Жаратушынын кудiретi - аруактар козгалысы. Тылсым

Жолына тагдыр каттырак,
Мініпсін ага, ак пырак.
Саулесі мангі сонбейтін,
Жаныпты сізде шам-шырак!   

Сакен Муздыбаев, шахтер.
Шыгыс Казахстан облысы.

Ауруды да, балені де, шыргаландарынды да тапкан Озінсін гой. Ендеше осы келенсіздіктерден тек кана Алланын комегімен озін гана кутыласын. Себебі, сен Алланнын суйген кулысын. Алла адамды жер бетіне белгілі бір максатпен жіберген (миссия). Жаратушы саган комектескенде сені бір белгілі максатына пайдалангалы отыр. Себебі, адамнын жаны Алланын бір тозандай гана болшегі. Сондыктан барлык киелі кітаптарда: "Алла адамды Озі тектес етіп жараткан" - дейді.

"Алыс-жакын казактын барі кангып,
Аямай бірін-бірі жур кой андып". Абай

Сеанс кезінде:

1. Адам Кудайдын кудіретімен озі: озінін бойындагы кара дуганы алады.

2. Адам Кудайдын кудіретімен озі: озінін бойындагы тіл козді алады.

3. Адам Кудайдын кудіретімен озі: озінін бойындагы жане 7 атасынан бері келе жаткан каргысты, каралыктарды алады.

4. Адам Кудайдын кудіретімен озі: озінін санасын толыктай тазалап, тубегейлікті жаксы жакка озгертіп, санасына жаксы багдарлама (программа) уялатады.

5. Адам Кудайдын кудіретімен озі: озінін ойлау жуйесін толыктай тазалап, тубегейлікті жаксы жакка озгертіп, ойлау жуйесіне жаксы багдарлама (программа) уялатады.

6. Адам Кудайдын кудіретімен озі: озінін кетіп калган періштелерін озіне кайта кондырады.

7. Адам Кудайдын кудіретімен озі: озінін кетіп калган бак кусын басына кайта кондырады.

8. Адам Кудайдын кудіретімен озі: озіне, жануясына жане 7 урпагына дейін - кара дугадан, тіл козден, жын - шайтан перілерден, томенгі алемнін жан иелерінен, каралыктардан коргайтын коргау-коршау салады.

9. Адам Кудайдын кудіретімен озі: озінін шанырагын каралыктардан толык тазалап: озінін шанырагына, автоколігіне - кара дугадан, тіл козден, жын - шайтан перілерден, томенгі алемнін жан иелерінен, каралыктардан коргайтын коргау-коршау салады.

10. Адам Кудайдын кудіретімен озі: озінін аяк колындагы кісенді шешіп, озінін омір жане бизнес жолын ашады.

11. Адам Кудайдын кудіретімен озі: озінін денсаулыгын калпына келтіреді.

Кандай адам болмасын озінін омірін, денсаулыгын жаксартып, енсесін езіп турган карыздарынан, жокшылыктан, кедейшіліктен кутылып, омір, бизнес жолдарын ашып молшылык пен байлыкка, куаныш пен бакытка шомылам десе жане озіне, шанырагына, бала-шага, немерелеріне, жеті урпагына дейін "кара дугадан, тіл козден, жын-шайтан перілерден Кудайдын кудіретімен коргайтын коргау коршау салам десе:

Асет Ризаулы Мукашбековтын озімен мына телефондар аркылы ауызба-ауыз тілдесіп сеанс алуына болады:
8 701 733 55 71; 8 775 706 63 21; Уйі:(872771) 35-9-94.

Электрондык поштасы: "mukashbekov.aset @ mail.ru". Интернетте: «Проза. Ру», «Проза. Кз» Асет Мукашбеков. SKYPE "aset-mukashbekov". Мекен жайы: Алматы облысы, Карасай ауданы.

Банк бенефициара: АО " KASPI BANK"
Бик: CASPKZKA
ИИК: KZ73722R000021730167
Бенефициар: Мукашбеков Асет Ризаулы

HALYK BANK
6762 0035 0052 4144
ASSET MUKASHBEKOV
ИИН - 510821300496


(кемелді сурактар – толымды жауаптар)

Кейбір болімдерді баяндайтын косалкы авторлар: "Ак ана" - Зейнекамал Каржымбайкызы Байжанова, Сауле Ризакызы Мукашбекова, Кымбат Кабдашкызы Орынбаева, Гаухарбек Баянбайулы Кунхожаев,  Сарсенбай Рахымбайулы Бейсеков, Ержан Узанкулулы Кулиев, Жуматай Абылхан, Аманжол Шарипкулов


/Алгы соз/

Мен Елбасы болсамда казак деген атасын ардактап, анасын сыйлаган, аруагын кастерлеп, Алласына сиынган елдін перзентімін. Аруактын бар екені рас болса, Атырау мен Алтай, Алатау мен Арканын арасында талай тобе донбекшіп, талай ісімізге орнынан аунап тусіп, бугінгі біздін ісімізге ак батасын беріп жаткан болар деп білемін. Лайым сол бабалардын батасы кабыл болсын дегім келеді... Біз екі жарым гасырдан астам Ресейдін боданы болып келдік. Сондыктан мен санадагы кулдык психологияны озгерту ушін ата-бабалар аруагына сиындым, солардын касиетті рухын тірілттім. Букіл казакка сауын айтып, оларга ас беріп тойларын откіздік. "Олі риза болмай, тірі байымайды" дейді халкымыз. Сол аруактар риза болсын деп, жаткан жерлерін тауып, басына белгі орнаттык, есімдері ел жадында журсін деп олардын атын мектептерге, кошелерге, ауыл-селоларга, аудандарга бердік...Ендеше сол аруактар бізді колдамады деп кім айта алады?!   

Казакстан Республикасынын Президенті: Н.А.Назарбаев.   

\\Халыкаралык «Ата жолы» козгалысынын ан тумары\\

Ані де, созі де маркум: Аділбек Толегенулы Нысанбайдікі

Казак елі назарында Алланын,
Ата жолы – Ардын жолын тандагын.
Бізге жеткен аян болып тылсымнан,
Аманаты ол, Арыстанбаб бабанын.

Кайырмасы:

Адал жандар, тебіренсін толгансын,
Оз антына адал болу ол да сын.
Біз тандаган Ата жолды, Ак жолды,
Гайып ерен, Кырык Шілтен, Кыдыр баба колдасын!

Ата жолдан аттап кеткен онбайды,
Аруактар тазалыкты колдайды.
Аластайык азазілді мазірден,
Аз гумырда, адасуга болмайды.

Кайырмасы:

Адал жандар тебіренсін толгансын,
Оз атына адам болу ол да сын.
Біз тандаган Ата жолды, Ак жолды,
Гайып ерен, Кырык Шілтен, Кыдыр баба колдасын!

Ата жолда сертімізде турамыз,
Неге біздер сынактарда сынамыз.
Берік устап ата-дастур салтымды,
Жамандыкты жер бетінен сызамыз.

Кайырмасы:

Адал жандар тебіренсін толгансын,
Оз атына адам болу ол да сын.
Біз тандаган Ата жолды, Ак жолды,
Гайып ерен, Кырык Шілтен, Кыдыр баба колдасын!

Артта калды, киын кезен актандак,
Ата жолы болашакка баспалдак.
Казак елі, Казакстан жерінен,
Адамзатка алтын гасыр басталмак.

Кайырмасы:

Адал жандар тебіренсін толгансын,
Оз атына адам болу ол да сын.
Біз тандаган Ата жолды, Ак жолды,
Гайып ерен, Кырык Шілтен, Кыдыр баба колдасын!



 Жаратушы ау бастан адамды нурга, шаттыкка, бакытка, денсаулыкка, бейбітшілікке, тыныштыкка, уйлесімділікке, рухани байлыкка, мамыражайлыкка толы тіршілік кешу ушін жер бетіне жіберген. Осыган калай жетуге болады?

Оз жан дуниендегі тепе-тендікке, озін омір суріп жаткан алемдегі барша насілдер, дін агымдары  арасындагы озара суйіспеншілікке, махаббатка, кайырымдылыкка, тусіністікке нактылы акикатка калай жетуге болады?
Гарыштын даму сатысынын зандылыгын жасаган Жаратушынын сатылы жолы кандай?
Бул алемнін зандылыгы Макрокосм: микрокосм – пендеге калай асер етеді? (Макро – улкен, микро – кішкентай). Гарыш алып дене, пенденін тані сонын кішкентай кошірмесі. Екеуі озара калай байланыскан?

Мен кіммін?!
Гарышта омірдін улы купиясын Кудайдын берген рухымен алып журген Жаратушынын бір ушкынымын ба?
Неліктен Мен коргансызбын, алсізбін?
Озімнін кумандарымнан, сенімсіздігімнен, коркыныштарымнан, ауруларымнан, касіреттерімнен калай кутыла аламын?
Озімді-озім калай тани аламын?
Жер бетінде, откінші жалган фани алемде не іздеп журмін?
Сонан сон не болады?
Бакыт, бостандык, тагдыр, карымта заны (карма) деген не?
Оз тагдырынды озін калай баскаруга болады?

//Мазмуны//:

/Алгы соз/
I ТАРАУ. Аруактар козгалысынын кыскаша шыгу тарихы
Коріпкел Ванга ажейдін «Ак ананын» жер бетіне келуін айтуы
Дін дегеніміз не?/
/«Иманым» Шакарім (Шахкарим) Кудайбердіулынын толгауы
Еркін ойлы адамдардын тагдыры
Кауіпті жанашыл елшілер, окілдер
II ТАРАУ. Жаратушыны танудын жана жолы
Мишель де Нострадамустын болжамдары
Нострадамус болжамы бойынша Жогаргы назік алем тарапынан келетін окілдердін  (визионеры) сайкес белгілері
Сукуйгыш (водолей) дауірі адамга не береді?/
Акырзаман калай болады? Омір кайтадан пайда бола ма?/
Баска елдердін аруагы тірілерге дуние тауып беріп жатыр
Дінмухамед Ахметулы Конаев. Аруакты ардактай білейік, агайын!/
/Созактагы тірі аулиенін болжамы/
III ТАРАУ. «Ак ана» – Зейнекамал Каржымбайкызынын алдына койган максаттары//
Зейнекамал Каржымбайкызынын ата тегі/
/Зейнекамал Каржымбайкызынын алган атактары мен марапаттары/
/«Ак ананын» ордасындагы асер
Ордада заттар белгілі тартіппен орналаскан ба?/
/«Ак ана» – Зейнекамал Каржымбайкызынын Меккеде ушуы/
Сексенбай атасынын аяны/
Мусылман кауымы аруактарынын басын котеруі/
Куран кітабын алуы/
Кужат алып емші болуы/
Куран даметкен аруак/
/Арыстанбаб бабанын басына баруы/
/Бакір атанын басына белгі коюы/
Санкт-Петербургта туратын адамнын тус коріп орда салуы/
/Адамдарды калай емдейсіз?/
/«Ак ананын» арсыздарды ашкере кылуы/
/«Ак ана» – Зейнекамал Каржымбайкызынын кейбір ерекшеліктері/
/Айша бибі анамыздын аруагы Алла алдында тілек тілеуі/
/«Ак жол» козгалысы бізге не береді?/
IV Тарау. // Тылсым дуниенін кереметтері//
<Елбасымыз Нурсултан Абішулы Назарбаевтын  омірге келу купиясы>
/Райымбек баба батасымен дуниеге келген саби/
<Шакарім аруагынын улы Ахатпен тілдесуі>
/Шамшінін аракты коюы/
/Екі марте «О дуниеге барып кайткан» Кымбат Кабдашкызы Орынбаеванын тозакта корген сумдыктары, жумакта корген туыстары, болашак омірге келетін сабилерімен жолыгуы/
/«О дуниеге барып кайткан» Кымбат Кабдашкызы Орынбаеванын екінші рет олуі, дуниеге жумакта корген балаларын алып келуі/
/Кымбаттын енесінін аруагы бір жыл бойы жанында колдап журуі/
/Сталиннін Аксак Темір аруагын мазалауы. Аксак Темір аруагынын каргысы. 1941-1945 ж.ж. 2-ші дуниежузілік согыстын басталуы/
/Халык Кахарманы, ушкыш – гарышкер Талгат Мусабаевтын  басынан кешкендері/
/«Ак ананын» куйеуі Жанат Серікбайулы Байжановтын шайтанмен шатагы/
/Оліп барып тіріліп,  озіне-озі жоктау айткан адам/
/Оліп тірілген Руслан Ержанулы Чаханов/
/Аруактар тусіне кіріп, аян аркылы кайталанбас киелі домбыра жасайтын
Гаухарбек Баянбайулы Кункожаевтын кереметтері/
/Килыбас нагашымнын сайтандарды сабауы/
/Нуртаза Абылхан аксакалдын бала кунінде баксы болып кете жаздауы/
/Кашпировскидін бейнесінін Жуматайдын аягын емдеуі/
<Емші Ержан Узанкулулы Кулиевтін адам сенбес окигалары>
<Жаратушынын касиеті туа бітеді>
<Ата баба тарихы>
<Суйікті ажесінен айрылуы>
<Аке мен баланын бір аян коруі>
<Дуасынан арылуы,  коріпкелдік касиетінін ашылуы>
<Арыстанбаб баба тусіне еніп аян беруі>
<Жеті галаматтын есігі. Жумак пен тозакты коруі>
<Нух пайгамбардын аяны>
<Бангішілерді (наркомандарды), маскунемдерді емдеуi>
<Имансыз капірлердін біреуінін таубасына келуі>
<Ержаннын Домалак ана зиратынын ішінде калыктап ушуы>
/Баксы, тауіп Сарсенбай Рахымбайулы Бейсековтын  ерен кереметтері/
/Екі жаста ат тебуі, аруактын келіп емдеуі/
/Акесі Рахымбай аруагынын семсер силауы/
/Ак жылан «Акмоншактын» пайда болуы/
/Аке аруагынын онінде келіп куран, нан, туз устатып ант алуы/
/«Ак ана» Зейнекамал Каржымбайкызынын   ем жасауы/
/Аруактармен араласып сойлесетін жане оларды коретін коріпкел Аманжол Шаріпкулов/
/Тылсым дуниемен танысуым/
/Емші, коріпкел  Сарсенбай Рахымбайулы Бейсековпен танысуым/
/Керуенмен саяхаттап аулиелердін басын  аралауым/
/Козге корінбейтін кокжал, таж киген жылан, тайрандаган тайлак/
/Ушатын таленкелер. Асет Мукашбековтын коріп, естігендері/
/Ушатын таленкенін мені бакылауы, болган асері/
/Егістік алкаптын устінде ушатын таленкенін ойкастауы/
/Жабірейіл періштені, Мариям ананы коруім/
/V Тарау. Адам озін-озі калай тани алады/
/Назік денелер дегеніміз не?/
/Назік денелердін касиеттері/
/Алемдік ток барлык козгалыстын себебі/
/Аруак затты калай козгалтады?/
/Адамнын арбір жасаушасы (клеткасы) жанды/
/Фани алемде жан иелері калай пайда болады?/
/Адам омірінін уш бастауы/
/Жан кай уакытта заттык алемге жіберіледі? Танді не ушін колданады?/
/Карымта кайтару немесе букіл алемдік аділеттік заны/
/Жын-шайтан деп аталатын томенгі аруактардан корыкпаныздар/
/Жаратушы жаксы омір суру ушін пендесіне кандай курал берген?/
/Басымызга киыншылык туссе не істейміз?/
/Аруактар дегеніміз кімдер?/
/Аруактардын алемдегі алатын орны кандай?/
/Аруактар алемі кандай алем?/
/Аруактардын адамзатка комегі/
/Аруактардын кандай турлері болады?/
/Аруактар не істей алады?/
/Аруактардын арасында жаксылары да, жамандары да бар/
/Заттык алем мен назік алемнін байланысы  – адамдар мен аруактардын арасындагы байланыс/
/Рухани болмыска сенудін зияны бар ма?/
/Ата-баба аруагына Куран багыштау/
/Окыган намазынды пулдамай, Жаратушыдан калай дурыс сурау керек?/
/Болшек бутінге, жан Жаратушысына умтылады/
/Пенде баласына Жаратушы сананы не ушін берген?/
/Рух дегеніміз не?/
/Адамнын неше болмысы бар?/
/Жан мен рухтын айырмашылыктары неде?/
/Ата мен баланын байланысы. Жаннын заттык алемге кайтуы/
/Рухани жетілу дегеніміз не?/
/Омірдін былганышы дегеніміз не?/
/Адамнын иманды, имансыз болуы неге тауелді?/
/Заттык (материалдык) алем деген не?/
/Адамнын назік болмысына нелер жатады?/
/Фани омiрге аркiм озiнiн калауы бойынша келді/
/Омір деген не?/
/Біз кімбіз? Тан, жан немесе одан да жогары бірдемеміз бе?/
/Адам баласынын туп максаты не?/
/Олім дегеніміз не?/
/Олсе олер табигат, адам олмес/
/Ізгілік, кумарлык, надандык байлаулары дегеніміз не?/
/Пендеге адам денесі не ушін беріледі?/
/Адам озін танімен балап, напсісінін ыкпалымен журсе не болады?/
/Оз оміріннін жауапкершілігін озіне жуктеу дегеніміз не?/
/Тагдыр деген не? Тагдырды калай озгертуге болады?/
/Біз озімізге коргаушыны кайдан іздейміз?/
Озінді-озін таны
/Синоптикалык кесте (таблица)/
/Сананын ар турлі денгейлері/
/Жан мен таннін коптігі/
VI Тарау. Арыстанбабтан бастайык
1. Арыстанбаб
2. Кожа Ахмет Иассауи Азірет Султан
3. Айша бибі
4. Укаша ата
5. Ыскак баб
6. Баба Тукті Шашты Азіз
7. Абдулазізбаб (Балгерден баб)
8. Карабура
9. Асан Кайгы Сабитулы
10. Карахан аулие
11. Майкы би
12. Коркыт ата
13. Махмудхан (Мамут ата)
14. Ибрахим ата
15. Карашаш ана
16. Гаухар ана
17. Есенкожа ата (Ишан ата) (Казы Байзави)
18. Маралі баба
19. Боздак ата
20. Мариам ана
21. Кайрхан
22. Зулкарнайын Кудды
23. Лашын баб. Карга баб
24. Зенігі баба
25. Ак ата
26. Дауітбек ата
27. Сунак ата
28. Султан Бейбарыс
29. Тулкібас ата
30. Акбура ата
31. Гайып Ерен Кырык Шілтен
32. Амір Темір
33. Байдібек би
34. Марау ана (Гулжамал)
35. Зеріп ана
36. Жалманбет батыр
37. Жупар ана (Шапырашты)
38. Сыланды ана (Карашаш)
39. Домалак ана
40. Жарыкшак ата
41. Шахан ата
42. Шерімбет Аздер
43. Байшегір ата
44. Тектурмас ата
45. Рабия Султан Бегім
46. Бабажа хатун
47. Касым хан
48. Есім хан
49. Жанай батыр
50. Карасай батыр
51. Агынтай батыр
52. Отеп батыр
53. Анет баба
54. Курбан ата
55. Тауке хан
56. Толе би
57. Казыбек би
58. Айтеке би
59. Абілкайыр
60. Жолбарыс хан
61. Абылай хан
62. Бухар жырау
63. Кабанбай батыр
64. Богенбай батыр
65. Наурызбай батыр
66. Жанібек батыр
67. Есет батыр
68. Казыбек бек
69. Кастек батыр
70. Шынгожа батыр
71. Караш батыр
72. Бекет ата
73. Ескелді би
74. Балпык би
75. Айту би
76. Каблиса (Кабан жырау)
77. Жолбарыс би
78. Кордай ата
79. Алмерек баба
80. Мамбет ата
81. Отеген батыр
82. Райымбек батыр
83. Баян батыр
84. Найманбай батыр
85. Кенесары хан
86. Сыпатай батыр
87. Агыбай батыр
88. Байзак датка
89. Исатай батыр
90. Махамбет батыр
91. Саурык батыр
92. Сураншы батыр
93. Туктібай ата
94. Суйінбай ата
95. Сарыбай ата
96. Жамбыл ата
97. Кайназар ата
98. Курмангазы Сагырбайулы
99. Кенгірбай би
100. Абай Кунанбаев
101. Шакарім аулие
102. Габдушкір аулие
103. Саке батыр
104. Мухтар Ауезов
105. Биназар
106. Медеу ата
107. Анар ана
108. Кенен ата
109. Балуан Шолак.
110. Кажымукан ата
111. Дина апа
112. Бакір ата
113. Умбеталі Карібаев
114. Бауыржан Момышулы
115. Каныш Сатбаев
116. Дінмухаммед Конаев
117. Нургиса Тілендиев
118. Озбекалі Жанібек
119. Мукагали Макатаев
Корытынды су


//Жаратушымен, Акикатпен, Табигатпен калай уйлесімділікте болуга болады//    

36 – ЯСІН СУРЕСІ

12. Олгендерді біздін тірілтетінімізге
дау жок,
(бул дуниеде) олардын істеген
істерінін, ізгіліктерінін барін жазып
коямыз.
Букіл жаратылысты біз айкын даптерге
(лаухулмахфузга) толык жазып койганбыз.

51. Сырнай шалынган сатте-ак
 корлерінен котеріліп,
Танірі тарапына жугіріседі.

52. «Апыр-ай! Уйыктап жаткан
жерімізден бізді кім оятты?» – деседі олар.
«Ракымды Алланын сендерге буйырганы осы,
пайгамбарлар рас айткан», – дейді
сонда сенушілер.

78. Оздерінін калай жаратылганымен
жумыстары жок.
«Шіріп кеткен суйектерді кім тірілте алады?» –
деп бізге далел айтпакшы болады.

79. Сен айт: «Оны тірілтетін (сол адамды)
ау баста жараткан Кудірет (Алла).
Ол бар нарсені біліп турады», – де.

80. Сендер ушін (Алла) жап-жасыл
теректен от пайда кылды,
сендер содан алып от жагасындар.

81. Кокті, жерді жараткан зат соларга уксас
нарсе жарата алмай ма?
Міне, Ол – жаратушы білгір.

82. Бірер затты жараткысы келсе,
(Алла): «Бол» – дейді, болады.

83. Алла – пак, бар нарсеге иелік ету
кукыгы сонын колында.
Акыры барін сонын алдына барасындар.

КОРАН перевод смыслов и комментарии. Иман Валерии Пороховой.  – 8-е изд. – М. РИПОЛ классик, 2005. – 800 с. Сура 36. ЙА – СИН, стр 469, 472, 474. (Аударган: Асет Мукашбеков)

Біздін максатымыз аруактардын заттык (материалдык) гылымнан тыс, ішкі сырларын ашып, тылсым (эзотерикалык) манін Жогаргы назік алемнен киелі ата-бабалар аруактары  жіберген окілі «Ак ана» – Зейнекамал Каржымбайкызынын аруактармен тілдесе алатын, адамдарды аруактардын комегімен емдейтін Жаратушы дарыткан ерекше касиеттері аркылы корсету.

Сонымен бірге екі алемнін: бул дуние мен о дуниенін тыгыз байланысын, бул байланыстын орындалуын талкылау. Екі алемнін (баки, фани) тыгыз байланысын тусінгенде адамга омірдін тупкі максатына жету ушін жол ашылады. Сондыктан бул шыгарманы дурыс тусінудін манызы кімге болса да оте зор.

Жаратушыны умытып, тек кана аруактарга табынып, тіршілік кумарлыктарын кандыру жаксылыкка акелмейді. Аруактар материалдык назік алемде болгандыктан, олар сол алемді гана баскара алады. Ал рухани алемнін есігін ашуга олардын кукы жок. Сондыктан Алла Тагаланы умытып, тек кана аруактарга табыну омірдін тупкі максаты тургысынан алганда пайдасыз нарсе. Коптеген діндер осылай ауелі бір Жаратушыга табынса да, артынан Оны умытып аруактарга табынып, акыры жойылып кетті.

Ежелгі Рим империясынын діні турлі аруактарга (періштелерге) табыну болды. Онын аягы немен біткені баршага белгілі. Исламга дейінгі Араб елдерінде де осындай жагдай болды. Оларды ислам бір Алла Тагалага багындырды. Сондыктан аруактарды еске алганда олардын Алла Тагаланын жараткандары екенін, Онын ерікінсіз аруактар ештене жасай алмайтынын унемі есте туту керек. Комекті аруактардан тек кана Алла Тагалага кулшылык жолында гана сурауга болады.

"Ілімнін касиеті адамдарды тура жолга бастау болса, діннін касиеті адамдарды арамнан сактандырады". Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Болмыстын осындай назік зандылыктарын дін адамдары жаксы біліп, тусіндірулері керек. Бірак, окінішке карай, заттык алемнін былганышынан арыла алмаган коптеген дін окілдері бул міндетін орындай алмайды.

