalitini uzoqlardan axtarib, terlab - pishishning, unniqib - zo‘riqishning sira zarurati yo‘q.
U kalitni bizga Ota - bobolarimiz o‘z hikmatlarida qoldirib ketganlar.
Siz biron internet saytda maqola, hikoya o‘qisangiz, ostiga iloji boricha yaxshi so‘zlarni yozing.
Hatto asar sizga ma‘qul kelmasa ham."Asar" bir tiyinga qimmat bo‘lsa ham.
Agar u "asar"dan Xalqqa, INSONIYaTga zarar yetmaydigan bo‘lsa. Bordiyu, zarar yetadigan bo‘lsa, u asarni asosli tanqid qilish mumkin.Faqat muallifning shaxsiga tegmasdan, xaqorat qilmasdan.
Agar siz kimningdir onasini nohaq xaqorat qilsangiz, unutmang, unday xaqorat javobsiz qolmaydi.Vaqtincha unga -bunga maqtanib, sevinib yurasiz halos. Unday xaqorat hech qachon kechirilmaydi. Dunyoda shunday odamlar borki, ular bizga o‘xshab Xudoga solish bilan qanoatlanmaydilar.Bir kuni o‘shanday odamlar qo‘liga tushganingizni o‘zingiz ham sezmay qolishingiz mumkin.
Qasosli dunyoda tilga extiyot bo‘lib, yashamoq yaxshi demoqchimanda.
Shuning uchun niqoblar ostida turli xaqoratlar yozishdan tiyiling!
Birovning ustidan kulib, rohatlanish ham nafs. Nafsingizni jilovlang, o‘zingizni to‘xtating, shayton vasvasasiga uchib, bir inson diliga ozor yetkazmang, gunoxga botmang!
Siz niqob ostida kimningdir diliga ozor yetkazib, mening kimligimni bilolmay rosa qon yutyaptida, boyaqish - deya sevinmang.
Negaki, bu qilmishingizni Xudo va uning farishtalari ko‘rib - bilib, nomai a‘molingizga tirkab turibdi.Bu gaplarimga komp tagida bukchayib o‘tirgan xudosiz "Xudo va farishtalar afsona" deb o‘ziga tasalli beradi bit ko‘zlarini yiltillatib. Ammo, XUDO va FARIShTALAR MAVJUD.
Bu umr deganlari nima? Ko‘z ochib yumguncha o‘tadi va qiyomat kuni barchamiz har bir zarra yomonligimiz uchun Janobi HAQ oldida, hech kim zo‘ravonlik qilolmaydigan, berkinolmaydigan, aldolmaydigan joyda javob beramiz!
Agar sizda e‘tiqod bo‘lmasa, tabiat qonunlariga boqing. Bu dunyoda biron sir oshkor bo‘lmay qolmaydi va bu qasosli dunyoda qachondir, kimgadir qandaydir darajada qilgan yomonligingiz xuddi Avstraliya abarigenlarining “Bumerang” nomli bukri otqichi kabi million barobar katta kuch bilan bir kuni o‘zingizga qaytib keladi, peshonangizdan darcha ochib qo‘yadi.
Ammo u qaytib kelgan ilohiy qasos bumerang emas. Ya‘ni siz chapdast abarigen kabi uni havoda ilib olib, tutib qololmaysiz.
Yillar o‘tib, internetdagi har qanday yashirin niqobning egalarini topadigan texnikalar ishlab chiqariladi, hamda har qanday niqobni rekovered qiladilar.
Niqob ostida xaqoratli so‘zlarni yozayotganlar nafaqat kimgadir ozor yetkazadi, balki bu ishga umuman aloqasi bo‘lmagan, beayb odamlarni ham shubha ostiga qo‘yadilar, quruq tuxmatlarga giriftor etadilar.
Ya‘ni izox katagiga xaqoratlar yozgan odam o‘zining nojo‘ya harakati bilan ikki barobar og‘irroq gunoxga botadi.
Yana ham soddaroq qilib aytsak, bir onlik xursandchiligini og‘ir oxirat azoblariga almashtirib oladi.
Bu og‘ir gunoxlarga o‘sha vebsahifa egalari ham sherik.
Mana shuning uchun ham men "Muvozanat" saytida izox yoziladigan kataklarini berkitib qo‘yganman.
Demokratiya yaxshi. Ammo, izoxlar yozib, bir - birlarini xaqoratlash demokratiya emas!
Aksincha, bu illat o‘zbeklarni birlashishga mone‘lik qiladigan diktatorlarning yovuz qurolidir.
Agar siz haqiqatan ham ma‘lum doiralar manfaatiga xizmat qilmayotgan bo‘lsangiz, o‘zbekning parokanda bo‘lishini istamasangiz, o‘z xalqingizni sevsangiz, xaqoratli izoxlarni yozishdan tiyiling, zolimlarga xizmat qilmang!
Birovning sha‘niga asossiz tuxmatlar yog‘dirish, komment kataklariga nohaq xaqoratlar yozish - ZULMDIR!Zulm qilgan kimsa ZOLIMDIR.Zolimlarning joyi esa Jahannam!
7 aprelü, 2012 yil.
Kunduz soat 3 dan 13 minut o‘tdi.
Toronto shahri, Kanada.
Ko‘ksiga xanjar ham ekarmi odam?
(Iste‘dodli shoira Farida Afro‘z ijodiga bir nazar)
Haqiqiy she‘riyat chin ma‘nodagi shoirdan aytilaverib uvadasi chiqib ketgan siyqa so‘z birikmalarini emas, yangi tashbeh, yangi gap talab qiladi. Haqiqiy shoir o‘z she‘rida yangi gap aytsagina u san‘at asari yarata oladi.
Iste‘dodini Ilohdan olgan shoira Farida Afro‘z ham birovlardan qolgan tashbehlarni ishlatmaydi.U ba‘zi soxta shoirbachchalar kabi xuddi qadimiy patifonning oftobda qolib qiyshayib ketgan plastinkasiga o‘xshab, "G‘iyt - g‘iyt" etib, bir xil so‘zlarni takrorlayvermaydi.
Farida Afro‘zning she‘rlari tirik, qahramonlari jonli.
Hali hech bir shoir yoki shoira Farida Afro‘zga qadar oyni tul xotinga o‘xshatmagan bo‘lsa kerak.
Kuylaganim, kul bo‘lganim rostdir,
Osmonda oy kabi tul bo‘lganim rostdir
deydi u bir she‘rida.Yuqoridagi baytni o‘qir ekansiz, ko‘z o‘ngingizda tungi ayozli osmon, va u osmonda tul xotinday yolg‘iz kezib yurgan oy namoyon bo‘ladi.Oyning yetim ko‘rinishi ortida esa yolg‘iz ayolning rangpar qiyofasi tasavvur tumanlaridan ohista balqib chiqadi.
Shoira yana bir she‘rida:
O‘z qonimni o‘zim ichdimda, qondim
deya yozarkan, yolg‘izlik dardi - iztiroblari aks etgan ishq haqidagi g‘amgin bir kartinaga o‘z qonidan bo‘yoq qiladi go‘yo.
Yoki:
Kecha yoqqan yomg‘ir charchatdi
Yoxud:
Men o‘zi kimman?
Tashlandiq quduq,
Yomg‘irlarning esidan chiqqan.
deya yozadi. Ayniqsa Farida Afro‘zning:
Sendan vafo kutgandan ko‘ra,
Ko‘ksimga xanjarlar ekaman.
Bexato ko‘karar, gullaydi!
deya yozgan misralari o‘quvchini tahayyur ummoniga g‘arq etadi.
Vafosizlikka chiday olmagan lirik qahramonining o‘z ko‘ksiga xanjar urajagini tasvirlar ekan, shoira yana hali hech bir shoir iste‘mol qilmagan yangi tashbehni qo‘llaydi.Uning she‘ridagi lirik qahramon xiyonatga dosh berolmay o‘z ko‘ksiga xanjar uradi. Xanjar ekadi. Shunday dexqonchilik qiladi. Xanjar zarbidan ko‘ksi ko‘karib, qoni qirmiz atirgul kabi gullay boshlaydi.
Mana sizga haqiqiy she‘riyat!
9 fevralü, 2011 yil.
Hazrati Alisher Navoiy bobomiz tug‘ilgan kun.
Kech soat 8 dan 56 minut o‘tdi.
Toronto shahri, Kanada.
Alisher Navoiy g‘azallarida kinoya va hajv
Aylangiz
Nozaninlar, benavolarga tarahhum aylangiz,
Lutf agar yo‘qdir, g‘azab birlan takallum aylangiz.
Biz fano tufrog‘i bo‘ldiq dayr aro ey ahli zuxd,
Xonaqo saxnida siz raqsi taqaddum aylangiz.
Goh buyuk gox xasu giryon ko‘rsangiz ushshooqni,
Koosh kulmassiz nihon, borin tabassum aylangiz.
Hey mug‘anniylar, Navoiy mast edi, kech uyg‘onur,
Oni uyg‘otmoqqa bir dilkash tarannum aylangiz.
Hazrati Alisher Navoiy o‘zining bu so‘fiyona g‘azalida tariqat ahlining, ahli dillarning ustidan kulguvchi, ularning g‘arib va darveshona, devonavash tutumini telbalikka yo‘yuvchi, hamda o‘zlarini so‘fiylardan dono sanaguvchi ba‘zi zoxidlarga kinoya bilan murojaat etarkan:
- Ey nozaninlar, ya‘ni ta‘bi nozik kimsalar, bizga o‘xshagan benavolarga (Navoiy navoli bir ulkan shoir Navoiy bo‘laturib, ataylab benavo so‘zini ishlatadi) tarahhum, ya‘ni rahm aylangiz, Lutf agar yo‘qdir, agar latiflik, noziklik, nazokat, yumshoqlik, halimlik yo‘q bo‘lsa mayli, g‘azab bilan bo‘lsa ham takallum aylangiz - deydi g‘azal matla‘ida.
Agar g‘azab bilan chiroyli, tavo‘zeli gapirib bo‘lmasligini, xuddi qahr bilan "Assalomu alaykum!!!!!!" deya o‘shqirilgani kabi takallum qilib bo‘lmasligini xisobga olsak, g‘azalning hajv bilan boshlanganini ko‘ramiz.
Lutf, Latif, Altof(Latifning ko‘plik ma‘nosi),Latofat, Latifa, Ulfat, Iltifot kabi so‘zlar "Noziklik" ma‘nosida o‘zakdoshdirlar. Ikkinchi baytdagi mazmun va ma‘nolar undan ham qiziq. Navoiy o‘z fe‘liga hos kamtarinlik bilan:
Biz fano tufrog‘i bo‘ldiq dayr aro, ey ahli zuxd,
Xonaqo saxnida siz raqsi taqaddum aylangiz.
- deydi. Biz, ya‘ni tariqat ahli, AHLI DIL o‘zimizni katta olmay, kibrimizni o‘ldirib hokisor bo‘ldik, yer bo‘ldik, sizning oyog‘ingiz ostida tufroq bo‘ldik, siz xonaqo, ya‘ni masjid ayvonini saxna – diskoteka qilib, raqsi taqaddum aylangiz, ya‘ni sizlar qadamlaringizni likillatib raqsga tushaveringlar - deydi. Albatta bu baytlardagi kinoyali so‘zlar barcha zoxidlar uchun emas, zuxd ahli, ya‘ni zoxidlar ichidagi kibru havoga berilib ketgan, halimlikni unutgan, tarki sunnat qilgan ayrim takabbur, chalasavod, chalamullalarga qarata yozilgandir. Navbatdagi baytda Navoiy :
Goh buyuk gox xasu giryon ko‘rsangiz ushshooqni,
Koosh kulmassiz nihon borin tabassum aylangiz.
- deydi. Ya‘ni, Ushshoq, Ishq ahli, Oshiqlar (Xudoi Taoloning jamoliga oshiq IShQ ahli) Goh buyuk, ulkan, gohida ko‘zingizga has kabi kichik va ojiz ko‘rinsa, ularning ustidan nihon, ya‘ni pinxon kulmagaysiz, aksincha, og‘zingiz qulog‘ingizga yetkudek tabassum aylagaysiz, negakim, Ahli IShQ Janobi HAQning ishqida shunaqa telbavash, devonavor holatga tushganlar, aybga buyurmagaysiz - deydi. G‘azal maqta‘sida , ya‘ni oxirida Hazrati Navoiy :
Hey mug‘anniylar, Navoiy mast edi, kech uyg‘onur,
Oni uyg‘otmoqqa bir dilkash tarannum aylangiz.
- deydi.
Ma‘nosi, Hey mug‘anniylar, ya‘ni, nag‘ma qilguvchilar, mashshoqlar, Navoiy kech uyg‘onadi. Chunki u Vahdat sharobidan, Ollox tajallosi aks etgan may - IShQ mayidan ko‘proq sipqorib qo‘yibdi. Uni uyg‘otish uchun soz chalishni bilmaganingiz tufayli taqur – tuqir, dang‘ir dung‘ir qilib, shovqin ko‘tarmay, dilkash taronalardan chalinglar, ya‘ni Ilmi qol - so‘z ilmi bilangina qanoatlanib qolmay, Ilmi hol - ruhiyat ilmini o‘zlashtirishga kirishing.Shoyat o‘shanda siz tarannum etgan taronalardan uyg‘onsak - deya g‘azalni yakunlaydi.
Navoiy asarlarining mazmun - maoniysini anglash baxti barchamizga nasib etsin.
6 may, 2010 yil.
Kech soat 8 dan 41 minut o‘tdi.
Toronto shahri Kanada.
G‘animat dunyo
Bir kuni yirik adabiyotshunos olim professor Ozod Sharafuddinovning shogirdlaridan biri, filologiya fanlari doktori, do‘stim Rahmon Qo‘chqor bilan Toshkentdagi “Turon” nomli yirik kutubxonada o‘tkazilayotgan adabiy uchrashuvga bordik. Rahmon Qo‘chqorning aytishicha, u joyda stalinizm qurboni Abdulhamid Sulaymon Cho‘lponning Moskvalik jiyani va Frantsiyalik olimlar bilan hotira kechasi o‘tkazilayotgan ekan. Zalga kirsak, o‘zbekning taniqli adabiyotshunos olimlari ham shu yerda ekanlar. Biz o‘sha yig‘inda rahmatli professor Ozod Sharafuddinov va cho‘lponshunos olim Begali Qosimovlar bilan yonma – yon o‘tirdik, ko‘rishdik, hol – ahvol so‘rashdik.Men bu zabardast olimlarning har ikkisi bilan avvaldan tanish edim va ularni qattiq hurmat qilardim.Hozir ham ularga hurmatim baland. Ozod Sharafuddinovga Toshkentdagi “Kamalak” nashriyotida chop etilgan “Tumanli dalalar qo‘shig‘i” nomli kitobimni dastxat bilan taqdim etishga ham ulgurgan edim. U kitobimni Toshkentdagi Navoiy nomidagi opera va balet teatrida Haziyniy tavalludining 100 yilligiga bag‘ishlab o‘tkazilayotgan kechada Ozod Sharafuddinovga sovg‘a qilgandim. O‘shanda domla Erkin Vohidov bilan yonma – yon o‘tirgan edilar. Professor Begali Qosimov Toshkent Davlat Universitetida o‘qib yurgan vaqtlarimiz bizga jadidlar adabiyotidan dars berar, qo‘ng‘iz mo‘ylov qo‘yib, boshiga rassomlar kiyadigan beretni bir yonga qiyalatib kiyib yuradigan, jiddiy bu domlaning qanchalar, oqko‘ngil, samimiy inson ekanligini O‘zbekiston Yozuvchilar Uyushmasiga a‘zo bo‘lib, Do‘rmondagi Yozuvchilar Bog‘ida dam olayotib, bir stolda taomlangan, o‘zaro suhbatlashgan chog‘larim bildim. Begali aka ham Ozod akaga o‘xshab buyuk OLIM va buyuk INSON edilar. Bir oqshom rahmatli Sayid Ahmad bilan suhbatlashib o‘tirsak, Said Ahmad xassa tutgan qo‘llariga iyagini tiraganicha “Neksiya” mashinasini yuvib, artayotgan Begali Qosimovga qarab, menga: - Shu Begali juda yaxshi bolada, bechara – dedi. –Ha – dedim men kulrang sochlarini osiltirib, Begali Qosimov harakatlarini o‘ychan kuzatayotgan keksa yozuvchining gapini ma‘qullab.
Hullas, “Turon” kutubxonasidan chiqib, Chorsu bozori ortidagi ko‘chadan Xadra tamon yayov yurib keta boshladik. Shunda Rahmon Qo‘chqor kutilmaganda Ozod akaga yuzlanib: - Domla, tanishib qo‘ying, shoir Xoldor Vulqon – dedi menga ishora qilib. Ozod Sharafuddinov jilmaydilar.Keyin: - Shoir, aytib qo‘ying, qerda tanishganimizni – dedilar. Men, o‘sha Haziniy domlaning 100 yillik to‘yida uchrashib, o‘z kitobimni domlaga taqdim etganimni aytdim. Rahmon Qo‘chqor biroz hijolat tortdi. –E, uzr, domla, men Xoldor Vulqonni tanimaysiz deb o‘ylabman – dedi va shu ondayoq o‘zining quvnoq fe‘liga ko‘ra, yuzlari kulgidan lop etib yongan chiroqday yorishib, suhbat o‘zanini boshqa yoqqa burib yubordi.
Ha, Ozod Sharafuddinovning shogirdi Rahmon Qo‘chqor bilan suhbatlashgan odam zerikmaydi. Uning so‘ylagan qiziq hayotiy hangomalaridan kulib qotib qolasiz. Shoirlarning dalaga borganini aytib berganda, kulaverib ko‘zlarimizdan yosh chiqib ketgan. Ayniqsa ishdan xaydalgan shoir haqida aytganda, kulaverib, tirjaygan aftimiz anchagacha joyiga qaytmay qolgan. Do‘stimiz Rahmon Qo‘chqor shunaqa hangomachi olim. Bir kuni o‘zini daho sanab yuradigan, aslida yozganlari o‘rtamiyonadan ham pastroq bir yazuvchi Rahmonga: - Nega siz mening asarlarimni maqtab yozmaysiz? –debdi malomat qilib. Rahmonning bu gaplardan kulgisi qistab, yazuvchining o‘rtamiyona asarini olibdida, u asar haqida, bir maqola yozib radiodan o‘qiyajagini aytibdi. –Ha, shunday bo‘lsin – debdi yazuvchining shaqi o‘sib.
Rahmon Qo‘chqor u muttaham, janjalkash, zako‘nchi bilan tortishib o‘tirishni o‘ziga ep ko‘rmay, maqolani yozibdida, markaziy radiodan o‘qibdi. U yazuvchining o‘rtamiyonadan ham pastroq asarini maqtab, Falonchining bu asari Lev Tolstoyning “Urush va tinchlik” asaridan ham kuchli debdi. Hammadan ham kulgilisi, haligi yazuvchi unga minnatdorchilik bildiribdi. Lekin hayot deganlari har qanday quvnoq insonni ham vaqti kelsa tushkunlikka tushiradi. Bir kuni Rahmon menga, Xoldor Vulqon, men Tashkentdan bosh olib ketmoqchiman – dedi va sababini tushuntirdi. Men uni sabrli bo‘lishga chorladim va o‘sha kuni unga atab bir she‘r yozdim. She‘rning oxirgi misralarigina yodimda qolibdi.
