Маънавиятга ким масъул?

Анвар Шукуров
   Маънавият. Инсоннинг онгу-шуури, юзага келаётган вазиятдларда тугри харакат килиш, иллатларга карши курашиш, ёмон киликларга карши курашишга кучинг етмаса уларни тухтатиш, бехаёликлар, иймонсизликларни тухтатишга кучинг етмаса, сукут саклаш. Шунинг учун сукут саклашки, сен уларни илдиз олиб, усишига ёрдам берма. Агар, “мен бу нарсага карши боролмайман, айтолмайман, олдини ололмайман”,-дея узингни чеккага тортсанг, бу иллатлар жуда хунук мевалар беради.
 ОАВ учун масъул булган мансабдор кишилардан бири, касалхонага тушиб колибди. Иккинчи куни жанжал кутариб, “телевизор куравериб мен зерикиб кетдим, парабол антенна куйдирасанлар,”-дебди. Касалхонадагилар нозик мехмоннинг талабини бажаришибди.
Телевизордан корейс сериалларини куйишгани куйишган, энди ислом дини кадриятларини тушунмайдиган бразилияликларнинг кинофильми чикибди. Исмлар исломий, кийинишлар исломий, лекин фильмнинг нимасидир сохта. Нимаси сохта эканлигини дарров тополмадим. Бироз синчиклаб тикилгач топгандай булдим. Актерларда такво йук!!!
 Бир канча вактдан буён жиноят ва жазо хакидаги туркум курсатувлар берила бошланди. ОАВ хакида фелъетонбоп материаллар хам берилди. Шунда бир танишим, “камчиликларни айтадиган курсатувлар килиш мумкинлигини куриб, кузларимдан ёш чикиб кетди”-деди.
Мана шу “инсон ва конун” курсатувларида дахшатли вокеалар хакида гапирилди. Бир йигит узи севган кизини улдириб, уни кумиб ташлабди, кейин бироз вакт утгач мурдани кавлаб олиб, севгилисининг суякларини болта билан чопиб ёкибди. Яна бир эр-хотин кушниси ва унинг икки кизини улдирибди. Мурдаларни майдалаб, кумишибди, кушнининг кичкина кизалоги мурдасини болта билан чопиб, чакалокчанинг танасини уз итига едирибди. Дахшат!!! Бундай кабихликларга инсон кандок кул уради. Шу бизнинг улкамизда, ислом маданияти, маънавиятини ривожлантирган авлиё ва олимларнинг юртида буляптими? Вилоятларда одамлар узини узи улдириши хам купаймокда. Бу нима? Ута динсизлик-ку. Бундай вокеаларнинг юз беришига ким ва нима сабабчи буляпти? Менимча бундай иллатларнинг келиб чикишига барча зиёлилар айбдор.
  Бундан ун беш йиллар аввал Тошкентда иккита йигит, пул дея, уз аммасини улдирганлигини курсатишганди. Вилоятларнинг бирида 500 доллар дея, ака-укалар опа-укани улдиришибди. Котилларнинг отаси хукукни мухофаза килувчи органларда ишлаб, нафакага чиккан киши экан.
Нималар буляпти? Ха, Тошкентдаги вокеадан кейин, анча сувлар окди. Худога шукур, хозирги кунда Тошкентда маънавият анча юксалди. Ислом маданият маркази деган ном берилганидан кейин хам, одамлар уртасида маънавиятга, муомалага эътибор кучайди.
Куръондаги Жума сурасида, ахли илмларнинг бир тоифасига берилган илм хакида гапирилади. Яъники, шунча илм берилгани билан ундан фойланмагани учун улар, “китоб ортилган эшшакка” киёсланади.
Вилоятлар иймон масаласида жуда оркада кетишмокда. Уларга озука берадиган нарса телевидение, радио. Газеталарни обуна булган, идора ходимлари укишади. Маънавият масаласида телевидениянинг роли жуда катта. Маънавиятга оид, тарбиявий курсатувларни купайтириш керак.
  Эл ичида обру козонган, фаол фукаролик позициясига эга маънавият ходимлари, дин олимлари, педагоглар учун алохида канал очиш керак менимча. Бунинг нима кийинчилиги бор билмадим.
  Охирги пайтларда жамиятда узбек менталитетига хос булмаган иллатлар - гурухбозлик, таниш-билишлик, махаллийчилик каби иллатларни пайини киркишга оид курсатувлар тайёрлашга эхтиёж сезилмокда.
  Гапимни исботи билан тушунтирай. Бир вилоятдан жиноят ва жазо хакида курсатув тайёрланган экан. Бир неча масъул ходим, уз хизмат вазифасини суиистеъмол килгани учун пора билан кулга тушибди. Курсатув кетяпти. Шу ходимларнинг вилоятдаги бошлигидан интервью олиняпти. Бошликнинг бошка вилоятдан эканлиги шевасидан куриниб турибди. У кулга тушган ходимлари хакида кескин гаплар килиб, “бундай кишилар орамизда булмаслиги керак-”деди. Бироздан сунг, уша камокка олинганлар, уз вилоят бошликларига нисбатан кургазма берганлиги маълум килиниб, бошка вилоятлик бошлик хам камокка олиниб, энди ундан камокхонадан интервью олинди. Курсатувни курган телетомошабинда “бу вилоятликларнинг кучини курдингми?”- деганлек фикр уйгонади, хойнахой.
Маънавият хакида гапирамиз-у, нега кадимги китобларимизни, замонавий узбек тилига угириш суст кетаётганлиги кишини уйга толдиради. Уша тарихий китоблар кенг оммага тез таркатилса, кадимги аждодларимиз хакида миллий сериаллар яратган булардикми?
Беруний, Форобий ва яна канча биз билган-билмаган тарихий олимларимизнинг китобларини замонавий узбек тилига угириш оксаяпти. Балким, бирон-бир алохида фонд ташкил килиб бу ишни тезлатиш керакми?
  Маънавиятни кучайтириш учун маърифат сари сидкидилдан харкат килиш керак.
P.S.
 Ёзувчи дегани, бу кузатувчи дегани, хозирги тилга олса мониторингчи. Факат мониторингни хак эвазига эмас, бепул амалга ошириши билан бошкалардан фарк килади. Булмаса, кечаси соат 2-00дан 4-00 га кадар нима хакида ёзиш мумкин?