Дін басылары карапайым адамдар катарынан аса алмай, болмыстын терен сырларын рухани тургыдан далелдеуге шамалары жетпей, тек кана сокыр сенімді талап ете бастаган кезде... молдалар істін манісін дурыс тусіндіре алмай, халыктын ежелгі гасырлар бойы калыптаскан адет-дастуріне кедергі болып, аруактарды жокка шыгаруга умтылады.

Оздерінін рухани надандыгын тусінбей, аруактарды тек кана жокка шыгарып, халыктын жогары алеммен байланысын узуге бола ма?  Арине жок. Себебі, дінді кункоріс ушін гана пайдаланып журген, халык алдында беделдерінен журдай дінбасылары: «Жаратушынын кудіретімен бата беріп, ел-журтты жаппай имандылыкка жетелейтін, Кудайды мойындаттыратын киелі ата-баба аруактары керісінше Алла Тагаланы умыттырады», – деп коркады.

Келесі омірге сеніп, аруак барын мойындаган адамнын озі коптеген куманді ойлардан шыга алады. Жан деген не? Онын пішіні, сырткы турі бар ма? Біреу жан деген Алла Тагаланын нуры дейді, екіншісі – саулесі, ушіншісі – Толык Бутіннін бір болігі дейді. Аруак олген сон кайда барады? Егер ол жогалмай-ак, бірак болмыска бірігіп кетсе, онда онын бары мен жогы бірдей емес пе? Озінін «менін» жогалту жок болумен бірдей.

Дін біздін осы омірдегі карекетімізге байланысты келесі омірде тозакка, не жумакка барамыз дейді. Жумак, тозак деген не? Олгеннен кейінгі жумак пен тозак кайда орналаскан? Ол жакта не бар, кандай омір? «Ешкім білмейді, себебі, ол жактан ешкім кайтып келген» жок дейді кейбір «білгірлер».

Бул жауаптарды жогаргы назік алемдердегі аруактардын оздері береді.  Баска біреу емес, олген адамдардын оздері аруак ретінде келіп, болмыс сырларын ашып, келесі омірдін аныз емес, нагыз акикат екенін далелдейді.

"Менен кейінгі пенделеріме кешке жагатын шам шырагы сиякты жанып туратын шырактар пайда болады. Міне сол дауірлерде кісі кундіз момын, кешке капірге айналады. Кейбір когамдар оз діндерін дуниеге сататын болады".
Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Тусіндірмелер: Кешке жагатын шам сиякты шырагы сиякты шырактар дегеніміз – электрі шамдары, кешке капірге айналады деу – адамдардын колы жеткендері кешке саунага, ресторандарга, кафелерге барып конілдерін котеріп, ішімдік ішіп, «кызойнак» жасайды, ал карапайым адамдар теледидардан не бейне таспалардан неше турлі атыс-шабыс, анайы фильмдерді коріп лаззаттанады. Карапайым пенделер Жаратушыны мулдем естерінен шыгарады, дін окілдерінін басым болігі дуниеге куныгып, рухани ілімді игеруге шамалары жетпей, копшіліктін денгейінен аса алмай калады.

//I ТАРАУ. Аруактар козгалысынын кыскаша шыгу тарихы//

13 – РАГЫД (НАЙЗАГАЙ) СУРЕСІ

"Егер бір Куран аркылы таулар жылжып, жер болшектеніп, оліктер сойлей бастаса, онда осы Куран болганы. Бірак, барлык шешімді кабылдайтын Алла. Егер Алла каласа, онда барлык адамдарды тузу жолга салар еді, осыны сенушілер алі білмей ме?  Сенбеушілердін кылган кылыктары ушін, осынын зардабы Алланын уадесі келгенше уйлерінін манынан унемі кетпейді. Акикатында, Алла Озі берген уадесін бузбайды".

Смысловой перевод СВЯЩЕННОГО КОРАНА на русский язык. Первое издание. Р. 2009-Х. 1430. Перевод с арабского Кулиева Эльмира. Сура «ар-Рад» («Гром») стр. 303 сура 13. Часть 13. ГРАС кувейт-халдйе п.я. 17012 код 72451.

(Орысшадан аударган Асет Мукашбеков)

Аруактар козгалысынын шыгу тарихына кыскаша токтала кететін болсак, ол былай екен. Аруактар ауелі Алматы облысынын Копа станциясында туратын Зейнекамал Каржымбайкызын тандап, оны оздерінін алгашкы хабаршысы етіп алады. Ол ауылда туып-оскен, карапайым адам ретінде бурын ешкандай да ерекшеліктерімен козге туспеген. Бір кундері оган адамга корінбейтін жогары алемдерден турлі кубылыстар білініп, хабарлар келе бастаган.

Сонан кейін аруактар халык ушін оган ерекше міндет жуктелетінін жеткізіп 1995 жылы аян береді. Аруактар Зейнекамалдын кандай міндеті барын тусіндіріп кана койган жок, сонымен бірге, ол міндетті орындайтын куат, ерекше касиет пен белгі де берген. Осылай ол халык арасында, киелі ата-бабалар аруактарынын ыкпалын ем жасау аркылы тарата бастаган.

Зейнекамал Каржымбайкызы озіне гана корінетін жолбарыстын кудіретімен, аруактарды «коріп, еститін» болып, олардын айтканын журек аркылы кабылдап, пенделерге булжытпастан хабарлап отырады. Киелі ата-бабалар аруактары Зейнекамалды «Ак ана» деп атаган. Олардын басын біріктіретін уйымды «Ак жол» деп атады.

Осы арада оте манызды бір істін басын шешіп алу керек. Біз аруактардын адам мен Алла Тагаланын арасындагы тек кана данекер екенін умытпауымыз керек. Муны умытып, тек кана аруактарга табынып кетуді Алла Тагала унатпайды, кейде бул ушін жазасын да береді.

Есінізде болсын! Алла Тагаланы умытып, тек кана аруактардын комегіне бой урып кеткенде сынакка тусіп кетесіз, омірден сабак аласыз. Сондыктан, аруактар Алла Тагаланын амірінсіз оз беттерімен ештенені де жасамайтынын унемі есте устау керек. Тек кана аруакка табынып, негізгі максатты – Алла Тагаланы умыту оте улкен кателік болып табылады.

ХIХ гасырда батыс елдеріндегі аруактар козгалысына болган ауелгі карсылык, казіргі кезде біздін елде де оріс алып отыр. Аруактар Алла Тагаланы умыттырады деп коркатын кейбір діндарлар, сонымен бірге, аруактын кім екенін білмей, тек кана жалан саясат ыкпалымен журген кейбір окыган азаматтар бул козгалыска улкен карсылык корсетіп жургендері белгілі.

"Кабірге (мазарларга) зиярат етіндер, олар албетте сіздерге акыретті естерінізге салады". Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Бірак казак халкы таніризмнен калган озінін гасырлар бойы калыптаскан аруактарды еске алу расімін умыта алмайды гой. Казак халкында аргы ата-тегінен, ертеден келе жаткан аруакты еске алу расімі бар. Адам маркум болган сон онын уші, жетісі, кыркы жане жылын беру деген расімдер бар. Бул кезде аруакка арналып дуга окылып, Куран багышталып, бата жасалып, онын жаксы істері, касиеттері еске алынып ангіме болады. Осынын барлыгы аруактардын разы болуы ушін, олардын Алла Тагалага жолын женілдету ушін жане артында калган туган-туыскандарымен байланысын узбеу ушін жасалады.

Окінішке карай коп жагдайларда бул дастурдін манызы мен магынасы халыкка тусіндірілмейді. Алла Тагала мен аруакты умытпауды бір-бірімен уйлестіріп, олардын байланысын халыкка тусіндіре білу керек. Бул маселеде сынаржактык жараспайды. Шын манінде булардын арасында ешкандай да кайшылык жок. Олар бірігіп, бірін бірі толыктыра отырып, адам омірін болмыс омірімен уйлесімге келтіреді.

/Коріпкел Ванга ажейдін «Ак ананын» жер бетіне келуін айтуы/

"Замана, шаруа, мінез кунде озгерді,
Оларга кез-кезімен наби келді.
Кагида шаригаты озгерсе де,
Тагриф Алла еш жерде озгермеді". Абай

Наби (арабша) – пайгамбар, елші, окіл
Кагида (арабша) – негізгі шарт, ереже
Тагриф (арабша) – тусіну, білу, аныктау

2000 жылы наурыздын 2-жулдызында Италиядан казба жумысымен шугылданатын бір адамды Толеген деген жігіт ертіп келді. Осы адамдардын касында Сапар Токтарбайулы Рауанов деген азамат солармен бірге касында журіп куа болады. Осында айтылган окиганын тікелей куасі. Сапар былай дейді:

«Италиядан келген азаматтын жанында аудармашысы бар, озі агылшынша сойлейді. Итальяндык азамат Болгарияда туратын коріпкел Ванга ажейге тірі кезінде барыпты. Сол кезде ол Ванга ажейге Казакстанга барып, жумыс істейтінін айтады. Сонда Ванга оган: ХХ гасырдын сонында, 1995 жылдары Казакстаннын Алматы облысынын кішкентай гана станциясынан казактын жас келіншегі шыгады, ол букіл мусылманды имандылыкка шакырады деп айткан, станцияны жане «Ак ананын» тур-тулгасын, ерекше касиеттері мен кабілеттерін колмен койгандай кылып суреттеп берген».

Алгі италияндык, коріпкел Ванганын айткандары  Казакстанга келгеннен кейін тыным таптырмайды. Жатса да, турса да ойынан «Ак ана» шыкпайды. Озімен бірге жумыс істеп журген жерінде Толеген дейтін казак азаматынан: «Осындай жер бар ма? «Ак ана» кайдан шыккан? Сол жерді барып корейікші»,– дейді. Булар «Ак ананын» думпуін естіп, Копа станциясына келеді.
Ауылга кіре бере копірді кореді. Копірдін устіне шыгып токтаганда, Ванганын айтып суреттеген станциясы, «Ак ананын» уйінін турган жері, кошесі Ванганын айтканына доп келеді. «Ак анамен» танысады, Ванга ажейдін айна-катесіз айтканына шубасіз сеніп, тылсым дуниеге, аруактардын барына, «Ак ананын» жогаргы назік алемнен жіберген киелі аруактардын окілі екенін мойындайды.

«Ак ананы» Германияга, Сирияга т. б. шетелдерге шакырады, тіпті: «Озінді гана емес, букіл урім бутагынды омір бойы асырайык, канша акша керек кылсан берейік»,– деп те колка салып угіттеді, бірак ол кісі олардын усынысына келіспеді.

/Дін дегеніміз не?/

49 – ХУЖРАТ (ТЫНЫШТЫК) СУРЕСІ

"Арабтар айтады: «біз сенеміз!» Айт: сіздер сенген жоксыздар; тек айтыныздар: «біз исламды кабылдадык»; сенім алі сіздердін журектерінізге уялаган жок. Егер Алла Тагалага мен Онын елшісіне багынсаныздар, онда Ол сіздердін істерінізді бір шерікке де кемітпейді. Себебі Алла тым кешірімді, аса жарылкаушы".

Глава (49) внутреннія комнаты. 14 стихъ, стр. 979. КОРАНЪ. Переводъ съ арабского языка. Г.С. Саблукова. Третье изданіе.  Казань. Центральная Типографія. 1907г. (Аударган Асет Мукашбеков)

/«Иманым» Шакарім (Шахкарим) Кудайбердіулынын толгауы/

"Пайгамбар Муса жолыкса,
Сойлесіп конілім орныкса:
«Адасты жебірей, – дер едім, –
Тауратты кайта толыкта!»

Дауітті корсем, ан салып,
Куанар едім карсы алып:
«Акында калды иманын,
Тагы уйрет, – дер ем, – бір барып».

Зардуштке айтсам кезі кеп:
«Уйреттін акыл нур гой деп.
Уга алмай отка шокынып,
Бузылды елін богын жеп».

Будданын устап білегін,
Айырылмай бірге журемін:
«Жадігой, баксы, ламага,
Шокынды елін білемін».

Айсаны корсем егер мен:
«Ен, – дер едім, – кайта сен.
Сені Кудай деді де,
Айрылды халкын дінінен».

Мухаметті коре алсам,
Соз айтып, жауап бере алсам:
«Адасты молда, – дер едім, –
Куранынды уйрет, келе алсан».

Бул кунде дурыс иман жок,
Шатак дін напсі тиган жок.
Акылы саудын ойына,
Алдамшы діндер сиган жок.

Аныкты ешкім тапкан жок,
Іздемей карап жаткан жок.
Олімді залым кылатын,
Шатак діндей какпан жок.

Акыл да безді олардан,
Із карап жур сонардан.
Байкамай кобі адасты,
Конілге бірак сол арман.

Кормеді сынап дуние ісін,
Білмеді кудірет киесін.
Денеге жанды жегізіп,
Таба алмай койды Иесін.

Затшылдык козін байлады,
Адастырып айдады.
Жан билемей тан билеп,
Акылдын соры кайнады.

Гылым деп уды жегізді,
Денесіз зат жок дегізді.
Далелсіз панмен перделеп,
Тапкызбай койды негізді".

– Дін дегеніміз не?
– Дін Жаратушыны танитын курал, оган апаратын жол. Сондыктан да Жаратушы жалгыз, оган баратын жолдар артурлі. Бір дінге сенетіндердін ішінде де бірімен-бірі таласып, тіпті кырылысып жататындарынын басты себебі де осында жатыр, аркім оз жолын гана дурыс деп есептейді, баска дін агымындагыларга осыны далелдемекші болады.  Мысалы: озініз киіз уйді коз алдынызга елестетінізші, шанырак біреу-ак, ал каншама уык осы шаныракка гана барып кигізіледі. Осынын бір мысалы: Баска діндерді айтпаганда, бір гана ислам дінінін оз ішінде 73 агым бар!

– Дін мен даналык ілімінін (философия) арасында байланыс бар ма?
– Дін окілдерінін басым болігі дін ілімі оте терен даналык ілім (философия) екенін тусінбейді, не окыткан кезде оны кабылдауга, игеруге орелері жетпейді. Дін мен даналык  ілімі (философия) бір-бірінен ажырамайтын егіз угым. Егер дін даналык ілімінен ажырап кетсе онда тек адамнын сезімін білдіріп, соны жанкештілікке (фанатизм) айналады, ал даналык ілімі (философия) діннен ажырап кетсе бос мылжынга айналып кетеді. «Ескі дін молдалары кай дінде болса да, жаратылыс жолынын сырына шоркактыгынан бул туралы аныктап уктыра алмаган» деп Шакарім осындай діндарлар туралы айтса керек. 

/Еркін ойлы адамдардын тагдыры/

"Таза діннін шын негізін,
Устаган бір бенде жок.
Дуние толган коп шатак дін,
Барі бірдей шатпырак.

Дін тазасын діннен ізде,
Дін шатагын сынга сал.
Анык айна озінізде,
Айда акылды каттырак.

Шала дін де, пан де таппас,
Дін тазасын ой табар.
Еркін акыл тіпті адаспас,
Кезсе кірсіз жаркырап –

Шынды таптым, кайгы басты,
Шын сырымды айтайын.
Дін де, пан де катты адасты,
Дау сабасты баркырап".

Шакарім

Откен гасырларда сокыр сенімге конбей, оздерінін акыл-есін пайдаланып, табигаттын терен сырларына унілуге умтылган адамдарды катан жазага тартты. Халыктын рухани карангылыгын пайдаланып, олар  еркін ойлы адамдарга дорекі кара кушті пайдаланып, жазалау (инквизициямен) мен  кырып-жоюды (террор) колданды.

Осылай діни копірме создерге (догмаларга) карсы шыккан, не болмаса болмыстын корінбейтін сырларын аша білген коптеген галымдар жане тылсымдык касиеті бар адамдар «еретик», «жын соккан», «жадігой» атанып, отка ортенді, дарга асылды, не болмаса баска турлі катан жазаларга тартылды.

Аруактармен байланыса білген Француз кызы Жанна д` Арк, астроном галым Галилео Галилей отка ортенді, дуниені дур сілкіндірген жахангер, атакты колбасшы Амір Темірдін (Аксак Темір1333-1405жж.) немересі: астроном, суретші, математик Улыкбек Мырза-Мухаммед осылардын катарына ілініп, басы кесілді.

Мундай катігез арекеттер рухани білімнен айырылган діннін озін-озі коргау жолында жасаган жанталас арекеттері еді. Осылай орта гасырларда Еуропада, Азияда жазалау (инквизиция) оріс алып, карангылык тунегі басталды. 
Замана осылай озгеріп, адамзат кауымында киын-кыстау кезен туганда жогары алемдерден, козге корінбейтін назік болмыстан комек келеді. Осы жолы да назік болмыстагы аруактар, Кудайдын кудіретімен, адамнын имандылыгын осіруге діннін шамасы жетпей жаткандыгын коріп, діндерге комекке келді.

/Кауіпті жанашыл елшілер, окілдер/

103– Гасыр суресі
Меккеде тускен. Уш аят.

Аса камкор, ерекше мейірімді Алланын атымен бастаймын.
Заманга серт.(1) Негізінен адам баласы зиянда. (2) Бірак сондай иман келтіріп, ізгі іс істегендер, бір-біріне шындыкты угіттесіп, сабырды угіттескендер; олар зиянга ушырамайды. (3)

КУРАН КАРИМ, казакша магына жане тусінігі. 601 бет.

Коптеген адамдар озара ымырага келушілікті оздерін согыска бастап журген алемдік косемдер  аркылы шешпекші болады, саяси косемдер олардын тілектерін кулактарына да кыстырмайды.
Егер де!  Жаратушы бейбітшілікті жер бетіне жібермесе...

– Зейнекамал Каржымбайкызы, жасыратыны жок, озініз жетекшілік етіп, халыктын рухани сауатын ашып, Алланын кудіретімен, аруактардын комегімен адамнын санасын, ойлау жуйесін озгерту аркылы бір Жаратушынын бар екенін мойындатып, пенделерді намазга жыгып жаткан халыкаралык «Ак жол» козгалысына деген козкарас ар турлі. Не себепті?

– Асет Ризаулы, тарих койнауынан білгеніміздей, адамнын санасынын денгейін, ойлау жуйесін, омірге козкарасын тубегейлікті озгерту жайлы умтылыс, калыптаскан тартіпті баскарушылардын, осыдан пайда коріп отырган топтын катты карсылыгына тап болады. Букіл алемдік тарихтын он бойында жанашылдар катты кугынга ушыраган. Оларды олім жазасына кескен коптеген саяси жане діни уйымдар, «укімет», тагдырдын талкегімен, оздері олтірген адамдардын ілімінін рухани акикаттарынын негізінде – оздерінін беделдерін котеріп, осыдан ушан теніз пайда корді.

Бунын мысалдары: ертедегі Рим – Иса пайгамбарды крестке керіп шегелеп олтіріп, сонынан христиандыкты оздерінін мемлекеттік діні деп жариялады. Сондай-ак, Ватикандагы Рим католиктерінін де тарихынын басы, оздері керіп олтірген аулие Петрдін суйегінен бастау алады.

Казір оз арамыздан рухани устаз шыгып, жер бетіндегі омірді калай бакытты кылуды коре білсе, жол нускап сонынан ертсе, осыган ашык мумкіншілік тугызуга біз дайынбыз ба? Оган да бурынгы окілдерге таккан – дінбузар, кылмыскер, жын, шайтан т.б. айдарларды тагып откен Иерусалимдегі будан 2000 жыл бурын Иса пайгамбармен болган кателікті кайталап алмаймыз ба? Сондыктан да, казіргі окілдерге жана козкараспен карау ушін, олардын ілімін тусіну ушін, бурынгы калыптаскан кагида мен ойлау жуйесінен арылуымыз кажет.

Енді жер бетіне жогаргы алемнен келген кейбір адамзаттын улы устаздарынын тагдырына токтала кетейік:

ЗОРОАСТР (б.э. дейін VI г.)
Персиянын мистигі жане зороастризмнін негізін калаушы. Канжардан олген.

СОКРАТ (470? – 399жж. б.э. дейін)
Гректін философы, жастардын санасын, акылын алжастырды деп айыпталган. У ішу аркылы олім жазасына кесілген.

ГАУТАМА СИДДХАРАТА, БУДДА
(563? – 483? жж. б.э. дейін)
Іліммен ен бір нурланган жане токпе шешен рухани устаз. Фундаменталист-индустар онын оміріне талай марте кастандык жасаган. Калыптаскан болжам бойынша ол іш отуден (дизентерия) олмеген, тамакка косылган біртіндеп асер ететін удан олген.

ЙЕШУА БАР АББАС
(кейіннен Иисус Христос немесе Иса пайгамбар)
(0 – 33 жж.)
Ерекше емші, «Кудай деген Махаббат-Суйіспеншілік» деп насихаттаган. Иерусалимнін діндарлары крестке керген.

Пайгамбарымыз МУХАММЕД (с.г.с.)
(570 – 632 жж.)
Исламнын негізін калаушы. Улау аркылы жасалган кастандыктын салдарынан асказан ауруына ушыраган, омірінін сонында жан шыдатпас азапты ауруга ерекше тозімділікпен шыдаган.

АЛ-ХАДЖ МАНСУР
(сопы Х г.)
«Мен – акикатпын» деген созі ушін олтірілген. Оны олтірудін адісі оте жантуршігерлік болган: оны олтіргенде біртіндеп кескілеп-кескілеп тураган, бірак та ол осы азапты каскайып карсы алып куліп тура берген.

//II ТАРАУ. Жаратушыны танудын жана жолы//

"Жер жузіне карасам,
Неше турлі халык бар.
Дін иманын санасам,
Мыннан артык анык бар.

Біреу отка жагынды:
«Нурдын тубі – Кудай», – деп.
Не суретке табынды:
«Олай емес, былай», – деп.

Бірі: «Кудай бір», – десе,
Бірі айтады: «Коп Кудай».
Бірі: «Танірі – кун», – десе,
Бірі дейді: «Жок Кудай».

Міне, осыдан байкалды –
Барі іздеп жур Иесін.
Табамыз деп ойга алды,
Жаратканнын киесін".

Шакарім

Сонгы жуз жылда Нострадамус туралы баспасозде жарыкка шыккан жарияламдар, окырмандарды онын болжамдарынын тек кана жайсыз гана жактарымен гана таныстырып, оны апат пен сумдыктарды гана болжайтын коріпкел ретінде деген козкарасты калыптастырды.
Неліктен біз болашакта экологиялык зардаптардан, жукпалы аурулардан, ядролык согыстардан, жанкештіліктен (террор) запа шегуге тиіспіз? Неге осы касіреттік тагдырды тыюга, алдын алуга болмайды? Мумкін осы тыгырыктан шыгатын жол бар шыгар?

Нострадамустын жагымды болжамдарынын дінгегі – Жаратушыны танудын жана жолынын туындауы жайлы, мумкін бул ХVI гасырдагы жагдайда «рухани» озгерістердін кажет екенін жан-танімен тусінуінен кейін де туындаган шыгар. Бірак, мундай тусінік болжамдардын магынасы мен манызынын денгейін ешкашанда томендете алмайды.
Нострадамус озінін нактылы болжамдарымен казіргі белгілі барлык дінтану жуйесін кунсыздандырады. Жаратушыны танудын жана жолынын табигаты калай? Бул енді туындай ма, алде гулденіп мауелі жемісін беріп жатыр ма?

Елімізде кайта куру заманы басталып, бурынгы уйреншікті омір бузылып,  халык алды булынгырланып, кайда барарын білмей сенделе бастаган кезде казак халкынын жерінде жаткан жогаргы денгейдегі аруактар жиналып, кенес курып, оз халкына комекке келуге уйгарган екен. Бул туралы аруактардын оздері хабарлайды. Аруактар халыкка оздерінін ыкпалын корсету ушін жердегілердін арасынан оздеріне ынгайлы адамдарды тандап, солар аркылы жерге хабар бере бастаган.

Батыс елдеріне ХІХ гасырдын екінші жартысынан бастап бір гасырдай бойы аруактар оз комегін беріп, букіл адамзат оркениетіне зор ыкпалын тигізді. Енді сол комек біздін елге, Казакстанга Жогары назік алемнен киелі ата-бабалар аруактары  жіберген окілі «Ак ана» – Зейнекамал Каржымбайкызы устаздык кылып журген халыкаралык «Ак жол» т.б. козгалыстар аркылы келіп отыр.

/Мишель де Нострадамустын болжамдары/

"Алла Тагала былай деді: Адам баласы заманга налып мені ренжітеді. Ешкайсыныз заманды сокпеніздер (налыманыз) себебі сол заман менмін. Кун мен тунді ауыстырып турган мен. Егер каласам токтатып коямын. (Заман куннін шыгып батуы)".
Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

2000 жылдары дін емес – бір Жаратушыны танитын козгалыстын пайда болатынын  Сен-Реми каласында 1503 жылы дуниеге келген Мишель Нострадамус болжап, айтып, жазып кеткен. Ол озінін «Центурий» атты 10 томдык коріпкелдік кітабында 1110 болжамдарын жазган.