–Mayli, ketgil, bosh olib ketgil. Lekin o‘zingningmas, mening boshimni – deya yozgan edim u she‘rda.
Shu she‘r ta‘sir qildimi, yo Ozod aka qaytardimi, hullas, Rahmon Toshkentda qoldi.Yillar o‘tib, domlamiz Ozod Sharafuddinov ustozi Abdulla Qaxhor kabi qand kasaliga chalindilar. Keyinroq u insonning bir oyog‘i kesib tashlandi.Men Ozod akani oxirgi marta Toshkentdagi “Ulug‘bek” bog‘ida ko‘rdim. O‘sha kuni “Ulug‘bek” bog‘ida jurnalistlar bayrami nishonlanayotgandi.Men bir paytlar Toshkent Davlat Universitetida birga o‘qigan kursdoshimni, shoira ayolni kutib, daraxt soyasidagi o‘rindiqda o‘tirgandim. Shu payt bog‘ dorvozasidan bir bola nogironlar aravachasini surib kirib keldi. Nogironlar aravachasida rahmatli domlamiz Ozod Sharafuddinov o‘tirgan ekanlar. Aravachani surib borayotgan bola domlaning nevarasi ekan.Oramiz yuz metrdan ortiqroq masofada bo‘lsa ham, domla meni uzoqdan turib tanib qoldilar. U nevarasiga bir narsalar deb men tamon ishora qildi. Bola aravachani to‘xtatdi. Lekin men domlaning yonlariga bormadim. Men o‘shanda prezidentga yaqin bo‘lib qolgan domlani ayadim. Do‘rmonda “Yashasin M. Solih!” deya hayqirib, jinnilik qilib, jamiyatga o‘gaylashgan bir kimsani, ya‘ni meni deb, bechora domla yana hukumatning qahriga uchramasin dedim.Borsam ham bo‘lar ekan o‘shanda! Axir, hademay, Vatandan ketib qolishimni, Ozod Sharafuddinovning esa olamdan o‘tib ketishini qayoqdan ham bilardim?
Joyingiz JANNATdan bo‘lsin, ustoz!Men bir musofirman va mening duolarim vatandagilarning duolaridan ko‘ra ko‘proq ijobat bo‘ladi.
Ey, odamlar, bu g‘animat dunyoda bir – birlaringizning qadringizga yeting!
11 aprelü, 2012 yil.
Kech soat 10 dan 50 minut o‘tdi.
Toronto shahri. Kanada.
O‘zbekiston Xalq Hofizi Ortiq Otajonov haqida
O‘zbek musiqa va qo‘shiqchilik san‘atini Xorazm san‘atisiz, san‘atkorlarisiz, ayniqsa, O‘zbekiston Xalq Hofizi Ortiq Otajonovning qo‘shiqlarisiz tasavvur qilib bo‘lmaydi. Bu buyuk hofizimizning o‘ziga hos dardli, o‘tli ovozi bor.Vaholanki, ovozda dard bo‘lmasa, ashula avjini olib, mikrafonlarni yirtish befoyda va ayanchli, hatto kulgili.
Esimda, yoshlik paytlarim Ortiq Otajonovning "Chorvoq chiroqlari" nomli qo‘shig‘ini tinglarkanman, u sokin qo‘shiqdan beixtiyor sehrlanib qolardim. "Chorvoq chiroqlari" qo‘shig‘ining nomiyoq DIDLI muhlis vujudini, ruhini, shuurini ilk sevgi xotiralariga g‘arq etguvchi, maxzun bir sehr edi. Hozir ham, bundan keyin ham shunday bo‘lib qoladi. U qo‘shiq paxtazorlar ortiga botayotgan quyosh, shom hasrati cho‘kayotgan Chorvoq GESi tamonlarda olmos chaman kabi porlayotgan ma‘yus chiroqlar marjoni o‘laroq, haqiqiy oshiqlarning, hijronlarga, sog‘inchlarga to‘la mungraygan ko‘zlari, o‘tli hasratlariga o‘xshaydi.
Ortiq Oatjonov qo‘shiqlari o‘zbek qo‘shiqchilik san‘atida VOQEA emas, balki HODISA bo‘lgandi. Voqea bilan hodisaning esa farqi bor. Voqealar moddiyat bilan bog‘liq tushunarli harakat shakli bo‘lsa, hodisa uning aksi o‘laroq, aqlga sig‘mas, ilohiy, ayni vaqtda go‘zal jarayondir. Ortiq Otajonov o‘zbek musiqa va qo‘shiqchilik san‘atiga huddi shitirlab, shivirlab yog‘ayotgan bahoriy, yomg‘irlar kabi, chaqmoqlar, momaqaldiroqlar singari dillarga shodligu quvonchlarni, oydinda chax - chax sayragan bulbul xonishlarini, yonishlarni olib kelgan edi.
Ha, u INSONning, SAN‘ATKORning o‘zbek musiqa san‘ati rivojiga qo‘shgan xissasi beqiyosdir! Buyuk o‘zbek hofizi Ortiq Otajonovning keyingi paytlarda saxnalardan chetlatilishi, uning zulm bo‘g‘zini hanjardek yirtib ketguvchi nolasi, buyuk o‘zbek shoiri O‘zbekiston xalq shoiri, ustoz Omon Matchon so‘zi bilan aytiladigan mangu o‘lmas qo‘shig‘i "Xonlar o‘tar, taxt o‘tar" qo‘shig‘i bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin.
Negaki, zolim diktatorlarga "Sulütanûmü mangu taxtda o‘tiraversunü, manü nega qo‘rqamenü? Axirü maning dovyurakü yutvoshimü borü!" deya kuyLAGANlar yoqadi, ular o‘shandaylarni iste‘dodsiz bo‘lsalarda, laganbardorliklari evaziga ko‘tar - ko‘tar qilib, saxnalarga chiqarib qo‘yadilar.
U beodoblar esa o‘zlarining odobsizliklari bilan o‘rtaga chiqib, jilpanglab, Ortiq Otajonov kabi kamtarin, ustozlarning nazaridan qoladilar. Zolimlar nafaqat xalqqa, hurfikrli ziyoliylarga, balki el sevgan, ardoqlagan haqiqiy san‘atkorlarga ham tinmay, zimdan zulm o‘tkazadilar. Ularni saxnalardan chetlatib, ruhan ezmoqchi, xuddi okeandan judo qilingan deüfinlarni xo‘rlaganday, istibdod jaziramasida tiriklay quritmoqchi bo‘ladilar.
Lekin u mal‘unlar bilmaydiki, el sevgan hofizlar, shoirlar allaqachon qon - suyak ustiga qurilgan rejimga bo‘ysunmas, tsenzura o‘rgimchaklari in qurgan yovuz maxkamalarga xisob bermaydigan, elimizning dilidagi, tubsiz va cheksiz, daxlsiz mangu ummonlarni makon tutganini!
Ha, zolimlar harchand tirishmasin, Buyuk o‘zbek shoiri Omon Matchon va Buyuk O‘zbek hofizi Ortiq Otajonovlar aytganidek, XONLAR O‘TADI, TAXTLAR O‘TADI!
Shuni ham aloxida ta‘kidlamoqni istardimki, Ortiq Otajonov bir muayyan maqsad bilan emas, balki o‘z dili buyurganiday boqiy, o‘tli muhabbat mavzusida, oshiqlar dardini jozibali qo‘shiqlarida ruh bilan, tamoman o‘zini unitib kuyladi.
Uning ijtimoiy -siyosiy va muhabbat mavzusidagi "Umr o‘tar, vaqt o‘tar, Xonlar o‘tar taxt o‘tar" deya boshlanadigan qo‘shig‘i zamonlar evrilishida, hukmdorlar o‘zgarishida ham o‘z aktualligini mangu yo‘qotmaydi!
Ruhingizni tushirmang, qadrli Ortiq aka! Sizning va siz kabi Buyuk hofizlarimizning qo‘shiqlari, mangu tirik, saltanat esa birov yechib, birov kiyadigan jirkanch kiyim kabi muvaqqat!
Bu maqolani mening sizga, ya‘ni Ortiq Otajonovga bo‘lgan cheksiz ehtiromim ramzi deya qabul etarsiz.
Hurmat va ehtiromlar bilan Xoldor Vulqon.
15 iyulü, 2012 yil.
Kunduz soat 10 dan 11 minut o‘tdi.
Toronto shahri, Kanada.
DIN o‘yinchoq emas
"Kimki meni tushida ko‘rsa, aynan mening o‘zimni ko‘ribdi. Sababi, shayton yoki boshqa maxluqotlar mening qiyofamga kira olmaydi"
Payg‘ambar Muhammad S. A. V. xadisi.
Shu kunlarda mening elektron pochtamga bir do‘stimiz Salay Muhammadaminov - Muhammad Solixning "Naqshibandiya tariqati" deb nomlangan kitobidan bir parcha va o‘sha kitob muallifining anorzor bog‘i fonida Michurin kabi shlyapa kiyib tushgan suratini yubordi. Avvaliga u keltirilgan iqtibosni o‘qib, muallifning ilmsizligidan kulgim qistadi va uni spam qilmoqchi bo‘ldimu ammo iqtibosdagi butun Islom olamiga, Rasulullox Solloloxu Alayhi Vasallamning muborak so‘zlariga zid bo‘lgan fikrga munosabat bildirishni burch deb bildim va ushbu maqolani yoza boshladim.
Shoir Salay Muhammadaminov, Muhammad Solix shlyapa kiyish o‘rniga Naqshbandiya tariqati haqida kitob yozgan Islomiy olimga mos, salla o‘rab yursalar durust bo‘lardi deya aql o‘rgatish fikridan yiroqman.
Men shaxsan bir o‘quvchi, oddiy adabiyot muhlisi sifatida Salay Muhammadaminov Muhammad Solixning iste‘dodli shoir ekanini hech qachon inkor etmaganman.Ha, u rostdan ham yaxshi shoir. Men asosli tanqid qilgan bo‘lsam, uning ayrim, qurollanishga, urushga, qirg‘inga chorlaguvchi qilichli agressiv she‘rlarini, siyosiy faoliyatini tanqid qilganman halos.Ya‘ni men hech qachon bu shoirga xasad qilmaganman va unga nisbatan shaxsiy xusumatim ham, g‘arazim ham yo‘q.
Ma‘lumki, so‘fiylikda murshidlar, valiylar o‘z muridlariga tarbiya berarkanlar, hech qachon ularni urushga da‘vat qilmaganlar. Aksincha u buyuk zotlar o‘zlari imon keltirganlarida o‘qigan kalimai shahodatdagi "Val qodari xoyrixi va sharrixi min Olloxu ta‘olo" kalimasini maxkam tutib, unga bir umr sodiq qolganlar. Ya‘ni ular "Qodar, ya‘ni hamma narsa avval - azal Parvardigori olam tamonidan taqdir qilingan.Qadrni, ya‘ni taqdirni Janobi HAQdan boshqa hech zot o‘zgartira olmaydi, hamda barcha yaxshilik va yomonlik hikmat bilan Xudo tamonidan yuboriladi" degan imon kalimasiga amal qilib, zolimlarning zulmlariga sabr qiladilar, dunyo va oxiratda zolimlarni Xudoi Taolo kabi shoshilmay, qoyil qilib jazolaydigan biron zot yo‘qligiga, bunday qoyilmaqom qilib jazolash bandasining qo‘lidan kelmasligiga imon keltiradilar va zulm qilguvchilarni Xudoga solib, oxirat tadorigiga, ibodatga, zikru sanoga mashg‘ul bo‘ladilar. Ollox jazolashi kerak bo‘lgan mal‘unlarni jazolashga kirishish istagi tug‘ilsa, Janobi Haq Subhanaxu Vataolodan hayo qiladilar, uyaladilar. Mana ularning donishmandligi.
Chingizxon bosqini payti Najmiddin Qubro(Kubro -Kabirning, ya‘ni Kattaligi aql bovar qilmaydigan ma‘nosini anglatguvchi so‘zning ko‘plikdagi ko‘rinishi) elga bosh bo‘lib, Xulagun lashkarlariga qarshi kurashganku - degichlar ham darrov topiladi.
Ha, yov Vatanga bostirib kelsa yurtni, elni himoyasiga chiqish kerak.
Lekin o‘z hayotini avaylab, biz kabi Vatandan qochib ketib, tashqaridan emas, vatan ichkarisida tashqi dushmanga qarshi kurashmoq kerak!
Vaholanki, eng yovuz dushman tashqi dushman emas, IChKI dushmandir. U makkor YoV odamzodning o‘z ichida. U YoV insonning o‘z NAFSIdir!So‘fiylik anashu Yov bilan bandasi olishadigan jangoxdir!
So‘fiylikda to‘rtta asosiy maqomat bor. Ular Ma‘rifat, Shariat, Tariqat va so‘ngisi HAQIQATdir.
So‘fiylikni ixtiyor etgan inson birinchi galda ma‘rifat, ya‘ni ilm o‘rganib, savod chiqarib, maorif hosil qiladi, orif bo‘ladi.Keyin o‘sha ortdirgan ma‘rifati, ilmi yordamida shariat, ya‘ni din qonuniyatlarini, hukmi ahkomini astoydil(az taxti dil) o‘rganib, fiqxni o‘zlashtiradi.Ana undan keyin tariqatga kirishib, Janobi Payg‘ambar Alayxi Saloti Vasallamning muborak yo‘llarini tutadi, sunnatga suyanib, Qur‘onga tayanib, eng katta ZOLIMga, bandani do‘zaxga tiqishi mumkin bo‘lgan, bir o‘q otim masofada emas, juda ham yaqin bo‘lgan, qaytariq bo‘lsa ham aytay, odamzodning qalbiga uya qurib olgan, yovuz dushman - NAFSI AMMORAga qarshi jiddu jaxdga, mujodalaga mashg‘ul bo‘ladi. Qachonki u inson o‘z nafsini mag‘lub etsagina HAQIQAT maqomiga yetadi va Yaratganning rizosini topadi, ko‘ngli, ruhi osoyish kasb etib, orom oladi, hotirjam bo‘ladi. Ollox - Ollox deb chor tarafga ayyuhannos solsayu, ichida mal‘un moddaga- matoxga mayl sezsa, hukmdor bo‘lishni orzu qilsa, unday kimsaning amali habada -deyishadi donishmand olimlar. Qolaversa, Dini Islomda to‘rtliklar ustun. Dinimiz tarixida to‘rtta asosiy ashobi kirom, choxoriyorlar: Hazrati Abu Bakr Siddiq Roziolloxu Anxu, Hazrati Ali Roziolloxu Anxu, Hazrati Umar Roziolloxu Anxu va Hazrati Usmon Zunnuraynlar bo‘lganiday, vaham so‘fiylikda to‘rtta asosiy maqom bo‘lgani kabi, dunyoda ham to‘rtta asosiy tariqat usuli bor. Bu tariqatlarning nomlari Qodiriya, Naqshbandiya, Yassaviya va Qubraviya deb nomlanadi. Bu VALIYlar( VALIY so‘zining to‘g‘ridan to‘g‘ri lug‘oviy ma‘nosi Salay Muhammadaminov aytganday "DO‘ST" degan ma‘noni emas, balki, ota ma‘nosini anglatadi. Namoz oxirida va payshanba kunlari Qur‘on suralaridan o‘qib, savobini o‘tgan yaqinlarimiz ruhiga bag‘ishlaganimizda, "Vali Validai" degan so‘zlarni iste‘mol qilamiz. Valiy - ota mazmunini bildirsa, valida so‘zi ona mazmunini tashiydi.) Shuni ham bilmay turib, Naqshbandiya tariqati haqida kitob yozish sal g‘alatiroq emasmikin? Endi Salay Muhammadaminov Muhammad Solixning yo‘l qo‘ygan xatosiga e‘tibor bering.U kitobdan keltirilgan iqtibosda quyidagi so‘zlarni o‘ylamay -netmay, yozadi.
"Valilik – yuksak martabadir. Avliyo “vali” kalimasini ko‘plik shakli-
dir. “Vali” lug‘atda “do‘st” ma‘nosida keladi. Ollohning o‘zi do‘st o‘laroq
tanlagani mo‘min zotlar valilardir.
E‘tibor bering, Salay Muhammadaminov - Muhammad Solix ko‘chma ma‘noda emas, lug‘otda deya ta‘kidlamoqda. Lug‘otda esa unday emas. Yo arab tilida yana boshqa lug‘ot bormi?
Iqtibosning davomi undan ham hayratlanarli.
"Soxta murshidning “muridlari” har kecha (go‘yo) Payg‘ambarimizni tushla-
rida “ko‘ra boshlaydilar” va bu “muridlar” o‘z tushlarini murshidiga yetka-
zib, ularni muhokama qilishadi.
Holbuki, Payg‘ambarimiz(sallallohu alayhi vassalllam)ning haqiqiy
yuzini ko‘rish nihoyatda qiyin.
Uni ma‘no olamida ko‘rish uchun qirq yil ke-
chalarini ertalabgacha namoz qilib o‘tkazgan, Ka‘bada ikki rakat namozida
Qur‘oni Karimni hatm etgan Imom A‘zam hazratlari va unga o‘xshagan zotlar
ko‘rishi mumkin."
Valiy so‘zining mazmuni haqida yetarlicha yozdik. Endi iqtibosdagi boshqa so‘zlarni sharxlaymiz. Salay Muhammadaminov - Muhammad Solixning gaplari bo‘yicha, Payg‘ambarimiz Muhammad Alayhissalom faqat aloxida bandalarninggina tushiga kirar emishlar.Oddiy bandalarning tushiga kirishlari mumkin emasmi? Sal ko‘ngilni kengroq qilaylik. Dini Islomda baxillik xarom. Payg‘ambarimiz hamma musulmonlarning tushlariga kirsinlar. Misol uchun men bir emas uch marta Payg‘ambarimiz Hazrati Muhammad Sollolloxu Alayhi Vasallamni tushimda ko‘rganman. Bu tushlarim haqida Islom ilmini chuqur bilguvchi olimlarga aytganimda, ularning barchasi birday meni muborakbod etib, siz tushingizda Rosullullohning aynan o‘zlarini ko‘ribsiz. Chunki Payg‘ambarimiz hazrati Muhammad Mustafo Sollolloxu A‘layhi Vasallam o‘z hadisi muboragida "Kimki meni tushida ko‘rsa, aynan mening o‘zimni ko‘ribdi. Sababi, shayton yoki boshqa maxluqotlar mening qiyofamga kira olmaydi" deya marhamat qilganlar - deyishgan edi.Demak, men har qancha maqtansam va fahrlansam oz ekan. Meni yana bir narsa hayratlantiradi. Nahotki, Naqshbandiya tariqati haqida kitob yozgan Salay Muhammadaminov Muhammad Solixday alloma Islom dinini, Xadis ilmini chuqur bilimdonlari aytgan Payg‘ambarimizning tush haqidagi xadisini o‘qimagan bo‘lsa? O‘qigan bo‘lsa, nega bilaturib Payg‘ambarimiz xadisiga butunlay zid so‘zlarni yozmoqda?Salay Muhammadaminov - Muhammad Solixning o‘z she‘rlarida donishmand ota - bobolarimiz qoldirib ketgan maqollarni hurmatsizlarcha o‘z manfaatiga moslab o‘zgartirishini bilardim.
