Реклама хакида...

Анвар Шукуров
Ким агарда Шахрисабздаги Хазрати Султон зиёратгохига борган булса, мени гапларимни яхши англайди.
Ушбу зиёратгох денгиз сатхидан 5500 метрлар баландликда жойлашган. Йил давомида мазкур чуккига ёзнинг бир ойи давомида чикиш мумкин. Бу мавсум 15 июлдан 15 августга кадар булган муддатни ташкил килади.
Бундан бошка кунларда деярли хар куни ёмгир, кор. Кишда-ку умуман чиколмайсиз, альпинист булмасангиз албатта. Энг кизиги Мукбил тошотар номига куйилган пастки кишлокдаги манзилгохда дам олиб, кеч соат 21-00дан 23-00 гача булган муддатда йулга тушилади. Зиёратгохга бориш йули 14 километрни ташкил этади. Текисликда киши бу йулни купи билан уч соатда босиб утади. Аммо, бу ерда йул тикрок. Йул юкорига караб борилгани учун эрта тонг бомдод намозига етиб борилади. Яъни, 4-5 соат юрилади. Зиёратни ният килиб биринчи марта борган, тогларга чикмаган киши йулнинг баландлиги ва узунлигини куриб, юришга юраги дов бермайди. Камина шулар хилидан.
Аммо, ваъда, «шу чуккига албатта чикиш» нияти булган кишилар каторига кириш истагим борлигидан,  шу ишга жазм килишга мажбур булганман.
Кечаси, чамаси соат 22-00 лар атрофида йулбошловчи ортидан йулга тушдик. Бир саксонга кирган хожи ота хам йулбошловчининг ёнида отда кетмокда. Бу чол асли Китоблик булиб, илгари кассоб булган, ушбу чуккига олтинчи ёки еттинчи бор чикиши экан. Койил колмай иложинг йук.
Кискаси коронгулик сари йул оласиз. Олдинда йулбошчи. Бирон соат юрилганидан сунг кадамларимиз сустлашади. Йулбошчи огох. «Эллик метрдан кейин тугри йулга чикамиз!» - дейди у. Юз метрдан кейин хам, бир километрдан кейин хам тугри йулга чикилмайди. У бизни алдаяпти. Лекин, бошкача илож йук. Юрмаймиз. Менталитет шундай, сустлашган. Дангасамиз, эринчокмиз. Изланмаймиз. «Менга нима?», «Менинг уйим чеккада», «Бу менга тааллукли эмас», «Муаммони айтмаганим, ишёкмаслигим,  локайдлигим, куркоклигим учун бир гап буладиган булсаям, панага яшириниб коларман» деган фикрни тун килиб кийиб олганмиз.
Йулни текислашни уйламаймиз ёки бу ерга саёхатга чикадигандек, чет эллардаги каби, жиллакурса Чимёндаги каби электр нарвон куйишни хаёлимизга келтирмаймиз. Шу отамиз, бобомиз, бобомизнинг отасининг бобоси каби пиёда манзилга чиксак хам бизга булаверади. Акл билан иш килиш, ташаббус курсатиш, ишлашимиз жуда кийин.
Гапни купайтирмай, акл нега кераклиги хакида конкрет мисолларга утай.
Дунёда иссиклик температураси ошиб кетаётганлиги Шимолий муз океанидаги музликлар парчаланиб, Атлантика, Тинч океанида катта айсберглар сузиб юрипти. Хуллас, океандаги сув купаймокда. Океанга якин булган Буюк Британия, Англияда сув тошиши окибатини уйлаб куришиб, сув йулини тусувчи хар хил «даврвозалар» курилаётганлиги хакида курсатув берилди. Дарвозалар нечанчи йилдаги сув тошиши мумкинлигини олдини олиб курилганлигини айтсам, котиб коласиз.
Айтайми? Йикилиб кетмаслик учун стулга яхшилаб урнашиб олинг. Бу дастур 2100 йилги Англия ахолиси мухофазасини уйлаб килинмокда экан!!!
Бу илм-фан, энг асосийси акл билан иш юритишнинг ажойиб намунаси эмасми?
Энди купчилик ахолимиз эътибор бермаётган, лекин менинг назаримда ташвишли бир холатга эътиборингизни каратмокчиман.
Хозир республикамиз худудида «100» сумлик банкнот пуллар йуколиб кетмокда. 1,3,5,10,25,50 сумликлар йуколиб кетганига анча булди.
Уй, машина савдоси узбек сумида эмас АКШ долларида буляпти.   «100» сумлик банкнот агар эртага йуколса, 100 сумлик нарса, масалан гугурт эртага 200 сум булиши табиий. Чунки кайтим йук.
Нега бундай буляпти? 1990 йилдаги пул алмашганидан кейин магазинлар, бозорларда нарх кутарилиб кетгани менинг ёдимдан чиккани йук.
Бу масала молиячиларимизни уйлантираётгандир. Мениям уйлантиряпти-да. Мен бу масалада озгина ечим топгандай булдим.
Пулимиз ички бозоримизда оборотда булиши керак.
Менимча махаллий ишлаб чикарувчиларни куллаб-кувватлашни кучайтириш керак. Телевидениеда махаллий ишлаб чикарувчи уз махсулотини реклама килса, унинг нархи кескин камайтирилиши лозим. Бир минут реклама 3000-3500 доллар туриши бизнинг тадбиркорларимизга огирлик килади.