Шагын шыгыс мемлекетінде оліктердін бас котеріп сойлеуін, осы козгалысты бастайтын адамды да бейнелеп кай елден, жасы т.б. белгілерін де болжап кеткен. Сондай-ак, Жогаргы назік алем тарапынан келетін окілге сайкес барлык 8 белгісін, касиеттерін жане онын Шыгыс елінде туатынын, онын ерекше белгісі болатынын, Шыгыстагы шагын мемлекет жерінде жаткан киелі адамзат аруактарынын басын котеріп, осы аруактар батасы аркылы Жаратушы адамзатты тура жолга салатынын, осы агымнын талай гасырларга жалгасып, адамзатка 1000 жылга созылатын «алтын гасыр» орнайтынын да айткан.

Нострадамус осы козгалыс натижесінде букіл адамзатка «кой устінде бозторгай жумырткалаган заман орнайды», – деп болжаган.
Ностродамустын болжамы бойынша: 2000 жылы аруактар сойлей бастап, дін емес – Жаратушыны, бір Алланы танитын козгалыс пайда болады. Осынын нак мысалдарын озіміздін елде басталган «Ак жол» т.б. козгалыстар тырп еткізбей далелдеуде. Осы козгалыстардын кен етек жайганы соншалык, акикат іздеген пенделер тек кана казактар гана емес, осы елімізде, шет елдерде туратын барлык улт окілдері топ-тобымен осы козгалысты мултіксіз мойындап, акикаттыгына коздері де, конілдері де жетіп, имандылыкка бет бурып, канагат пен лаззат алуда.

Алланын ак жолында халыкты сонынан ертіп, тегін ем жасап журген «Ак ана» – Зейнекамал Каржымбайкызы Байжанова жетекшілік етіп журген халыкаралык «Ак жол» т.б. керуендермен бір кабат касиетті Туркістан жеріне барып кайткан мындаган пенделер колма-кол арак ішетін, темекі жане наша тартатын, т.б. жаман адеттерінен, куана-куана арылуда. Сондай-ак, жолы болмай жургендердін жолы ашылып, багы жанбай жургендердін багы жанып, козділердін козінен, дуашылардын дуасынан, каралыгынан, жанын жегідей жеп журген созылмалы ауруларынан арылып, бала жоктары сабилі болып, бакытка кенеліп, омірде оз орындарын тауып, турмыстарын тузеп, имандылык жолына тусіп, саждага бас урып жаткан пенделер каншама десенізші!

/Нострадамус болжамы бойынша Жогаргы назік алем тарапынан келетін окілдердін  (визионеры) сайкес белгілері/:

"Адамды ниетіне карай тірілтеді".

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Гаутама Будда уйретті: Дхарма Донгелегі (акикат туралы ілім) озінін алгашкы каркынын улы донгелек сиякты, арбір 2500 жылда бір басендетеді. «Майтерия-дос» атты адамзаттын келесі улы устазы  2000 жылдары пайда болып, діннін акикатын іздеп жургендердін куатын калпына келтіріп, «донгелекке» жана каркын береді.
Нострадамус буны озінін коріпкелдігінін 24-ші катранынын 4-ші Центуринда дайектейді.

Джон Хоуг озінін «Нострадамус. Новые откровения» атты кітабында адамзатка келіп: Алланы танытатын, бар екенін мойындататын ерекше касиетке ие адамдардын Нострадамус бойынша сегіз белгісі болуы керек. Кітап авторы Джон Хоуг осыны томендегі кестеде былай деп келтіреді:

Нострада-мустын
белгілері бар ерекше
касиетке ие
адамдар тізімі Шыгыс
(туган
жері) Гермес
(Ерекше белгісі бар) «Заннан тыс»
(ереже-ні керек етпейді) Кызыл тус
(отпен аластау) Марс
(Астро-
логиялык
белгі, отты білдіреді) Ай –
Лунный
день
(Аймен тілдесе алады) Саяхат
(керуен) Кустар-
мен
байла-
нысы
Йогананда * *
Мехер Баба * * *
Прабхупада * * * *
Хаббард * * * * *
Кришнамурти * * * *
Абдул-Баха * * * *
Гурджиев * * * * *
Саи Баба * *
Мун * * * * *
Ошо * * * * * * *
Да Авабхаса * * * * *
Махариши * * * * *

/Сукуйгыш (водолей) дауірі адамга не береді?/

50 – КАФ СУРЕСІ

Аса камкор, ерекше мейірімді Алланын атымен бастаймын!

1) Каф. Биік дарежелі Куран атымен ант етемін!
2) Оздерінін арасынан шыккан ескертуші келіп сактандырганда, сенбеушілер: «Бул – ерекше танкаларлык екен!», – деді.
3) Калайша біз олгеннен кейін кайта тірілеміз? Булай болуы мумкін емес!
4) Жердін олардан не алатынын Біз білеміз жане бул Кітапта сактаулы.
5) Бірак, олар акикатты отірікке балады, акикат айкындалганда естері шыгып не істерлерін білмей жур.
6) Біз тобелеріндегі аспанды калай курап арлегенімізге карамаган ба? Онда сызат жок.
7) Біз жерді жайганда, танкаларлык тауларды тургызып, жер бетіне турлі-турлі кайталанбас коркем осімдіктерді жуптарымен осірдік.
8) Бул Аллага бет бурган арбір пендеге тусіндірілу жане есінде тутып журуі ушін.
9) Біз бау-бакшаны осіру жане егістіктін онімін жинап алу ушін аспаннан берекетті жанбыр жаудырдык.
10) Жемістері бутактарында осетін биік курма агаштарын.
11) Пенделерінін тамактары осындай. Біз осылармен олі жерді тірілттік. Корден шыгу да осылай болады!
12) Осы кезге дейін Нух пайгамбардын халкы, Рас тургындары жане Самудттар оны отірікші деді.
13) Гадтар, Пергауын елі жане агайынды Луттар да.
14) Айкеліктер (адит) Туббаг елі (Тобба). Олардын барлыгы пайгамбарларды отірікшіге есептеді, сондыктан Менін кахарыма ушырады.
15) Біз алгашкы жаратылысты жасаганда шаршадык па? Бірак, олар жана жаратылыска (оліктердін тірілуіне) куманданады.
16) Біз адамды жараттык, оган напсісі не деп сыбырлап турганын білеміз. Біз оган озінін куре тамырынан да жакынбыз.
17) Екі періште он жане сол жагында отырып кылган кылыктарын жазып отырады.
18) Арбір аузынан шыккан созге дайын бакылаушы бар.
19) Жантасілім алдындагы азап акикатка айналады. Сен осыдан кашып ен!
20) Сырнай шалынады. Бул – ескертілген кауіптін іске асатын Куні!
21) Арбір жан иесі айдаушысымен жане куасімен бірге келеді.
22) Сен каннен-каперсіз едін, Біз сенін жамылгынды сыпырып жулып алдык,  козіндегі шелін ашылып откірленді.
23) Касындагы періште айтады: «Менде дайындалганы осы».
24) Екеулеп тонмойын сенбеушіні тозакка тастандар.
25) Кайырымдылык жасамаганды, кылмыс істегенді жане куманданушыны.
26) Алладан баска кудайды мойындаганды. Оларды да катты азапка салындар!
27) Онын сыбайласы (шайтан) айтады: «Біздін Жаратушымыз! Мен оны тура жолдан тайдырган жокпын. Онын озі катты адасып журген еді».
28) Ол айтады: «Мені алдымда соз таластырмандар. Мен сендерді алдын-ала ескерткенмін».
29) Менін Созім озгермейді, Мен озімнін пенделеріме аділетсіздік жасамаймын.
30) Осы куні Біз тозакка айтамыз: «Сен толдын ба?». Тозак айтады: «Тагы бар ма?».
31) Жумак кудайдан коркатындарга жакындап, касында болады.
32) Аллага мойын усынатындарга осылар уаде етіледі.
33) Оны козімен кормей журегімен сезетіндерге, Жарылкаушыдан коркатындарга.
34) Оларга айтылады: «Жумакка аман-есен кіріндер. Бул – мангілік Куні!».
35) Онда олардын калагандарынын барі бар, Біз тарапынан косымша (Алланын бейнесін коруге мумкіндік болады).
36) Біз олардан орасан мыкты каншама насілдерді жойып жібердік! Олар да жер бетінде кезіп журген. Бірак, олар кашып кутыла алды ма?
37) Акикатында, журегін тындай білетін, кабылдай алатындарга ескерту.
38) Біз кокті, жерді екеуінін арасындагыларды алты кунде жараттык, шаршамадык.
39) Олардын айткандарына сабыр ет, тан алдында жане кун батарда озіннін Жаратушынды макта, даріпте.
40) Оны намаз окыганда, туннін бір сагаттарында мадакта.
41) Тында! Сол куні айгайшы жакыннан айкайлайды, онын уніне кулак тур.
42) Бул куні олар акикаттын даусын естиді. Бул – кабірден шыгатын Кун.
43) Акикатында, Біз тірілтеміз де олтіреміз де, барлыгы бізге кайтады.
44) Бул куні олар ушін жер как айырылып, олар кайтуга асыгады. Біз осылайша оларды онай жинап аламыз.
45) Біз олардын айткандарын жаксы білеміз, сен оларды зорлама. Менін кахарымнан коркатындарга Куран аркылы хабарла.

Смысловой перевод СВЯЩЕННОГО КОРАНА на русский язык. Первое издание. Р. 2009-Х. 1430. Перевод с арабского Кулиева Эльмира. Сура «Каф» стр. 675-679 Сура 50. Часть 26. ГРАС кувейт-халдйе п.я. 17012 код 72451.
(Орысшадан аударган Асет Мукашбеков)

Астрологиялык тусінікте «Улы жыл» аркайсысы 2000 жылга созылатын 12 астрологиялык «айдан» куралады. Осы «айлардын» аркайсысы – адамзат ушін килы дауір жиынтыгы. Осы айларды, жагымды да, жагымсыз да куштер белгісі алма кезек баскарып белен алады. Келесі дауір мен откен дауірдін бітісінін арасында, бір-біріне танбасын калдыратын, бірнеше жуздеген жылдарга созылган отпелі кезен болады. 

Біз казір Балыктын (рыба) Сукуйгышка (водолей) отетін отпелі кезенінде омір суріп жатырмыз. Балык дауірінін бастауы христиан дінінін пайда болуынан басталды. Сукуйгыш дауірі, гылым мен адамгершіліктін дамуы ХVIII гасырда Америкадагы тонкеріспен (революция) басталды. Гылым мен ондірістін дамуында адамзат галамат жетістіктерге кол жеткізді. 2000-ыншы жылы Балык пен Сукуйгыштын бір-біріне асерлері тенесіп, Сукуйгыш белен ала бастады.

Осы дауірде біз баска оркениет окілдерімен карым-катынас орнатып, галамшар когамынын толык, тен дарежелі мушесі бола аламыз. Нострадамус тек кана даналык пен мынжылдыкты гана болжап кана коймайды, одан армен шарыктайды. Ол тіптен аргы болашакка коз жугіртіп, Сукуйгыш дауірінін адамзаты гылым мен діннін айырмашылыгын жойып, менменсіп кетуі мумкін деп ескертеді. Егер біз дандайсып кетіп, кырагылыгымыздан айырылсак, озіміздін еркіндігіміз бен керемет жетістіктерімізге маз-мейрам болып аскактап кетсек, онда баска конган багымыздан айырылып калу каупі бар деп ескертеді.

Егер біз болашактагы галамшарды еркін шарлап журген, омірді кура алатын 3000 жылдыктын адамдарын корсек, олар бізге Кудай сиякты корінер еді. Бірак та Нострадамус: «Генрих II-ге жолдауында», жыл санауы Иса пайгамбар туган жана торт мыныншы жылдын танында, озіміздін бакылай алмай, кырагылыгымызды жогалткан кезде, Ібілістін куші еркіндікке жулкынып босап шыгуы мумкін. «Куна» деген созді кей кезде «умытшактык» та дейді. Сукуйгыштын ураны – «барлык шектеулерден азат болу». Егер де біздерге даналык жетіспесе, онда біз тіптен менменсіп, дандайсып, аскактап кетеміз.

Мишель де Нострадамус былай дейді: «Саналы адам менін болжамдарынан калай дурыс жолды тандауды уйренеді; ол озіне дейін теніз жагалауында журіп откен адамнын кумдагы калдырган із табымен журеді».
Джон Хоуг. Нострадамус.  «Новые откровения» жане «Полное собрание пророчество» атты кітабынан узінділер. (аударган Асет Мукашбеков)

/Акырзаман калай болады? Омір кайтадан пайда бола ма?/

99 – ЗІЛЗАЛА СУРЕСІ

Аса камкор, ерекше мейірімді Алланын атымен бастаймын.
1. Жер екіленіп дірілдеп сілкінген сатте,
2. Озінін ішіндегі жугін устіне котарып тастаганда,
3. Адам баласы (шарасыздыктан): «Буган не болды?», – дегенде,
4. Сол Куні –
Жер озінін хабарламасын хабарлайды,
5. Озінін Жаратушысынын ашылуымен.
  6.  Сол  Куні –
Адамдар болек-болек топтанып,
Ентелеп жугіреді.
Оларга жердегі істеген барлык кылыктары корсетіледі.
7. Кім, тозаннын туйіріндей кайырымдылык жасаса, оны Кореді!
8. Кім тозаннын туйіріндей зулымдык жасаса, оны да кореді.

КОРАН перевод смыслов и комментарии Иман Валерии Пороховой.  – 8-е изд. – М. РИПОЛ классик, 2005. – 800 с. Сура 99. стр 632.

(Аударган Асет Мукашбеков)

"Алапат жер сілкініс, зілзала мамыр айында, Сатурн Тауешкіде (Козерог), Юпитер мен Меркурий Торпакта (Телец), Венера Шаянда (Рак), Марс Бикеште (Дева) болады. (осы уакытта) жумырткадан улкен буршак жауады".   
(Нострадамустын болжауы).

Нострадамустын болжамы бойынша акырзаман 3797 жылы болады.
Алла Тагала  алемдi  жаратады,  белгiлi бiр уакыт аралыгында онын омiрiн сактап,  уакыты бiткенде  оны  кайтадан  жояды.  Сонан кейiн  букiл  агым (процесс)  кайтадан  басталады.  Сойтiп Алла Тагаланын амiрiмен бул материалдык алем бiресе жойылып,  бiресе кайта  пайда болып,  уздiксiз  алмасып  отырады.  Мунын озi материалдык алемнiн мангiлiк, бiрак озгерiп, алмасып отыратынын корсетедi.

Уйыктаган уакытымызда кай тунгиыкка шомамыз, бізбен не болады, кайда болатынымызды да білмейміз. Сол сиякты акырзаман болганда кайда кететінімізді де білмейміз. Гарыштын акырзаманнан кейін кайтадан пайда болуы кун мен туннін алмасуы таріздес агым. Галамшардын пайда болуы –  танертен оянып, корінетін алемнін тус кезіндегі каркынды іс-арекеті мен козгалыстын ымырт жабылгандагы токтауы. Акырзаман болып тіршілік толык немесе жартылай жойылганда барлык жан иелері Жаратушынын денесіне сінеді де, келесі галамшар пайда болганша білінбеген куйде болады. Жаратушынын кудіретімен мангілік осылайша кезек-кезек алмасып жалгаса береді.

/Баска елдердін аруагы тірілерге дуние тауып беріп жатыр/

"Адамзат жаны олгеннен сон бір-біріне сынап карайтын болады, конілі жакындар туыскандай бір топка болінсе, ал жаман мінезділер баска топка болінеді".
Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Осы жерде коніл аударатын маселе: Араб елдерінен окып келген діндарлар «аруак жок» деп зар кагады. Себебі, олардын миын, акыл-ойын, санасын, омірге козкарасын, ойлау жуйесін осылай калыптастырып, уландырып койган. «Арабтын бетін тырнасан, ар жагынан жебірей корінеді» деген соз бар. Мундагы барлык маселе акшага – БИЗНЕСКЕ келіп тіреліп турганын, киелі Арыстанбаб бабанын басы осындай орынга айланып кете ме деген коркыныш екені, басында аз гана миы бар адамга да тусунікті...

/Дінмухамед Ахметулы Конаев. Аруакты ардактай білейік, агайын!/

"Патша – Алланын жердегі коленкесі. Кім оны курметтемесе, Алланы курметтемегені. Кім оны корласа, Танірін корлагандык болады".

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Аруакка табынып, оны басына котеріп, сол аркылы кун коріп байып отырган елдер бар. Ал біздін мусылман елінін бірі Сауд Арабиясы бір адамнын туган жері мен олген жерін ардактап, табыс козіне айналдырып отыр.

Казакстанда не коп, аулие коп. Бірак онын ен улкені Арыстанбаб екені аян, Сайранда бар сансыз баб, Туркістанда Тумен баб. Ен улкені «Бабтардын бабы Арыстанбаб» – деп халык бекер айтпаса керек. Бул тек казактардын аукымындагы ангіме-аныз емес. Бул тенеуді орта Азияда туратын біраз мусылман елдерінен есітуге болады.

Арыстанбабтын да сондай ертелі-кеш киелі орынга айналмауына кім кепіл? Осы уакытка дейін еліміздін баяу дамуына аруакка кырын карау сиякты біреу байкап, біреу байкамайтын купия сырдын жатуы мумкін. Аруакты ардактай білейік, агайын! Баска елдердін аруагы тірілерге дуние тауып беріп жатыр. Біздін аруактар кулыптаулы тур немесе кора-копсыга айналып кеткен. Аруакка деген козкарастын айырмасы міне, осындай.

Мен откен кыста Кырымда болып кайттым. Онда Тегерандагы діни когам мушелерімен откен ангіменін бас жагында отыргандардын біреуі орнынан турып бізден алдымен, «егер руксат болса, бір нарсені Сізден сурагымыз бар», – деді.
– Сураныздар, руксат, – дедім мен.
– Олай болса, Сіздін раббыныз кім, дінініз кандай, пайгамбарыныз кім, кыблан кайда, кімнін урпагысыз, миллетін кім?– деді.

Мен озінін ретімен «Алла Тагала, Ислам, Мухаммед, Адам ата, Ибрахим» деп жауап бердім.
Олар оз тілдерінде «шын мусылман, шын мусылман» деп бір-біріне айтып жатты.
– Сіздін елде осы Мухаммед пайгамбарга сахаба арі акылгой болган, алдекайда жасы улкен бір улы аруак жатыр деп есітеміз, бір адам басын сукпайтын корінеді. Тастанды боп айдалада жатса керек. Осы соз рас па, одан хабарыныз бар ма?

– Иа, хабарым бар. Арыстанбаб деген кісі біздін елде жатканы рас дедім. Сонда залда отырган барлык адам орындарынан турып, ауыздарын кубірлетіп, беттерін сипап, орындарына кайтып отырды.
– Осыган байланысты менде тагы бір сурак бар Сізге,– деді екінші салде оранган кісі.
– Сураныз, кулагым сізде,– дедім мен.
– Ол кісі Сіздерде калын елдін ортасында жатыр ма?
– Калын елдін ортасында емес, шеткерірек, онаша жатыр,– дегенімде кейбіреулері бастарын шайкады.

– Біз калын елдін ортасына акеп койып, тірілерді тарбиелейтін ардакты да курметті аруак тулгага айналдырсак, бізге суйегін бересіздер ме?
– Бурынгы откен атакты адамдардын барлыгы да дал олген жерлеріне койылган деген дерек бар. Козгамаган дурыс шыгар. Біздін бір улкен окымысты гулама бауырымыз Шам шахарынын орталык зиратында жаткан Ал-Фарабидін суйегін сураганымызда Сириянын басшылары осындай жауап берген бір кезде. Пайгамбарлар мен сол сиякты алемге танымал адамдар олген жерлеріне койылган деген ангімені Мухаммед пайгамбардын озінін аузынан Абубакір Сыдык естіген.

Баскалар аруакты осылай курметтепті. Бул бізге де сабак болу керек. Аман болсак, оган да жетерміз, – деді Дінмухамед Ахметулы Конаев.
Заман кейде козді ашып-жумганша озгереді екен. Сонымен бір тарихка деген козкарас та озгеріп жатады. Д. А. Конаевтын баска елдер сиякты аруакты ардактауга аман болсак жетерміз дегені корегендік болып шыкты. Арыстанбабтын аузындагы кара кулып алынып, есігі айкара ашылды. Оган жан кірді. Мусылман халкы агылып келе бастады. Казір ол кумырсканын илеуіне айналды. 

Казак артында калган туягы барды тіріге санайды. Арыстанбабтын артында букіл мусылман халкы бар. Олар аулиенін кабіріне келіп, бас иіп, тагзым етуде, зиярат жасауда. Сондыктан ол олген жок, алі тірі. Оган деген курмет тірілерден артык. Онын аруагы тірілерге канат бітіріп, жігерін кайрап, желеп-жебеуде. Онын аты ошпейді, кайта уакыт откен сайын рухы сонбейтін жулдыздар сиякты жаркырай туседі.
Кожа Ахмет пен Ал-Фарабидін, Коркыттын устазы болган Арыстанбаб аулиеге лайык елде бірлік, ынтымак, тірлік болсын агайын! Бізді колдап отырган улы мартебелі адамдардын сый-курметі мен сеніміне лайык болайык, бауырлар!

«Кеменгер Конаев» кітабынан – Алматы, 2003 жыл. 317 бет

/Созактагы тірі аулиенін болжамы/

"Мусылманнын олімінен кейін (онын пайдасына) жататын істер: тараткан ілімі, кабілетті перзенті, мурага калдырган Куран кітабы, салдырган мешіті, конак уйі, шыгарган суы, сауында берген кайыр – садакасы".

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

2008 жылы 28-кыркуйегінде «Ак ананын» шакірті: емші арі оташы (сыныкшы), аруактармен сойлесе алатын коріпкел Ержан Узанкулулы Кулиев тан атпай мазасызданып, конілі алабуртып, агасы Тілеуберді Кулиевпен тагы бір кісінін келе жатканын аян аркылы біледі. Койын косып келсе, уйінде агасы мен сол шамалас козайнек таккан бір адамнын унтаспасын (диктофонын), принтерден басылып шыккан колжазбасын устелдін устінде жайып отырганын кореді. Озі туралы жазуга келгенін сезе кояды да, далага шыгып кетіп, ата-баба аруактарымен байланыска шыгады.

Аталар аруактары: «Балам, бар сырынды айта бер, шешіл. Сурагына жауабынды бере бер», – дейді. Тілдескен аруактар – акесі Узанкул, атасы Сарайбай, бабалары Толенді, Шілмембет. Аталар аруактарымен тілдескенде Арыстанбаб баба жогарыдан колдайды. Осы аруактармен тілдескенде Ержан олардын бейнелерін анык коріп турады.

Ержаннын агасымен бірге еріп келген адам – мен, осы кітаптын авторынын бірі Асет Ризаулы Мукашбеков болатынмын. Ержанмен таныстым. Бірден адамнын жан дуниесін айткызбай-ак сезе коятын ерекше касиетіне тан калмаска шарам калмады. А, дегеннен ангімеміз жарасып, ол мені, мен оны баягыдан білетін агалы-інілі адамдай шуйіркелесіп кеттік. Ол сухбатымыздын басын Созакта бейіт арасын мекендейтін «тірі аулиенін» ангімесінен бастады.

1996 жылы Ержан Узанкулулы Кулиев аулие аралап Созакка барганда: «Балам, акен мен шешен о дуниелік болады. Егер мен айткан осиетті орындасан, оз атын кокке шыгады... Теледидарга, газет-журналдарга атынды шыгарма. Белгілі бір уакытта, алдына алпысты алкымдап калган бурыл шашты, козіне козайнек таккан, ар турлі дінді терен білетін, рухани білім денгейі жогары бір адам келеді. Бірак, ол не жазушы, не журналист емес. Соган гана шешіліп айтуына болады», – деп бейіттін ішінде омір суріп жаткан аксакал «тірі аулие»-нін айтканы. Содан бері 12 жыл уакыт зымырап оте шыгады.
«Каншама журналистер газет-журналдардан, телеарналардан келді, біракта аталар аруактары осы жылдар аралыгында бірде-біреуіне рухсат бермеді. Бугін тан алдында аян алганмын. Рухсаттарын берді. Асет ага, мен сізді куткеніме туп-тура 12 жыл болды» – дегенде шалкамнан тусе жаздадым.