Ammo uning Payg‘ambarimiz xadislarini ham o‘zgartirishga kirishganini sezib, hayratdan angrayib qoldim.
"Shu narsaga Salay Muhammadaminov - Muhammad Solix odob bilan, chiroyli javob yozsalar yaxshi bo‘lar edi. Ammo u takabbur shoir biz kabi faqirlarga ko‘z qiri bilan qarab, javob yozishni chalasovod yugurdaklariga topshirsa kerak" degan o‘ydan ming nuri yili yiroqmiz.
Chunki, ham siyosiy, ham diniy, ham dunyoviy savodsiz "Daxolar" ning javobiga extiyojimiz yo‘q.
Biz asosli tanqid qilib, keltirilgan iqtibosga munosabat bildirdik halos.
Agar ozgina iqtibosda shuncha xato bo‘lsa, u kitob uchun ko‘z nurini bexuda isrof qilib, vaqt ketkazib o‘qishning ham foydasi yo‘q mening nazarimda.
Garchand diniy ilmim yetarli bo‘lmasada, men Salay Muhammadaminov - Muhammad Solixning o‘z she‘riy to‘plamida, yoki boshqa nasriy asarida emas, Naqshbandiya tariqati to‘g‘risda yozgan kitobida Xadisi sharifga zid keladigan fikrlar borligi uchungina sharx yozishga majbur bo‘ldim.
Ushbu holis, do‘stona fikrlarga jiddiyroq e‘tibor berib, kitobni muallif Salay Muhammadaminov - Muhammad Solix tamonidan yo‘l qo‘yilgan jiddiy xatolardan tozalab, yana qayta ko‘zdan kechirilsa, Islom dini axkomlarini, Payg‘ambarimiz xadislarini yaxshi biladigan olimlar (Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf yoki shayx Abdulaziz Mansur kabi olimlarning)nazaridan o‘tkazib, keyin ommaga tortiq qilinsa, maqsadga muvofiq bo‘lardi degan fikrdaman.
Yana o‘zlaring bilasizlar.
Men aytdim - qo‘ydim.
17 sentyabr, 2012 yil.
Kech soat 5 dan 2 minut o‘tdi.
Toronto shahri, Kanada.
Posskriptum
Adabiyot nima? - degan savol tevaragida turlicha qarashlar mavjud. Bir hil modernistlar: adabiyot bu - san‘at, san‘at esa san‘at uchun, ya‘ni adabiyot ma‘lum ijtimoiy - siyosiy doiralarning manfaatlariga xizmat qiladigan chokar emas - deydilar. Yana birlari: -Yo‘q, adabiyot jamiyatni, ommani tarbiyalaydigan bir maktab -deyishadi.
San‘at uchun yaratilgan san‘at asarlarining esa o‘zlari sezmagan holatda ommaga, jimiyatga xizmat qilayotganini ko‘ramiz.
Ammo ularning ichida buzg‘unchilari ham borki, ular jamiyatda o‘zaro insoniy munosabatlarga, axloq normalariga putur yetkazishi mumkin. Porno ma‘nosida yoki urushga chorlash ma‘nosida. Bunday asarlar Rahmoniy emas, shaytoniy ilhom mevasidir.
Adabiyot yaxshilikka, ya‘ni tinchlikka, hotirjamlikka, odamlar, ellar orasidagi o‘zaro do‘stlik, mehr -muhabbatning ziyoda bo‘lishiga xizmat qilsa yaxshi. Chunki asarlar insonlar tafakkurini o‘zgartirib yuborish xususiyatiga ega. Bilaman, manashu yozuvlarni o‘qiyotgan ba‘zi "Doneshmand"larning qovoq kallasiga "Bizning yozganlarimiz ham zolimlarni qulatishga xizmat qilyapti shekilli? Demak, ular ham ezgulikka xizmat qilyapti" degan "fikr" keladi. Bu fikri bilan ular qo‘lga qurol olingach, oqibati nima bo‘ladi? deya o‘ylamoq ne‘matidanda mosuvo badbaxt, savodsiz to‘da ekanliklarini namoyon etadilar.
Odatda mayda "ijodkor"lar shunaqa bo‘ladi.
Buyuk ijodkorlar esa, aksincha, Ernest Xeminguey kabi "Alvido, qurol!" deya, yoki Lev Nikolayevich Tolstoy singari "Urush va tinchlik" asarini yozib o‘z asarlari bilan urushlarga qarshi chiqadilar.Hatto Mgelü de Servantes ham, Frants Kafka ham o‘z asarlarida jamiyatdagi kamchiliklarni qoyil qilib ochib tashlagan bo‘lsalarda, hech qachon odamlarni urushga, qirg‘inga chorlamaganlar. Faqat she‘r yozib, rasmlar chizib yurgan Gitlergina shunday yo‘l tutgan edi va uning qilmishlari insoniyat boshiga klfat yog‘dirganini o‘zingiz mendan ko‘ra yaxshi bilasiz.
Xalqlar o‘rtasiga raxna solib, qonli urushlarga, qirg‘inlarga sabab bo‘ladigan, agressiv g‘oyali asarlarga qarshi chiqishimning asosiy sababi shu.
Men Xudoga shukrlar bo‘lsin, o‘zimga yarasha ijodkorman va allaqanday "shoir"chalarga, yazuvchilarga xasad qilib yurmayman.
She‘r bundan ming yil avval yozilganmi, hozirmi, bundan ming yil keyin yoziladimi, buning ahamiyati yo‘q. Muximi, she‘r yoki boshqa turdagi asar urush qo‘zg‘ash uchun da‘vat quroliga aylanmasligi kerak.
Buyuk yozuvchilarning, shoirlarning asarlariga qarang. Hazrati Amir Alisher Navoiy bironta g‘azalida urushni targ‘ib qilganmi? Jaloliddin Rumiychi?Yoki umri jangu jadallar quyunida o‘tgan sarkarda, shox va shoir Zahiriddin Muhammad Bobur bironta she‘rida mardumni urushga chorladimi?
Aslo.
Chunki, birovlarning kulfati evaziga, siyosiy devident olish uchun beayb, begunox odamlarning, bolalarning qoni to‘kiladigan urushlarga, qirg‘inlarga chorlovchi, xalqlar o‘rtasida nafrat qo‘zg‘aguvchi asarlarni yozish XAROM!
"Boburnoma" asari esa o‘sha zamonlar xronikasi aks etdirilgan solnoma o‘laroq, tarixiy bir xujjatdir.
Tarix -insoniyat xotirasi, qora yashchigi, xujjatgoxi bo‘lsa, adabiyot va san‘at Insoniyatning zulmatli yo‘llarini yoritadigan so‘nmas mash‘aladir.
Ongi millatchilik, irqchilik va fanatizm zahriga bo‘kib qolgan chala "shoir" va "yozuvchi"lar qo‘lidagi mash‘ala bilan benzin to‘ldirilgan bochkaga enkayib qarayotgan naynov, tentaklarga, yosh bola tabiatli qari bolakaylarga o‘xshaydilar.
Unday mangu norozi va noshukr "shoir"chalar va yazuvchilarning "asarlari"da YoRUG‘LIK yo‘q.
Yozganlari boshdan -oyoq QORA YIG‘I.
"Mol egasiga o‘xshamasa xarom o‘ladi" deganlariday, unday "ijodkorlar"ning yozgan chizgani ham o‘zlariga o‘xshab tund, badqovoq.
Asar qanday ruhda bo‘lishidan qat‘iy nazar, yuqorida ta‘kidlaganimizday, urush, zo‘ravonlik quroliga aylanmasligi, biron bir siyosiy irqiy va diniy guruxlarning manfaatlariga qul, xizmatkor bo‘lmasligi kerak!
ADABIYoT OZOD YaShAShI KERAK!
UNI MILLATChILIK, IRQChILIK YoKI DINIY VA DUNYoVIY BO‘LGINChILIKLARNING QOPIGA SOLMAYLIK!
Qo‘zg‘ol ey, la‘natla tamg‘alangan, qullar va ochlar dunyosi! -deb faqat xudosiz kommunistlarning internatsionalida kuylandi.
Men bir "shoir"ning urushga chorlovchi she‘rini sharxlab, undagi g‘oyaning zararli ekani haqida yozdim. Mening agar niyyatim yomon bo‘lsa, o‘z boshimni eshak ari uyasiga tiqarmidim? Mantiqan bir o‘ylab ko‘ringlar. "Menga g‘alvani nima keragi bor? Undan ko‘ra, bir chetda poylab, hammasi bilan yaxshilashib turaveraychi, qaysi biri davlat tepasiga kelsa, o‘shaning aravasiga o‘tirib, ashillasini aytip ketaveraman. Menga ham bironta ministrlik papkasini berishar", deya shakallarning yo‘lini tutib, kovakda pusib o‘tirsam, yo bo‘lmasa, bore - deya ijodimni qilib, bir chetda maza qilib yashayversam bo‘lmaydimi?
Bo‘ladi.
Lekin, men bunday qilolmayman. Vatanimni, xalqimni sizdan ko‘ra ko‘proq yaxshi ko‘raman va uning qoni to‘kilishini, qirilib ketishini, bolalarning yetim bo‘lib qolishlarini, yurtimning vayron bo‘lishini istamayman!
Men ham barcha yaxshi niyyatli, uzoqni ko‘ra biladigan Vatandoshlarim kabi O‘zbekistonda hukumat tinch yo‘l bilan almashishini hoxlayman. Men sizlarning birontangizni davlat tepasiga kelmasin degan maqsadda kurashmayapman. Davlat tepasiga kim kelishini Xudoning o‘zi biladi va u odamni Xalqimiz o‘zi tanlab oladi.
Xalqimiz sizlar o‘ylaganday, chorva hayvoni yo baliq emas!
O‘zbek xalqiday donishmand xalqni yer kurrasini ming yil axtarib ham topolmaysiz!
Bu kamtarin va aqlli xalq o‘ziga bosh bo‘la oladigan farzandini o‘zi topib oladi!
Birinchi saylovda Xalqimiz Karimovni tanlagan bo‘lsa, demak, o‘sha paytda u Karimov alternativasidagi kandidatni rahbarlikka noloyiq deb topgan. Ishonch bilan ayta olamanki, o‘sha birinchi saylov debatlarida g‘ayrliklar bo‘lgandiru, ammo saylov xalqaro kuzatuvchilar ko‘z o‘ngida halol o‘tgan.
Men o‘shanda oppozitsiya vakili bo‘lib, uchastkamizdagi saylovni kuzatganman. O‘shanda bir odam byulletendagi Muhammad Solix (Salay Muhammadaminov)ning ismi familiyasi ustidan ruchkada shunaqa chiziqlar tortganki, o‘sha byulleten teshilib ketganini ko‘rganman.
Muhammad Solixdan shu qadar nafratlanadigan odamlar borligini ko‘rib, hayratlanganman.
Amakim rahmatli ham Salay Muhammadaminovni jinidan badtar yomon ko‘rar edi. Men esa uning aksi edim. Shuning uchun baxslashib , amakim bilan mushtlashib ketishimizga oz qolgan. Nega uni yomon ko‘rasiz? - desam, amakim: - Salay voxobiy! - dedi. -Bu qip - qizil tuxmat! Muhammad Solih demokrat, uning radikal islomga, voxobiylarga aloqasi yo‘q! Liderimizni xaqorat qilmang, amaki! -dedim men. Biz shu janjaldan keyin anchagacha gaplashmay ketdik. Hatto amakimning o‘limidan avval, xajga ketayotganlarida yarashib olgan bo‘lsakda, baribir men undan ranjib yurdim.
Amakim olamdan o‘tib ketdilar. Men muhojiratga ketdim. Bu yoqqa kelib qarasam, Muhammad Solix (Salay Muhammadaminov) rostdan ham o‘zlarini ochiqdan - ochiq salafiy deya ataydigan odamlar bilan tashkillashib, hatto ularga rahbarlik qilayotganini ko‘rdimu, amakim misolida O‘zbek xalqining donishmandligiga yana bir bor qoyil qoldim.
Men demokratman va barcha g‘oyalarni, agar u urushga, axloqsizlikka yetaklamaydigan bo‘lsa, birday hurmat qilaman.
Negaki, mening siyosiy pozitsiyam murosa ustiga qurilgan. Men o‘zbek muxolifatini ham, amaldagi xukumatni ham umumiy maqsad yo‘lida, ya‘ni xalqimiz tinchligi, farovonligi yo‘lida, murosaga kelib, qurollarni tashlab, birlashib, barcha mavjud muammolarni faqat va faqat siyosiy muzokara yo‘li bilan xal etishlarini hoxlayman.
Men hatto Xalqimiz tinchligi, farovonligi, yurt osoyishtaligi yo‘lida murosa forumini tashkil qilib, barcha kuchlarni murosa va muvozanatga keltirish uchun mas‘uliyatni o‘z zimmamga olishga ham tayyorman.
Mening maqsadim urushni to‘xtatib, o‘zbeklar va o‘zbekistonliklarni umumiy maqsad o‘ylida birlashtirishdan iborat.
Yana bir gap.
Ba‘zilar o‘zbek demokratlarini g‘arb liberalizmini hoxlashda ayblaydilar. Aslo unday emas!
O‘zbek demokratlari liberalizmning emas, demokratik konservatizmning tarafdoridirlar. Ya‘ni, davlat boshqaruvi sekulyar, ya‘ni dunyoviy bo‘lsada, diniy va madaniy qadriyatlarni, xalqimizning axloqiy normalarini, urf - odatlarini, tilini eng muqaddas narsalar kabi saqlamoq o‘zbek demokratlarining oliy maqsadidir.
Konservatizmda besoqolbozlikka, lesbilikka o‘rin yo‘q.
Va men o‘ylaymanki, konservativ dunyoqarashdagi o‘zbek demokratlari saylovlarda, Xudo buyursa, besoqolu lesbilarning naxs bosgan ovozisiz ham eng ko‘p ovozni qo‘lga kiritadilar.
Men bunga aminman. Bu o‘zbek demokratlaridan tashvishga tushayotganlarga konkret javob.
1 may, 2012 yil.
Kech soat 6.
Toronto shahri, Kanada.
Yengilmas Sherlar
Shunday shoirlar bo‘ladiki, ularning yozgan asarlari har qanday zamonlarda ham taqiqlanmaydi, o‘zlari esa qatag‘on qilinmaydilar. Chunki ular yozgan asarlar ma‘lum bir irqiy bo‘lginchiliklarga mo‘ljallab yozilmagan.Balki u shoirlarning asarlaridagi umumbashariy g‘oyalar tamomi insoniyatning ma‘naviy manfaatlariga mosdir. Men bundan 30 yillar avval Leningradda(Hozirgi Piter shahrida) xarbiy xizmatni o‘taganman. O‘sha paytlari men xarbiy qismimizda bezovchi rassom edim.Bir kuni meni boshqa bir xarbiy qism rassomiga yordamlashmog‘im uchun Leningradning boshqa xududiga jo‘natdilar. Men o‘sha xarbiy qismga bordim.Rassom bilan tanishtirdilar.U rus ekan. Men o‘zbek ekanimni aytdim. Hamkasblar ustaxonaga kirdik. Ustaxonaga kirdimu shundoq ro‘paradagi devorga ilib qo‘yilgan, moybo‘yoqda ishlangan Hazrati Alisher Navoiyning portretiga ko‘zim tushdi va hayratdan og‘zim lang ochilib qoldi. Portret g‘oyat yuksak did va maxorat bilan ishlangan edi.Bu ijodiy ish hamkasbimning professional rassom ekanligidan dalolat berib turar edi.
-Bu kimning portreti? -dedim men nihoyat, o‘zimni bilmaganga solib.
-Iye, sen hali o‘z bobong Alisher Navoiyni ham tanimaysanmi? Bu o‘zbek shoiri Navoiyku! -dedi hamkasb do‘stim.
-Sen Navoiyni qayoqdan taniysan? -dedim men badtar hayron bo‘lib.
-Maktabda Navoiy she‘riyati bo‘yicha dars o‘tilardi.Darslik kitobimizda uning xuddi mana shu nuroniy surati bor edi.Men o‘sha suratdan ko‘chirib, chizishni yaxshi ko‘rardim.Negadir, sallali sharq shoirining nur yog‘ilib turgan chehrasi meni o‘ziga tortaverar edi. Keyinchalik o‘qib, rassom bo‘ldim va Navoiyning portretini haliyam sevib chizaman -dedi u.
Ha, Hazrati Alisher Navoiy dahosi, go‘zal va purhikmat she‘riyati qaysi zamonda bo‘lmasin, to‘siqlarga uchramadi, barcha xalqlar uning shaxsiyatini, xulqi odobini va uning she‘riyatini sevdi, ardoqladi.
Men qishlog‘imiz xonadonlarining deyarli hammasiga kirganman va ularning aksariyatida Hazrat Navoiyning sochiqlarga rangli iplar bilan muxrlangan suratlarini, yozilgan baytlarini ko‘rganman.Bu narsa oddiy xalqimizning Navoiyga, uning asarlariga nisbatan hurmati va ehtiromining ramzi edi.
Navoiyni Xalq ham hukmdorlar ham birday sevardi. Buyuk shoirga havas qilib, xalqimiz o‘z o‘g‘illariga Alisher deb ism qo‘yganlar va qo‘ymoqdalar.
Bulardan eng ko‘zga ko‘ringani biz hurmat qilgan inson, Xudoi Taolo bitmas - tuganmas molu dunyo, fayzu barokotlar, yuksak obro‘ -hurmatlar ato etgan kamtarin INSON Alisher aka Usmonovdir.
Uni dunyodagi yirik biznesmenlar elitasi va do‘stlari hurmat bilan O‘zbek deb ataydilar.
Alisher aka Usmonov esa, hech qachon ularga meni O‘zbek demanglar -demaydilar.
Aksincha, u INSON shuncha boylik, obro‘ - hurmat, martabalar egasi bo‘lsada, kamtarin hayot kechiradilar, o‘zining o‘zbek ekanligini hech qachon esdan chiqarib qo‘ymaydilar.
O‘zbekona odobi, kamtarinligi, yaxshi xulqi tufayli Alisher aka Usmonovning dunyoni egallab borayotgan dovrug‘i biz o‘zbeklarning yuragini fahru iftihorga to‘ldiradi.
