Эмаклаётган зиёли

Анвар Шукуров
Эмаклаётган зиёли


Куръонда “эмаклаётган киши билан гавдасини тик тутиб кетаётган киши” бир эмаслиги айтилади.
Узбек зиёлиларидан бири интернет сахифаларида “тарихдаги уткир нукталарга тегмасдан” тарих яратишга уринилаётганлиги хакида гапирибди. Унинг фикрича, тарихимизни тиклаш учун, бировларнинг “жигига тегмасдан, эхтиёткорлик” билан тарих яратиш керакмиш.
Менимча, бундай кишилар Куръонда айтилган эмаклаётган кишилардир. Аклий мехнат билан шугулланаётгани учун узини зиёли санаса керакда.
Гиббельснинг “тарихини унутган халк, хайвондай булиб колиши”, шундан сунг уни бошкариш осонлиги хакидаги фикрини жуда купчилик билади.
Узбек халкининг тарихи, гурурланишга арзийдиган тарихдир. Биз европа халкларининг отаси хисобланамиз. Америка Кушма Штатларини, бутун дунёдаги англо-саксон мамлакатларини бошкараётган инглизлар, европадаги асл насли герман кабилаларидан ташкил топган халклар биологик жихатдан биз узбекларнинг энг якин кариндошларимиздир.
Бу гапларни нега айтяпман? Бу фикримни улар хозирча кабул килишмайди. Вахоланки, уларнинг узлари икки асрдан буён тархий илдизлари Марказий Осиёдан эканлиги хакидаги назарияни илгари сурмокдалар.
Мен Геродот, юнон ва рим олимлари ва бошка европалик олимлар учун асос буладиган манба, мантикий хулосаларимни уларга такдим этсам хам, улар бу гапларни тан олишига кузим етмай турибди.
Европаликлар хинд – европа халклари эканлиги “Падар ва Модар” сузлари оркали аникланганмиш. Яна бир нечта сузлардаги ухшашликлар шу хулосага олиб келганмиш. Якингинада рус маданияти таъсири кучли булган пайтда, узбек зиёлиларининг узбек болалари хам отасини “папа” онасини “мама” дерди. Шу билан биз урис булиб колдикми? Тадбиркорларимиз, узлари курган ресторан, кечирасиз ошхоналари, туйхоналарига “Версаль”, “Париж”, “Шанхай” деган ном куйишмокда, хуш бу дегани, бу ерда французлар, хитойликлар яшайди деганими?
Европаликлар тилидаги асосий сузлар узбекча, тугрироги туркийча-ку. Олмонлар аждоди Готлар, Инглизлар аждоди Юттлар, Саксларнинг барчаси хозирги Узбекистон худудидан кетганлиги хакида далиллар етарли-ку.
Мен бу гапларни европаликларга осилиб олиб улардан ёрдам сураш керак деган маънода айтаётганим йук. Каддингни кутар узбек зиёлиси дейиш учун айтяпман холос.
Бундан 2500 йил олдин Геродот айтган скифларнинг отаси булган КОЛОКСАЙ, хозирги кунда КОЛЛЕКЦИЯ сузи шаклида турибди. Бу суз туркий кавмлардар бири КОЛМОКлардир. КОЛГЕЙТ сузи хам айнан шу сузнинг синонимидир.
Европа халклари тилидаги КОНТИНЕНТ сузи, узаги булган КОНТ сузи, утрок яшаш аломати булиб, унинг дастлабки шакли БОЙКУНУР, БОЙКУНДИ, БОЙКУНТ, БОЙКЕНТ сузлари динамикасида кузатишимиз мумкин.
Инглизлар айтаётган КИНГ (кирол) эса бизнинг тилимиздаги КАНГ (унинг бир шакли -ОТА)дир ва хоказо. Каранг: “Т” товушининг товланиши.
Бу асарни ёзишимдан максад, халкнинг рухини кутариш, уни юксак чуккиларга боришида гавдасини тик тутиб боришини исташимдандир.
Юксак чуккиларга бориш учун Куръон, Хадис илмида айтилганидек халол яшашимиз керак. Уз тарихий илдизини билмаган одамларимиз, энг ачинарлиси ёшларимиз Россияга, Козогистонга кулчиликка кетишяпти. Ачинаман... Ха, майли...
 
Утган асрнинг 60-йилларида америкалик олимлар Японияга келиб, биринчи маротаба, электрон воситалар хакида маърузалар укиган экан.
Орадан хеч канча вакт утмай, биринчи магнитолалар, овоз ёзиш асбоблари, кейин эса автомобилларни Япония Америкага экспорт кила бошлайди ва нихоят бир неча ун йиллардан сунг, Япония иктисоди тараккиёт жихатидан дунёда иккинчи уринга кутарилиб олади.
Бу ишни кейинчалик Жанубий Кореяликлар хам килишди. Булар хам юксак технологиялар эвазига оламшумул ютукларга эриша бордилар.
Куни кеча АКШлик бир гурух тадбиркор ва ишбилармонлар бизнинг юртимизга хам ташриф буюришди. Уларнинг вакилининг битта гапи менга жуда ёкди. У бу ерда “инновацион гояларни тадбик этиш” буйича иш олиб бормокчи эканликлари хакидаги фикр эди.
Гапнинг индаллоси шуки, Рамазон ойидаги халкимизнинг дуои илтижолари Яратганга етиб борди, юртимиз технологик жихатдан юкори боскичга кутарилиши учун бир имконият яратилмокда.
Япония ва Жанубий Корея килган ишни биз килоламизми йукми?
Бунинг учун нима килиш керак? Кимларга суяниб бу ишларни бошлаш мумкин?
Биринчи навбатда ёшларга! Ёшларни дунё технологияси яратувчилари билан беллашишлари учун, уларни рухий тайёрлаш керак. Бу албатта, диний кадриятларимиз, иккинчидан миллий гуруримизни шаклллантириш оркали булади!
Аввало, тилимизга эътибор берайлик. Америка элчисининг узбек тилида гапириши, мадхиямизни куйлаши хурмат ва эътирофга сазовордир.
Иккинчидан кадимги тарихимизни тиклашимиз керак!
Бухорий, Ал Хоразмий, Фаргоний, Беруний, Ибн Сино, Кошгарий, Мирзо Улугбеклар давридаги тарихий китобларимизни замонавий узбек тилига таржима килдириб, чоп этиш керак.
Миллий кахрамонларимиз Тумарис, Спитамен, Широк ва бошкалар номини тиклаб, уларнинг кахрамонликлари сари болаларимизни етаклашимиз керак.
Давлат таълими билан биргаликда хусусий таълимни ривожлантириш керак. Хар бир вилоят Марказида биттадан Ахборот технологиялари, Юридик, Чет тиллари, Ислом институтлари булиши шарт.
Агар давлат маблаги етарли булмаса, хусусий булаколсин. Институтни ташкил килган тадбиркор ун йилга барча соликлардан озод килинаколсин.
Таълим конкрет натижалар – ижтиролар, янгиликлар бериши керак. Бир неча йиллардан сунг мамлакатимиз дунё бозорига энг замонавий планшетлар, компьютерлар, иккиламчи энергия манбалари яратиш асбоб-ускуналари экспорти билан шугулланиши керак.
Коллеж, лицейларни битирган барча ёшлар имтихонсиз, узи хохлаган Олийгохда укишини давом эттириши керак. Хали, жуда куп ишлар килиш керак...
Аммо, Инша Аллох биз юксак чуккиларга чикишга кодирмиз!!!