2008 жылы Алланын ак жолында халыкты сонынан ертіп, копшілікті тегін емдеп журген,  Жогары назік алемнен киелі ата-бабалар аруактары жіберген окілі, халыкаралык «Ак жол» козгалысынын жетекшісі «Ак ана» – Зейнекамал Каржымбайкызы Байжановамен танысып, біздін бірлескен шыгармашылыгымыздын жемісі ретінде «ЖАРАТУШЫНЫ АРУАКТАР АРКЫЛЫ ТАНУ НЕМЕСЕ «АК АНАНЫН» ТЫЛСЫМ ДУНИЕЛЕРІ» атты енбегіміз мын данамен жарык коріп, окырмандардын «кундіз колдарына шам алып» іздеп журіп окитын кітабына айналды.

//III ТАРАУ. «Ак ана» – Зейнекамал Каржымбайкызынын алдына койган максаттары//
телефондары: 8 701 773 77 77; жумысы (8727) 30 012 66;

"Ауелі анана, тагы да анана, тагы да анана, содан сон Отанына жаксылык жаса".

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

«Мен еліме халкыма кызмет етемін, имандылык жолга жетелеймін, рухани надандыктарынан шыгатын жолды корсетемін. Менін максатым мешіттер мен емшілердін басын біріктіру. Халкымды киелі ата-бабаларымыздын аруактарынын комектері аркылы имандылыкка келтірсем, елімді арактан, нашадан емдесем деген арманымды іс жузіне асырсам. Казір акесін тындамайтын ул, шешесін тындамайтын кыз осіп жатыр. Осылардын барінін бетін имандылыкка бурып – ултымыздын инабатты улы, кыздарына айналдырсам».

Зейнекамал Каржымбайкызы казак келіншектерінін сулулыгынын, имандылыгынын, адамгершілігінін бар сипатын бойына тогыстырган адал жар, кеменгер аже. Кудайдын кудіретімен, киелі ата-баба аруактарынын демеуімен, наукастарга озінін ордасында тегін шипа жасап, бойына киелі касиет дарып, Кызыр ата конып, ел-журтын сонынан ертіп, озінін рухани шапагатын, колынан келген емін букіл елімізде жане жакын-алыс шетелдерді мекендейтін улт пен улыстарга жаксылык нурын шашып журген, арі косем, арі токпе шешен, от болып жанып-лапылдап, журтын имандылыкка жетелеп, темірказык жулдызы сиякты халкына тура жолды нускап журген санаулы гана даланын дана кыздарынын ішіндегі топжарганы.

"Махаббаттын анасы – аналардын журегі,
Аналардын журегі – даналыктын тірегі.
Даналыктын тірегі – пайгамбардын тілегі,
Пайгамбардын тілегі – жаннатка алып кіреді".

Гаухарбек Кунхожаев

Зейнекамал Каржымбайкызы былай деп пайымдайды: «Адам баласынын баска жан иелерінен негізгі айырмашылыгы – оган ерік пен ерекше акыл берілген. Сол акыл мен ерікті ол дурыс пайдалану аркылы омірдін тупкі максатына жетуі керек. Ягни, салауатты омір салты имандылыкпен кабаттасып, біртутас болуы кажет. Имандылык адам баласы ушін омірдін тупкі максатына жету кепілі  болса, ал салауатты омір сол максатка жету жолы болып табылады. Менін омірдегі максатым – осы екеуінін басын бір арнага тогыстырып, аруактардын комегі аркылы адаскандарды имандылык жолына тусіріп, халкымды рухани тазалыкка шакыру, Жаратушыны таныту, мойындату».

Адамзат баласы ХХ гасырдан бастап озінін рухани дамуын жетілдіру ушін улкен дуниетанымдык озгерістін кажет екенін бар болмысымен сезінуде. Себебі, казіргі заманда алемдегі барлык дін агымдарынын жер бетінде тыныштык пен бейбітшілік орнатуга, адамдарды имандылык жолга тусіруге  шамалары келмей жатыр. Керісінше, коптеген согыстар гасырлар бойы кай діннін нактылы «акикат» екенін далелдеу ушін туындап жатыр.
Адамзат омірінін киын-кыстау кездерінде аруактар аркашан да комекке келеді. Аруак угымы барлык халыктар арасында бар. Бул олардын адамзат пайда болганынан бастап бар екенін, адамзатпен бірге пайда болганын далелі емес пе?!

Адам олгеннен кейін – озінін жаны, рухы, назік денелерімен  бірігіп аруакка айналып, келесі корінбейтін баки алемге отеді. Аруактарды кору оте сирек болады. Бірак омірде кездеседі. Таннен босанган аруак озінін туган-туыскандарын, достарын коруге асыгады. Ол озінін баска алемге откенін, бірак тірі екенін білдіргісі келеді. Білмеген адамдар муны тылсым дуниесіне жаткызар еді. Бірак онын калай болатынын білгендерге мунын ешкандай да тылсымдыгы жок, барлыгы табиги зандылык.

/Зейнекамал Каржымбайкызынын ата тегі/

"Бірде-бір тагдыр жок Алла Тагаланын карамагынан тыс калган. Арбір тагдыр Алла Тагаланын колында. Каласа жондейді, каламаса аздырады. Таразы Алла Тагаланын колында. Бір неше кауымнын дарежесін тусіреді, ол кияметке дейін сол калыпта калады. (Алла Тагалага таубе ет)".

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

(Кожа Ахмет Иассауидын касына
Зейнекамал Каржымбайкызы Байжанова 1963 жылы кантардын 9-шы жулдызында Кокшетау облысы, Зеренді ауданынын Жамантуз ауылында дуниеге келген. 

Акесі Каржымбай Беркімбайулы ауылда баскарушы (управляющий), шешесі Канипа Мухаметжанкызы устаз болган. Тылсым касиет анасы Канипада, асіресе нагашы атасы Мухаметжан аксакалда болган екен. Нагашысы Мухаметжан аксакал мешіт устаган, ескіше оте сауатты, ерекше касиет, дарын иесі адам болган деседі.

Аргы аталары Кожа Ахмет Иассауидын касына жерленген Канай ата ел баскарып, би болып, Орта жузге – букіл казак баласына машхур адам болса, Бакір атасы белгілі баксы, емші болыпты.

Зейнекамал Каржымбайкызынын негізгі мамандыгы дайын онімдер лаборанты, кейіннен Алматы каласындагы дарігерлік институтты бітірген жогары білімді дарігер.

Турмыста: куйеуі Жанат Серікбайулы Байжанов 1961 жылы тамыз айынын 6 жулдызында Алматы облысынын Жамбыл ауданындагы Копа ауылында дуниеге келген, Арайлым, Айгерім атты екі кыздары, Еркежан, Айанат деген немерелері бар бакытты жануя. Жанат Серікбайулы Байжанов казір жеке касіпкер.

/Зейнекамал Каржымбайкызынын алган атактары мен марапаттары/:

Кырык кісі жане одан да коп кісі белгілі бір іске куалік берсе, Алла Тагала олардын куаліктерін кабыл алады. Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

І. Международная общественная академия проскапических наук им. М.Нострадамуса №007, 16 сентября 2004г. избрана признанным членом Академии
Президент академии                Ш.М. Шинтаев               
Ученый секретарь                А.Ж.Ниязов

ІІ. Медальдары:

1. Казакстан Халык медицинасынын мектебі
2. Казакстан халык емшілері кауымдастыгынын Курметті мушесі
3. Республикалык шаруашылык есептегі гылыми-практикалык шыгыс жане казіргі медицина орталыгына 10 жыл.
4. Касіби халык емшілері кауымдастыгы
5. «Сая» мейрімділік коры
6. Казакстан Республикасынын Курметті касіби халык емшісі
7. Лучший целитель ІІІ тысячелетия
8. Магистр Народной медицины Востока № 003
9. Медаль «Духовный Целитель Востока» № 016.
10. Гиппократ медалі
11. Казакстан халык емшілері кауымдастыгы, Республикалык гылыми-практикалык халык емшілері орталыгы, ІІ – Халыкаралык конгресс, І – Конференцияда берілген медалі.

ІІІ. Когамдык коры «Куртка Тауіп» атындагы проскапиялык академиясынын толык мушесі
Академия президенті:                академик Ш.М. Шинтаев

ІV. Казакстан Республикасы халкынын денсаулыгын сактау ісіндегі ерекше енбегі ушін «Казакстаннын жулдызды емшісі» жогаргы дарежелі ордені.

/«Ак ананын» ордасындагы асер/

Алгашкы барган адамга орданын тылсым кушпен рухани нурланып туруы, ішінін кендігі, жылылыгы, жумсак бостек тоселген жайлылыгы, енсесінін биіктігі,  жайлы жерде жайласып жантайып жаткан, малдас курып, не тізелерін созып,  отырган адамнын коптігі мен ала-кулалыгы ерекше асер етеді.

Конілініз котеріліп, мына нарык заманында да тегін ем алатын жер бар екеніне таныркамаска, танданбаска шараныз калмайды. Жанынызга жайма-шуак шапагат нурынын Куран ауезі аркылы куйылып жатканын бар болмысынызбен, жан дуниенізбен сезінесіз де, бір рахат куйге боленесіз.

Озінізбен бірге еріп келген шыргаландарыныз орданын босагасынын ар жагында калганын бірден тусінесіз. Казакша кимешек киген, жаулык тарткан адемі, келбетті, сымбатты да сулу кыз-келіншектерді коріп, «Жумактагы хордын кыздары дегендер осылай болады екен-ау!»,– деген ойга еріксіз шомасыз.

«Ак ананын» сырттан ордага кіріп келе жатканын алгаш рет корген адамнын козіне калкып келе жаткан аккумен бірге жаркырап жалт-жулт еткен адемі кустардын да ушып кіргені корінгендей болады. Осы сатте енбектеген баладан, енкейген каріге дейінгі пенделер ерекше куйге боленеді. Оздерінін умітінін, куткарушысынын, коргаушысынын «Ак ана» бейнесінде келгеніне куанады, шаттанады, ошкені осіп, олгені тірілгендей мамыражай калыпка келеді.

Жаратушыдан осындай ултымыздын мандайына біткен багымыз, халкымызды имандылыкка жетелеп, «Ак жол» козгалысын уйымдастырган назік алемнен келген окілі «Ак ана» аруынын денінін сау, гумырынын узак, урім-бутагынын аман, конілінін шат болуын келген халык конілдері босап, шын ниеттерімен, ак журектерімен жатса да, турса да тілейді.


/Ордада заттар белгілі тартіппен орналаскан ба?/

"Біреудін істеп жаткан тірлігіне карап оган бага беруге асыкпаныз. Онын акыры немен тынатынын бакканын жон".

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Театр киім ілгіштен басталатындай «Ак анадан» шипа, дауа іздеп барган адамдар Каскелен каласынын орталык ауруханасы мен мешітінін ортасында Жангозин кошесінде № 26 аулада орналаскан «Ак жол» козгалысынын ордасын бірден тауып барады. Орда озінін ерекше коршауымен, уйінін ерекшелігімен, таза асханасымен, орда уйінін далізіндегі рухани кітаптар сататын дукенімен, ауласынын тазалыгымен, кубырдан агатын молдір суымен келген адамды ап-сатте баурап алып, хош келініздер дегендей есігін айкара ашады. Сондай-ак, аула аланында батырдын дулыгасына уксатып, жасап жаткан жана орданын курылысындагы каркынды іс-арекет те жанынызды куанышка болейді де, сенімініз бен умітініз одан армен беки туседі.

– Зейнекамал Каржымбайкызы, ордада ілулі турган заттар белгілі тартіппен, зандылыкпен орналаскан ба?
– Асет Ризаулы, бул маган аян аркылы 1996-1997 жылдары берілген. Мына жерде ілінген заттардын барлыгы аянмен істелінген, ешкандай дуние болек бір алып келіп жасалган дуние емес. Менін туымды кордініз гой?
– Кордім.
– Онын ерекшеліктері бар. Бул тудагы бугы – Жер ана, менін тусімде алты куннен кейін келіп, маган айткан болатын: «Мен пірін болып, колдаймын, мен – Жер анамын». Осы корген тусім бойынша туды жасаттым, оны зандастырдым. Мынау – шанырак, кун, ай; мына жулдыздар ата-бабалар аруактарынын белгісі – шексіздік. Мынау – акындардын домбырасы, баксылардын кобызы, батырлардын кылышы. Бунын барлыгы тылсым дуние, бір Аллага гана аян,– деп бітірді созін «Ак ана».

– Зейнекамал Каржымбайкызы, сореде турган екі Кураннан баска Куран кітабы бар  ма?
– Асет ага, орданын ішін будан баска кабыргаларда козге корінбейтін Куран кітаптары да нурландырып тур. Муны тек коретін адамдар гана коре алады. Бул да бір тылсымнын кереметі, гажайыбы.
– Зейнекамал Каржымбайкызы, жана орданын курылысын салып жатыр екенсіз, байкаймын, Кудай буйырса, келесі коктемде коныс аударатын сияктысыздар. Казіргі ордада не болады?
– Асет Ризаулы, біздін ордага тек кана байтак еліміздін тукпір-тукпірінен гана емес, алыс-жакын шет елдерден де келетін адамдардын саны куннен кунге кобейіп келеді. Коптеген адамдардын жатып ем алып, демалатын баспаналары жок. Кейбіреулерінін конак уйге жатуга жагдайлары жок. Біздін жоспарымызша орданы болмелерге боліп, казіргі заман талабына сай конак уйге айландырамыз.

/«Ак ана» – Зейнекамал Каржымбайкызынын Меккеде ушуы/

"Адамда жаксы касиет болмаса, оган бак та, бакыт та конбайды".

Жусіп Баласугни

Зейнекамал Каржымбайкызы Меккеге 2004 жане 2006 жылдары екі кабат барып келген. 2004 жылы Меккеге Кулайхан Касымкызы Масімова екеуі улкен топпен бірге барады. Кара тастын алдында адам дегенініз кара-курым, шалынсан болды, аяктын астына тапталып каласын.
Кудайдын кудіреті, «Ак ананын» аягы жерден 20 см котеріліп кара таска карай ушады, колтыгынан мыктап устап алган Кулайхан Касымкызы да коса ушады, алдындагы калын нопір адам екіге жарылып, оздерінен-оздері жол босатты.

Сол кезде бір тусініксіз толкын ашылып, «Ак ана» мен Кулайхан Касымкызы екеуі 4-5 метр кашыктыкта турган кара таска ап-сатте аяктары жерден котерілген бойы ушып жетіп барып, кара тасты суйіп, тілеулерін тілейді. Ен гажабы – тілеу тілейтін жерге котеріліп ушып барулары, ал тілеу тілейтін жерге ешкімді жібермейді, ол жерді сакшылар кузетіп турады.

Меккеге 2006 жылы екінші рет барганда да тура осы жагдай кайталанады. Ол кезде касында енгезердей Аскар деген бауыры болады, оны желкесінен устап алып, озімен бірге ол да аягы жерден котеріліп, ушып барып, кара тасты Аскар  да суйеді. Осы тылсым жагдайга Зейнекамалдын озі алі кунге шейін тан калады.

2004 жылы Меккеге бірінші рет барганда «Ак ана» «Емшілік жолымды тастаймын, бес уакыт намазымды окимын, емшілік Аллага серік косканым болады» деп ниет етіп барган Зейнекамалдын тусінде пайгамбарымыздын ак туйесі келіп, екі кап бидай беріп жатып: «Кызым, сен емшілік жолды тастамайсын, халкынды имандылыкка шакыруын керек. Сенін артында халык ілесіп жатыр, сен Копадан мешіт саласын»,– дейді.

Осы жерде «Ак ана» Арафа тауында турып, тілек тілейді: «Ей, Алла, егер де менін істеп жаткан ісім дурыс болса, мешіт салуга озін комектес, егер де менін істеп жаткан ісім бурыс болып, Саган кайшылык келетін болса, Алла Тагала, мешіт салуга Озін кедергі бол! Сол аркылы менін осы жолымнын дурыс не бурыс екенін білейін, бір жылдын ішінде мешіт салуды бітірсем, менін істеп жаткан ісім дурыс болсын, бітіре алмасам, бурыс болсын! Сол маган белгі болсын»,– деп серттеседі. Осы аянды алганнан сон озіне-озі: «Егер бул Жаратушынын кудіреті болса, Копада мешіт саламын», – дейді.

Меккеден кайтып келген 50 мын тенгеге цемент алып, 70 адам сиятын мешіттін курылысын 2005 жылдын кыркуйек айынын 10-да алты айдын ішінде бітіреді. Бурын Копада мешіт болмаган. Бул да бір Кудайдын кудіреті, бар шаруа озінен-озі реттеліп отырды...

/Сексенбай атасынын аяны/

13 – Рагыд суресі
"(Мухаммед Г.С.) егер тангалсан, олардын: «Біз бір топырак болган кезде, жанадан жаратыламыз ба?», – деген создеріне таныркау керек. Міне булар Раббыларына карсы болгандар. Арі булар мойындарына темір шынжырлар болатындар. Сондай-ак булар тозактык. Олар онда мангі калады".

КУРАН КАРИМ, казакша магына жане тусінігі. 249 бет.

Зейнекамал Каржымбайкызы Алматы облысынын Жамбыл ауданындагы Копа бекетінде турганда, бастапкыда бірнеше жылдар бойы журегі кысылып ауырып катты киналады, Зейнекамал бурын баксы-балгер, емші-тауіп дегендерге мулдем сенбейтін. 1995 жылы Алматыдан Талифов деген емші келеді. Емші коздерінді жумып турындар дейді, Зейнекамал козін аша алмайды. Барін сезіп біліп турады.

Бір уакытта анасы Канипа маркум емшіні камшымен урып тур екен, козін ашып калса емші кетіп бара жатыр екен. Онан кейін: «Кетші арі, олген адамдарды корсетеді екен», – деп кайта бармай кояды. Озінін ауырмайтын жері жок, ауруханада журек-кан тамырлары ауруларынын есебінде турады.  Себебі, дарігерлер журегіннін калканшасы (клапан) жумыс жасамайды, сенін журегіне операция жасаймыз деп аныктама берген.

Коп узамай бір куні кантар айында Копага Болат деген емші келеді. Елдін барі керемет емші деп даріптейді. Зейнекамал барады. Емші: «Саган аталардан бата алу керек», – деп тусініксіз бірдемелерді айтады.

– Кайдагы бата, менін журегім ауырады. Немене, бата берсе менін журегім жазылып кете ме? – деп емшіге тап-тап басып урсады. Уйіне келіп жатады. Тусінде аппак сакалды ата келіп: «Кызым, мен Сексенбай деген атан боламын, сені 1978 жылдан бері колдап-коргаштап журмін. Сен оны тындама, мені тында! Уйінде оліктен келген шапан бар, соны 100 тенгемен соган апарып бер, тойдан келген шапанды кімге беру керек екенін озім айтамын», – деп аян береді. Танертен турып алып Болат емшіге барады.

– Тус кордім, сізге сенбе деп айтты, бірак мына шапан мен 100 тенгені апарып бер, тойдан келген шапанды баска біреуге бересін деп айтты, – дейді де шапанды 100 тенгесімен беріп кетіп калады.

Зейнекамал кейіннен ойланып корсе 1978 жылы 15 жас шамасында, курбысы Гулзада екеуі ауылдын жанындагы кырга барып мал іздеп жургенде, аппак сакалды шалды кореді. Коркып уйіне кашып келіп:
– Мама, бузауга бармаймын, аппак сакалды шал кордім.
– Е, онда Кызыр дарыган гой, – дейді анасы.
– Фу! Какой Кызыр, ертегіні айта береді екенсін.

/Мусылман кауымы аруактарынын басын котеруі/

Бір айдан кейін акпан айында кайтадан аян тус кореді. Тусінде Сексенбай атасы: «Кызым бір тал шашын корінбесін. Орамал тартып жур. Копанын басындагы бейітке 9 мал соясын, 18 киіт тарат, кайтыс болган барлык мусылман кауымынын аруактарын оятасын. Елінді имандылыкка келтіресін. Айтканымды тындамасан сал кыламын», – деп аян береді. Корген тусін куйеуі Жанатка айтты:

– Оліп калган аруактардын менде шатагы не?
Жанат:
– Сен талып, журегін кысып ауырмасан болды, аруактар не айтты, соны істей бер, орамал тагып жур, бір тал шашын корінбесін.
– Ойбай, сонда мен кемпір боламын ба? Кетші! Казактар, сендер сойлей бересіндер, корінген нарсеге сене бересіндер. Мен бар-жогы 32 жастамын, – деп бастапкыда булкан-талкан болады. Сонынан, іле-шала аянда корсетілген істердін барін істейді.
Біракта, Зейнекамал осы Сексенбай атасынын озіне кай жагынан жакындыгы бар екенін алі кунге дейін білмейді. Казір журегі ауырып талганды койды, бес уакыт намазын окып, арак ішкен жерге бармайды. Тойды араксыз откіздіртуге мурындык болып жур.

Зейнекамал ертеректе курбысы Гулзада екеуі ауылдын жанындагы кырга барып мал іздеп жургенде, аппак сакалды шалды корген жеріне, тусіндегі алган аяны бойынша, озін колдап журетін Сексенбай атасына белгі тас койды (жолбарыс мусіні), Кудайдын кудіреті сол жерден булак козі ашылды.

/Куран кітабын алуы/

"Алла мінсіз ауелден, пайгамбар хак,
Му’мин болсан, уйреніп, сен де уксап бак.
Куран рас, Алланын созідур ол,
Та’уилін білерлік гылымын шак.

Алланын, пайгамбардын жолындамыз,
Ынтамызды бузбастык иманымыз.
Пайда, мактан, ауеской – шайтан ісі,
Кані біздін напсіні тыйганымыз?

Му’мин болсан, ауелі иманды бол,
Пендеге иман озі ашады жол,
Шын илан да, таза ойла бір иманды,
Мунафик намаз кылмап па, маглум гой ол.

Алла ішінді айткызбай біледі ойла,
Пендесіне кастыкпен кіна койма.
Распенен таласпа му’мин болсан,
Ойла, айттым, адамдык атын жойма!" Абай

Му’мин (арабша) – ислам дінін жактаушы,сенуші.
Та’уил (арабша) – анык магынасына жете білу.
Мунафик (арабша) – екі жузді, іші капір, сырты мусылман.

Коп узамай тагы тусінде Сексенбай атасы: «Кызым, саган Шаймарден деген адам Куран кітабын акеліп береді. Соны кубыла жакка койып кой. Сонан сон уш адам келеді. Біреуінін аягы, біреуінін басы, біреуінін асказаны ауырады. Соларды емдейсін», – деп аян береді.
– Ой, Алла-ай! Оларды калай емдеймін? Мені кім біледі. Онсызда Копада емші Болат кісі емдеп жатыр гой, – деп тан-тамаша болады. Сойтіп отырганда ауласына жап-жас жігіт кіріп келеді де:

– Кубыла кайда?
– Мен кайдан білейін, озініз тауып алыныз.
– Шай ішініз.
– Ой, айналайын! Мен саган Куран кітабын берейінші.
– Сіздін атыныз кім?
– Атым Шаймерден.
– Кандай сайкестік. Кубыла кай жакта екен?
– Мына жакта.
Зейнекамал Шаймерденнін корсеткен жеріне Куран кітабын койып, алдында корген тусінін далме-дал келгеніне іштей таныркап кояды.
Бір ай откеннен кейін уш адам келеді.
– Біз саган емделеміз.
– Мен емші емеспін, емдеуді білмеймін.
– Жок, сен Болат емшіге урсып-урсып кетіп калгансын. Болат емші мына кісіде ерекше касиет бар деп айтты.
– Жарайді кірініздер. Ана жерде Куран кітап тур, колдарынызды Кураннын устіне койып Алладан жардем сурап, ниет етініздер.
Сол кезде Зейнекамалдын касында жолбарыс пайда болады. Ол тек кана озіне гана корінеді. Жолбарыс барып кемпірдін ішін жалай бастайды.

– Сонда не, мен мына кемпірдін ішін жалауым керек пе? – деп Зейнекамал дал болады. Сол кезде жолбарыс барып кемпірдін басын екі алдынгы аягымен устайды. Зейнекамал да барып кемпірдін басын солай устайды. Сол кезде алгі кемпірдін барлык омірбаяны Зейнекамалга айтылады. Осы сатте Зейнекамал озінен-озі токтамай сойлеп кетеді, бірак осыган озі тан калып шошиды. Маган не болды? – деп. Калган кісілерді де жолбарыстын корсетуі бойынша емдейді. Бул кісілер 10 шакты кун ем алып тауір болып кетеді. Осы кезден бастап Зейнекамалдын дакпырты елге жайылып, журт жан-жактан агыла бастайды. Ал озі туратын Копа ауылынан бірде-бір жан келмейді.