Men ham avvalo Hazrati Amir Alisher Navoiyga va halol tadbirkor va kamtarin inson, o‘zbek milliarderi Alisher aka Usmonovga, O‘zbekiston xalq artisti Sherali Jo‘rayevga, havas qilib, Kanadada tug‘ilgan kenja o‘g‘limga Alisher deb ism qo‘yganman.
Ali -engilmas degan ma‘noni anglatadi. Ya‘ni YeNGILMAS ShER. O‘zbekning Alisherlari na‘ra tortganini eshitsa, zulmatlardagi shakallarning qo‘rquvdan oyoqlari mangu qaltirayversin!
O‘zbekning sherlari hech qachon zanjirband bo‘lmasin!
10 fevralü, 2013 yil.
Kunduz soat 9 dan 38 minut o‘tdi.
Kembridj shahri, Kanada.
Alisher Navoiyning "Topmadim" radifli g‘azaliga sharx.
Hullas, har -xil Xulio Kortasar, Luis Borxes kabi yozuvchilarning asarlaridagi voqealarni aylantirib, bir biriga tutashtirilishidan hosil bo‘lguvchi "XALQA" san‘ati o‘zbeklarga yangilik emas.Unday san‘atlar aslida Navoiy bobomizdan qolgan.Bunga minglab misollar keltirish mumkin.Afsuski, tirikchilik, ijod deganday, bunaqangi ilmiy tadqiqodlarga vaqt yetishmaydi.
Mehr ko‘p kurguzdum, ammo mehribone topmadim,
Jon base qildim fido, oromijone topmadim.
Haqiqatan ham kimlargadir mehr ko‘rsatamiz, ammo o‘zimiz mehr qaxat bo‘lgan toshbag‘ir jamiyatda bir mehribon topolmay jovdiraymiz. Kimlargadir joningni fido qilsangda, ular sening xizmatlaringni zumda unutadilar.Kezi kelsa ustingdan kuladilar, taxqirlaydilar. Yuqoridagi misralarda yozilgan o‘tli fig‘on ana o‘shanday mehr ko‘rgizib, evaziga qahr topgan insonlarning armonlarini, dardu hasratlarini akslantiradi.
G‘am bila jonimga yettim g‘amgusore ko‘rmadim,
Hajr ila dilxasta bo‘ldum, dilsitone topmadim.
Yana Navoiy: -Birovlarning g‘amu qayg‘usida jonim ramaqqa keldi, ammo men uchun qayg‘uradigan, g‘am chekadigan kimsani ko‘rmadim.Xuddi shuningdek, hijron, sog‘inch ayriliq dardidan dilhasta, ya‘ni kasal bo‘lib qoldim, valekin, dilim yayraydigan bir makon topa olmadim -deydi.
Ishq aro yuz ming malomat o‘qiga bo‘ldum nishon,
Bir kamon abro‘da tuzluqdin nishone topmadim.
Men sevdim, ammo o‘sha sevgim tufayli malomatlarning yuz minglab o‘qlariga(nayzalariga) nishon bo‘ldim.Ammo bironta qoshi egma jononda tuzlukdan, ya‘ni to‘g‘rilikdan nom - nishon topmadim -der ekan, shoir nishon so‘zini ikki ma‘noda qo‘llab, so‘z o‘yini qiladi. Nishon (mishenü) boshqasida esa nishon(belgi)topmadim deb turib esa, kamon abro‘, ya‘ni egma qoshning egriligini tuzlukka, to‘g‘rilikka zidlaydi, tazot san‘atini qo‘llaydi.
Ko‘nglum ichra sarv o‘qdur, g‘uncha paykon, gul tikon,
Daxr bog‘i ichra mundoq gulsitone topmadim.
Yuqoridagi baytni esa tushungan odam o‘z ko‘ksiga o‘yib yozib olgisi kelib ketadi. Bu baytdagi so‘z bilan ishlangan ma‘no -mohiyatni, hikmat kartinasini manaman degan rassomlar ham Navoiyga yetkazib chizolmaydilar! "Sarv siz uchun go‘zal daraxt bo‘lsa bordir, ammo u mening yuragimdagi o‘q, gullarning g‘unchalari esa uchida qon qizarib porlayotgan nayzalar, sizning ko‘zlaringizni yashnatayotgan gullar mening uchun gul emas tikondir va bunaqangi g‘alati gulzorni, gulistonni bu dunyo bog‘ida ko‘rmaganman, uchratmaganman" deya yozadi. Shu so‘zlari bilan buyuk ustod Hazrati Amir Alisher Navoiy bu dunyoning muvaqqat go‘zalligi vafosiz ekanligiga, haqiqiy va mangu gullar Jannatda bo‘lajagiga ishora qiladi.
Xusn mulkiyda sendek shoxi zolim ko‘rmadim,
Ishq ko‘yida o‘zumdek notavone topmadim.
Navbatdagi misralarda Navoiy yorining zulmidan, sog‘inch to‘la qiynoqlaridan shikoyat qilarkan, uni zolim hukmdorga mengzaydi. O‘zini esa hijron, ayriliq mashaqqatlarini chekkan jabrdiyda, notovon, ya‘ni o‘lsa, o‘ldirilgani uchun hech kim tovon to‘lamaydigan darajadagi tamom bo‘lgan mazlum qiyofasida tasvirlaydi.
Ko‘p o‘qudum Vomiqu Farxodu Majnun qissasin,
O‘z ishimdin bul ajabroq dostone topmadim.
Men Vomiq va Uzro, Farhod va Shirin qissalarini ko‘p o‘qidim.Va lekin o‘zimning sevgim armonlarini, ishq hasratlarimni so‘ylaydigan bo‘lsam, unday qissa, unaqangi ajoyib ishqiy dostonni yer yuzidan axtarib ham topib bo‘lmaydi - deydi Navoiy hazratlari.
Tab‘ ganjidin maoni xurdasin, yuz qatla xayf,
Kim nisor etmakka shoxi xurdadone topmadim.
Navoiy yuqoridagi baytda ta‘b, ya‘ni did bilan saralab, to‘plangan ma‘no hazinalari menda mavjud, ammo yuz bora afsuslar bo‘lsinki ul hazinani sovg‘a qilsa arzigulik, o‘sha ma‘nolar hazinasini qadriga yetadigan, mazmun mohiyatini, hikmatini teran anglay oladigan didli, farosatli insonni topolmay halakman -demoqda.
Ul amon ichinda bo‘lsun, ey Navoiy, garchi men,
Bir zamon ishqida mehnatdin amone topmadim.
G‘azal oxiridagi misrada Hazrati Alisher Navoiy: ul yor amon ichinda, omonlikda bo‘lsinki, men uning ishqida bir zamon ham, ya‘niki bir dam ham qiyinchiliklardan, mashaqqatlardan qutilolmadim, omonlik topolmadim deya amonlik so‘zini aylantirib, misralar uchini bir -biriga ularkan, so‘z va ma‘no doirasini chizadi, chizgidan go‘zal, nurli xalqa barpo etib, g‘azalni yakunlaydi.
Hullas, har -xil Xulio Kortasar, Luis Borxes kabi yozuvchilarning asarlaridagi voqealarni aylantirib, bir biriga tutashtirilishidan hosil bo‘lguvchi "XALQA" san‘ati o‘zbeklarga yangilik emas.Unday san‘atlar aslida Navoiy bobomizdan qolgan.Bunga minglab misollar keltirish mumkin.Afsuski, tirikchilik, ijod deganday, bunaqangi ilmiy tadqiqodlarga vaqt yetishmaydi.
9 fevralü, 2013 yil.
Kech soat 8 dan 20 daqiqa o‘tdi.
Kembridj shahri, Kanada.
Bir g‘azal sharxi
Navoiy Nomidagi Davlat Mukofotining sohibi, O‘zbekiston Xalq Hofizi, Elimiz sevgan san‘atkor Sherali Jo‘rayevning ming marta eshitsa ham medaga tegmaydigan, jonbaxsh qo‘shiqlarini barchamiz birday qadrlaymiz, sevib tinglaymiz.Sherali Jo‘rayevning qo‘shiqlari non kabi hech qachon ko‘ngilga urmaydigan, xalqimiz hikmatlari kabi jaydari va qalblarga yaqin.Buning sababi, Sher akaning she‘r tanlay bilish qobiliyatida, didi yuksakligidadir. Sherali Jo‘rayev aruz vaznida yozilgan jiddiy asarlarga ko‘proq murojaat etadilar. Bugun Sherali Jo‘rayevning toj qo‘shiqlaridan biriga aylangan Hazrati Alisher Navoiy qalamiga mansub "Fido " radifli g‘azalni qo‘ldan kelganicha sharxlagim keldi. G‘azalning birinchi bayti quyidagicha boshlanadi:
Ko‘zungga tani notavonim fido,
Ravonbaxsh la‘lingg‘a jonim fido.
G‘azal matla‘i xisoblangan mazkur baytning birinchi misrasida Mir Alisher Navoiy "Yor ko‘zini bir ko‘rish uchun tani notovonim fido bo‘lsin"deya o‘zini shu qadar xoksor tutadiki, shu bilan yorning ko‘zlari chidab bo‘lmas darajada chiroyli ekanini anglatib, o‘z jussasini "Tani notovon" deydi. Biz notovon deganda bir bechora, g‘arib va qashshoq odam obrazini ko‘z oldimizga keltirishga odatlanganmiz. Lekin notovon so‘zining ma‘nosi biz anglagan mazmundanda zabunroq, bechoraroq. Qadimda qoziyat shariat qonunlariga tayanib, nohaq o‘ldirilgan odamning belgilangan miqdordagi haqqini o‘ldirgan odamdan to‘latib, u mablag‘ni o‘ldirilgan odamning sag‘ir, ya‘ni kichkina, yosh yetimlariga olib bergan, hamda bu to‘lov nomini "Tavon" deb ataganlar. Navoiy Hazratlari o‘z tanlarini notavon demoqdalar. Xo‘sh, notavon kim? U shunday odamki, uni o‘ldirgan odam qoziyat tamonidan tavonga tortilmaydi. Ya‘ni ul o‘ldirilgan odam tavonga arzimaydi. Mana, yor qarshisida o‘zini xor tutish, kibrini yengib yerga urish, erkalanish, tavallo qilish, ishqdan telbalanish! Sog‘inchni jonlantirish san‘ati! Salqin saharlar oydin chamanlarda o‘zini unitib, to‘liqib - yonib sayragan bulbul kabi bedor shoir nolasining sabuhiy sabolarga urilib qaytgan aks - sadosi!
Ikkinchi misrada Hazrati Navoiy "Ravonbaxsh la‘lingg‘a jonim fido" deya yozib, mazmun va dard ohangini yana bir parda ko‘taradi. Go‘yo zulmatda yona boshlagan chiroq piligi ilkis ko‘tarilib ruhingizning qorong‘u dalalari, dashtlari yanada yorishib ketganday tuyuladi. Ravonbaxsh la‘l bu yorning jon chiqishini osonlashtiradigan la‘ldek qirmizi, go‘zal lablaridir. U lablarga shoir jon fido qilishga tayyor. Ya‘ni lirik qahramon uchun yorning ofatijon, latofatli chehrasiga termulganicha jon taslim qilishi azob emas, aksincha huzurbaxsh rohat, bir buyuk bayramday.
Labing rangi ollida qonim sabil,
Qading jilvasig‘a ravonim fido.
Ikkinchi baytning birinchi misrasiga e‘tibor bering. La‘lin lablaring qarshisida mening qonim rangsiz va arzimas deydi Navoiy. Shoir bu joyda tazod, ya‘ni zidlov san‘atidan foydalanib yorining lablarini shu qadar maxorat bilan tasvirlaydiki, beixtiyor yozgi bog‘larda pishgan gilos kabi tarang va qip - qizil lablar ko‘z oldingizga keladi. So‘z bilan ishlangan bu selli kartina qarshisida hayrat shu‘lalariga qorishib borayotganday bo‘lasiz. Ikkinchi misrada esa Hazrati Alisher Navoiy go‘zal yorning jilvali qaddini vasf etarkan, ko‘z o‘ngimizda mo‘rchamiyon, sarvqad, ayni paytda hayoli va iboli bir pari - paykar ohista odimlaganicha xuddi tirikday yonimizdan o‘ta boshlaydi.
Belu og‘zing oldi tanu jonnikim,
Anga oshkoru nihonim fido.
Yuqoridagi misralarda shoir yorning nozikbel, tor og‘izli, g‘uncha lab, o‘tro‘, ya‘ni olovchehra ko‘rinishiga joni, oshkor va pinhon tuyg‘ulari, butun borlig‘ini fido etmoqqa shayligini, uni shu qadar qattiq sevishini ta‘kidlaydi.
Bag‘ir la‘li, ko‘z durri ollingda sarf
Demaykim, sanga bahru konim fido.
Navbatdagi misralarda shoir go‘zalning hajru firoqida la‘ldek qip - qizil laxta qonga to‘lgan bag‘ri, durdek, marvaridday tiniq va toza ko‘zlariga sarfu xarajat bo‘lishini urg‘ularkan, dengiz ostidagi marvarid konlarini fido qilishim haqida aytmay qo‘ya qolay deya mubalog‘a san‘atini qo‘llaydi.
Junun birla aqlim g‘aming sadqasi
Ki, ollingda yaxshi-yomonim fido.
Yuqoridagi baytda Mir Alisher Navoiy junun birla aqli, ya‘ni devonaligi va sog‘lom aqli jafokor mahbubasining g‘amida, ya‘ni yor yo‘lida sadaqa - exson qilib ulashib yuborilganini, sevikli dildori uchun yaxshiyu yomoni, borlig‘i fido bo‘lganini ma‘lum qiladi.
Fano dashtida qani ovoralik
Kim, ul sayrg‘a xonumonim fido.
Keyingi baytda esa shoir yor ishqida telbavash ko‘nglim bu muvaqqat dunyo biyobonlarida ovorayu sarson kezishga moyil. Unday devonavor sayru sayohatga xonumonim, ya‘ni butun vujudim, borlig‘im fido bo‘lsin deydi.
Navoiydin olding ko‘ngul, jonni ham
Sanga aylay, ey dil sitonim, fido.
Nihoyat g‘azal maqta‘sida Navoiy Hazratlari yor ko‘nglini ham, jonini ham olganini, mutlaq tamomatga yuz tutganini, lekin sevikli dilbariga o‘zini fido qila olganidan mamnunligini yashirmay g‘azalga nuqta qo‘yarkan, oshiq ko‘ngil egalarini, ahli dillarni IShQ yo‘lida fidoiylikka, sadoqatga chorlaydi.
23 fevralü, 2011 yil.
Tungi soat 11 dan 11 daqiqa o‘tdi.
Toronto shahri, Kanada.
Uyga vazifa
Hoxlaysanmi, yo‘qmi, loydan barpo bo‘lgan jisming ichra sen yolg‘iz emassan. Ichingda qantarmasa qutirib, bir kun seni maxv etguvchi vaxshiy xayvon bor!
Uyingdagi tuvakka o‘tqazilgan kaktusga suv quyasan.Akvariumdagi baliqlarga yem berasan.
Lekin nega o‘zingdagi, tobora ozib -to‘zg‘ib borayotgan och - nahor insoniy tuyg‘ularingni yaxshilik bilan oziqlantirmaysan, parvarish qilmaysan?
Yomonlik bilan oziqlanuvchi xayvoniy maylni vaqtida, u hali quturmay turib, zanjirlab, qantarmaysan?!
Ba‘zan bu dunyoga nima uchun keldim? -deya boshing qotadi.
Sening bu dunyodagi vazifang aniq.
Magar vaxshiy xayvonlar jannatga kiritilmas ekan, magar ichingda o‘sha vaxshiy xayvon bo‘kirayotgan ekan, u holda sen iloji boricha tezroq o‘sha xayvondan qutilib, ruhingni takmil etib, INSONga aylanmog‘ing kerak.
Bu dunyoga kelib, ketmog‘ingdan MAQSAD aslida shu.
Bu buyuk MAQSADni anglolmay, o‘z ichidagi vaxshiy xayvonni ichkilik bilan sug‘orib, zino, fisqu fasod, yolg‘on, zulmu zo‘ravonlik, qaboxat, razolat bo‘tqasi bilan yemlayotgan, parvarish qilayotgan odamlarga achin, ularga asl MAQSADini tushuntir!
Sen kimsan? -deya savol bersalar, men musulmonman yoki xristianman deyishdan avval insonman de(Agar inson bo‘lsang, albatta).
Negaki, sen avval inson bo‘lmay turib, musulmonlik yoki nasroniylik da‘vosida yurishing qayg‘uli.
Agar sen "musulmonman" desang, bilgilki, kimdir "men nasroniyman" deydi. Yoki ko‘zinga baqrayib turib: "men ateistman" deyishi ham mumkin.
Sen "sunniyman" degan zaxoting , yoningdagi odam "men shiaman" deb yuborsa hayron bo‘lma.
Xuddi shuningdek "MEN TURKIYMAN" desang, boshqasi "MEN SLAVYaNMAN" deydi.Yana biri esa "MEN ASLZODA ARIONMAN!" deyishi aniq.
Sen yaxshisi, INSON bo‘lishga harakat qil va INSONMAN! - degin.
Shunday desang, dunyoda yashayotgan INSONlar sendan yotsiramaydilar.
Chunki INSON har qanday "turkiy"dan, "slavyan"dan, "aslzoda arion"dan ulug‘dir!
Bo‘lginchilik yo‘lini tutma! Bo‘linma!
Shuni unutma! Sen o‘ylayotgan irqiy "butunlik" BUTUNLIK emas, BO‘LGINChILIKDIR!
Bo‘lingan narsa esa, maydalanadi, kuchsizlanadi, oxiri yo‘q bo‘lib ketadi.
BUTUN bo‘l!
Bo‘linishingni istagan yovlar qopiga kirma!
Vataninga o‘t tortmoqchi bo‘lib yurgan yovuz niyyatli pismiq g‘animlar qo‘lidagi tarashaga, payraxaga, tutantiriqqa aylanma!
Seni siyosat biyobonlarida adashtirib ketguvchi va oxiri xalqinga qo‘shib xalok etguvchi, o‘zingni falon, molingni talon qilish niyyatidagi g‘anim chirog‘ining qullari - kokilli va kokilsiz jinlardan extiyot bo‘l!
4 fevralü, 2013 yil.
Kunduz soat 2 dan 53 minut o‘tdi.
Kembridj, Kanada.