/Кужат алып емші болуы/

Жанына озіне гана корінетін жолбарыс ере бастаган кезде, Алматыдагы психиатор Кудиярова деген профессорга барады. «Менде елес, мен жынданып кеттім, мені жындыханага жаткызыныз», – деп айтады. Ол кісі: «Сен халык емшілер орталыгына бар», – дейді. Ол кезде оны баскаратын Ерманов деген кісі екен. Ол жерде Зейнекамал Каржымбайкызын жан-жактылы тексеріп, алты ай окытып, адам емдейтін кужат береді.

Бір куні тусінде Сексенбай атасы: «Кызым, тойдан келген шапанынды Кошмамбетте туратын Сыдык деген уйгыр бар, соган алып бар, сол олейін деп жатыр.
– Кошмамбетті калай тауып аламын?
– Мен алдыннан туйе болып шыгамын», – деп аян береді.
Зейнекамал ертенінде машина жалдап Кошмамбет ауылына беттейді. Бурын-сонды мундай ауыл бар екенін білмейді екен. Озіне гана корінетін туйе уйге бастап апарады. Ауласына келсе баласы жур екен, іздеп келген наукас уйде жок, біреудін уйінде емделіп жатыр дейді.
– Онда сол кісіге мені апар. Аманатты беруім керек.
Зейнекамал емделіп жаткан уйіне келеді. Келсе Сыдыктын кур суйегі гана калган, тірі аруак болып калыпты. Бас жагына камшы, аяк жагына пышак жастап койып бір уйгыр емші айел емдеп жатыр.
– Мынауын не, олейін деп жатырсын гой. Мынау тойдан келген шапан, саган аруак айтканы бойынша алып келдім.
Сол кезде Сыдык:
– Мен тус коріп едім: «Акку келсе жазыласын, акку келмесе олесін», – деп айтып еді. Сыдык орнынан тура алмайды, куніне арт жагынан 3 литр кан кетіп жатыр екен. Халида деген емші емдеп жатыр, оны Зейнекамал шакырып алып: «Сен неге буйтіп істейсін, адамга жамандык істеуге бола ма?», – деп урсып, алгі уйгыр емші катынды оз уйінен куып жібереді.
Сыдыкка: «Мен жума куні ем жасамаймын, сенбі куні келініз», – дейді. Сенбі куні бауырлары Сыдыкты котеріп Зейнекамалдын уйіне алып келеді. Содан Сыдык жолбарыстын корсетіп туруы бойынша емделгеннен кейін  жазылып кетеді. Бул кісі де емшілікпен шугылданатын аруакты, касиет конган адам болган.

/Куран даметкен аруак/

"Аруак  разы болмай, тірі байымайды".

Казак макал-мателдері

Кошмамбеттен кайтып келе жатканда алдынан коп жылкылар шыгады.
– Ой, токтаныз, айтпесе согыласыз, – дейді.
– Ой, Тома! Саган не болды? – дейді жургізуші. (Ол кезде ауылда Зейнекамалды ел орыстанып кеткеніне орай Тома деп атайтын). Сойтсе жургізуші калгып кеткен кезде Зейнекамалдын козіне аруактар жылкы болып корініп, кауып-катерді ескертеді екен. Жургізуші машина айдауга шамасы келмей калгып-шулги бергеннен кейін, Зейнекамал машинадан тусіп, шырпымен машинаны аластайды.

Сол кезде Зейнекамалга Бакір деген атанын аруагы келіп: «Кызым, мен Бакір-Закірдін тукымымын, маган мына жерде урпагымнын біреу хатым тусіріп кудайыга бір мал сойсыншы», – дейді. Зейнекамал сол мезетте: «Кудай-ау, мен Бакір-Закірдін тукымын калай табамын?», – деп отырганда бір аженін аруагы келіп: «Кызым маган 9 кыркуйекте ас берейін деп жатыр, оган дейін бір шаугім шай берсін маган. Менін Марат деген балам Алматыда жумыс жасайды, келініме айтып кет», – дейді. Зейнекамал: «Енді бунын келінін кай жактан табамын? Аруактар неше турлі айта береді, олардын айткандарын істей берсен жынды болып кетуін де мумкін», – деп жанындагы кісілерге коргендерін айтады.

Сол кезде Бакір ата аруагы кайта келіп: «Кызым, жолында бес адам отырады оларга айтпа, кок какпалы уйді тауып, соган барып айт», – дейді. Жанындагыларга Зейнекамал: «Алдымнан бес адам шыкса Марат дегеннін де, Бакір-Закірдін де тукымын іздеймін, ал егер шыкпаса кете береміз», – дейді. Келе жатып бурылса бес адам темекі тартып отырады, Зейнекамал алдынгы коргендерінен коркып, кок капалы уйді тауып алады да: «Сіздер Бакір-Закірдін тукымысыздар ма?» – деп сурайды. Олар: «Иа», – дейді. «Онда осы жерге бір мал шалып Кудайы таратындар, маган Бакір аталарыннын аруагы келіп айтты», – деп Зейнекамал ман-жайды тусіндіріп айтады.

Сонан кейін: «Марат деген Алматыда жумыс жасайтын адам бар ма? 9 кыркуйекте ажесіне ас берейін деп жатыр екен», – деп сурайды. «Иа бар, ас берейін деп жатканы да рас», – дейді. Олар Мараттын есік алдында келіп турган кезде, жанагы аже аруагы кайтадан келіп: «Кызым, ана келінге айт, колындагы баланы асырап алдым деп айта бермесінші», – дейді. Сол кезде бала котерген жас келіншек уйден шыгады. Сол кезде Зейнекамал:
– Бул Мараттын уйі ме?
– Иа, Мараттын уйі. Сен оны кайдан танисын – деп келіншек Зейнекамалга шап ете тусіп айтпаганды айтады.
– Аулак жур, мен сенін Маратынды танымаймын.
– Онын Алматыда жумыс жасайтынын, ажесіне ас берейін деп жатканын кайдан білесін? – деп алгі келіншек оршелене, удей тусті.
– Мен Маратынды да, сені де танымаймын. Мен аруактын аманатымен келіп турмын. Аженнін аруагы бір шаугім шай берсін, мына баланы асырап алдым деп айта бермесін деп айтканнан кейін гана барып алгі келіншек сабасына туседі.

– Енді муны менін ата-енем тусінбейді, сол уйге барып тусіндіріп айтынызшы дейді алгі келіншек. Сойтсе жанагы аруак аже Мараттын акесінін шешесі екен. Марат жас келіншегімен сол уйге кошіп барыпты. Зейнекамал ата-енесінін уйіне барады. Барса оздерінше «білімді» керемет кері кеткен адамдар екен. Буларды менсінбейді.

– Менсінбесендер оздерін біліндер, бірак мен аруактын аманатымен келіп турмын. Каталап кеттік су беріндерші – дейді. Олар бір шелек су алып шыгады. Сол кезде толы шелектен 5-6 адам гана су ішті, ілезде жарты шелек су жок болып кетеді. Осы жагдайга Зейнекамал алі кунге дейін тан калады, тусіндіріп беріп айта алмайды. Зейнекамал уй иелеріне:
– Мына калган суды токпеніз, танертен бірак тогініз – деп айтып кетіп калады. 

/Арыстанбаб бабанын басына баруы/

Тус кореді. Тусінде: «Темір станциясынын басынан тусесін, арбага (машинага) отырасын, біракта он жак есігі кисайып мыжырайган болсын», – дейді. Зейнекамал станцияга тускеннен кейін 3 сагат кутіп, он жак есігі мыжырайган ескі «Москвичке» отырып, Арыстанбаб бабанын басына барады. Баска неше турлі коздін жауын алатын сайгулік машиналарга озінін жанында еріп журетін жолбарысы мінгізбей кояды.


/Бакір атанын басына белгі коюы/

Арыстанбабтан кайтып келгеннен кейін Бакір ата тусіне кіреді. «Кызым менін басымды тургыз. Сол жерде имам бар, Кокшетаудан келген Атыгай-Карауыл. Баласынын аягы кем, соган мына 200 тенге мен шапанын апарып бер. Хатым тусіріп шыгарсын маган. Сосын басымды тургыз деп айтамын», – дейді.

Зейнекамал алдында мініп келген жаман машиналы жургізушіге келеді. Тусінде Бакір ата аруагы алдыннан туйе болып шыгамын деген. Жургізуші: «Кайда барамыз?» – дейді, Зейнекамал: «Ана туйенін артынан журе бер»,– депті. Онын туйені кормейтіні есінен шыгып кетеді.

Кудайдын кудіреті, барган жерінін имамы 96 жаска келген Атыгай-Карауыл Кокшетаудан келген кісі екен. Барып: «Бакір деген кісіге Куран-хатым тусірініз», – дейді. Жанагы жерден шыгып келе жатса, баягыда су ішкен уйінін иесі мугалім кездесе кетеді. «Айналайын мен сені таппай журмін, кайдан келдін, кайда кеттін, озім білмей калдым»,– дейді. Су беріп кеткеннен кейін жанагы кісінін тунімен іші отеді. Танертен калган судан ішсе, іші сап тиылады.

Сонан кейін бір айдан кейін Бакір атанын басын тургызуга барады. Имам сурайды: «Ол кісінін жаткан жерін калай білесін?». Зейнекамал: «Ол кісі казір туйе болып алдымнан шыгады», – дейді. Мына жер, мына жер деп бір тас жаткан жерді корсетеді. Сол кезде карі имам: «Айналайын, мен сенін кудіретіне бас идім. Аруактарды шакырып Куран окыганда жердін асты дур сілкінген кезде осы тастарды койып едім», – дейді. Ол имамнын да бір касиеті болганы да.

Осынын алдында Зейнекамал тус бойынша Еспе жактагы Жалайыр елінін атасы Шолпанкул атанын басын да оз каржысына аруактын аян беруі бойынша тургызады.

/Санкт-Петербургта туратын адамнын тус коріп орда салуы/

Біздін казак олерінен 3 кун бурын гана келеді гой. 1997 жылы бір куні Германияга кеткелі жаткан неміс келіп:
– Сіз диагнозды дурыс кояды екенсіз. Менін кай жерім ауырайын деп жур?
Мен диагнозын айтып бердім, емделіп разы болып кетті. Біраздан кейін маган шакыру жіберіпті, сенін урім-бутагынды толыктай камтамасыз етемін, Германияга кел деп. Пенде болганнан кейін акшага кызыкканым да рас. Сол кезде казіргі орданы тусімде кордім. «Орданы батырлардын дулыгасынын аузы сиякты саласын», – деп аян алдым.

Сексенбай атам тусімде: «Кызым, сен касиетті Алладан сатып алган жоксын, сен акшага кызыкпа, орданы озін салып аласын», – деп аян берді. Осы уакытта Санкт-Петербургте біреу тус кореді. Ол кісіні мен алі корген жокпын, танымаймын. «Осы Алматыда «Ак ана» деген кісі бар ма?», – деп біреуді жібереді. Біреуден-біреу естіп мені бір кісі іздеп тауып келді.
– Сізді азер таптым. Менін Санкт-Петербургтагы танысым, Сізге кандай комек керек деп сурап жатыр.

– Менін оз басыма ешкандай жардемнін кажеті жок, барі бар. Киімім кок, тамагым ток. Біракта тусімде орда саласын деп аян алып едім, соган болмаса – дедім.
6 айдан кейін Санкт-Петербургтагы тус корген адам курылыс компаниясын жіберіп, хабар берді. Казір каркында курылыс жургізіп жатыр. Ол адамнын не орыс екенін, не баска улт окілі екенін білмеймін, алі танымаймын.

/Адамдарды калай емдейсіз?/

"Жон корсеттім казак деген намыска,
Жол сілтедім жакын емес, алыска".

Ахмет Байтурсынов


1997 жылы елімізге танымал бір касіпкер азамат: «Ак ана! Зейнекамал карындасым, Сіз халыкка керексіз. Сіз халыктын кайнаган ортасында болуга тиіссіз. Сол ушін мен оз каржыма Каскеленнен уй алып беремін» – деп, бой бермей казіргі турып жаткан уйімді оз каржысына сатып алып береді.

– Зейнекамал Каржымбайкызы, адамдарды калай емдейсіз?
– Асет ага, маган тусімде аян береді, сонан кейін жолбарыс не айтады сонымен гана журемін. Жолбарыс корсеткен жерді озімнін биотогыммен емдеймін. Менін елді емдеп жургеніме 16 жыл болды, акшамен ем жасамаймын, тек Алла разылыгы ушін гана ем жасаймын. Ем жасаганда ешкандай да белгілі бага коймаймын. Кандай адамда болмасын аруак бар, біракта аруактар аркылы ойте саламын, буйте саламын дегенге оз басым сенбеймін, олай болуы мумкін емес.

Журекпен сойлейді дегенде екінін бірі журекпен сойлеуі мумкін емес. Сезіммен сойлеу деген болады. Біракта журекпен сойлеу мен сезіммен сойлеу екеуі екі турлі. Сезім ар адамда бар, ал журекпен сойлеу мын адамнын біреуіне гана берілетін касиет. Буны мен 15 жылдык тажірибемнен алып отырмын. Казір журекпен сойлейміз дейтін жане осыны ел тугілі оздері де тусінбейтін «акку», «сункар» дегендер кобейіп кетті. Булардын басым болігі акшага куныгып кеткен алаяктар, окінішке орай олар ертенгі куні жазаларын алатындарын білмейді.

Бірде Айша бибі ананын басына барганда маркум «Ак ул» Кыдыралі Тарыбаев кыздарды сойлеткенде мен біреулердін 30 мынын алып койган сиякты сойлетті. (Доллар ма, алде тенге ме, ол арасын анык білмеймін). Аруак сойтіп айтып тур деп келтіріп койган.
Сол кезде Айша бибі ананын басында табытка колымды койып турып: «Егер менін кінам болса, аруак мені жазаласын, мыналардын кінасі болса, аруак мыналарды жазаласын. Егер мен акшаны алып койсам, менін карыным жарылсын, олай болмаса, акшаны алган адамнын карны жарылып олсін. Мына сойлеп турган кыздарды Айша бибі ананын аруагы озін жазала. Мен Алланын алдында да, аруактын алдында да тазамын», – деп шыгып кеттім.

Маган жала жапкан уш кыздын бірі 6 айдан кейін алдыма кешірім сурап келді, бірак басынын ішінен миы ісіп кетіпті (опухоль головного мозга). Екінші кыздын апаттан бір козі шыгып кетті, ал ушінші кыздын жатырын алып тастапты. Ал акшаны алган еркектін тамак ішіп отырганда, карыны жарылып оліп калды. Сол кезде маркум «Ак ул» Кыдыралі Тарыбаев аруакка салма деп жалынды, бірак мен конбедім, аруакка салдым. Осыны корген адамдардын, куалардін казір барі де бар.

Ол кезде мен тылсым дуние тугіл, казакшаны да дурыс білмеймін. Сол кезде, аруактар, рух туралы материалдарды Кураннан да, Інжілден де іздедім, бірак толык жауап таба алмадым. Окымаган кітабым жок. Барінде де, кыскаша гана ишара турінде айтылган екен. Кейіннен тылсым дуниенін кереметтерін оз басымнан откізіп жургеннен кейін жане рухани білімімнін денгейін оз бетімше ізденіп жогарлатканнан сон, осы ілімді гылыми тургыдан – карапайым халыкка, аруактардын бар екенін жане олардын пандік (материалдык) алемге калай асер ететінін тусінікті тілмен баяндап беру максатымен осы кітапты жазуга ат салыстым.

/«Ак ананын» арсыздарды ашкере кылуы/

"Сократка у ішкізген, Иоанна Аркті отка ортеген, Гайсаны дарга аскан, пайгамбарымызды туйенін жемтігіне комген кім? Ол – коп, ендеше копте акыл жок. Ебін тап та жонге сал".
Абай

Будан алты жыл бурын Алматы каласындагы «Ата жолы» ордасынын біреуіне бардым. Жай киініп, басыма орамалымды тарта салдым. Барсам, он шакты адам шырак жагып, отыр екен. Шыракты тек мурденін басына гана жагады, шырак жагу Исламда жок, бул халкымызга Таніризмнен калган адет.

Ордада аруактардын суреттері ілінген екен, тусінбедім, аруакка табынуга болмайды гой. Отырганда ішімнен Кудай озі кешірсін деп, Шымкенттен келіп едім деп отірік айттым. Кудайдан алдын-ала кешірім сурап, тексерейін деп келіп едім. Жанагылар шырак жагып, аруак болып сункылдап сойледі, маган бата берді:

Кайназар атан келіп тур,
Саган бата беріп тур.
Он колында кылышы,
Сол колында кылышы;
Онга барсан жолын бар,
Солга барсан жолын жок. т.б.

Осындай коп шубыртпалы такпактар айтты. Мен айттым: «Каскеленге «Ак ана» дегенге барып едім, бугін жумыс істемейді екен». Олар: «Ак ана» казір жумыс істемейді, акшага куныгып беріліп кеткен, ойтіп кеткен, буйтіп кеткен, суйтіп кеткен», – деп менін ит-терімді басыма каптатып, жамандады.
– Сендер ол кісіні танисын ба?
– Ой, танимыз, – деп, дайектерімді айнытпай суреттеп берді.

– Сен аруакпен сойлесіп турсын, бірак аруакпен сойлесіп турган жоксын. Нагыз аруак акикатын айтпай ма? «Ак ана» деген менмін, міне толкужатым, – деп айтып шыгып кеттім. Олар сен соккан балыктай, мен-зен болып, отырган жерлерінен тура алмай калды.
Мен оларды табалаган жокпын, бірак олардын бет-пердесін ашу ушін, баска адамдар шатаспау ушін амалсыз осындай адіске бардым.

Адам Алланы білу керек, бет алды аруакка табынып, аты-жоні жок аруак болып сойлеуге болмайды. Аруакпен екінін бірі сойлей алмайды, ерекше касиеті бар адамдар аруакпен ішкі сезімімен гана сойлесуі мумкін. Олардын журекті, жолды ашамын дегенінін барі отірік, оны мен Алланын алдында жане кімнін алдында да болмасын куалік етіп айтамын, себебі мундай нарсе адам ушін мумкін емес.

Казактагы «Аруакка сыйыну» деген соз ашейін, жай соз байланысынын кисынын келтіру болып табылады, казак салтында, санасында калып калган дуние. Мешіттердегі имамдардын «Аллага серік косу» деп жаткандары – аруакка табыну. Мен ешкашан аруакка табындырмаймын, аруак басына зиярат етуге, себебі барган пендем о дуниенін бар екеніне козін жеткізу ушін апарамын. Менін максатым – елді намазга тургызып, имандылыкка келтіру. Екеуіміздін арамыздагы жагдайды халык озі багалай жатар.

/«Ак ана» – Зейнекамал Каржымбайкызынын кейбір ерекшеліктері/

1998 жылы Челябинскіден 63 жастагы орыс келді, ішегінде катерлі ісік бар екен. Менен жазылып мусылман дінін кабылдап, сундетке отырды. Сонда аурудан кейін алгашкы рет нан жегенде жылаганын корсеніз гой! Кейін 5 жыл откеннен кейін айелі екеуі келіп ризашылыктарын білдіріп кеткен. Менін емдеу тажірибемде бундай жагдайлар оте коп.
Мен шырак жакпаймын, бірак отпен аластаймын. Галамшармен байланыска шыга аламын. Аймен байланыста боламын, кадімгідей сойлесіп дем аламын. Аймен, кунмен сойлесемін, куат аламын. Мен буркітпен байланыста боламын. Акем 1918-ші, ал шешем 1926-шы жылгы. Акемнін 45 жасында дуниеге келіппін.

Озімізбен катар журіп жаткан козге корінбейтін омірді уш кабат кордім. Екеуін анык кордім. Согыс киімін киген аскери адамдар машиналарымен эшелон болып лек-легімен отіп бара жатыр екен. Біреуін «Алтын орда» базарынын жанындагы 19 шакырымнан, екіншісін Карасай ауданындагы Жамбыл ауылынын ортасынан отіп бара жатканын кордім.

/Айша бибі анамыздын аруагы Алла алдында тілек тілеуі/

"Кімде кім кауымды жаксы корсе солардын арасында тірілтеді".

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

–  2000 жылга таман акырзаман болады деген болжам кайдан шыккан?
– Христиан т.б. дін агымындагы коріпкелдер 2000 жылга таман акырзаман болады деп елдін урейін ушырып болжам айткандары да жасырын нарсе емес. «Жел болмаса шоптін басы кимылдамайды» деген макал да тегін шыкпаса керек.

Аруактардын жеткізген хабарына караганда: жана мынжылдык таяганда
2000 жылы, акырзаман болардын алдында, Айша Бибі анамыздын аруагы Алла алдына барып тілек тілепті: «Біз, суйектері казак жерінде жаткан аруактар, адамзат баласын имандылык жолга салайык», – деп. Алла тілегін кабылдапты. Осынын натижесінде Жаратушынын кудіретімен, казак даласында суйектері жаткан киелі адамзат аруактарынын басын котеріп, халыкаралык «Ак жол» козгалысы казак жерінен бастау алып, казір дуние жузіне кенінен тарап жатканы да акикат.

/«Ак жол» козгалысы бізге не береді?/

"Біреуді жаксы жолга бастаган адамга жане сол жолга тускен адамга ерекше сауап жазылып турады".

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

– Зейнекамал Каржымбайкызы, «Ак жол» козгалысы бізге не береді?
– Асет Ризаулы, халыкаралык «Ак жол» козгалысы карапайым жандарды коркыныш пен урейден азат етеді жане имандылык жолга тусіріп, бір Алланы мойындатады. Осы жолга ен бірінші болып біздін улттын тусуі де тегін емес, себебі Алланын калауы осы болып тур. Басымыз бірігіп «бір жагадан бас, бір женнен кол шыгарып» адамзатка улгі болу, жаркын болашакка жол сілтеу, осыны іс жузіне асыру, біздін Алла алдындагы, адамзат алдындагы касиетті міндетіміз, борышымыз. Халыкаралык «Ак жол» козгалысынын ен бір ерекшелігі мен касиеті пендені кай дінді устайсын, ултын кім деп боліп жатпайды.

Казак даласында жаткан киелі ата-бабаларымыздын, аналарымыздын аруактары – Алланын кудіретімен пенде баласынын баріне бірдей батасын беріп, откен кемшіліктерін козіне корсетіп, дурыс журмесе болатын кауіп-катерлерді козіне шукып айтып береді, денсаулыгы мен турмысын тузейді. Пендені имандылык жолына тусіреді, оган Жаратушынын бар екенін мойындатады.

IV Тарау. // Тылсым дуниенін кереметтері//

56 – УАКИГА СУРЕСІ

57. Біз сіздерді жараттык
Осыган сіздер сенбейсіздер ме?
58.Шахуаттарыныздын (айелдерініздін жатырына)
Куйылганын калай кормейсіздер?
59. Осынын жаратушысы – сіз бе алде Біз бе?
60. Біз сіздерге олімді біркелкі тагайындадык,
Бул – біздін максатты еркіміз
Ешкімде осыны озгертуге кабілетсіз,
61. Біз сіздердін  бейнелерініздін бірін
Баска бейнеге озгертуге ниет етсек,
Осы уакытка шейін озінізге белгісіз,
Баска бейнеде жанадан жаратамыз.
62. Акикатында, сізге алгашкы
жаратылган тулга белгілі, –
Онда неге осы жайды сізге
Ой елегінен откізбеске?
63. Сіз тукымнын себілгенін коресіз (егістікте), –
64. Онда барлык осіп-орбудін себептері
сізде ме алде Бізде ме?

КОРАН перевод смыслов и комментарии Иман Валерии Пороховой.
Рипол классик Москва 2005, Сура 56 Неотвратимое событие, стр. 566
(аударган Асет Мукашбеков)

<Елбасымыз Нурсултан Абішулы Назарбаевтын  омірге келу купиясы>

Нурсултан Назарбаев он сегізка жаска толган кезде Украинада Днепродзержинск каласында курыш балкытушы(сталевар) мамандыгына окып журген болатын. Бір уакытта бірге окыган студенттері шебер Д.И. Погореловпен азілдесіп ангімелеседі:
– Дмитрий Изотович, айтынызшы, – деп сурайды одан, – отыз жылдан кейін біз кім боламыз?
Шебер шакірттеріне мукият карап, саусагымен нускап отырып:
– Сен, жігітім, инженер боласын, сен – цех бастыгы боласын, сен, окінішке орай, турме мен айдауды да коресін, ал сен, Нурсултан, – Погорелов ашык жузбен куліп, – Казакстан Министрлері Кенесінін торагасы боласын..., – деп айтты.

Дуниеге Нурсултан Абішулы Назарбаев 1940 жылы шілденін 6-жулдызында келген...
...Шамалганнын тату-татті омірдегі шанды ауылы. Кедір-будыр тастармен тоселген, оркениетті алемге – емханасы, он жылдык мектебі жане шулы жексенбілік базары бар Каскеленге апаратын жалгыз жол. Бірак озінін асерімен «оркениет» те Шамалганга келіп кіріп жатты. Кулактардын козін курткан билік орта шаруаларды да туншыктырды. Солардын біреуі мыкты шебер болган етікші(орта шаруа!) Мефодий Шаповалов болатын, онын комекшісі  Нурсултаннын акесі Абіш Назарбаев. Ол Шаповалов жасаган аяк-киімдерді сататын жане сол енбегі ушін жылына екі жуп етік пен 10 сом алатын. Сол заманда бул акша аз емес тугын. Бірак оны озінін улкен улдарын уйлендіру ушін калын малга берген. Абіштін озі орда бузар отыз жаста суйген жарына калын малсыз уйленген.

Тарихтары оз бетінше «тар жол, тайгак кешу» тустары бар, шаттык еді, бірак тарих кандай болмасын Абіш урпактарынын жадыларынан мангі кетпейді, оны кадірлейді. Турксіб теміржолынын курылысы басталуына байланысты жакын ауылдарда аласапыран болып, елдін есі шыкты. Турксіб жумысшыларына колма-кол акша беріп, оларды тамакпен коректендіретін. Жумыска аларда ешкандай мамандык талап етілмеді жане оган уйретпеді де. Расында да, суймен, куректермен жерді ойып казып, оны арбалармен уйіндіге тогу, темір жолга балгалармен казык кагу ушін кандай мамандык кажет десенізші. Осындай каркынды курылыска Абіш те білегін сыбанып кірісіп кетті, бул жерде ол басшылардын козіне тусіп, оган бригада баскаруды тапсырады.

Бірак оны тек бастыктар гана байкап калган жок, кездейсок кездесулерде урлана карап, беті кызарып Шу станциясынан келген сулу кыз да отетін. Шу! Шамалгандыктар ушін «Жеруйыктай» алыс жер, ал казіргі заман созімен айтканда – алыс шетел. Турксібтін мындаган турмеде жазалангандары мен туракты жумысшылары баска аумактарга кеткенде, Абіш пен онын биязы, кішіпейіл унаткан кызы Алжан екеуі аспанга тутінді будактатып турган кара дау от арба (паровоз) деген галаматты коріп, біржолата кош айтысады.
– «Кара бука!» – деп коркып айтылган, дірілдеген сыбырлар коп адамнын арасынан шыгып жатты.

Уакыт отіп жатты. Шу станциясына хат жіберілді. Шамалган станциясында Абіш есімді, туракты кезекші пайда болды. Ол оз дегеніне жетеді. Бір кереметі – кундердін кунінде ол айтеуір озінін жары Алжанды кореді. Алжан пойызбен, бірак вагон ішінде емес, устінде келеді, кайтесін енді, билетке барлыктардын колы жете бермейтін.

Бекер айтпаган гой омірдін барі алма кезекпен отеді деп. Куанышты кайгы алмастырады, ал кайгыны – куаныш. Бакытты да тату-татті омірлеріне сур жыландай болып, акырын аяусыз шындык кіреді. Уйлену тойларынан 3 жыл отті, ал Назарбаевтар отбасында урпак жок. Казактар ушін будан аскан кайгы-касырет жок. Туган-туыскандары кейде сыбырлай, кейде бар дауыстарымен: «Ай, Абіш, тезірек шешім кабылда», – деп кенестерін беріп жатты. Абіш узілді-карсылды: «Жок!», – деп, каскайып отыра берді. Туыскандары Назарбаевтардын бул мінездерінін каттылыгын білетін, егер Абіш «жок» деді ме, онда ешкандай ажырасу болмайды жане баска токал алып, уйіне акемейді деген соз.

Халык – дана, мангі, сондыктан да арбір халык улы болады. Мындаган жылдар бойы ол озінін даналыгын тірнектеп жинайды, салт-дастурлерді сактайды, сондыктан да адамдардын кейбір кылыктарынын купиясын оте дал гылымдардын озі аша алмайды. Абіш озіне жане онын жубайына касиетті Райымбек бабасы комектеседі деп сенеді. Тек оган керегі, гасырлар бурын озінін ата-бабалары жасагандай батырдын басына курбандык шалып, касиетті гурыпты жасау.
Ол заманда Райымбек-батырдын зираты Шамалганнын шетінде болатын.

Абіш пен Алжан сонда барып, курбандыктан тук калдырмай, барін таратып, иманды адамдар айткан касиетті расімді жасайды. Абіш белбеуін шешіп, мойнына іледі. Сосын орамал алып, онын бір шетін айеліне беріп, бірінші болып моланы айналып журеді.

Олар жеті рет моланы айналып отеді, ал сосын... сосын алпыс жыл откеннен кейін Казакстан Республикасынын Президенті Н.А. Назарбаев та жеті рет мусылмандардын тауіп ететін касиетті жері, алемнін басты мешіті Масджид ал-Харамнын ортасында орналаскан Кагбаны айналып отеді.

Ол окиганы Н.А. Назарбаев былай есіне алады:
– Мен Сауд Арабиясынын королі Фахд ас-Саудке озімнін кажылык жасагым келетінімді айттым. Сол сатте гажайып кубылыс болды. Ол менін бірінші рет кажылык жасайтынымды білгеннен кейін маган Кагбанын ішіне кіруге руксат етті. Дін жумыстары бойынша министрі орнынан тіпті атып турды да:
– Жогары Мартебелі, бірак Кагба казір жонделіп жатыр емес пе!
Король ундемеді.
– Бірак, біз ол турмак ислам мемлекеттерінін басшыларын кіргізуге руксат бермейміз гой...
Король кыскаша жауап катты:
– Мен сізге айттым гой...
Король Фадх мені автомашинага дейін шыгарып салды да, коштасып турып, мусылмандардын тауіп кылатын айында толык кажылык жасауга шакырды.

Одан кейін Сара Алпыскызы, кіші кызым Алия ушеуімізге калай осы расімді жасау керек екенін тук калдырмай айтып берді. Осы нускаулармен каруланып алып, біз жолга аттанып кеттік...
Меккеге шыкпай турып-ак, ихрамды конак уйде киіп алдык. Бізді тунгі сагат 12 молшерінде тауіп етушілер аз болганда алып келді. Біз ушін мешітті арнайы ашыпты. Мені ауызбен айтып жеткізе алмайтын жан тебіренісіне тустім.

Масджид ал-Харам мешітіне, онын ак мармардан кашалган жане тунде жасыл тусті саулеге шомылган, жулдыздарга умтылып турган мунараларына карап, буны адамнын колымен емес, тек Алланын озі осындай асем кереметті жасады деген ойга еріксіз шомыласын. Масджид ал-Харам мешіті бір мезгілде миллионга жуык иман келтірушілерді ішіне кіргізе алады. Касиетті Тас жанында кундіз де, тунде де адамдардын иірімін коресіз.

Иман келтірген адам оган жету жолында шайтанды білдіретін баганаларга тас лактыруы міндет екен, бірак алдымен таулардын арасында жеті рет оту жане Зам-Зам суы агып жаткан булактан сусындау керек.

Кагбанын бурыштарына сыйынуы галамшарымыздын тукпір-тукпірінде орналаскан мусылман бауырларымыздын Кагбага карай намаз окуы жане курбандык шалуымен байланысты. Егер мусылман кайтыс болса, онда оны басын Меккеге каратып жерлейді.

Аспаннан тускен тастын озі миллиондаган тауіп етушілердін колдарымен гасырлар бойы кажылык жасаганда кашалып жылтырап кеткен. Салтты бузбай мен де Кагбаны жеті рет айналып, кара тасты екі рет суйдім...

Кагбанын ішінде де, сыртында да жондеу жумыстары журіп жатты, біз ушін копір койды. Корольдін арнайы руксатымен біз Кагбанын ішіне кірдік. Мен кок пен жердін арасында тургандай куй-калыпта болдым. Устінен караганда тупсіз аспан, тіпті жулдыздар сагымдай корінді. Кіре берісте он жакта ак сакалды молда Куран окып тур. Бул кітап аныз бойынша коктен тускен касиетті кітаптардын біреуі, онын беттері алтыннан апталган...

Калган жагдайлар менін есімде жок, себебі алган асер ерекше болды.
Маган канша болгым келгенше бола беруіме руксат етті. Король Фадх маган Аллага тілектер тілеуіме болатынын жане олардын казір болмаса да кейін міндетті турде орындалатынын тусіндіріп айтты. Адамдар менен Кагбанын ішінде не тіледініз деп жиі сурайды.

Кудай коріп тур, ен алдымен мен озімнін еліме, менін казактарым – халкыма Алланын нур-шапагатын, жарылкауын, жаксылыкты тіледім... Осы кезде Алланын кудіретімен шокімдей булт пайда болып, носерлеп жанбыр жауады. Бул жерге узак жылдар бойы жанбыр турмак, тамшы да тамбайды екен. Осы кереметті козімен корген Сауд Арабиясынын королі Фадх танданганын жасыра алмапты.

Енді біз шанды Шамалган манына, Райымбек атанын басында озіндік кажылык жасап журген Абіш пен Алжанга оралайык. Олар Алла мен Райымбек батырдын аруагынан бір нарсені гана – ул туылуын тілеп жур. Бейшаралардын тілегі Кудайдын кулагына шалынады деген журектеріндегі улы сеніммен жане терен тыныштыкта уйлеріне кайтып оралады.
Тунде Алжан тангажайып тус кореді.

Шексіз кок теніз жагасында турганын(ал ол омірі тенізді кормеген) жане бірдененін оны суга карай итергенін кореді. Ол кадам жасайды, тагы журеді – теніз денгейі кеуде тусында, онан арі мойнында, одан ол толык басымен теніз тунгиыгына кіріп кетеді. Ол теніз тубімен біркалыпты, курлыкта жургендей жайбаракат журіп келеді жане тыныс алады. Кенеттен Алжан аягынын астында оте узын мылтык жатканын кореді.

Алжан иіліп, оны иыгына котереді, мылтык иін агаш сиякты болып, унгысы мен думі теніз тубін жанап жатыр. Ол жагага баска жагынан шыкты. «Ул туады, ул», – деп омірді корген сака айелдер онын тусін жорыды.

Олар кателескен жок. Алжан адемі болып толып, беті кызыл шырайланып, даусы сынгырлап кетті. Толгагы келгенше кандай азап кутіп турганын ол білмеді де, болжай алмады. Бір кун отіп, одан екінші, ушінші болып кундер оте берді, толгагы келді. Катты азаптар. Не ауылдык фельдшер, не емшілер киналган айелдін босануына комектесе алмады. Абіш атты жегіп, жубайын Каскеленге апарды. Тасты копір – тагы да шыдатар емес, естен талып тускенше киналыстар. Аупірімдеп перзентханага да жетті.

Бала дуниеге келгенде тыныс алмады. Тек ушініші рет дарігердін шапалагынан бала бар даусымен бакырып жіберді, сол сатте жанындагы бір айелде алдын ала толгагы басталып кетті.

– Батыр! – деді курметпен дарігер, себебі таразыдан баланы алганда, салмагы 5 килограмм 100 грамм болыпты, бул катардагы жайт емес.

Алланын 99 аты бар. Ажесі екеуін косты, Нур жане Султан. Сонымен баланын аты дуниеге келгеннен бері – Нурсултан.

Окінішке орай, киелі есім баланы баска жамандыктардан – аурулардан коргай алмады. Алайда бала ірі болып туылганмен, ол бірінші кундерден бастап, ар турлі сыркаттарга шалдыгып отырды. Баска балалардан айырмашылыгы болды: ол мактада уйыктады, калган нарселер оны отпен куйдіргендей болды.

Тугандары шексіз намаздарда тізе буккен Алжанды коріп: «Тірі болмайды»,– деп уайыммен курсінген.

Бірак кішкентай тірі калды, аман ол! «Барлык ажалга карсы!». Каргыс аткыр аурулар кетті, макта бесік отка тусіп жанып кетті, Нурсултан аягынан тік турды. Баска балакайлармен аулада, сосын кошеде жугірді. Кенет кілт токтап, терен оймен уйінін касындагы аскактап турган тауга карады. Кундердін кунінде ол тауекелге бел буды.

Терісі сыдырылган, денесі когерген алты жастагы бала биік шынга шыгады, онын балалык назарына: сагымданган шексіз дала, алкызыл кызгалдактардын жалындаган ошактары мен ешбір бултсыз, кіршіксіз молдір аспан ашылады.

Бул онын саналы турде шынды багындырган бірінші ісі болатын. Алгашкы рет, ересектердін гана ойына оралатын жай огындай жарк еткен ой: менін Отаным кандай улкен, неткен керемет...

Толмачев Г.И. «Лидер» кітабынан, Алматы: Дауір, 2000, 4-9 бет.
(Аударган Жомарт Жанузаков)

/Райымбек баба батасымен дуниеге келген саби/
 
19 – Марям суресі, 35 аят.
Алланын баласы болуы мумкін емес. Алла (Т.) одан мулде пак. Ол, бір істін болуын каласа, тек кана оган «бол» дейді. Сонда ол, бола калады.
КУРАН КАРИМ, казакша магына жане тусінігі. 307 бет. .

Байборі байдын байбіше –
Жарынын аты Аналык,
Жылай берді зарланып:
«Кормедік, – деп, – самалык,
Жасымыз болса кеп калды,
Енді кандай кылалык?
Макул десен, алганым,
Алаша тосек салганым,
Азіреті султанга
Екеуміз де баралык.
Аулие кылса керемет,
Болар ма екен жаналык?
Бермесе Кудай, шара не,
Далада оліп калалык!»
Сол уакыттар болганда,
Кок есегі астында,
Ак салдесі басында,
Сырлы асасы колында,
Озі актын жолында,
Бір диуана келді де,
Асамен туртіп оятты.
Кокірегін оятып,
Бетіне бетін каратып,
Есектен туспей тіл катты:
«Ей, бишара мугедек,
Жанынызга не керек?
Дейсін гой: «Маган ул керек!»
Аулиені кыдырдын,
Жердін жузін сыдырдын,
Мандайына тобелеп.
Аркайсысынын артурлі
Мартебесі бір болек.
Сен ушін барі киналды,
Бір жерге тегіс жиналды.
«Бір ул бер, – деп, – осыган»
Бір жараткан Кудайдын
Дарегейіне жылады.
Мен де турдым ішінде,
Аулиенін куші де.
Жаратушы жалгыз-ак,
Дарегейіне унады.
Унаганын сонан біл:
Бір кыз косып силады,
Сексен сегіз серулер,
Токсан тогыз мын машайык –
Барінін конілін кимады.
Менін атым Шашты Азіз,
Кыламын десен ыкылас,
Жарылкады Жараткан,
Ей, бишара, козінді аш!
Улыннын аты Алпамыс,
Кызыннын аты Карлыгаш,
Атса, мылтык отпейді,
Шапса кылыш кеспейді,
Калмактармен болар кас.
Турегел де колын жай,
Болады озі омір жас!»

Батырлар жыры. Алпамыс батыр хикаясынан узінді ХIYг.

Сауле Ризакызы Мукашбекованын жар дегендегі жалгыз кызы – Асел 2005 жылы, Серік Темірханулы Табанов деген азаматпен турмыс курады, бірак балалары болмайды. Тіпті болмаганнан сон екеуі дарігерге барады. Аселге дарігерлер омірі бала котермейсін деген сараптама кортындысын колына устатады. Серік пен Асел іштей куйзелсе де, уміттерін узбейді.
Бул жайт аналары Сауленін журегін ауыртып, жанын жай таптырмай, кун демей-тун демей, іштей бір Жаратушыга жалбарынып, тыгырыктан шыгатын жол іздей бастайды.

Кімде жетіспеушілік пайда болса, оны адамдардан тілесе онда ол ешкашан муктаждыктан арылмайды. Ал егер Алла тагаладан сураса онда Алла тагала оны муктаждыктан куткарады, не акырет берумен, не тез дуние берумен. Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Бір Алланын жардемімен жане киелі аталардын аруактарынын жетелеуімен, Сауле Мукашбекова 2006 жылдан бастап емші Нуржиян Тілегенкызы Айтекешовага келіп, батамен жолы ашылып, уй сатып алады.
Сауле Ризакызы, балаларына унемі адам айтса сенгісіз окигаларды айтып келетін, біракта Серік пен Асел буган онша ман бермей: «Осы біздін шешеміз кайдагы жок аныз ертегіні айта береді екен-ау!», – деп, коп пенденін бірі сиякты журдім-бардым тындайтын.
Сауле бір куні балаларына: «Сендер емші Нуржиянга барындар. Алланын кудіретімен, киелі аталардын аруактарынын демеуімен балалы боласындар», – дейді. Алгашында Асел мен Серік тусінбейді, таныркап карайды. Іштей: «О заманда, бу заманда аруак бала беруші ме еді? Дарігерлердін колынан келмегенді, бейнесіз, денесіз аруак калай береді? Біздін шешеміз уайымнан, ойдан алжыйын деп журген шыгар», – деп озара кубірлесіп, курсініп, шешелеріне жандары ашып, коздерінін жасын сыгымдап алып мундасатын.  Біраз уакыт откеннен кейін, тыгырыктан шыгатын баска жол жок болгандыктан «тауекел тубі жел кайык, отесін де кетесін» деп, Аселдін озі Нуржиянга телефон шалып, кабылдауын отінеді. Сол куні кешке емші Нуржияннын кабылдауында болады. 

Нуржиян оларга: «Екеуіне коятын бір шартым бар. Алдымен сендер бес атанын басына барып, іле-шала Туркістанга баратын болсандар гана дем саламын». Булар осы шартпен келіседі. Нуржиян Тілегенкызы – Серік пен Аселді 7 ай емдеп, дем салады. Осы аралыкта Асел куйеуі екеуі бес атага барады. Іле-шала Туркістанга сапар шегеді. Барып келгеннен кейін Нуржияннын ордасынан бата алады, батада: «Райымбек атаннын басына барып актыгынды жауып отерсін», – дейді. Нуржиян тусіндіріп айтады: «Райымбек атанын басына барып, актык жауып кайтындар, сонан кейін урпак келеді». Булар – аналары Сауле Ризакызы ушеуі Райымбек атанын басына барып актык жабады.  Райымбек ата аруагы батасында Аселге: «Балам корыкпа, жатырына туяк болып тусер, сонда туягыннын атын, наресте козгалганда озім койып беремін», – дейді.

Бірер ай откеннен кейін Сауле артынып-тартынып Нуржияннын уйіне келеді. Нуржиян ойлайды: «Уйіне алган дуниесін біздін уйге тусіріп жатканы несі? Менін уйім онсыз да тар, осынша азык-тулікті кайда сактаймын?».
– Нуржиян суйінші! Не болганын атадан сурашы.

Нуржиян озі ашылган Туктібай атадан сурайды: «Ай, карагым, урпак келер жайі бар балам, сол урпактын куанышы гой», – дейді Туктібай ата. Содан маз болган Сауле, агыл-тегіл дастархан жайып, жарык дуниеге келе жаткан Алпамыстын бірінші казанын котереді.
Торт ай отіп бала козгалганнан кейін, Райымбек ата батасында Серікке: «Баланын атын Алпамыс деп коярсындар», – дейді. Осы арада Сауле: «Маган Алпамыс деген байыргы ескі ат унамайды», – деп пендешілік танытады. Сонда Нуржиян: «Ай, Сауле! Кайгыдан кан жутып, «ішкенін ірін, жегенін желім» болып, кеше гана осы кунге де зар болдын емес пе?! Пендешілігінді кой. Сен ойтіп купіршілік кылма. Алпамыска жеткен де бар, жетпегенде бар. Алпамыс батырдай ел коргайтын бала туса Асел, онда биікке жетесін!». Озінін кателігін тусініп, заресі зар тубіне кеткен Сауле козінін жасын кол кылып: Алладан, киелі аталардын аруактарынан кешірім сурап, таубасіне туседі.

2008 жылы 1 сауірде, кешкі 7-де Жаратушынын кудіретімен, аталардын демеуінін жане батасынын аркасында Алпамыс атты колакпандай ул дуниеге келді. Тап сол куні Казак жеріне – Кытайда Бежін каласында болатын олимпиаданын алау оты Алматыга келді.

Алпамыс кыркынан шыккан кезде, жылай береді, жылай береді. Дарігерге апарса шумешегі ауырады екен. Дарігерлер сундетке отыргызу керек деп, сундетке отыргызады. Бул да аталардын ісі. Сундетке де аталардын озі отыргызды. Осындай тылсым дуниені, гажайыпты оз козінмен коріп, колынмен устаганнан кейін, калайша аруактарга, халыкаралык «Ак жол» козгалысына калайша куман келтіре аласын!

Сауле Ризакызы Мукашбекованын уялы телефоны: +7 701 901 87 44;

<Шакарім аруагынын улы Ахатпен тілдесуі>

"Жан талпынар талайды кормек ушін,
Ар сырын дуниенін білмек ушін.
Дене байгус салмак боп баса берер,
Жаралган гой тубінде олмек ушін".    Шакарім

Осы арада академик Гарифолла Есімнін «Данышпан Шакарім» атты кітабынан алынган «Аке мен бала» атты деректі ангімені келтіре кетейік. Енді аруактардын кім екенін біліп, назік алемдердін гажайып кубылыстарымен таныскан сон бул ангіменін деректі екеніне, онын улкен манызы бар екеніне дау болмаса керек.

«Ахат кум баскан кудыкты жалгыз озі казды. Еті арыган аке суйегін алдына жайып койып атылган октын ізін тапты. Акесінін дене бітімін хатка тусірді. Осы кезде кутпеген бір жай болды. Ол – онын кенеттен акесімен ангімелесіп кетуі еді...

Шакарім: Ахат балам, кулагыма шу келеді, бул не шу!

Ахат: Аке, сіз жонінде улкен ангіме болгалы жатыр. Оны мен корем бе, естимін бе, білмеймін, канша гумыр калганы да беймалім. Бірак артта озінді ансаган калын ел бар. Солардын шуы болмаса!

Шакарім: Ежелден канда бар касиет, бірі бері, бірі арі тартады. Менін де копке дейін кулагымнан шу кетпес!

Ахат: Озініз айткандай, омір – жігіттік пен жендеттіктін куресі. Тіршілікте барі бар, алі коптеген урпак оз оміріне окініп отер.

Шакарім: Мен омір туралы соз айтуга хукым жок. Айткандарымды сендерге калдыргам. Барін жинап, халкыма усын! Аркімнін колында кетпесін, одан баска менде соз жок.

Аке бейнесі гайып болды. Ахаттын алдында укыпты турде жинап курастырган суйек мурде жатыр.

Ахат кария бастап, ел костап Шакарім кажыны арулап хаким Абайдын касына жер койнына откізді. Одан аріде елеусіз мола болып, оз купиясын сактап жата берді. Акесі туралы акикатты куте-куте зарыгып Ахат та дуниеден озды.

Ахаттын жылы откізіліп жаткан кезде аке мурасы халык казынасына келіп косылды. Шакарім тунгыш рет мектеп окулыгына енді.

Бул аныз емес, шындыкка айналган акикат». /11, 330-332 беттер/      
    
Осылай Шакарімнін баласы Акат Кенес укіметінін жендеттері атып олтіріп, кудыкка тастап кеткен акесінін суйегін казып алып, алдына салып отырганда онын аруагы байланыска кірген. Аке мен баланын арасындагы ангіме, жогарыда Шакарімнін озі жазгандай, аруактардын адаммен байланыса білетініне жане олардын келешекті де коре білетініне бір далел. Шакарім аруагынын «Мен омір туралы соз айтуга хукым жок» деген созі онын фани алемде оз міндетін толык орындап кеткенін білдіретін тарізді.

Арине, Шакарім аруагы бугінгі кундері баска да жогары аруактарымен бірігіп «Ак жол» козгалысынын емшілері аркылы казіргі кезде халыкка озінін улкен комегін корсетіп жургеніне дау жок. Мунын акикаттыгын Семей оніріндегі емшілермен бірге Шакарім кесенесіне барган адам айкын сезіне алады. Онын кесенесіне кірген сатте-ак рухани куаттын асерін бірден сезінуге болады. Шакарім аруагы да, озінін касында жаткан Абай аруагы тарізді, келген адамдарга озінін акыл-кенесін беріп, онын жаксы-жаман касиеттерін корсетіп, омірін дурыс жолга салып жібереді.

Осылай Шакарім озінін шыгармасында аруактар туралы коптеген маліметтер беріп, корінбейтін алемнін шымылдыгын ашкандай болды. Аруактар туралы жазгандагы максатын ол былай деп жеткізеді:

«Бул кітаптагы создін туп максуты – барлыкты (болмысты) Жаратушыда білім бар ма, жан олген сон жогала ма, деген еді. Бул екеуін бар, жок деушілердін созін білгенімше жаздым. Жане жан жок  деушілерге карсы далел кылынып турган магнетизм, спиритизм, телепатия, фахризм, лунатизм, тус сияктыны кобірек жаздым. Оны коп жазганым кызыкты ертегі айту емес, артурінін біреуін корсетпекпін».