Haqli e‘tiroz
O‘sh tuproqlarida rahmatli Shavkat Rahmondek buyuk O‘zbek shoiri dunyoga kelgan. Shavkat akam bilan munosabatlarimiz yaxshi edi.U ba‘zi shoxerlar kabi turqi sovuq, to‘ng‘iztabiat, bemaza kerik - takabbur emas edi. Qitmirlikni, makkorlikni, g‘iybatni, dilozorlikni, yolg‘onchilikni bilmaydigan halol, farishtasifat INSON va donishmand ShOIR edi. Hatto bir kuni u INSON menga: -Xoldorjon, siz baxtli shoirsiz dedilar. -Nega? - dedim men hayron bo‘lib. - Chunki siz sevgi haqida yaxshi she‘rlar yozasiz. Men bo‘lsa, nimagadir sevgi mavzusida she‘r yozolmayman. Deyarli barcha she‘rlarim ijtimoiy mavzuda yozilgan - dedilar.-E, kamtarinlik ham evi bilanda, aka. Siz garchand ijtimoiy mavzuda yozsangiz ham, yozgan barcha she‘rlaringiz san‘at darajasidagi durdona asarlar. Lorkaning she‘rlarini ispan tilidan o‘zbek tiliga to‘g‘ridan to‘g‘ri tarjima qildingiz.Men juda ko‘p tarjimonlarni bilaman. Ammo ular boshqa xalqlarning shoirlari yozgan asarlarni sizday qoyillatib tarjima qilolmaganlar.Sizning tarjimangizda Lorkaning she‘riyatidagi ichki musiqa, poetik ruh ham ko‘chgan - degan edim. Shavkat akam mening gaplarimni tinglab, xorg‘in jilmayib qo‘ydilar. Keyin cho‘ntagidan filütrsiz sigaretni qutisi bilan olib, menga tutarkan: - Chekasizmi? - dedilar. Men chekmayman - dedim. Shavkat aka sigaretni tutashtirib chekarkan, burun kataklaridan sigaret dudini paravo‘z bug‘iday burqsitarkanlar: - Men esa, cheksam maza qilaman. Ayniqsa ijod payti - dedilar uzoq - uzoqlarga ma‘yus termulganlaricha.Shavkat aka mana shunday, yuragi Xalq va Vatan qayg‘usi bilan to‘lgan INSON, istibdod zulmatlarini yoritgan bahoriy chaqmoq kabi shiddatli ruh, qahrli qalam egasi, shu bilan birga kamtarin ShOIR edilar. Men yana bir O‘shlik o‘zbek shoiri va akteri G‘anijon Xolmatovni ham hurmat qilar edim. Ammo, 2008 yili Londonda nashr qilingan sidi kitobdagi o‘sha shoirning bir she‘rini (Aslida u yozg‘avani she‘r deb bo‘lmaydi) o‘qib, hayratdan dong qotib qolganman. Dilim ranjigan edi o‘shanda. Quyida o‘sha yozindini o‘qiysiz:
MUG‘ANNIY
(G‘anijon Xolmatov)
Andijonlik siqilaverar
Ichgan choyin sovushiga ham.
“Sig‘in!”, desa sig‘inaverar
Hizbchilar KOVUSHiga ham…
Bir-birini kovlayveradi,
Qaro yerga joylayveradi.
Dikir-dikir o‘ynayveradi
Avtomatlar tovushiga ham…
G‘animjon Xolmatovning yozishicha Andijon qirg‘inida halok bo‘lgan begunox odamlar avtomat o‘qlarining tovushiga raqs tushgan ekanda? Yuqoridagi bu iflos shg‘ir Andijon xalqiga, qirg‘inda qurbon bo‘lganlar ruhiga xaqorat edi. Mening ham qo‘limdan ancha muncha narsa yozish keladi. Lekin men hech qachon G‘anijon Xolmatovga o‘xshab "Qirg‘in qilingan O‘shlik bechora o‘zbeklarimiz avtomat o‘qlarining tovushiga dikir - dikir raqsga tushaveradi" deya yozmayman.Hali hanuz: - G‘anijon aka nega bunday shoxer yozgan ekanlar? Andijonliklar unga nima yomonlik qilgan ekan? Qaytaga, O‘sh qirg‘inida qochgan O‘shlik o‘zbeklarimizga Andijon bag‘rini ochmadimi? O‘sha to‘palonda avtomat o‘qlari tovushiga raqs tushmaydigan dovyurak G‘anijon aka ham bola - chaqasi bilan Andijonga qochib o‘tgandirlar? Keyin xizbchilar kovushiga sig‘inmaydigan, o‘sha G‘anijon degan akaxonim yomon siqilgan bo‘lsalar kerak - deya o‘ylab boshim qotadi.Bundan ham qattiq o‘ylantiradigani, o‘sha sidi kitobat loyihasi mualliflari bu badiiy bo‘sh mashqni, xaqoratni nega o‘sha kitobga kiritgan ekanlar? O‘sha sidikitob nashridan bohabar shoir Salay Madaminov (M. Solix)chi? Nahotki o‘sha bitilg‘iga uning ko‘zi tushmagan bo‘lsa? Odam degan ham shu darajada mas‘uliyatsiz bo‘ladimi? Bunday mas‘uliyatsiz, mahalliychi, mayda kimsalar bironta joyga rahbar bo‘lsa, elning sho‘ri qurimaydimi? Xulosa shuki, miyyamizga kelgan narsani she‘r deb yozib, e‘lon qilib yuboravermasligimiz kerak ekan.
21 mart, 2012 yil.
Tungi soat 12 dan 14 minut o‘tdi.
Toronto shahri, Kanada.
Muxolifat nima?
Muholifat nimaligini biz bilamiz -deya ko‘karayotgan aftingizni burishtirmay turing.Balki, biz aytmoqchi bo‘lgan gaplar ichida sizday fikri titanning miyasiga kelmagan yangiliklar ham bordir.
"Muxolifat" so‘zi arabcha "ixtilof" so‘ziga o‘zakdosh bo‘lib, qarama - qarshilik degan ma‘noni beradi."Xilof" so‘zi ham "Muxolifat" kalimasiga o‘zakdosh.
U adolatsizlik yuz berayotgan jamiyatda hukumatning o‘z manfaatlariga moslab chiqargan mavjud qonunlariga zid, ya‘ni xilof ravishda oyoqqa turadi.
Muxolifat sog‘lom, ya‘ni niyyati rostdan ham xalq manfaatlarini himoya qilish bo‘lsagina, u chinakam muxolifatdir.
Aksincha, nosog‘lom "muxolifat"ning Alminsoxda Xudoga isyon qilgan, U ning farziga xilof faoliyat yuritgan iblis alayxulla‘nadan hech qanday farqi bo‘lmaydi.
Bu ma‘noda aqli kalta, tafakkuri sayoz, buning ustiga siyosiy savodsiz kimsalarni iblisga o‘xshatib, allaqanday zolim xukmdorbachchalarni Xudoga tenglamoq fikridan (Astag‘firullo)cheksiz nur yili masofada yiroqmiz.
Qolaversa, Odam bolasi "xudo"likni da‘vo qilsada, u hech qachon XUDO bo‘lolmaydi va bu qanday yaxshi!
Tilida adolat, insof, imon va haqiqat bo‘la turib, dilida toju taxt vasvasasi, dunyo as‘asai berkinib yotgan yovuz "muxolifat"dan Xalqimizni, Vatanimizni Xudoi Taoloning o‘zi asrasin.
Bu dunyoda har qanday narsaning o‘z cheki, chegarasi bor va u narsa o‘z chegarasidan chiqqach, o‘zining shaklini hamda mohiyatini birdan yo‘qotadi, butunlay boshqa narsaga aylanib qoladi. Misol uchun sovish darajasi meyoridan ortgan suv muzga aylanib qoladi va uni hatto yosh bola ham suv demaydi, muz deydi.
Shuningdek, qattiqqo‘llik, tartib ham xaddi, xududidan o‘tgach, ZULMga aylanadi.
Jumladan muxolifat ham, demokratiya ham. Ortiqcha demokratiya avboshlikka, total liberalizmga do‘nadi.
Shu ma‘noda muxolifat yuksak siyosiy axloqqa, madaniyatga ega bo‘lishi kerak.
Uzoqni ham tuzoqni ham ko‘ra biladigan, qalbi toza, oqil siyosatchi boshqaruvidagi sog‘lom demokratik muxolifatdan Xalq hech qachon ziyon ko‘rmaydi.
Nega?
Chunki, siyosiy raqobatda "uloq"ni oldirib qo‘ymaslik uchun ham amaldagi hukumat tirishib - tirmashib, ishlab, elga berilishi kerak bo‘lgan gaz, elektr quvvatini uzuliksiz yetkazib berish ishiga bor imkoniyatlarni safarbar etadi.
Kursisini qo‘ldan bermaslik uchun, avjga chiqqan ishsizlik muammolarini bartaraf qilish yo‘lida ijobiy o‘zgarishlar qilishga kirishadi, intiladi.
Shuning uchun Xalqimiz sog‘lom demokratik muxolifatni(agar u mavjud bo‘lsa albatta) uni amaldagi hukumatga qo‘shilib, yomonlamasligi, aksincha unga ham teng munosabatda bo‘lishi kerak.
Negaki, ular ham O‘zbekiston farzandlari, ular ham xalqqa, vatanga o‘gay emaslar. Xalqni ZULMdan muhofaza qiladigan yagona siyosiy kuch ham aynan sog‘lom, demokratik muxolifatdir.
Yana ham soddaroq aytilsa, haqiqiy ma‘nodagi mo‘‘tadil dunyoviy demokratik muxolifat xalqning amaldagi hukumat harakatlarini o‘z manfaatlariga bo‘ysundirish yo‘lida manipulyatsiya jabdug‘idir, yuganidir.
Xalq har zamonda amaldagi xukumatga nisbatan siyosiy raqobatda bo‘lgan sog‘lom muxolifatga mehr ko‘rgazib tursa, kursisini qizg‘onguvchi amaldagi hukumat xalqning muammolarini yechishga kirishadi, iloji boricha to‘g‘ri ishlashga harakat qiladi.
Bu esa, faqat xalqqa yoki sog‘lom dunyoviy demokratik muxolifatgagina emas, amaldagi hukumatning o‘ziga birinchi navbatda foydali.
23 yanvar, 2013 yil.
Erta tong. Kembridj, Kanada.
Bedor manqurtlar
O‘zbek zamonaviy adabiyotiga havo olib kelgan shoir Muhammad Solix(Salay Muhammadaminov) she‘riyati xususida.
Men yigirmanchi asr o‘zbek adabiyotidagi shoir Muhammad Solihni qadimda Shayboqxonga madxiya yozgan Muhammad Solih degan feodal - klerikal (xo‘jayin va xizmatkor) adabiyoti (adabiyotshunoslik tarixida shunday atama bor) vakili va boshqa oddiy Muhammad Solixlar bilan aralashtirib yubormaslik uchun Salay Madaminov ya‘ni Muhammadaminov. (Madamin desam Payg‘ambar Alayxi Saloti Vasallamning ismi muboraklarini yarimta aytayotganday noqulay tuyulyapti menga) deya o‘z nomi bilan atash uchun kimdandir ruxsat so‘rab yurmasam kerak. Ya‘ni shundan ham ba‘zilarning g‘ashi kelmasligi uchun shoir Muhammad Solixni pasportdagi ismi sharifi bilan, Payg‘ambar Alayhi Saloti Vasallamga hurmatim bois biroz tuzatish bilan atayapman.
Kamina yuqorida nomi zikr etilgan shoirimizning "Shunday vataning bo‘la turib..." deya boshlanadurgon bir she‘rini tahlil qilib, maqola yozgan va uni "Bo‘ronnoma" kitobiga kiritgan edim.
Bu maqola ancha shov - shuvga sabab bo‘lib, “adabiyotshunos” Nomoz Normo‘min javob maqola bitibdilar. Bu yaxshi. Chunki, yozgan narsanga hech yo‘q daydi tosh yo musht bo‘libmi nimadir qaytib kelmasa, bundan yomoni yo‘q. Huddi tog‘u toshlarda bor ovozing bilan baqirib, sukunatga soatlab quloq tutsangu aks - sado qaytmasa, unda odamning kayfiyati tushib ketishi mumkin.
Zotan men, to‘g‘ri kelgan shoir yo yozuvchining asarlariga sharx yozavermayman.
Lekin, bu degani Muhammad Solix (Salay Muhammadaminov) XX asr o‘zbek adabiyoti she‘riyatida shoirlarning oldi, ya‘ni peshqadami, yozgan she‘rlari mukammal yoki ideal degani emas. XX asr o‘zbek she‘riyatida undan kuchli shoirlar juda ko‘p. Misol uchun, G‘afur G‘ulom, Hamid Olimjon, Abdulla Oripov, o‘zbek aruzini modernlashtirgan Erkin Vohidov, lirik shoir Hurshid Davron, Usmon Azim, Shavkat Rahmon, Muhammad Yusuf, Halima Xudoyberdiyeva, Halima Ahmedova, Omon Matchon, Rauf Parfi, Abduvali Qutbiddin, Eshqobil Shukur, Asqar Maxkam, Ravshan Fayz, Mash‘al Hushvaqt, Yusuf Juma kabi yuzlab yoniq shoirlarimiz bor.
Muhammad Solix (Salay Muhammadaminov) XX asr o‘zbek she‘riyatida modern she‘rlari bilan she‘riyatimizni Yevropa, xususan, yugoslav -boltiqbo‘yi she‘riyati bilan bog‘ladi va bu fakt.Xuddi Shavkat Rahmon Ispan adabiyoti shamollarini adabiyotimizga olib kirgani kabi.
Men o‘sha sharxni o‘zim, hech qanday yugirdaklarga tayanmay yozib, o‘z nomim bilan e‘lon qildim. Hayratlarkim, u tazkiraga shoir Muhammad Solix (Salay Muhammadaminov) qolib, Nomozboy “adabiyotshunos” javob yozibdilar. O‘z raisi tomonidan vazifalangan Nomozboy o‘zi dunyoga kelib, elning esida qoladigan bir misra she‘r yozolmagan bo‘lsalarda, sovet zomonida o‘z lirik she‘rlari bilan o‘zbek halqining eng sevimli shoirlaridan biriga aylangan Hamid Olimjonni maddohlikda ayblabdilar.
Vaholanki, Nomozboyning raisi Muhammad Solix (Salay Muhammadaminov)ning yozgan she‘rlari umimiyatla uyg‘unlashgan oqimda odmi, ya‘ni ko‘zga yarq etib tashlanmaydi. Yozgan she‘rlari Yevropa she‘riyatidan qilingan tarjimaga o‘xshaydi. Birov uning hech yo‘q bitta she‘rini yoddan bilmaydi. Hamid Olimjonning "O‘rik gullaganda" she‘rini esa aksari o‘zbeklar, yoshu - qari deyarli yoddan biladi. “O‘zbekiston”, “Ko‘m-ko‘k” she‘rlarini va hatto “Parizod va Bunyod” ertagidan ayrim parchalarni yod o‘qiydiganlar ko‘p. Xuddi Boburning "Topqusidir", yohud Amir Alisher Navoiyning "Bo‘lmas emish" ruboiylarini, G‘afur G‘ulomning "Zo‘r karvon yo‘lida yetim bo‘tadek, Intizor ko‘zlarda xalqa - xalqa yosh" misralarini, "Sen yetim emassan" she‘ridan ayrim parchalarni, Abdulla Oripovning "Gadoning dushmani gado bo‘ladi", "Ranjimang aslo" ruboiylarini yoddan bilgani kabi.
Nomozboy “adabiyotshunos” yoqtirmaydigan, ammo uning hoxishiga zid holatda O‘zbek xalqi sevadigan lirik shoir Hamid Olimjon deraza ortida oppoq bo‘lib gullayotgan o‘rikning bahoriy ko‘rinishi aks etgan, betakror manzara shavqidan, zavqidan go‘zal kartina ishlab, qalblar LUVRiga ilib qo‘yibdir.
Mana haqiqiy shoirlarning kuchi qanday namoyon bo‘ladi. Nomozboyning raisi, SSSRning nonini yeb, maktabida o‘qib, Moskvadagi A.M. Gorükiy nomli adabiyot institutida malaka oshirib, savod chiqargan, rus shoirlarini o‘qib, Yevropa adabiyoti maxsulidan rus tili vositasida bahramand bo‘lgan, 70 yil yaxshimi, yomonmi, xalqlar bir - birlarini qirg‘in qilmay, bitta pasport bilan ulkan xududlarda o‘z uyida yurgandek harakatlana olgan jamiyatda SSSR yozuvchilar uyushmasi a‘zosi bo‘lgani bilan fahrlangan, alaloqibat o‘zi bir umr intilgan mustaqillik yillari xo‘rlangan shoir Muhammad Solixning(Salay Muhammadaminov)ning esa tuzuk - quruq esda qoladigan she‘ri yo‘q.
"Shunday vataning bo‘la turib, qo‘rqasan o‘limdan, shunday vataning bo‘la turib, qo‘lingda qurol yo‘q" yoki "Qarg‘algan millat" kabi she‘rlaridan ayrim uzuq - yuluq, urushga chorlovchi, elimizni qarg‘algan deya xunuk taxqirlaguvchi misralarini xisobga olmasa.
Men shoir Muhammad Solixning(Salay Muhammadaminov)ning "Shunday vataning bo‘la turib..." nomli she‘riga sharxni qandaydir shaxsiy adovat, xusumat, g‘araz yo xasaddan yozmadim. Xudo qo‘risin. Men shoir Muhammad Solixning(Salay Muhammadaminov)ning qaysi she‘riga yoki faoliyatiga xasad qilaman? Men unga hech qachon xasad qilgan emasman. Havas ham qilmay qo‘yganman.
Muhammad Solix( Salay Muhammadaminov)ning siyosiy faoliyati esa, men uchun yog‘ochdan yasalgan chaqadek qadrsiz.
Muhammad Solix( Salay Muhammadaminov) yaxshi shoir, ammo siyosatchi emas. Men shunchaki, uning she‘riga holis fikr bildirdim halos. Sirkasi suv ko‘tarmaydigan, tanqidga toqatsiz, buning ustiga birovlarni diktator deyishni sevadigan, ammo o‘zi salkam chorak asrdan beri otdan tushsada, egarda o‘tirgan shoir Muhammad Solix(Salay Muhammadaminov) qolib, maqolaga Nomozboy adabiyotshunosning munosabat bildirishi to‘g‘risi, menga biroz g‘alati tuyuldi, kulgimni qistadi.
Manqurtning orzusi
Qorong‘u tun, yulduzli osmon,
Oy - muzeydan yo‘qolgan tanga.
Men kovakka berkinib olib,
Gij - gijlayman avomni janga...
SNBistmi deya cho‘chiyman,
Yo‘lovchilar chiqsa yo‘limdan.
Uqdiraman yoshlarga tinmay -
O‘lim ne‘mat, qo‘rqmang o‘limdan!
Xalq qirilsa menga bir dastak.
Chor tarafim o‘likka to‘ldi.
Jasadlarni tepalab o‘tib,
Kresloga o‘tirsam bo‘ldi...
29 aprelü, 2012 yil.
Kech soat 8 dan 36 daqiqa o‘tdi.
Toronto shahri, Kanada.
To‘g‘ri va charog‘on yo‘llardan yuraylik!
Islom Karimov prezidentlik kursisiga o‘tirgach, o‘zbek xalqiga bosh barmog‘ini tik qilib: -Avgust oyiga borib hayotimiz "Vo" bo‘ladi degan edi. Ya‘ni xalqning turmush darajasi oliy darajada bo‘ladi deya vada bergandi.
Ammo, xalqimizning turmush darajasi oliy darajada yaxshilanmadi.
Albatta, buning uchun Islom Karimov aybdor emas.
Birinchidan, u "hayotimiz" deganda o‘zining va yaqinlarining vayo rahbarlarning hayotini nazarda tutganmi, yoki xalq hayotini nazarda tutganmi, bu noma‘lum. Qolaversa, Islom Karimov hayot qaysi yilning avgustida yaxshi bo‘lishini aniq aytmagan.
Shuning uchun, xalqim, bundan keyin kim senga vada berayotsya, qaysi oy, qaysi yil, qaysi chislo, qaysi soat, minut - sekundigacha aniqlab, bitta qog‘ozga yozib, o‘sha vada bergan odamga qo‘l qo‘ydirib ol.(Hazil)
Mana, o‘zbek muxolifati ham yaqinda xokimiyatni olamiz deya o‘qtin - o‘qtin yolg‘on gapirib turguvchi odamlarning "Olti oydan keyin revolyutsiya qilamiz" degan vadasiga chuv tushib o‘tiribdi. Balki ular "Oltoy" o‘lkasidan keyin revolyutsiya bo‘ladi - deyishgandir. Oltoyliklar esa o‘z hayotidan mamnun shekilli, inqilob haqida o‘ylashga vaqtlari ham yo‘qqa o‘xshaydi.(Shutka)
Nima bo‘lganda ham, yolg‘onchilarga ishonma, xalqim. Ular kommunist bo‘lsalar ham, nomozxon bo‘lsalar ham. Chunki, haqiqiy kommunist hech qachon aldamaydi. Nomozxonlar ham aldamaydi, yolg‘on gapirmaydi.Vada bersa, vadasining ustidan chiqadi. Bordiyu ular o‘z vadasini bajarmasa, ularning bu amali shariatimiz qonunlariga to‘g‘ri kelmaydi, ya‘ni Payg‘ambarimiz Alayxi Saloti Vasallam ta‘rifi bilan aytilganda, munofiq xisoblanadilar. (Bunisi endi jiddiy)
Bularing hozirdan aldasa, ularga laqqa tushganingdan keyingi axvoling nima kechadi, elim?
Biz qurolli to‘qnashuvlarda begunox vatandoshlarimiz qoni to‘kilib, qirilib ketishini, yurtimiz vayron bo‘lishini hoxlamay, O‘zbekistonda hukumatning tinch yo‘l bilan almashinuvini istab, murosa yo‘lini tutish kerakligini aytsak, ular Islom Karimov hukumati bilan murosa qilib bo‘lmaydi, u bilan o‘zining tilida gaplashish kerak deydilar.
Go‘yoki, o‘zbek muxolifati yig‘ilib, o‘zaro murosa qilib, biron marta hukumatga murosa qo‘lini uzatganday. Siz kibru havo osmonidan tushib, murosa qilish to‘g‘risida amaldagi o‘zbek hakumatiga imzolangan talab va takliflaringizni yubordingizmi?
Aksincha, yuborganlarning ustidan kulib, qo‘lbola gerbli soxta javob xatini tarqatib, islom diniga umuman to‘g‘ri kelmaydigan xarom ishni amalga oshirdingiz.
"Endi murosa qilmoqchi bo‘lganlar "mana, vatanga kirish uchun rasman ruxsat berilinibdi" deya fanerkadan yasalgan ulkan frontovoy chamadonlarini ko‘tarib, itini yetaklab, vatanga borishadi. Keyin ularni aeroportdayoq guppa - guppa urib, voronokka tiqib yerto‘laga olib, ketishadi, rosa kulamiz" - deb kovagingizdan mo‘ralab turdingiz.
Bu hayrli tadbir asoschilarini nohaq kalaka qildingiz, xaqoratladingiz.
Bu narsani musulmonlik davo qilayotgan, ammo o‘z shaxsiy manfaatlari yo‘lida o‘z diniy maslakdosh birodarlarini ham sotishga tayyor, ChALA MUSULMON, ChALA DEMOKRAT bo‘lib olgan, AROSAT fuqarolaridan kutsa bo‘ladigan jirkanch amal edi.
Ulardan nafaqat konservativ dunyoqarashdagi imon - e‘tiqodli, Islom dinini sevadigan va uni ardoqlaydigan demokratlar yoki Xalqimiz, balki, o‘z maslakdoshlari ham dinni dunyoga sotayotganlari uchun ulardan nafratlanadilar.
Chunki ular kezi kelsa dinni qurol qilib, o‘z chirkin maqsadlariga erishish uchun AROSAT ko‘chasiga kirishdan ham toymaydigan makkor, ayor toifa vakillaridir.
Lekin, murosa tarafdorlari ularga o‘xshab kim yetovga olsa ketaveradiganlardan emas edi. Ular extiyotkor bo‘lmasalarda, xushyor odamlar bo‘lib, O‘zbekiston Tashqi Ishlar Vazirligining xati bilan qo‘lbola maktubni farqlay oladigan darajada yetarli farosatga egaligini ular qayoqdan ham bilardilar.
Ey musulmon akalarim, ukalarim, opalarim, singillarim! Sevikli payg‘ambarimiz Janobi Rosulullox Sollolloxu Alayxi Vasallam Olloxdan so‘rasa dunyoni ostin ustun qilib tashlamoqqa imtiyozli bo‘lishlariga qaramay, Makka shahri vayron bo‘lmasligi, Xalq qirilib ketmasligi uchun, Madinaga hijrat qilganliklarini va qon to‘kmay, Makkaliklarning iltimosiga binoan yana Makkai Mukarramaga buyuk hurmatlar bilan qaytib borganlarini aslo unutmang!
Rosululloxning bu go‘zallikda teng yo‘q amali biz ummatlarga sunnat,ibrat bo‘ladigan oliy hikmatdir!
Xalqimiz qoni to‘kilmasin,yurtimiz vayron bo‘lmasin!
Dersu Uzala
Qalamni bir shaklda tasavvur qilish to‘g‘ri emas. Negaki, “Qalam” kalimasida yog‘ochdan yoki plastmassadan yasalgan yozish moslamasining tasviri mutloqo yo‘q.
Qalam so‘zi arabcha “Qol” ya‘ni, “So‘z” tushunchasiga o‘zakdosh bo‘lib “Qolamun” - so‘zni yozguvchi ma‘nosini anglatadi. Demak, nimaiki so‘zni yozsa u qalamdir. G‘ozning pari ham, qamish dovot ham, magnitafon ham, yozuv mashinkasi ham, diktafon ham, inson xotirasi ham, kampüyuter ham. Ko‘plar nazarida bu tasavvur xuddi Dersu Uzalaning tabiatdagi barcha narsalar odamdir degani kabi ibtidoiy tuyulishi mumkin. Lekin taassufki, unday kalondimog‘ kimarsalar Dersu Uzala falsafasi oldida savodsizdirlar.
Agar hamma ham Dersu Uzala kabi fikrlab tabiatdagi dov - daraxt va xayvonot olamiga hurmat - e‘tibor bilan qaraganida tabiat bilan inson o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlarga putur yetib suv va havo zaharga bo‘kmagan, ekologik muvozanat izdan chiqmagan, molu dunyo va toju taxt vasvasasi bilan begunox odamlarni o‘ldirishlar, qatag‘onu qirg‘inlar yuz bermagan bo‘lardi. Demoqchimanki, qalamni ham Dersu Uzala kabi tasavvur qilsakgina masalaning tub mohiyatiga yaqin borib Ollox amri bilan Lavhul Maxfuzga o‘z - o‘zidan yozgan qalamning inson tasavvuriga sig‘maydigan azimligini hamda uning yog‘och yoki plastmassa emasligini, aksincha, Olloxning qalami oldida sekundiga milliardlab amaliyotlarni bajaruvchi kompüterülarning eng so‘ngi avlodi ham o‘ta primitiv, beso‘naqay sandiqlar kabi g‘oyat kulgili shamoil kasb etishi ma‘lum bo‘ladi.
Dunyo mal‘un va muvaqqat. Qalam esa aziz va mangu ! Ammo bir narsani sira unutmaslik kerakki, dunyo qalami ikki toifaga mansubdir. Biri Rahmoniy ikkinchisi Shaytoniy. Rahmoniy qalamdan insoniyatni rohi rostga yetaklaguvchi hayrli so‘zlar valodat topadi. Shaytoniy qalamdan esa bandalarni ikki dunyo saodatidan mosuvo qilguvchi badbin fisqu fasod, ig‘voyu g‘iybat, bo‘xtonu tuxmatlar dunyoga keladi. Shunday ekan, kishi Rahmoniy qalam sohibi bo‘lish uchun intilmog‘i hayrlidir. Dersu Uzala daraxtni, ayiqni, daryoni, osmonni, quyoshni odam desada, u hech qachon odamni quyosh demaydi, osmon demaydi yoki yer demaydi. Biz atrof - muhitga Dersu Uzaladay munosabatda bo‘lolsak, qachonlardir vafot etgan dilimiz tirilib uning shaffof ko‘zgusida shahodat va iymon nuri tajallo qila boshlaydi hamda “Taqdiring manglayinga yozilgan” desalar kulmaymiz, qaytaga u so‘zlarga chin yurakdan imon keltiramiz.
Dunyo ilmlarini, tamomi falsafalarni suv qilib ichib yuborgan bo‘lsakda, manglayimizdagi Xaq yozgan yozuvini o‘qiy olmay o‘zimizning buyuk savodsiz ekanimizni anglaymiz, tan olamiz va takabburlik kaxkashonidan hech yo‘q bir - ikki g‘isht pastga tushamiz. Manglaydagi yozuv O‘rxun - Enasoy toshlavhalaridagi Bilka xoqon va Kultaginning zafarnomalari emaski, uni bironta akademik Bartolüd o‘qib sharxlasa.Dersu Uzalaning qurt - qumursqani ham, hashoratlarni ham, ilon - chayonlarni ham, parrandayu darrandalarni ham odam deya hurmatlashi Rahmoniy qalam maxsuli kabi ibratli, oliy insoniy fazilat, inson manglayidagi yozuv kabi sodda murakkablik va murakkab soddalikdir. Kinoda ko‘rgan bo‘lsangiz, Dersu Uzala hamroxi bilan yo‘lga otlanar ekan, chaylada gugurt, tuz, guruch va yana nimalarnidir qoldiradi. U hayron bo‘lgan hamroxiga “Bironta odam Taygada adashib shu chaylaga kelsa biz qoldirgan gugurt bilan gulxan yoqib guruchni qaynatib yeydi” deb qo‘yadi.
Shaxsan men uchun Dersu Uzala nomoz o‘qishni bilmasada, nomoz o‘qib ikki marta Haj qilgan, izdahomda tishini cho‘p bilan kovlab yo‘g‘on kekirib kambag‘al qo‘shnisi ustidan ayyorona kulguvchi hojilardan ming-milliard marta yaxshi. Men ham muhojiratning qalin o‘rmonlarida tentirab yurar ekanman, ushbu arzimas
maqolani xuddi Dersu Uzala qoldirgan narsalarday internetda kezib yurgan IShQ mahfeliga parvona ahli dillar uchun qoldirmoqdaman. Qaydasan, xoksor, mehr - oqibatli oqko‘ngil Dersu Uzala ? A - uuuuu !
10 yanvarü, 2008 yil.
Soat 18:37
Toronto. Kanada
Siyosiy karkas va adabiy tahallus haqida
XX asr o‘zbek adabiyotida bahoriy bo‘rondek bog‘larni uyg‘otib, badiiy inqilob qo‘mitgan favqulodda iste‘dodli shoir Muhammad Solixning siyosiy faoliyatiga vatanda mulla mushuk bo‘lib, sirtini silab, chetga chiqqach, qo‘rsayib, qog‘oz urushi qahramonlariga aylangan, qog‘ozbotir, og‘zi polvonlar o‘ylaganiday, bugungi o‘zbek hukumatining kuchishlatar tizimlaridan qo‘rqqanimiz uchun emas, balki, Muhammad Solixning keyingi yillarda ishg‘ol qilgan siyosiy poziyasi bizga ma‘qul bo‘lmagani uchun ham u tuzgan turli siyosiy birlashmalarga aralashmayotirmiz.
Albatta, bu achchiq, ammo holis so‘zlarni o‘qiboq, kompüyuter ekrani qarshisida mukchaygan Muhammad Solixning va "maslakdoshlari"ning og‘zi nafratdan xunuk qiyshayib, "sening aralashmayotganing biron narsani o‘zgartirarmidi?" -deya o‘ylashlarini avvaldan bilamiz.
Zotan ularning shunday, osmondan turib, boshqalarga o‘ta past nazar bilan qaraydigan kalondimog‘lik odatlari bor.
Ammo, biz bunaqangi manzaralarga ko‘p ham e‘tibor qaratmaymiz.Negaki, hatto bizga toqatsiz, g‘ayur kayfiyatda bo‘lgan kulgili siyosiy mikroblar ham, bizning HAQIQAT yo‘lida kerak bo‘lsa olovgada tikka borishimizni juda yaxshi biladilar.
Ha, biz vatanda hukumat tinch, yuksak siyosiy madaniyat, halol saylovlar yo‘li bilan almashishining tarafdorimiz.O‘zbekistonda ham taraqqiy etgan Yevropa va G‘arb davlatlaridagi kabi Koalitsion hukumat tuzilishini, ya‘ni sog‘lom demokratiyani hoxlaymiz.
-E, hukumat ikki dunyoda tinch yo‘l bilan almashmaydi. Almashsa ham bugungi diktatura o‘zgarmaydi! Bu rejimni faqat kuch bilan ag‘darish kerak! - deya ARAB BAHORiga ishora qiluvchilar ham yetarlicha topiladi.
Lekin, ular O‘zbekistonimizni Arab davlatlariga qiyoslab, chuqur o‘ylamay ish tutishlari noto‘g‘ri.
Birinchidan, Arab davlatlari bir tepsang neft chiqib ketadigan yer sharining eng neftga boy xududlariga joylashgan va ularning neft eksporti uchun arzon dengiz yo‘li, qulay imkoniyatlari borki, inqiloblar oqibatida yuzaga keladigan har qanday iqtisodiy vayronagarchilikni tez fursatlarda tiklay oladilar.
Qolaversa, Arab mamlakatlari diniy boshqaruvda bo‘lsalarda, muxolifati yasama emas, haqiqiy va ular be‘malol bo‘lmasa ham, har xolda vatandan ketmay, siyosiy faoliyat olib bora oladilar, firqa yo siyosiy tashkilotlari ro‘yxatdan o‘tgan.
Shu sabab, ular iqtidordagi hukumatga oz bo‘lsada o‘z ta‘sirini o‘tkaza oladilar, hukumatlarining xatolarini, kamchiliklarini ro‘y - rost ayta oladilar.Bundan tashqari arab mamlakatlaridagi mavjud muxolifat mamlakat parlamentlarida o‘zlarining vakillariga ega.
Shu o‘rinda bir gap: Mamlakat ichkarisida sog‘lom muxolifat bo‘lmay turib, amalga oshiriladigan har neki inqilob, to‘xtatib bo‘lmas fuqarolar urushiga aylanishi mumkin.
Muxolifat bu jamiyat binosining siyosiy KARKASIdir.Siyosiy karkassiz jamiyat binosi esa, salgina zilzilaga ham dosh berolmay qulaydi, eng yomoni, xalqni bosib qoladi.Vatan vayronaga aylanadi.
Ba‘zilar kovakdan ko‘zlarini yiltillatib; -Qo‘shni Qirg‘izistonda binoyidek inqiloblar bo‘lyaptiku. Bizning qirg‘izlardan qayerimiz kam?! -deya chiyillashlari ham hech gap emas.
To‘g‘ri, inkor qilmaymiz. Qirg‘izistonda inqiloblar bo‘lyapti. Lekin ularda, bizlardagidan farqli, mamlakatlari ichida sog‘lom muxolifati, ya‘ni jamiyat binosining inqilobiy zilzilalarda tutib qolishga qodir biz aytgan o‘sha SIYoSIY KARKAS mavjud.
SIYoSIY KARKAS, ya‘ni mamlakat ichkarisidagi SOG‘LOM MUXOLIFAT isyonlar, inqiloblar, yoki urushlar boshlangan taxlikali damda izdan chiqishi mumkin bo‘lgan siyosiy vaziyatni o‘z qo‘liga olib, tartibga keltiradigan, olovni o‘chiradigan g‘oyat muhim bir siyosiy QURILMAdir.
SIYoSIY KARKASSIZLIKning jamiyatimiz uchun naqadar hatarli narsa ekanini iqtidordagi hukumat ham, kemasi siyosiy sayozlikka botib qolgan o‘zbek muxolifati ham birday anglab yetishlari zarur!
Qirg‘iziston ichkarisiga qarang, To‘pchivek Turg‘unaliyevlar ham bemalol, baqirib - chaqirib, amaldagi hukumatning kamchiliklarini, o‘z elining dardu hasratini baralla aytib yuribdi va hech kim ularni ta‘qib qilayotgani yo‘q.
Shu prizmadan qaralsa, zo‘ravonlik asosiga qurilgan bizning jamiyatni solishtirarak, "Hech yo‘q shu qirg‘izlarchalik emasmiza" deya beixtiyor uyalib ketasan odam.
Ey, O‘ZBEKlarim, shu drajaga ham tushib qolamizmi?! Bu nima degan gap?!
Na amaldagi hukumati adolat qiladi, na muxolifati teranroq tafakkur qiladi!SIYoSIY KARKAS nimaligini hayoliga ham keltirmagan, uni tasavvur qilolmagan muxolifat "Lider"lari ertaga mamlakatda yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan siyosiy bo‘xronlarni, ijtimoiy va iqtisodiy halokatni ko‘z oldiga keltira oladimi?!
To‘g‘ri siyosiy faoliyat yurita oladimi?
Mana, biz nima uchun Muhammad Solixning va boshqalarning siyosiy faoliyatiga tanqidiy ko‘z bilan qaraymiz.
Biz Muhammad Solixning siyosatini tanqid qilsakda, o‘zini ulug‘ shoir sifatida qadrlaymiz. Ko‘plar uning keyingi paylarda yozgan joynomoz haqidagi she‘rini o‘qib, uni dinga mukkasidan ketgan, dunyoga etak qoqqan so‘fiylikni, darveshlikni iddao qilaturib, toju taxt vasvasasida aqldan ozayotgan kimsa deya ustidan kulgandirlar ham. Ammo, Muhammad Solix joynamozni vatan deganda, vatan - sajdagoh kabi muqaddasdir degan gapni aytmoqchi bo‘lganini har kim ham darrov tushinib yetavermasa kerak.Ha, sajjoda kabi muqaddas vatanimizga, sajdagoximizga o‘t qo‘ymasligimiz kerak.Sajdagoxga o‘t qo‘ygan odam ASXABUNNAR, ya‘ni do‘zax ahllaridandir va unday kimsa oxiratda jahannam qa‘riga uloqtirilsa kerak!