/Шамшінін аракты коюы/

"Созде сикыр бар, ал оленде даналык бар".   

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с)

Шамшінін мол арманынын бірі – Кокшетауга барып, озі кудайдай табынатын Акан-серінін басына тауап ету болатын. Ауылды жерде осіп, казаки ырымга катты сенетін ол, канша босіп жургенмен жасы улкендердін алдында еш абестік корсеткен емес. Сондыктан да ол ішер арагын Алматыда ішіп алды да, Аканнын ауылына сап-сау боп барды.

Акан-серінін бейіті «Теренколдін» дал жагасында. Колге тонген ну орман бейітке тым такала бермей, жагадан сал кашыгыракта. Агашты мекендеген кустар да тым жакындай бермей, жагадан сал кашыгыракта.  Кол бетінде жыбырлаган толкындардын шуылы бул жерде білінбейді. Мола басы тып-тыныш. Бар омірі серілікпен, думанмен, кугынмен откен Акан осы жерде мангілік тыныштык тауыпты.

– Ассаламуалейкум, асыл ага, акын ага! – деген Шамші, Аманкелді, Еркештердін дауыстары бірдей шыкты.
Мола буларга байсалды унсіздікпен жауап бергендей болды.
– Ага алыстан келді... Сенін басына келіп, басымды иіп, тізе буккелі келдім,– деді Шамші даусы дірілдей шыгып.
Мола тагы да унсіздікпен кабыл алды.
– Алыста журсе де, сені ешкашан есінен шыгармаган, сенін аруагына шын пейілмен бас иген баланнын ак журектен шыккан салемін кабыл ал, ага! – деді Шамші.
Мола тагы да унсіздікпен кабыл алды.
– Балалар, тізе бугіндер, Куран окып жіберейін, – деген дауыс сал басен, сал таргылданып шыкты осы кезде олардын ту сыртынан.

Булар жалт караган еді. Бакене бойлы, шагын денелі кара шал тізерлеп кетті де, «агузубилланы» агыта жонелді. Шал уніне кулак салсаныз, ол Куран емес, ан. Буларга тусініксіз болганмен, кулакка жагымды естілетін бейтаныс создер тындаган адамды тыныштыкка, бейілдікке шакыргандай болады. Кураннын ун ыргагына тенселіп отырган шалдын не багыштап, не жоктау айтып отырганын ажырата алмайсыз, – екеуі де бар.
– Мен мына жаткан иманды болгыр серінін моласынын шыракшысымын.  Ата-жонім Лекеров Мажит. Биыл сексеннін екеуіндемін, – деді шал Куран окып болып.
Шамші барып кол алды.
– Сері кайтыс болганда мен он сегіз жастагы кылшылдаган жігіт едім. Сері мына біздін ауылдагы апкесінін уйінде жатып, кысты куні дуние салды. Жер тон болатын. Оны ойып, мола казуга біздерді жіберді.

Шамші бейітке жалт караган еді, цемент тугырда «Акан-сері Корамсак улы, 1840 – 1910 жылдар» деген жазу бар екен.
– Мына тас серінін басына ушінші рет орнатылып отыр. Будан бурын агаштан салынган екі белгі мына тоніректегі орман ортенгенде от тиіп, бірге ортеніп кетті, – деді шал созін жалгап.

– Бул ауылда Серіні жерлегендерден казіргі козі тірісі – жалгыз мен. Бейіттін касынан жаман уй салып алып, Серінін басына шырак жагып отырмын. Ол кісіні козі тірісінде катты силаушы едім, енді олгенде де борышымды аткарып отырмын. Мен коз жумган сон, кімнін шырак жагатынын білмедім.
Шалдын даусы тебірене шыкты да, ол дауыска Шамшінін журегі кунірене ун катты. Арманда кеткен асыл агасынын козін коріп, онын анін оз кулагымен естіп, оны оз колымен жерлеген адамды коргенде Шамшінін козі бірден булдырап, аспан бірден алыстап, дуние арлі-берлі тенселіп кеткендей болды... Ол мола басына етпеттеп жата калды да, бейітті кушактаган куйі еніреп жылап коя берді.

Жылаудын да жылауы бар, достарым. Біреулер окініштен, екінші біреулер сагыныштан жылайды. Біреулер урлаткан дуниесін азалап, тагы біреулер жогалткан асылын іздеп жылайды... Ал, Шамші ешкашан орны толмас жане ешкашан кайталанбас ерекше дарын иесінін жыгылган туын арі карай котеріп акете алам ба, деп жылады, достарым!
Осы кезде, о гажап, алдекімнін:

– Уа, Шамші, бул – сенбісін? – деген дауысы дал касынан естілді.
Шамші шапшан басын котеріп, жалт караган еді, мола басында ешкім жок, жалгыз озі. «Бул бір аншейін елегізу» деген ой кірген Шамші енкейген еді. Алгі дауыс кайтадан естілді.
– Уа, Шамші, котер басынды, тур орныннан. Тірі адамнын олгеннін жогын емес, тіршіліктін камын ойлаганы абзал.

Шамші тагы да жалт караган еді, дал касында буалдыр туман арасында турган секілденіп, тек сулебесі корінген алдекім тур.

– Акан... Акан ага! – деп айкайлап жіберді Шамші.
– Иа, бул – мен. Сен шын жыладын. Мен сонан сон келдім.
Шамші орнынан елбендеп турамын деп, талтіректеп кулап кала жаздады.
АКАН: Кимылында кібіртік бар. Сен мундай осал ма едін, Шамші?
ШАМШІ: Адам туа осал болмайды. Оны омір осал етеді, Акан ага.
АКАН: Сен, немене, оміріне окпелісін бе?
ШАМШІ: Жок, ага. Ризамын омірге. Маган аннен канат бітірді. Мен анді оміріме серік еттім, сойте тура, коркамын. Талтіректейтінім сондыктан.
АКАН: Неге олай дейсін, Шамші? Неден коркасын?
ШАМШІ: Анімнін гумыры узакка бармай ма деп коркамын. Ан-жырымды келер урпак есіне алмай ма деп коркамын.
АКАН: Кезінде баріміз де содан корыкканбыз. Ар аншінін басында бола беретін нарсе ол.
ШАМШІ: Жок! Жок! Баскадан, баскадан коркамын мен! Мен тугілі, сенін де андерінді бажылдак унмен басып кететін баска бір барылдактан коркамын.
АКАН: Екеуміздін заманымыз екі болек. Мен сені тусінбедім.
ШАМШІ: Мойнына домбыра орнына гитарасын асып алып, сакалы желкілдеп, узын шашы кобырап, тілі курмелтіп, уні туншыгып, безгек болган кісідей калтырап, шожедей шырылдаган жастарды коргенде мен де бар дуниеден туніліп, айдалага безіп кетем. Болашагымнан, болашагымнан коркам, Акан ага!
АКАН: Аракты сондыктан ішеді екенсін гой?
ШАМШІ: Жо... Жок... Жок-жок... Аракты омірдін азабынан ішемін. Унемі сыбагамнан кагылам... Козіме мактап, сыртымнан тас атады... Анім самгаган сайын жолым кесіледі... Орге жетелеген болып, білдірмей корге суйрегендер ішпесіме коймайды, Акан ага!
АКАН: Болмадын Шамші! Болмадын. Мен сені мыкты деп білетін едім.
ШАМШІ: Арсыздык устем алган, аяушылыкты білмеген бул омір менен де мыкты Аблахатты, менен де биік Мукагалиды акетті. Кезек  маган да такалды. Мен мунымды шага, коштаскалы келдім ага!
АКАН: Жок, коштаспаймын. Ел-журтына айтар анінді айтып болган жоксын. Анін аскактап турганда, мундай осалдыкты умыт сен. Батам сол, куресе біл. Жыгылсан жер котереді, тек анін кулдырамасын... Кызганшактар туніліп – оздері ішсін. Аумин!
Осыны айтты да Акан сулебесі гайып болды. «Акан ага!» деп айкайлап Шамші калды. «Бул не? Онім бе, тусім бе?» деп, озіне келе алмай біраз турды. «Ойбай-ау, мен неге куйінем? Мен неге тунілем? Анім шыркаган шакта неге ішем?», – деген даусы катты шыкты... Шамші Акан-серінін ауылынан арак деген аурудан мулдем арылып кайтты.
Бул 1977 жылдын коктемі болатын.

Шамші осыдан сон омірінін акырына дейін арак атаулыны аузына алмай-ак кетті. Ол Кокшетауга баргандагы тагы бір шаруасы – сондагы психиатр-дарігер досы Аманкелді Сурагановтын карамагында болып, арактан емделу еді. Бірак, аяулы агасы Акан-серінін аруагы оны ешкандай ем-домсыз-ак айыктырып жіберді. Шамші «Теренколге» барганда, онын касында болган акын Еркеш Ибрахим бул гажап окига жонінде олен-новелла жазган-тын. Ал, Акан-серінін моласындагы шыракшы картпен Шамші одан сон жолыккан жок. Бірак, омірінін акырына дейін сол картпен бірге суретке туспедім-ау деп окінумен отті...

Оразбек Бодыков: «Шамші Калдаяков хикаяттары», – Казакстан Жазушылар одагынын «Шабыт» баспасы – Республикалык «Дауір» газет-журнал баспасы Алматы, 1992. 52 бет.

/Екі марте «О дуниеге барып кайткан» Кымбат Кабдашкызы Орынбаеванын тозакта корген сумдыктары, жумакта корген туыстары, болашак омірге келетін сабилерімен жолыгуы/

"ісінін оз олімімен олгені кандай да болса жаксы олім. (беймезгіл олім шейіт)"

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Кымбат Кабдашкызы созін былай бастады:
– Турлі аурулар, моральдык-этикалык денгейдін кулдырауы, психикалык соккылар тарізді турлі киыншылыктардын пайда болуы, бір канаты алсіреген ушкан кус тарізді адамзат кауымын озінін табиги даму багытынан ауыткыта бастатады. Осындай жагдайды оз басымнан откізіп, керек десеніз екі марте «о дуниеге» де барып кайттым.

Уйленіп турмыс курган бастапкы 1997 жылы куйеуім Марат екеуміз  Талгар ауданы, Алмерек ауылында  екі кайын сініліммен бірге турдык. Пенде баласы болганнан кейін, асіресе кыздар арасында ыдыс-аяк сылдырламай турмайды. Сондай бір кезекті «азамат согысынын» бірінде кайын сінілім ішімнен тепті, менін іш курлысымда бірдеме узіліп кеткендей болды. Уйде бір таулік жатып калдым.

Ауырып болмаганнан кейін туган агам Курметтін жубайы Шолпан мен бауырым Аділет Алматы каласынын орталык емханасынын хирургия боліміне алып келеді. Дарігерлер рентгенге тусіріп тексергеннен кейін: «Ішегін узіліп гемотома болуы мумкін, сенін тірі калуына кепілдік бере алмаймыз. Сондыктан операция жасамас бурын оз колыннан колхат бересін», ¬– дейді. Жан керек, Кымбат колхат береді.

Дарігерлер Кымбатты операцияга дайындап іске кіріседі. Уйыктататын дарі еккеннен кейін Кымбат терен уйкыга шомады. Озі былай дейді: «Уйкыга кеткеннен кейін жаным танімнен болініп, озім аппак жамылгы жауып койган таніме тобеден карап турмын. Дарігер бідемені айтып, пышагымен мені кескілеп жатыр. Мен карап турмын. Айткан создерін тусінбеймін».
Осы сатте кубыр-труба сиякты бірдеменін ішімен уша жонелдім. Алдымнан, оте алыстан кіп-кішкентай жарык корінеді, жете алмаймын.

Ушып келемін, ушып келемін... Тынысым тарылып кетті, кубырдын ішінен тезірек шыккым келеді. Бір кезде мені донгелегі бар зембілге (каталка) салып екі есікке алып келеді. Есіктін алдында гуманоидтарга уксайтын бір орта бойлы адам тур. Тек жылтырап козі гана корінеді. Козі адамдікі сиякты. Бірак, улкен. Усті-басына куміс тектес матадан жасалган кебінге уксас киім киіп алган.  Зембілге салган калын нопір адамдар кезекте тур. Алгі кебін киген адам оларды іріктеп жатыр.
– Мынаны анда жіберіндер, ал мынаны кері кайтарындар!
Менін кезегім келгенде:
– Мынау кері кайтарылмайды, – деп бір есікті ашып, итеріп кіргізіп жіберді.

Іші ойлы-кырлы сырганакка уксайтын кан тустес кубыр екен. Сол кубырдын ішінде айналып ушып келемін, ушып келемін... Бір мезетте жіп-жінішке кыл копірдін устінен бірак шыктым. Екі аягыммен турмын. Кыл копір шайкалактап тур, шайкап тур. Артымдагы унгірге уксас куздан жалынышты ынырсып киналган дауыстарды естідім.
– Кымба-а-ат, кешірші бізді! Кешір! Кутка-а-ар бізді!

Артыма караймын. Кім ол?! Алдымда дуал. Есік корінеді. Дуалдын ар жагында ана дуниенін адамдары мені кутіп тур. Акемнін шешесі ажем, Мараттын ата-анасы, ажесі, Мараттын турік досы Яша акесімен барі бірге тур. Ол кезде Мараттын акесінін агасы Ашмухаммед ата тірі болатын. Ол кісі де тур екен. Мен:
– Ой ата! Сіз менен бурын жетіп алгансыз ба? – деп коямын. Ол кісі бауырына айтып жатыр:
– Мынау Мараттын келіншегі Кымбат болады. Сенін туган келінін.
Сонан сон ажемді коріп:
– Апа! Мен сізді таныдым, келдім міне,  мен келдім! Барі кулімдеп тур.

Кыл копірдін ортасында турмын. Арттагы дауыс киналып мені шакырып жатыр. Ойладым:
– Елдін барі тозак дейді, соны корейінші. Кім менен соншалыкты кешірім сурап жатыр, соны білейінші, – деп кыл копірдін устімен артыммен артка журдім. Токымдай гана жер бар екен. Сонда турып унгірдін ішіне кірдім. Кірсем турі коркынышты: коздері, денесі куп болып ісіп кеткен бір айелді тіліне дау шеге кагып, таска іліп койган. Сойлей алмайды, тек «ын» деп ынырсыган дыбыс шыгарып менен комек сурап тур, булар осекшілер. Мен  оны танымаймын, турі бузылып кеткен.

Мен: «Бисимилахи рахманир-рахим», – деп тілімді калимага келтіріп алып, ары карай журдім. Карасам  енді бір айелдін басын салбыратып, шашын казыкка байлап, котеріліп турган екі аягына шеге кагып, кабыргага жапсырып койыпты. Тілі салактап жерге жетеді. Ол да сойлей алмайды, тек «а-а-а-а!!!» дейді. Унгірдін ішінін ауасы ауыр, ниеті (аурасы) жаман.

Егер Адам баласына Алла Тагаладан баска тагы да біреуге табынуга буйыра алсам, арбір айелді оз еріне табындаруга буйрык берер едім. Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Одан армен журсем, келесі айелдін он козіне шеге кагып, кабыргага оны да асып, жапсырып койыпты. Ол не арі, не бері козгала алмайды. Лаулап жанган оттын ішінде жан дауысы шыгып: «Кымба-а-ат! Кымба-а-ат!» – деп, бір айел адам тірідей жанып жатыр. Алдында естіген даусым осы тірідей жанып жаткан адамнын дауысы екен. Турін танымаймын. Бірак дауысы таныс.

Одан арі карасу батпакта бір адам туншыгып, малтып шыга алмай жатыр. Кім екен деп карасам, тусінбеймін. Бір кезде куйеуім Мараттын екі жездесі болган еді, соларга уксап кетеді. Екеуі де кезек-кезек туншыгып, малтып шыга алмай жатыр. Кызыгы, екі адам бір адам болып тур. Бір батып шыкканда: «Олдім, олдім комектес! Олдім, олдім комектес! Куткар бізді!», – дейді. Мен ол жакка бара алмаймын. Сумдык коркынышты. Осыларды коргеннен сон кері кайтып кыл копірдін устіне барамын.

Сонан кейін: «Е, баягы кыл копір дейтін осы екен гой!», – деймін. Кыл копірдін устімен журіп келе жатсам дірілдеп турып лактырып жібереді, устіне кайта екі аягыммен дік етіп тусе каламын. Астыма карасам, кап-карангы куз. Мені осылай уш кабат лактырды. Ушеуінде де дік-дік етіп, кыл копірдін устіне тусе каламын. Ушінші кабат лактырган сон жумактын есігіне бардым. 

Есіктін сыртынан айкайлаймын: «Аже, мен келдім. Казір сені кушактап иіскеймін!». Есікті енді ашып кірейін деп турганымда, жогары жактан канаты бар екі еркек куйеуім Мараттын анасын котеріп ушырып акеп, тура жумактын есігінін алдына апарып кояды.
Мараттын анасы есікті жауып турып:
– Кайда асыктын кызым? Менін жалгыз карашыгым Макенімді (Маратты) кімге тастап кеттін?!
Мен айтамын:
– Сіз мені жіберінізші, мен ажемді кормегелі каншама жыл болды, сагындым. Барып иіскеп кушактап келейін.
Мараттын анасына карасам, улкендеу кыз бала мен кішкентай ул бала, екеуі
екі жагынан екі етегін устап тур екен. Ол кезде кызым Азиза екі жарым жаста болатын. Мараттын анасы:
– Мына екі бала сенін балаларын.
– Менде мундай балалар жок. Менде бір гана бала бар – Азиза.
– Жок мыналар – Мараттын дуниеге келетін балалары. Сендердін балаларын. Кудайдан жалынып сурап алганмын.
– Жо-ок! Сіз мені жіберініз, шаршадым. Омір сургім келмей кетті! Мунда кіремін.
– Жок! Сен кері кайтасын! Мен Алла Тагаладан Маратыма дурыс келін бер деп жылап жалынып, жалбарынып жургенде журіп сураганмын. Сонда сені кездестірді. Ол сенімен гана кеменгер адам болады. Баска адаммен ондай бола алмайды.

Сол кезде:
– Е! Студент кезімде кок базарга жиі барушы едім, мумкін сол кезде сізден бірдеме сатып алган шыгармын, – деп ойымды айтып
жатырмын. Ол кісі ундемейді.
Сол кезде екі баланы коргенде кызым Азиза есіме туседі.
– Массаган! Мен не деген озімшіл эгоистпін. Озімді гана ойлап турмын. Азизаны тастап кеттім. Кім оган шеше болады?! Кімге калдырып бара жатырмын? Жок! Мен оліспей беріспеймін!

Турган жерімнен жогары жакка карасам, биікте каугадай сакалы беліне
тусіп кеткен, аппак киінген аксакал малдас курып улкен кітапты ашып отыр екен.
– Ай, балам! Кімсін сен?
– Мен Кымбат Кабдашкызымын, ата! Сіз кім боласыз?
– Мен ажал боламын. Ажалмын!
Алгі арада не айтарымды білмей саскалактап калдым.
– Е, е! Бул омірге асыгып келген екенсін. Сені бул жерге асыктырып жіберген екен. Сен оз еркінмен келмеген екенсін. Сені бул омірге зорлап, куштеп жіберген екен гой. Сені олтірген екен. Сен тіпті узак омір суретін адамсын. Негып бул омірге асыктын?
Аксакал кітапты ашып карайды. Мен:
– Кымбат Кабдашкызымын! Кымбат Кабдашкызымын!, – деймін.
– Тусіндім, карагым.
– Калсам бола ма?
– Сенін алі дам-тузын таусылатын кун жеткен жок.
– Бірак менін кері кайткым да келіп, кызымды ойлап турмын. Ата, оліспей беріспеймін!

Осы сатте мені жумактын есігінен шыгарып жібереді. Келген кубырмен кайта кері багытка уша жонелдім. Алыстан жарык корінеді.
– Мына жарыкка жете алмаймын гой!, – деп ойлаганымда он жакка, кыска жолга бурып жібереді. Осы кубырдын ішімен уша жонелдім.
Оянып кетсем, операция устелінін устіндегі шамнын жарыгы екен. Дарігер бетімді шапалактап: «Проснись, проснись! Тур, тур, оян!», – деп, бетімді урып жатыр. Сандырактап, сандырактап уш тауліктен кейін есімді жиыппын.

Мен:
– Болды ма, Азиза! Болды ма, Азиза!, – дей беріппін. Есімді жиганда тула бойымнын, операция жасаган мушелерімнін ауырганын сездім. Ана жакта еш ауырганды сезген жокпын. Менін ойымша операция 20 минут жасалган сиякты.
– Операция 20 минутта тез жасалды гой, – деймін. Медбике кыз:
– Ой, тате! Сіздін системамен жатканынызга уш кун болды гой, – деді.
Бул окига 1997 жылдын тамыз айында болган.


/«О дуниеге барып кайткан» Кымбат Кабдашкызы Орынбаеванын екінші рет олуі, дуниеге жумакта корген балаларын алып келуі/

"Олім алдында жаткан адамнын алдына (Ла иллаха иллаллаху) деп калиманы кайтаруды естіртіп айтып турындар".

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

1997  жылы караша айынын 19 куні уш айдан кейін, ішегім кайта туйіліп, операцияга екінші кабат тустім. Бурынгы операция кайта кайталанады.

Бурынгы коргендерім айна катесіз кайта коремін. Алдындагы коріп тілдескен ата (ажал) айтады:
– Неге келе бердін? Сен казір калгын келсе мумкіндік бар. Калуына болады.Сен келе бердін, келе бердін гой, – дейді.
– Мен емес кой, осылай болып калды гой.
Ата:
– Ойлан.
Мен жумактын алдынан екі баланы тагы коремін. Мараттын анасы ішке кіргізбей былай дейді:
– Кайт кызым, райыннан кайт. Тезірек кайт!
Мен айтамын:
– Апа! Маган бір мумкіндік бересіз бе? Мен ажемді ішіне кіріп бір иіскеп кайтсам болды. Сонан кейін кайтамын.

Мараттын анасы:
– Ол есікке кірген адам, екінші кайтып шыкпайды. Ойлан. Калгын келсе кал.
Осы коргендерімді бірінші кабат коргенде жан баласына айткан жокпын. Корыктым. Бул коргендерімді екінші кабат коргенімде ойландым. Тауекелге бел буып, алдымен куйеуім Маратка айттым.
– Сенін анан мені о дуниеден кайтарды. Касында улкендеу кызы мен кішкентай улы бар.
Кейін бір жылдан кейін аягым ауыр болып екінші кызым Айгерімге босандым. Одан кейін ушінші балам Еламанды дуниеге алып келдім.

Басынан откен тылсым дуниеде корген адам сенгісіз гажайып окигасын шурайлы тілмен баяндап берген Кымбат Кабдашкызы соз сонын былай аяктады: «Мен бурын кыл копір, о дуние жайлы естігенмін, газет журналдардан, кітаптардан окыганмын. Бірак, сенбейтінмін. Мен озім козіммен кормесем ештенеге сенбейтін адаммын. Екі кабат тылсым дунинін тура солай кайталанып корінуі мумкін емес кой!

Будан бурын да, осыдан кейін де тылсым дуние туралы неше турлі кызык жайттарды коріп турамын. Казір, бір Алланын кудіретінін шексіз екенін жане о дуниенін, аруактардын бар екеніне шек келтіре алмаймын».

/Кымбаттын енесінін аруагы бір жыл бойы жанында колдап журуі/

"Ар нарсенін кілті бар. Пейіштін кілті кембагал мусапірлерді жаксы коруде".

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Алдынгы тылсым дуниені кормес бурын, тагы бір кызык тылсым кубылыс болды. Маратка турмыска шыктым. Ол кезде Мараттын анасы кайтыс болып кеткен. 1994 жылы келін болып тускеннен кейін тус коремін. Тусімде казаки той койлек киіп ак волгамен уйге келеміз. Есік ашык тур. Биік тугыр тур екен.  Сонын устіне шыгып турмыз. Мараттын акесі 1980 жылы дуниеден откен. Сол кісі жаксы киімін киіп болек кулімсіреп бізге карап отыр екен. Мараттын анасы шашу шашып тур, соны теріп алып жатырмыз.

Мараттын анасы Маратка:
– О! Мен кызды болып жатырмын. Ей, шешек! Осы кыздын шашынан бір тал туссе онбайсын сен! Мына бала менін кызым! Балам, мына уйге кара!, – дейді де мені уйге кіргізіп жібереді. Озі кірмейді.
Мен:
– Сіз уйге кірмедініз бе?
– Жоок! Мен коршілерге той жасаймын. Менін Маратым уйленді. Келін тусірді. Той жасаймын, той жасаймын!
Танга жуык оянайын деп жатсам біреу сыбырлап:
– Кымбат! Кымбат!, – дейді.
Козімді ашсам аяк жагымда Мараттын анасы кадімгідей тур. Онім бе, алде тусім бе деп озімді шымшимын. Онім сиякты. Маратка карап колымды созып оятайын десем, денемді игере алмаймын. Козгалмайды. Озімді шымшыласам сезіп турмын. Мараттын анасы кабыргадагы ілулі турган суретіне артымен жылжып кетіп калады. Мен турамын да:
– Марат! тур, тур!
– Не болды, не болды?!
– Маман менін аяк жагымда тур. Мені оятты. Кызым! Тур!, – деді маган. Карасам тангы сагат 7 екен.