Hullas, maqolamizni Muhammad Solixning ijodiy faoliyati haqidagi ijobiy fikrlarimiz bilan boshlaganimiz uchun, uni yana Muhammad Solixning baxstalab tahallusi haqidagi gaplar bilan itmomiga yetkazmoqchimiz.
To‘g‘ri, Salay Muhammadaminovning xalqimizni dunyoga xalq sifatida tanitib turgan buyuk Amir Temur dahosiga zimdan, gizli, g‘arazli qarashi, zukko odam uchun uning Shayboqxonga bo‘lgan buyuk ehtiromidan ma‘lum edi.
Ammo, mantiqan olib qaralsa, o‘sha paytlarda xukumatga yaltoqlanishni o‘ziga or deb bilgan, davlat rahbariga maddoxlik qilishni esa pastkashlik deya ataydigan yosh, isyonkor shoir Salay Muhammadaminov ShAYBOQxon degan qandaydir podshoni maqtab, sal bo‘lmasa xudo darajasiga ko‘tarib yuborgan xorazmlik maddox saroy shoiri Muhammad Solix tahallusini o‘zlashtirishi hech aqlga sig‘maydi.
(Maddox - madx etuvchi, ya‘ni maqtaguvchi. Adham, Mahmud, ismlari ham shu ma‘noni anglatadi. Hamid - Xudoning ismi sifotlaridan biri.Ahmad, Muhammad ismlari esa maqtovga, "Xudoning maqtoviga sazovor bo‘lgan" ma‘nosini tashiydi.Demak, "maddox" so‘zini salbiy ma‘noda emas, ijobiy ma‘noda qo‘llamoq maqsadga muvofiq. Shu ma‘noda biz maddox deya Shayboqxonni maqtagan qadimiy shoirimizni haqoratlamadik)
Qolaversa, bir tahallusni ikki emas, minglab shoir adabiy kunya sifatida ishlatish xuquqiga ega.
Vaholanki, bu narsa qadimda ham, hozir ham hech qayerda taqiqilab qo‘yilmagan.
Xuddi Ahmad degan ism bilan ming lagan, millionlagan odamlar nomlanishi mumkinligi kabi.
Gap shoirning tahallusida emas, uning iste‘dodida.Bu ma‘noda, hozirgi zamondagi Muhammad Solih qadimgi Muhammad Solixdan ming, million karra iste‘dodliroq.
Sog‘ bo‘linglar.
21 yanvar, 2013 yil.
Kunduz soat 12 dan 03 minut o‘tdi.
Kembridj shahri, Kanada.
Tarix ibrat ko‘zgusidir
Xindistonliklar Boburiy podshoxzodalar ichida Shohi Jahonni odil podsho sifatida hali hanuz hurmat qiladilar. Hozirga qadar Bombey shahrida "Shajan" ko‘chasi bor. Xindlar tili kelmay, Shohi Jahon bobomizni Shajan deb ataydilar. Shohi Jahon nafaqat adolatli podshox, balki "Toj Mahal" day mo‘‘jizaviy arxitektura yodgorligini, muhabbat qasrini qurdirgan bunyodkor hukmdor ham edi.
Ammo Avrangzeb Olamgir ismli zolim o‘z otasi Shohi Jahonning taxtiga tajovuz qilib, uni bir qal‘aga qamab qo‘yadi. Shoh Jahon qal‘ada vafot etgachgina, uni Toj Mahalga, o‘z sevgan yori marhuma Mumtoz Mahal yoniga dafn etishlariga ruxsat beradi.
Taqdirni qarangki, Shohi Jahonday bir odil podshoxdan zolim tug‘ildi, zolim Avrangzebdan esa, ajoyib o‘zbek shoirasi Zebunniso dunyoga keldi.
Zebunniso ulg‘ayib, bir yigitni sevib qoladi. Yigit ham uni jondan sevar edi. Banogox, bir kuni Yigit Avrangzebning bog‘iga yashrincha kelib, Zebunniso bilan uchrashib turganini zolim ota va mustabid shox ko‘rib qoladi. Otasining kelganini sezgan Zebunniso yigitni qutqarish maqsadida: -Kir yuvish uchun suv isitiladigan ulkan qozonga berkin -deydi. Yigit qozonga berkinib, qopqoqni yopib oladi. Buni ko‘rgan zolim Avrangzeb boqqa kiradida, yigit berkingan qozonning qopqog‘i ustiga chiqib olib, oqsochlarni chaqiradi. Oqsochlar kelgach, Avrangzeb ularga "Qozonning ostiga o‘t yoqlaring!" deya buyruq beradi. Oqsochlar podshoning vojib amrini bajo keltiradilar. O‘choqda olov yonaveradi, qozon qiziyveradi. Yigit esa miq etmaydi. Ish shu darajaga borib yetadiki, qozondan kuygan go‘sht xidi bilan qora tutun burqsiy boshlaydi. Yigit miq etmay kuyib, jizza bo‘ladi. Zebunniso qon yig‘lab, xushidan ketadi. Zolim Avrangzeb yigitning chidam - matonatiga qoyil qoladi.
Yomondan dog‘, yaxshidan bog‘ qoladi deganlariday, Avrangzebdan shunday yovuz va mudxish xotiralar, adolatli va bunyodkor Shohi Jahondan esa dunyoning yettinchi mo‘‘jizasi "Toj Mahal" qasri mangu yodgorlik bo‘lib qoldi.
Bugungi va kelgusida iqtidorga kelguvchi hukmdorlarning bu tarixiy voqealardan ibrat olmoqlari g‘oyat foydali.
Mening bir jurnalist ukam bo‘lardi. Soxib Alijonov degan. Markaziy teleradiokompaniyada ishlardi. Prezident Islom Karimov uni ba‘zan o‘zi bilan safarlarga ham olib ketardi. Prezident Karimov bir gal Xindistonga safar qilib, "Toj Mahal" qasrini ziyorat etibdi. Shohi Jahon bilan Mumtoz Mahallarning haqqiga duoi fotixalar o‘qilibdi.
-Prezident bilan yonma - yon o‘tirib, duo o‘qiyapmanu, Xudodan, ey, Xudo, Bobur va Boburiylar haqida sovet zamonlarida ham qayg‘urib, ular haqida she‘rlar yozgan Xoldor Vulqon akani ham o‘zing qo‘lla - deya sizni ham esladim - degan edi o‘shanda telejurnalist Soxibjon Alijonov.
U mahallar Soxibjon Alijonov mening hurfikrli dissident ekanligimdan mutlaqo bexabar edi.
Meni bir narsa quvontiradi. Dunyoning yettinchi mo‘‘jizasi bo‘lgan "Toj Mahal" qasrining qurilishi, bizning shonli va shavkatli ota - bobolarimiz dunyoni vayron qilgan bosqinchilar emas, balki, yer yuzida adolat o‘rnatib, shaharlar barpo qilgan bunyodkor insonlar bo‘lganini tasdiqlaydi.
Ha, biz, ya‘ni bugungi o‘zbeklar ham Temuriy ota - bobolarimiz an‘analariga sodiq qolib, xalqimiz osoyishtaligini asrab, vatanimizni obod qilishga intilmog‘imiz kerak!
12 yanvar, 2013 yil.
Kunduz soat 2 dan 17 minut o‘tdi.
Kembridj shahri, Kanada.
Qumosti kemasi
Hayot - poyonsiz ummon. Mamlakatni kema deyavering. Davlat rahbari esa mallox, ya‘ni kema kapitanidir. Kemaning manzillarga omon yetishi, vayo okean qa‘riga g‘arq bo‘lishi, shturvalni boshqarayotgan rulevoyga ham, lotsmanga ham bog‘liq emas. Kemaning taqdiri kapitanga bog‘liq. Agar kema kapitani xushyor bo‘lsa, uzoq - uzoqlarda ko‘zga tashlanayotgan kichik muz qoyalarga bee‘tibor bo‘lmasa, durbinda bo‘lsa ham uzoqni ko‘ra bilsa, u kema suvosti muzqoyalarga - aysberglarga urilib, teshilmaydi, "Taytanik" kemasi kabi ikkiga bo‘linib, suv ostiga kirib ketmaydi. Kema halokatga yuz tutishi mumkinligini birinchi bo‘lib kalamushlar sezadi va kemani shosha - pisha tark etadilar. Kalamushlar hali kemada ekan, demak u kema hali uzoq suzadi. Aslida suv transportiga hamma vaqt ham tashqi havf - xatar taxdid solavermaydi. Ba‘zan kema kutilmaganda paydo bo‘luvchi dengiz qaroqchilariga duch kelishi va ayovsiz talon - taroj qilinib, bortidagi yo‘lovchilar qaroqchilar tamonidan qirg‘in qilinishi mumkin. Banogox paydo bo‘luvchi qaroqchilarga esa kemaning ichida yurgan sotqinlar ma‘lum bir manfaat evaziga yordam beradilar. Ya‘ni sotqinlar avval kompasni ishdan chiqarar ekanlar, oshxonaga kirib, kapitandan tortib oddiy dengizchiyu yo‘lovchilar ovqatlanadigan qozonlarga uyqu dori tashlaydilarda, ekipaj o‘sirig‘i osmonni teshib, uxlayotgan pilla zulmatda toshfonarni yoqib - o‘chirib, qaroqchilarni chorlaydi. Shundan keyin kemada qanday voqealar yuz berishi mumkinligi haqida yozib o‘tirishning keragi yo‘q menimcha. Shunday ekan, hayotning beqaror ummonida harakatlanayotgan mamlakat kemasini boshqarish siz o‘ylayotganingizdek oson ish emas.Mutaraqqiy mamlakatlar misoli suvosti kemalardirki, ular aysberglarni ko‘rib turadilar.
Bizning kema esa hatto qumosti kemasi ham emas, va u qurigan dengiz o‘zanidagi to‘lqin - to‘lqin qumtepalar uzra suzib borayotgan, yelkanlari samum bo‘ronlarida varrak - varrak yirtilgan afsonaviy sahro kemasiga o‘xshaydi.Bunday xolatda kemani boshqarish kema kapitanidan faqat aql - idrok emas, farosat va tafakkur ham talab qiladi.
Deylik, sekulyar boshqaruvdagi aholisining 99 foyizi musulmonlardan iborat bir dunyoviy davlatda demokratik tamoyillar tufayli bir necha davlat ro‘yxatidan o‘tmagan cherkovlar paydo bo‘lsa, mamlakat hukmdori esa til uchida musulmonman desada, umuman dinga, Xudoning borligiga ham ishtibox bilan qarasa, o‘z dini buyurgan amallarni bajarmasa. Aksincha, aroq ichib, musulmonchilikka terrorchilikka qaraganday qarasa, va bu din quvvatini bir iloj qilib pastlatishga, o‘z manfaatlari yo‘lida bo‘ysundirishga urinsayu, kutilmaganda o‘sha xukmdor xristian pastorlarini mamlakatdan quvg‘in qilib, cherkovlarini yopsa, siz albatta hayron bo‘lasiz. Axir mamlakatda o‘zga dinning rivojlanishi oqibatida axolining , ya‘ni bo‘ysunmayotgan din vakillarining katta qismi boshqa dinga o‘tib ketsa, qaytaga xukmdor uchun yaxshi emasmi, axolini nazoratda tutish osonroq bo‘lmaydimi? Ajabo, nega mustabid xukmdor o‘ziga yordam berishi mumkin bo‘lgan, bu ham ozday pastorlari mahalliy aholi ichidan chiqqan o‘zga din vakillarini mamlakatdan badarg‘a qilib, ularning cherkovlarini yopdi ekan? - deya o‘ylaysiz. Faraz qilaylik, o‘sha xukmdor demokratiya tamoyillariga amal qilib, o‘sha mustaqil pastorlar uchun ishlashga shart - sharoitlar yaratib bersa, uning bu ishidan xristian olami ham, Yevropa va G‘arb ham xursand bo‘lardi albatta. Dunyo demokratlari ham bunday siyosiy bag‘rikenglikni jon deb qo‘llab - quvvatlagan bo‘lar edilar. To‘g‘rida, bunday olib qaralsa, oddiy, ammo hukmdorga mislsiz obro‘ keltiradigan bir siyosiy taktika. Ammo hukmdor bu borada sizday donishmandlarning donishmandidan ham boshqacharoq va chuqurroq tafakkur qilgan, o‘ylagan ko‘rinadir.U mamlakat atalgan ulkan kemani boshqarar ekan, uzoqlarda ko‘rinayotgan qumtepa ostida ulkan qumosti qoyalari borligini oldindan sezgan va ilg‘ay olgan va shu ondayoq uning miyyasiga bir kesak bilan uch quyonni urushday ajoyib fikr kelgan. Gap shundaki, xristian pastorlarini mamlakatdan quvib chiqarib, cherkovlarini yopishi birinchi navbatda unga qarshi tish qayrayotgan radikallarni oz bo‘lsada qanoatlantiradi, axolining musulmoniyatga amal qiluvchi qatlami orasida hukmdorning reytingi ko‘tariladi.Lekin masalaning boshqa tamoni bor. Ya‘ni mustabid xukmdor norasmiy xristian cherkovlari yuksalgan sari mamlakatda diniy qarama - qarshilik ham asta sekin yuzaga kelib, nizolar chiqishi va alaloqibat u janjallar nazorat qilib bo‘lmaydigan dinlararo urushlarga sabab bo‘lishi mumkinligini o‘ylagan. Albatta, mustaqil mamlakatning qudratli kuch ishlatar tizimlari bor va ular mamalakatda yuz berishi mumkin bo‘lgan unday tartibsizliklarni kuch bilan bo‘lsada bostirishga qodir. Ammo, diniy va milliy to‘qnashuvlarning siz o‘ylamagan yanada xatarli tamonlari bor. Xudo ko‘rsatmasin, bunday milliy va diniy nizolar olovi yonsa, chetdan "Chuvaki, nashix büyut!" degan hayqiriq yangrashi, va u yoqlardan qurol aslaxa "yordamlari" zimdan oqib kela boshlashi mumkin.Va bunday xolatda boshqa tamonlar ham qo‘l qovushtirib o‘tirmasligi aniq. Dunyo demokratlari esa o‘z navbatida bu siyosiy konfliktlarni bartaraf qilish uchun u mamlakatga xalqaro xarbiy qo‘shinlarni kiritadilar. Natijada to‘xtatib bo‘lmaydigan fuqarolar urushi yurtni vayronaga aylantiradi, millionlab begunox odamlar qirg‘inga uchrab, o‘zi shundoq ham nochor iqtisodiyot izdan chiqadi, yer ostki va ustki boyliklar ayovsiz talon - toroj qilinadi. Iloho, mamlakatimizda hukumat tinch yo‘l bilan almashsin, xalqimiz omon bo‘lsin, yurtimizda qon to‘kilmasin, ota - bobolarimizdan yodgor muazzam shaharlarimiz vayron bo‘lmasin!
O‘zbekistonimizni Xudo hamisha o‘z panoxida asrasin!
8 yanvarü, 2013 yil.
Kunduz soat 12 dan 2 daqiqa o‘tdi.
Kembridj shahri, Kanada.
Mo‘‘tadillik arosat emas.
Dunyoda xaroratning asosiy uch xil darajasi bor. Issiq (qaynoq), sovuq va mo‘‘tadil(iliq). Mo‘‘tadillikni arosat deya valdiraguvchi kaltafaxm "Titankalla" do‘stlarimiz bir o‘ylab ko‘rsalar, o‘zlari tug‘ilganlaridan beri mo‘‘tadillikda jon saqlab kelayotganlarini anglab yetib, so‘qir ko‘zlari yalt etib ochilgan bo‘lardi.
Ularga mantiqiy javob - bu o‘zlari yashab turgan shu muxit. Agar Yer shari Quyoshga yaqin borsa, domna pechdagi metall kabi bir laxzada erib lavaga aylanadi. Uzoq ketsa muzlab qolishlari aniq. Mehribon Xudoi Taolo Yer sharini shunday masofaga joylaganki, u masofada sayyoramiz na yonib, erib ketadi, na tamom muzlab qoladi. Yana bir misol. Inson bolasi ko‘p ovqat yesa, kasal bo‘lib, ovqat yemasa o‘lib qolishi mumkin. Ozroq ovqat yesa, sog‘ligini bevaqt yo‘qotmaydi.
Mo‘‘tadillikni arosat deguvchi chalasavodlar saratonda po‘stinga o‘ranib uylariga pechka yoqmasalar kerak?
Aksincha, kanditsionerlarini yoqib, yaxdek xonada muzdek sharbat ichib, muzqaymoq yeydilar. Xuddi shuningdek, qahrichilla qishda maykachan yurmaydilarku. Tana xaroratlarini mo‘‘tadillashtirish uchun egniga po‘stin, boshlariga quloqchin, oyog‘iga piyma, qo‘llariga qo‘lqop kiyadilar. Demak, hamma soxada mo‘‘tadillik, me‘yor va muvozanat kerak ekan.
Aqli sog‘lom odamlar uchun Ollox joriy qilgan olamdagi ilohiy mo‘‘jizalardan, ishoratlardan ibratlanib, barcha sohalarda me‘yorni, mo‘‘tadil yo‘lni tanlamoqlari g‘oyat foydalidir.
Ko‘p qirg‘inlarni, halokatlarni, fitnayu fasodlarni ko‘raverib ko‘zi pishgan donishmand ota - bobolarimiz ham har sohada, xovliqmay, o‘pkani bosib, mo‘‘tadillikni, me‘yorni, muvozanatni o‘zlariga dasturulamal qilganlar.
Ko‘zingizga sodda, savodsizday ko‘ringan bu kamtarin xalq, olomon emas, to‘da emas. Garchand ma‘lumoti nooliy, uylarida internetga ulangan kompyuterlari bo‘lmasada, Xalqimiz, iborali qilib aytganda, yer ostida ilon qimirlasa biladi.
Bu xalqni aldab bo‘lmaydi.Xalq sizning g‘oyangiz ortidan ergashmay, aqlingizga sig‘maydigan yo‘lni tanlagan bo‘lsa, bilingki, sizning g‘oyangiz noto‘g‘ri.
Demak, o‘sha Xalq tanlagan yo‘lda sizning g‘oyangizdan yaxshiroq, o‘sha xalqqa sevimliroq, foydaliroq nimadir bor.
Yoki aksincha, siz o‘zingiz g‘oyat ayyor, pixini yorgan firibgar, yomon xotinlar kabi makkor yoki lo‘ptaayvoz, vayo mayxo‘r -shisha g‘aribi, yoki bo‘lmasa go‘l, laqma, merov bo‘lib chiqasiz. Sinchikov xalq o‘z orasidan har doim jiddiy liderni topa oladi. Topa olmagan taqdirda, sal - pal pichoqqa sop bo‘ladigan nomzoddan yaxshi yo‘lboshi topilguncha sabr bilan foydalanib turaveradi.
Xalqning ko‘zi o‘tkir.
Uning e‘tiboriga tushish uchun sirtingizni silab, lo‘ppi yuzlangizni massaj qilib, labingizni do‘rri qilib, ko‘zoynagingizning sopidan tutganingizcha "Yappaaaaaaaaaa!" deya suratga tushishingiz, okeanlar ortidan bo‘yningizni cho‘zishingiz shart emas.
Eski choponga o‘rangan O‘zbek xalqi qo‘lidan ish keladigan farzandlarini koinotning narigi chekkasidan bo‘lsa ham topib, ustalik bilan ajrata oladi.
Xuddi minglab qo‘ylarini boshma - bosh taniydigan xotirasi mustaxkam cho‘pon kabi. Shuningdek, U 50 darajali yozgi issiqda qaynoq suvni shartta ichib ham yubormaydi, yoki qaxraton qishda muz yemaydi.
Xalq qalbiga mo‘tadillik bilangina yo‘l topish mumkin.
Ya‘ni Xalqimiz uchun mo‘‘tadillik arosat emas. Aksincha, uyg‘unlik.
U ikki oyog‘iga bir etik kiyib olgan, o‘z g‘oyasini boshqalarga zo‘ravonlik bilan singdirishga urinadiganlarni yoqtirmaydi.
Shu ma‘noda boshi berk ko‘chaga kirib qolgan bugungi O‘zbek muxolifati chuqur isloxatlarga muxtoj.
Agar Muxolifat Xalq bag‘riga qaytishni istasa, o‘z siyosiy faoliyatini tubdan mo‘‘tadillashtirmog‘i kerak.
Mo‘‘tadil siyosat yuritish amaldagi bugungi O‘zbekiston hukumatiga ham xalqimizga faqat foyda keltiradi.
Chunki mo‘‘tadil siyosat bu DEMOKRATIYa deganidir.
14 avgust, 2011 yil.
Kech soat 6 dan 14 minut o‘tdi.
Toronto shahri, Kanada.
Kech bo‘lmasin
Hamma narsa qog‘ozda bo‘lgan jamiyat lov etib bir laxzada yonib ketishi hech gap emas.
Unday jamiyat shu qadar tez yonadiki, o‘t o‘chiruvchilar komandasiga telefon qilguncha o‘tadigan qisqa vaqt oralig‘ida hamma narsa yonib kul bo‘ladi.
Buni Misr, Liviya misolida ko‘rdik.
Endi Siriyaga o‘t ilashdi.
Liviyaning sobiq lideri, marxum diktator Kaddopiy va uning o‘g‘illari o‘zlarini dunyoda tengsiz kuch -qudratga, bitmas tuganmas molu dunyoga ega, hechkim, hech qachon yengolmaydigan qaviy zotlar deya xisoblardilar.
O‘z muxoliflarini, siyosiy raqiblarini nazarga ilmay, ularni kalamushlar deb masxara qilardilar.
Ular "ortimizda dunyo musulmonlari, ayniqsa, boy, qudratli arab mamlakatlari, arab ligasi hamda biz uchun jonini berishga tayyor Liviya xalqi turibdi" deb o‘ylardilar.
Oqibat nima bilan tugaganini butun jahon kuzatib turdi, ko‘rdi.
Avvaliga murosasiz bo‘lgan, Ilimjinov bilan xotirjam shaxmat o‘ynab, pinagini buzmagan, keyinroq esa, sekin - sekin saltanati ostiga suv ketayotganini sezgan diktator sarosimaga tushib, MUROSA masalasini o‘rtaga ota boshladi.
Men o‘shanda "Endi kech bo‘ldi. Murosa haqida ular urush boshlanmay turib o‘ylashlari kerak edi" degan edim, o‘zimga o‘zim.
Va keyinchalik o‘sha fikrim to‘g‘ri bo‘lib chiqdi.
Endi ba‘zi do‘stlarimiz menga: - Murosa diktaturani yanada mustaxkamlashga xizmat qilib, zulm davomatiga sabab bo‘lmaydimi? - deyishlari mumkin.
Bunday savolga konkret javob quyidagicha: - O‘zbekistonning amaldagi hukumati o‘zbek muxolifati bilan murosaga kelsa, siyosiy sog‘lom, koalitsion hukumat tuzilishi mumkin.
Buning uchun o‘zbek muxolifati qurolini tashlab, yurtimiz osoyishtaligi, xalqimiz tinchligi, xotirjamligi yo‘lida o‘z radikal g‘oyalaridan voz kechadi, amaldagi hukumat esa, o‘z navbatida diktatorlik siyosatini haqiqiy ma‘nodagi demokratiyaga almashtiradi, zulmning har qanday ko‘rinishini to‘xtatadi.
Bu qadamni qo‘yish uchun har ikki tamon ham kibru havo osmonidan tushib, o‘zbeklarga hos kamtarinlik bilan o‘zlarida siyosiy iroda, jur‘at, jasorat topadilar.
Koalitsion hukumat degani, DEMOKRATIYa deganidir.
Bu hukumat tarkibida yasama cho‘ntak partiyalar emas, haqiqiy partiyalar faoliyat ko‘rsatadi.
U siyosiy sog‘lom partiyalar doim bir - birlarining shaxsiga tegmay, xaqorat qilmay, kamchiliklarini yuksak siyosiy madaniyat bilangina eslatishga odatlanadilar.
Deylik, ular ta‘magir tekinxo‘r amaldorga: - Ey, poraxo‘r korruptsioner, sen davlat byudjetidan falon tarmoqqa sarf qilishing kerak bo‘lgan falon milliard miqdordagi pullarni, xalqning rizqini qayoqqa gumdon qilding? - deya xisobot talab qilib tursalar, mamlakatda korruptsiya qoladimi?
Yoki bo‘lmasa: - Ey nobakor, yebto‘ymas, ochofat, sen falon zavod -fabrikalarni nega noqonuniy o‘zlashtirib olib, uskunalarini talon - taroj qilib, keyin tag tugi bilan pullab yubording?
Aytginchi, nega soxta tender uyushtirib, qing‘ir yo‘llar bilan haqiqiy fermerning ming gektar yerini tortib olding, 3000 bosh qoramolga ega chorva fermasini, tanish - bilish yo‘li bilan o‘zlashtirib, semiz buqalarni, zotli sigirlarni yeng uchida pullab, ularning o‘rniga tirraqi buzoqlarni sotib olib, u fermani kimgadir sotibsan. Qani u pullar? -deya so‘roqqa tutib, yemaxo‘rlarning, firibgarlarning tanobi tortib turilsa, nonopqocharlik kamayib, mamlakat iqtisodiyoti oyoqqa turmaydimi?
Yoxud, ey, ablax soxta fermer, nega yerlaringning ball - bonnitetini pastlatib yozdirib, yerlarim sho‘rxok, zax va unumdor emas deya, hukumatni aldab, u yerlarga sholi ekib, guruch sotib, cho‘ntagingni qappaytirib, arzimagan pulga paxta tozalash zavodidan yuz tonna paxta yozdirib, qo‘shib yozish jinoyatini sodir etding? Senga o‘xshaganlar ming - million bo‘lsa, o‘zbekiston omboridagi paxta qancha ekan? Paxtamiz falon million tonna va u falon milliard pul bo‘ladi deya byudjetni o‘sha yo‘q paxtaga qarab rejalasalar, oqibat nima bo‘lishini o‘ylaysanmi, axmoq? - deyilsa, buning nimasi yomon?
Ozod pressa poraxo‘rlarni, firibgar amaldorlarni mustaqil nashrlarda tanqid qilib tursalar, poraxo‘r, firibgar kimsalarning, zolimlarning dasti qirqilmaydimi?
Jamiyat sog‘lomlashmaydimi?
Hamma ertaga tanqidga uchrab, xalq oldida sharmsor bo‘lishini o‘ylab, to‘g‘ri ishlay boshlaydiku.
Poraxo‘rlar, zolimlar ozod matbuotda elga sharmanda bo‘lishidan qo‘rqib, arzimagan pora evaziga vijdonini yutib, begunox odamlarni tuxmatlar bilan qamatib, turmalarda urib o‘ldirmasa, el ham mamlakat prezidentidan rozi bo‘lmaydimi?
Muxolifatga ham davlat boshqaruv organlaridan kvotalar ajratsalar, muxolifat radikal g‘oyalaridan voz kechib, qurolini tashlab, xalqimiz farovonligi yo‘lida baqamti ishlasa, elga xizmat qilsa, XALQIMIZ ham, amaldagi hukumat ham terror va ekstremizm taxdididan halos bo‘lib, yengil nafas oladiku.
Mana sizlarga ozod matbuot va koalitsion hukumatning foydasi, MUROSANING mislsiz ahamiyati!
Manabu yo‘nalish muxolifat uchun ham, amaldagi Hukumat uchun ham, XALQIMIZ uchun ham manfaatli, yagona to‘g‘ri yo‘ldir.
MUROSA jamiyatning qon bosimini mo‘‘tadillashtiradi, sog‘aytiradi.
MUROSAsiz jamiyat siyosiy, ijtimoiy va iqtisodiy Insulütga uchrab, oxiri halok bo‘ladi.
MUROSANI urush boshlanmay turib o‘ylamoq va uni paysalga solmay, amalga oshirish kerak!
Mamalakatimizda haqiqiy ma‘nodagi KOALITsION hukumat bo‘lsa, bugun muxolifatni TUTANTIRIQ qilib, yurtimizga o‘t qo‘yishni o‘ylayotgan yovuz niyyatli, ko‘zga ko‘rinmas, pismiq kuchlar chirkin maqsadlariga erisholmaydilar.
Muxolifat ichkarida bo‘lsa, vatanimizga o‘t qo‘yish uchun baxona topolmaydilar.
Aziz O‘ZBEKLARIM, O‘ZBEKISTONLIKLARIM!Qarasa xaritada ko‘rinmoydigan mamlakatlarning ham muxolifati ichkarida va ular birovlarning qo‘lida o‘yinchoq emas.Boltiqbo‘yi davlatlariga qarang. Joni tinchib, dunyoga kulgi bo‘lmay, to‘zg‘imay, birlashib, churq etmay yashayaptilar. Yaxshilardan ibrat olaylik.
"BIRLAShGAN O‘ZAR, BIRLAShMAGAN TO‘ZAR" degan XALQIMIZning hikmatli maqolini tez tez eslab turaylik.
15 may, 2012 yil.
Tungi soat 1 dan 36 minut o‘tdi.
Toronto shahri, Kanada.
Ishonch haqida
Har qanday asar, hox u san‘at darajasida, hox o‘rtamiyona hox past darajada bo‘lsin, o‘sha asar muallifi ruhining, qalbining, dunyoqarashining ko‘zgusidir.
Yozgan asariga qarab ijodkorning qanday odam ekanligini bilib olsa bo‘ladi. U asar bo‘yoq bilan ishlanadimi, so‘z bilan ishlanadimi, yoki ohanglar yordamida yoinki toshdan vayo bronzadan ishlangan bo‘ladimi, o‘sha asarda zamonlar, davrlar surati muhrlanib qoladi.Gaplarimiz isbotli bo‘lishi uchun piri ustozimiz Hazrati Amiri Alisher Navoiyning "Aylagach" nomli g‘azaliga murojaat qilamiz.
Husni ortar yuzda zulfin anbarafshon aylagach,
Shami ravshanroq bo‘lur torin parishon aylagach.
Tiyg‘ ila paykonlaring yetdi, ko‘ngil bo‘lg‘och xarob,
Suv quyib tuxm ekding ul kishvarni vayron aylagach.
Qon emasdir yopdi gulgun hulla jannat xozini,
Iishq maqtulin qatl aylarda uryon aylagach.
Ustozning yuqoridagi g‘azalidan keltirilgan baytlarda qadim zamonlarning tarixiy xronikasi ko‘hna g‘or devorlaridagi chizgilar singari avlodlarni to abad hayratlantiraveradi.
O‘rtadagi baytda Hazrat Navoiy boshqa o‘lkalar fatx etilgach, fotixlar o‘sha yurtning urushda vayron bo‘lgan shaharlari o‘rnini omochda shudgorlatib, bug‘doy, arpa singari lalmikor ekinlarni ekib tashlaganlariga ishora qiladi. Tuxm - Tuxum so‘zi urug‘ degan ma‘noni beradi.
Keyingi misralarda yana ham mudxishroq manzara chiziladi.
Maqtulni, ya‘ni qatl etishga hukm qilingan kishini qatlgoxda yechintirib, unga maxsus yopinchiq berilganini, shundan keyingina qoziyat hukmi ijro etilgani ko‘z oldimizda namoyon bo‘ladi.
Bunday zamonlar surati xalq maqollarida ham mushakkal. Misol uchun xalqimizning "Ishonmagin do‘stinga, samon tiqar po‘stinga" degan maqolini olaylik.
Biz bu maqolni eshitaverib shu qadar ko‘nikib ketganmizki, unda aks etgan mudxish manzaraga e‘tibor ham bermaymiz. Mana shu maqoldan bilib olsa bo‘ladiki, qadim zamonlarning shafqatsiz qonunlariga binoan mahkumning tiriklay terisi shilinib, terisi ichiga somon tiqilgan ekan.
Sotqin, tuturuqsiz, labzsiz, lo‘ttiboz do‘stlari sotib ketganda, pushaymonlik bilan odamlar shu va shu kabi maqollarni to‘qib, avlodlarga og‘zaki bebaho mulk sifatida me‘ros qilib qoldirganlar.
Ishonchsiz do‘st sotqinligini ular o‘sha maxkum terisiga somon tiqqan qonxo‘r jallodlarga mengzaganlar.
Ha, "Ishonch" degan muqaddas tuyg‘u insonni ba‘zan saodatga yetaklasa, ba‘zan halok etadi. Ishongan odamingiz xafsalangizni pir qilmasa, aldamasa, biznesingiz rivojlanib besh - to‘rt so‘m pul topasiz, odamday yashay boshlaysiz.
Bordiyu buning aksi bo‘lib, ishongan do‘stingiz, yoki bizneshamkoringiz sizdan o‘z manfaati yo‘lida foydalanib, keyin sizning qulog‘ingizga ugra lag‘mon osib ketsa, bu ham kamday, qorni ochganda bir - birini yeydigan jirkanch shakallarning quturgan to‘dasiga yem qilib ketsa, bu ko‘rinish dono xalqimizning bundan ming - ming yillar avval bizga meros qilib qoldirgan yuqoridagi maqoliga qobil keladi.
Nima bo‘lganda ham ishonch tuyg‘usiga o‘zaro munosabatlarda ham, jamoatchilikda ham, davlat boshqaruvida ham ehtiyoj katta.
Zero, ishonch yo‘qolgan yerga parokandalik, adovat, nizo, norozilik, isyon bulutlari bostirib kelaveradi.
Qut - baraka ham soyabonini olib, chamadonini ko‘tarib ishonch bor joylarga ketib qoladi.
Ishonch yo‘q joylarda murosa bo‘lmaydi.
Unday o‘lkalarda urush alanga oladi.
Ishonchni barpo qilish uchun esa, aldashni bas qilmoq kifoya.
Rahbarlari halol siyosat yuritgan mamalakatning hukumati koalitsion, ya‘ni uyg‘un, matbuoti ozod, jamiyati ahil bo‘ladi.
Muxolifati tariday to‘zg‘ib tashqarida yurmaydi.
Shu kunlarda Rossiyaning Yevropa va Mag‘rib bilan viza tizimini soddalashtirishga talpinayotganlari ham mamlakatlararo ishonchni mustaxkamlash uchun olinayotgan tadbirdir. Xo‘sh, nega, bu mutaraqqiy, qudratli davlatlar viza tartiblarini osonlashtirmoqdalar. Nima, ularga terrorizm avj olgan shu qaltis zamonlarda milliy havfsizlik kerakmasmi?
Kerak.
Lekin ular qo‘ni - qo‘shnichilik munosabatlarini uzgan, xudbin jamiyat juda ko‘p foydalardan maxrum bo‘ladi degan hikmatni allaqachon anglab yetganlar.
Ey Vatandosh, bu hikmatni anglash uchun uzoqqa borish yoki tom - tom kitoblarni o‘qish shart emas.
Jonimizdan ham suyukli xalqimiz urf - odatlariga qarang.
Dunyodagi tamomi hikmatlarni bilsa ham, jimgina jilmayib turadigan bu kamtarin xalq tong qorong‘usida dorvozasini ochib qo‘yadi.
Uyimizga baraka kiradi deydi.
Ha, ochilgan eshiklardan baraka keladi. Eshigi tambalangan, ostonasi qattiq uyga baraka tugul qo‘ni - qo‘shni, hatto qalbi beg‘ubor bolalar ham qadam qo‘ymaydilar.
Unday uyga odamlar xuddi qonxo‘r vampir graf Drakulaning o‘rgimchak to‘ri bosgan, ko‘rshapalaklar uchib yurgan rutubatli qarorgoxiga qaraganday qaraydilar.
Bugun Amerika, Rossiya, Yevropa davlatlari bir - birlariga dorvozalarini ochib, viza tartiblarini soddalashtirayotganda bizning amaldagi rahbarlarimiz negadir viza tartibini kundan - kunga qiyinlashtirayotgani odamni hayron qoldiradi.
Bu borada mening konkret taklifim , biz ham o‘sha rivojlangan davlatlar kabi viza tartibini soddalashtiraylik, osonlashtiraylik.
Shunda zaxmatkash biznesmenlarimizning, jafokash fermerlarimizning, chet davlatlarda halol mehnat qilib, mamlakatimiz hazinasiga foyda keltirayotgan, ammo huquqlari davlatlar darajasida yetarli kafolatlanmayotgan mehnat muhojirlarining ko‘k tomiri chiqqan, ozg‘in oyoqlaridagi zang bosgan kishanlarni yechib tashlagan bo‘lamiz. Mamlakatimiz bozorlari sifatli iste‘mol tovarlariga to‘lib - toshadi, iqtisodiyot tez sur‘atlar bilan rivojlanadi.
Yurtimizga turistlarning kelishi osonlashadi. Turizmdan keladigan ozmi - ko‘pmi daromad ham davlatimiz iqtisodiyotiga quvvat bo‘ladi.Hech yo‘q qarovsizlikdan, termitlardan yemrilib nurayotgan ota - buvalarimiz ishonib bizga topshirib ketgan osori otiqalar rekonstruktsiyasiga ketadigan harajatlarni qoplab qoladi.
Eng asosiysi, bizning yosh, mustaqil mamlakatimiz bilan dunyoning yetakchi mamlakatlari o‘rtasida o‘zaro ishonch yanada ortadi.
Ishonch bor joyda murosa bo‘ladi.
Murosa bor joyda esa urush bo‘lmaydi.
MUROSAli jamiyatga REVOLYuTsIYaning keragi yo‘q.
28 may, 2011 yil.
Kunduz soat 12 dan 30 minut o‘tdi.
Toronto shahri, Kanada.