Марат:
– Койшы, мумкін емес.
– Сенін анан ана суреттегідей киімімен келді, – деп анасын суреттеп бердім.
Опеарацияга тусер кезімде Маратты анасынын аруагы:
– Бул уйден тезірек, кетіндер!, – деп аян берді. Сонан кейін екі айрык жолга алып келеді:
– Мына жолда ылги зираттар, мына жол узын жол сенін жолын.
Мен айтамын:
– Мен сіздін уйінізге барайын.
– Жок! Менін уйіме баруга болмайды. Ол жакта тек зираттар. Мен зираттар жакка барамын, сенін жолын мына узын жол, – дейді.
Осы тус 1997 жылдын шілде айында 4-5 кабат корінеді. Осынын барі тылсым дуниенін ескертуі екенін кейін тусіндім.

Мараттын анасынын аруагы, улкен кызым Азизага ауыр аяк болганымда касымда тура бір жыл журді. Марат кобінесе іс сапарга шыгып кетеді. Уйде жалгыз каламын. Кунделікті кешкісін уйге анау-мынауларды кіргіземін. Уйде бака болады. Баканы кормеппін. Аягымда котеріп енді басайын десем:

– Кызым, абайла. Аягыннын астында бака жатыр, – дейді. Жан-жагыма карасам ешкім жок. Дауыс Мараттын анасынікі. Сонан кейін: ««Бисимилахи раххман аррахим», – десем, бака секіріп-секіріп отіп кетті. Ауыр бірдеме котерсем: «Абайла!», – дейді. Коркатын жагдай болса: «Абайла! Корыкпа!», – дейді. Содан кейін шамнын барін жагып корыкпай уйыктайтын болдым. Босанган кезде Мараттын анасынын аруагы тобемде турды. Дарігерлер:
– О! Кыз босандын, кыз босандын!, – деп айтып турганда Мараттын анасынын аруагы кулімдеп карап турды. Сонан кейін Мараттын анасынын аруагы кайта кайтып келген емес.


/Сталиннін Аксак Темір аруагын мазалауы. Аксак Темір аруагынын каргысы. 1941-1945 ж.ж. 2-ші дуниежузілік согыстын басталуы/

Аруак озіне кастандык жасаган адамнан ошін алып, оны жазалуга дейін бара алады. Аруактын озіне керекті істерді адамга жасату ушін кандай арекеттерге баратынын томенгі мысалдан коре аламыз.

1941 жылдын наурызында екінші дуниежілік согыстын жалыны Кенес укіметінін батыс шекарасына жакындап калады. Барлык зауыттар, ондіріс орындары согыс ондірісіне айналды. Букіл орталык газеттер, радио мен жарнамаларда жан-жактан коршаган жаулардан Социалистік Отанды коргау керек, елімізге еніреп турган ерлер кажет деген уран айкайлап турды.

Сталиннін тікелей басшылыгымен откен гасырлардагы тарихта аты калган улы адамдардын тізімі жасалып, «Жизнь замечательных людей» атты кітаптар сериясы басыла бастады, ол тізімге керемет адамдардын кайсысын кіргізу керектігін Сталиннін озі шешетін.

Солардын бірі 1937 жылы тізімге енген, озі пір тутатын, озінін Сталин деген фамилиясын осыган орай алган (Сталь – казакша магынасы болат темір. Сталиннін озі де бір аягынын башпайлары алтау болгандыктан сылтып басатын), он аягынан сылтып басып журген, дуниені дур сілкіндірген жахангер, атакты колбасшы, Амір Темір (1333-1405жж.) еді. Ол 26 жасында шайкаста аягынан жараланып – «Аксак Темір» аталады. Иран, Ундістан, Кавказ еліне жорык жасаган. Жорыктарында мусылман кагидасына карама-кайшы болатын, аруактармен тіл табыса алатын аулие сопыларын, коріпкелдерін бірге алып журетін, сопылары шайкас алдында дуга окып, жаудын бетін кайтаратын.

1391 жылы Алтын Орда ханы Токтамыспен шайкасар алдында сопы жаудын алдына «Жау кашты»,– деп усак тастарды лактырып еді, шайкас басталып, аягында Темір аскерінен кушті жане саны жагынан коп болган Токтамыс аскері аруактардын асерінен кашып, женіліс табады.
1405 жылы 18 акпан айында Аксак Темір 72 жасында Кытайга жорыкка бара жатып жолда Отырар каласында кайтыс болган. Самарканд каласында озінін немересіне салган Гур-Амір мазарында жерленген.

1941 жылы Сталин Самаркандка Темір урпагына корме ашу максатымен арнайы экспедиция жумсайды, ол экспедиция жаз басталысымен жумыска кірісу керек деген буйрык береді. Экспедициянын міндеті Амір Темірдін суйегін тауып, онын Аксак Темірдін суйегі екенін далелдеп, бас суйегінін бедерінен бейнесін корсету болды.

1941 жылы мамыр айынын сонына таман Самаркандта экспедиция жумысын бастау ушін барі де азір болды. Экспедициянын торагасы болып, академик Карниязов сайланды. Мазардагы тас плиталардагы жазу мен орнектерді оку ушін алемге айгілі шыгыстанушы галым Маскеуден Александр Семенов, бас суйек аркылы адамнын бейнесін калпына келтірудін ерекше адісінін авторы, антрополог Михаил Герасимов озінін комекшілерімен бірге Ленинградтан шакырылды. Коне аныздар мен ертегілерді жинактаушы, Тажікстаннан келген жазушы Сариддин Айни де экспедицияга катысты, ол Амір Темір туралы роман жазуды армандап журген болатын.
Сондай-ак экспедицияга арнайы кинохроника тусіру ушін операторлар да болінді. Экспедициянын барлык кезендерін тугел таспага тусіру ушін келген уш оператордын бірі жас кинодокументалист Малік Каюмов болатын.

1941 жылгы маусым айына дейін Амір Темірдін нактылы кай жерде жерленгенін ешкім білген жок. Гур-Амірдін парсы тілінен аударган магынасы – патша зираты. Коне жазулардын айтуы бойынша осы жерде Аксак Темірдін туган-туыскандары: улдары, немерелері, шоберелері жерленген.

Белгілі шыгыстанушы академик Массон 1925 жылы Гур-Амір мазары тылсым сауле жарыгымен нурланып туратынын айтып, казба жумыстарын жургізуге руксат, каржы сураган. Бірак та жас Кенес укіметінде зират казудан да манызды істер жетерлік болатын. Мазардын купия тылсымы туралы создер халык арасында кенінен тараган еді.

Сталиннін тікелей нускауымен зерттеу жумысы 16 жылдан кейін 1941 жылдын 1-маусымында басталды. Жоспар жасалды: Герасимов Гур-Амір мазарынан бастау керектігін жане осы зиратта Амір Темірдін уш урпагы жатканына баса назар аударды. Осылардын ішінде Аксак Темір мурдесі бар ма жане де туыстардын озара уксас белгілері бар ма екен деген суракка жауап беріп, гылыми турде далелдеу кажет болды.

2-ші маусым куні тангы сагат 8-де Шахрухтын бейітін ашудан жумыс басталып кетті. Шахрухтын мурдесі нашар сакталыпты, Герасимов Шахрухтын бас суйегін жане омырткасынын бір болігін ерекше ыждагаттылыкпен алды. Калган суйектерін мукият олшеп, жазып, сызып, болек жашікке салды. Буган 3 кун уакыт кетті.

5-ші  маусым куні Амір Темірдін немересі Улыкбектін зиратын ашты. Улыкбек Мырза-Мухаммед астроном, суретші, математик болган. Улыкбек салган аспан алемін зерттеуге арналган обсерваториянын биіктігі казіргі замандагы он кабатты уйдін биіктігімен бірдей болатын. Казіргі заманда бізге жеткені жер астындагы орасан зор дога, осы аспаптын комегімен Улыкбек мындаган жулдыздардын орналаскан аумагын (координаттарын) есептеп аныктаган.
Казіргі замангы астрономдар оздерінін ашкан жулдыздарынын орналаскан аумагын Улыкбектін есебімен салыстырады.

Улыкбек кундіз-туні обсерваториядан шыкпайтын, ол гылымды бірінші орынга койган болатын, сол себепті ислам кагидаларын толык устанбаган. Ислам дін басылары галым Улыкбекті сикыршы, баксы, коріпкел деп айыптап, басын шаптырткызган. Герасимов корді ашканда Улыкбектін шабылган басы денесінен болек жатканын кореді, басынын шабылганын кылыш табынын ізі дайектеп береді. Зерттеушілердін бул мурденін Улыкбек екеніне кумандары болмады. Улыкбектін мурдесімен екі жума бойы жумыс істеді, кинога, фотога тусірді, мурде жаксы сакталган екен.

Гур-Амірдегі мурделерді салыстыру ушін арнайы тізім, кестелер жасалды да, барлык маліметтер кунделік даптерге мукият жазылып отырды, Герасимов Маскеуге материалдарды жіберу ушін арнайы жашіктерді дайындады. Молшермен Аксак Темір мурдесі жаткан табыт ашылуынын уакыты таяды. Экспедиция басталысымен Семенов ушінші табыттын бетіндегі мурдені жане аруакты корлаудан сактау ушін коне араб арпімен жазылган киелі мор басылган жазуларды оки бастады, 17-ші маусымда тарихшы Семенов табыт бетіндегі киелі мор басылган купия жазудын магынасын толыктай аударып бітеді.

Табыт бетінде Темірдін 16 есімі жане Куран аяттары жазылган екен. Жазбада былай делініпті: «Біз баріміз де о дуниелікпіз, біз де кетеміз. Бізге дейін де улы адамдар болган, бізден кейін де бола береді. Егер де кімде-кім дандайсып, кокірек керсе немесе ата-баба аруагынын мазасын алса, онда олар ен ауыр жазага ушырасын!».

Сонгы «Жазага ушырасын!» деген ескерту сойлемі катысушылардын заресін алды. Араларынан кейбіреулері жумысты токтатайык деп коркынышпен усыныс жасады, бірак жумысты токтату мумкін емес еді, себебі бул зерттеудін барысын букіл алем бакылап отырды, дуниежузі газеттеріне жарияланды жане де Иосиф Виссарионовичтін тікелей нускауы болатын. Бул жумыска жергілікті аксакалдар карсы болды, олар аруактардын киесі атады деп ескертті, бірак олардын создеріне ман берген адам болган жок.

Аксак Темір табытын ашатын кун де келді, 21 маусым куні тангы сагат 7-де барлык катысушылар жиналып, жумыс басталды. А, дегеннен жумыс журмеді, жарты сагаттан кейін тас плитаны котеретін кондыргы істен шыкты, еріксіз тасты колмен сантиметрлеп отырып, итеріп жылжытты, астында мурде болмады, тек топырак жатты, колмен оларды шарпып алып тастады. Содан кейін адамдарды урей билеп, белгісіз бір иіс келді. Кундізгі сагат 1-де топырак астындагы колденен салынган тагы уш мармар плита алынды.

Агаш табыттын беті корінді, осы мезетте кенеттен жарык соніп калды. Осы мезетте Аксак Темірдін аруагынын бу туріндегі сулабасы корінді. Адамдардын урейлі дауыстары шыкты. Ішінде ауа жетіспей, адамдар туншыга бастады, узіліс жарияланды.
Оператор Малік Каюмов ары карай окиганы былай ангімелейді:
– Сагат кундізгі 2-ге таяу шай ішуге бардым. Шайханага барсам, уш
аксакал колдарындагы кітабімен отыр екен. Сонда бір аксакал маган:
– Балам, бул казбаларга катысын бар ма?
– Иа бар, булар менсіз тук те істей алмайды,– деп жартылай
калжындап айттым.
– Темірді ашуга болмайды, айтпесе согыс басталады.
– Бул кайдан белгілі?
– Кітапта осылай жазылган,– деп, колдарындагы улкен арабша
жазылган кітапты корсетті.
– Акелініз, мен окиын.
– Сен арабша оки аласын ба?
– Иа.
Олар кітапты маган берді, мен мукият окып шыктым, кітапта «Улы
колбасшынын аруагын козгауга болмайды, айтпесе согыс басталады, аруактын киесі атады» деп жазылыпты.

Осы сатте Малік Каюмов табыттын бетіндегі ескертпе жазуларды жане де серіктестерінін коркынышын есіне алады. Осы коріпкелдікті колма-кол серіктестеріне баяндайды. Карниязов осы кезде Семеновка айтады: «Жур, барып корейік». Карниязов, Айни, Семенов, Каюмов тортеуі аксакалдарга келеді. Карниязов:
– Ассаламугалайкум!
– Уагалайкум-ассалам!– деп шалдар жауап берді. Сонан сон олар
жандарына отырып, шай ішуге жайгасты. Алдындагы ангіме кайта басталды: Улы колбасшынын аруагын козгауга болмайды, айтпесе согыс басталады. Кітаптан Карниязов, Айни, Семенов ушеуі де осы сойлемдерді окыды. Бірак ман берген жок, «А, жаза береді»,– дегендей сынай білдіреді.

Айни оларды парсы тілінде кемсітіп, корлап, таягымен согып, куалай бастайды. Жабірленген, корланган уш аксакал Айниге «жылы» создерді айтып, кетіп калады. Шалдар жакын бурылыска барып, гайып болады. Каюмов тобеден ургандай турып калады, есін жиып, іле-шала шалдардын артынан жугіреді, бірак ешкімді де, ештенені де кормейді... Сойтсе, булар адам кейпінде ескертуге келген аруактар екен.

Аруактар гайып болганнан кейін жумыс кайта жалгасады, табытты ашканда табыт ішінде жаткан алып адамнын мурдесін кореді. Мурденін бойы 180-190 см, улы тулга екені айкын корінеді, бас суйегінін жаратылысы да ерекше. Бірер минуттен кейін галымдар тізесінен жаралы болган он жак токпан жілікті колдан-колга аса багалы заттай откізеді. Бул Аксак Темірдін мурдесі екеніне куман калмады.

Герасимов сондай куман келтірмейтін тагы бір бултартпас далел келтіреді. Алдындагы мурделерден жасалган сараптаманын корытындысы бойынша бул аулеттін барлыгынын мойын омырткасынын алтыншысында ерекше белгісі бар еді, сондай белгі Аксак Темірде де болды. Экспедициянын коздеген максаты толыктай орындалды, мурде Амір Темірдікі екені дау тугызбайды.

21-ші маусым куні кешке дейін жумыс істелініп, котерінкі коніл-куймен конакуйге беттеп, натижелі бітірген істерін тойлату ушін демалуга катысушылар кетеді. Олармен Ташкент киностудиясынын директоры Николай Ким де болады, онын улкен радио кабылдагышы бар еді. Николай Ким агылшын тілін білетін, радиодан Кенес галымдарынын Аксак Темірдін мурдесін тапканы туралы букіл алем радиолары оз тілдерінде хабарлап жатты.

1941 жылы 22-ші маусымда танертен радио тындап отырган Николай Ким бір уакытта турі бозарып, сыбырлап согыс басталды дейді. Гитлер Кенес Одагына шабуыл жасады. Каюмовтын ангімесі: «Біз баріміз сілтідей тындык, аруак аксакалдарды жабірлеген Айнидін уні мулдем ошті. Біз Карниязовка хабарладык, Карниязов Осман Юсуповке хабарды жеткізді. Ол бізге экспедицияны жауып, Ташкентке дереу кайтындар деп буйрык берді. Тез арада экспедиция жумысы жабылып, Темір аулеттерінін мурделері Маскеуге жіберілді».

Майданга аттанган Малік Каюмовты халыктын басына тускен апатка озінін тікелей себепкер болган сезімі тыным таптырмайды, ол кайтсе де мемлекет басшыларына осы тылсым дуниені жеткізуді оз алдына максат етіп кояды. Кинооператор Малік Калинин майданына тап болып, Ржев каласынын тубінде узак турады. Кундердін кунінде майдан колбасшысы Г.К. Жуковтын штабы сол жерде екенін біледі де, онын кабылдауында болады. Колбасшы дурыс кабылдап, мукият оны тындайды да:

– Сіз расында да Амір Темірдін мурдесін кинотаспага тусірдініз бе?–
деп сурайды.– Маган буге-шугесіне дейін тук калдырмай баянданыз.
Малік Каюмов осы жагдайды толыгымен жеткізуге тырысып багады.
Жуков бар ыкыласымен тындайды. Малік майдан колбасшысына былай дейді:
– Аксак Темір мурделерін кайта жерлемей, Кенес сарбазы ешуакытта
женіске жетпейді,– деп малімдейді. Осы жайды Сталинге толыктай жеткізуін Жуковтен сурайды, Жуков бул малімдемеге оте байсалды турде карап, Сталинге жеткіземін деп уаде береді.

1941 жылдын тамыз айынан 1942 жылдын казан айына дейін Темір аулетінін мурделері Маскеуде болады. Герасимов укіметтік тапсырманы орындады: Аксак Темірдін сусты бейнесін жане онын урпактарынын бет-бейнесін жасап шыгарды.

1942 жылдын тамыз айынан бастап майдан жагдайы курт нашарлай бастайды. Кырымнан айырылып, жау Еділ озеніне (Волга) ентелей жакындады, Кубань аймагынан айырылу жане майданга мунай, азык-тулік пен шикізаттар беріп турган Кавказбен байланыстын узілу каупі тонеді. 1942 жылы кыркуйек айында Сталинград тубінде ауыр шайкастар журеді, Кенес укіметі жену мумкіншілігінен кудерін узеді. 1942 жылдын казан айында Малік Каюмовтын майдан колбасшысы Г.К. Жуковпен кайта тілдесуге мумкіншілігі туады. Жуков Сталинмен кездескенде тылсым дуниені баяндаганын айтады. Осыны естіген Сталин, Озбекстаннын Орталык Комитеті КП бірінші хатшысы О. Юсуповка Аксак Темірді улдарымен кайта оз кабірлеріне жерлеуін тапсырады.

1942 жылдын 15 карашасында Мемлекеттік комиссия Аксак Темір аулетін кайта жерлеу туралы шешім кабылдайды. Аксак Темірдін кайта жерлеуі бір айдан кейін Самаркандта екінші экспедициянын комегімен жузеге асырылды.

Осы аралыкта мурделермен не болганы туралы ешкандай деректер жок, халык арасында коптеген ангімелер шыга бастады. Сонын бірі косем уйымдастырган корганыс операциясы деп аталган соз: Аксак Темір аулетінін мурделері тиелген согыс ушактары майдан шебін айналып, бірнеше таулік ушкан, максат біреу-ак: улы колбасшы Аксак Темірдін аруагынан комек. Сондай-ак Аксак Темір аруагы Орта Азияда жасакталган мусылман дивизиялардын жауынгерлік рухын котеру ушін акелінді деген соз бар. Бул ангімелерді майданнан кайткан карт жауынгерлер айтады. Бул ангімелерге сенбеуімізге негіз жок.

1942 жылдын 20-шы желтоксанында Аксак Темірдін жане урпактарынын мурделері оз зираттарына Гур-Амірде курметпен кайта жерленеді. Бул туралы галымдар жане жерлеген комиссия торт тілде: озбек, парсы, орыс, агылшын тілдерінде жане Самаркандта ХVІІ-гасырда жасалган жука кагазга кытай сиясымен мукият акт жазып, комиссия мушелерінін колдары койылып, актінін бір данасын арнайы су, ауа отпейтін кобдишага салып, мурдемен бірге жерлейді. Кудайдын кудіретімен, тылсым дуниенін асерімен улы колбасшы Амір Темірді жерлегеннен кейін екі кун отісімен – Сталинград тубіндегі майданнан женіс туралы хабар келеді. Жаудын 17 дивизиясы куртылып, 60 мын сарбаз туткынга алынады. Сталинград тубіндегі бірінші женіс Амір Темірді кайта жерлегеннен кейін сенсеніз де, сенбесеніз де  улы колбасшынын аруагынын колдауымен келеді. Тылсым дуние мунымен токтап калмайды.
Орта Азияны 35 жыл жалгыз озі баскарып билеп тостеген улы колбасшы Аксак Темірдін аруагынан корыккан Сталин: «Озіннен зор шыкса, екі козіннен сор шыгады» дегендей 1943 жылдын жазында Курск шайкасы кезінде укімет каулысына кол койып, Самаркандка ушінші экспедиция жасакталынып, жіберіледі.

Бул жолы укіметтін арнайы каулысымен Амір Темір жерленген Гур-Амір мазарын кайта жанартуга (реставрация) 1 миллион сом (рубль) болінеді. Сол кездегі 1 миллион сом акша 16 танк жасап шыгаруга немесе 1 дивизиянын (дивизия курамында он мын адам болады) бір айлык тамагы мен киіміне жететін.

Бул Сталиннін киелі Амір Темірдін аруагынын алдындагы кешірім сурауынын козге корінетін бір корінісі гана еді. «Кун косемнін» иманы келсаптай болып, таубесіне тусіп, козге корінбейтін тылсым дуниеден жалынып каншама кешірім сураганы, бір Жаратушыга жане Аксак Темірдін аруагына гана малім болар...

Санасы бар адам болашакта 1941 жылдын 21-маусымында болган кателікті кайталауга тиіс емес!
Пенде баласы, есінізде болсын! Тек улы адамдардын гана емес, кандай да болмасын адамнын аруагын корлап, мазасын алуга болмайды, себебі аруактын киесі атады, каргысына ушырайсын!

«Проклятие Темерлана» атты деректі кинотаспадан кыскаша казакшага аударып, кітапка тусірген Жомарт Рафикулы Жанузаков

/Халык Кахарманы, ушкыш – гарышкер Талгат Мусабаевтын  басынан кешкендері/

Жеті кат кок жузіне уш дуркін котеріліп, тунгиык гарышта узын саны 342 таулік «гумыр кешкен» Талгат Амангелдіулы Мусабаев есімі казакты, Казакстанды былай койганда, жалпак журтка, жер – жаханга малім. Ашык гарышта жалпы косындысы 30 сагат 8 минут болган казак гарышкерінін аты жоні, баска атак – абыройын айтпаганда, Гиннестін рекордтар кітабына кірді.

Улттык батырымыз, техника гылымдарынын кандидаты, генерал – майор, ушкыш – гарышкер Талгат Мусабаев Мурат Телібековпен «Караван» апталыгынан ыкшамдап аударылып отырган мына сухбатында осы сапарлар кезінде галамдык Жаратылыс. Жаратушы Иеміз хакында кокейге туйгендері, коз корген гажайыптары жайында ангімелейді.

Куран – Карім, «Ал – Фурхан» суресі, 59 – аят.
«Ол (Алла) сондай коктер мен жерді жане екі арасындагыларды алты кунде жаратып, сосын гарышты менгерді. Ол тым камкор, оны білгеннен сура».

Сурак: – Гарышка Куран алып ушады екенсіз. Діншілсіз бе?
Талгат Мусабаев: – Ашыгын айтсам, мен де оз дауірімнін адамы, коммунист, кызылкоз атеистін озі едім. Бул дуниетанымым отыз жылдан асып барып озгерді. Озгерткен негізгі себеп – гарышка ушуым болды.

Сурак: – Сонда гарышта Жаратушынын озінізге катысын сездініз бе?
Талгат Мусабаев: – Гарышта ажалдын аузынан калган жагдайларым болды. Біреуін гана айтайын. Ашык гарышка шыккан кезімде, мені кемеге бекітіп, устап туратын тетік ажырап кетті. Біртіндеп тунгиыкка шым батып бара жаттым. Айтары жок сумдык еді. Коз алдымнан жалт-жулт ойнап, апсатте букіл гумырым оте шыкты. Тірі калуым мумкін емес-тін. Бурын-сонды ескерілмеген, ескерілмек тугіл ойга келмеген хал. Ауа коры 8 сагатка жетеді. Одан арі капысыз, бултартпайтын, жалтартпайтын ажал. Міне, осы сатте адам айтса нангысыз тангажайып окига болды. Кайтадан кеменін, зулап бара жаткан гарыш кемесінін устінен бір-ак шыктым. Денеме ештене тимей-ак, жугысып, итермей-ак алдебір кудырет курдымнан суырып алды. Ешкандай кисынга келмейді, тусінікке симайды.

Бул бір емес, осындай жагдай талай рет кайталанды. Устімізден бакылап, барін орын-орнына келтіріп турган алдебір Коргаушынын бар екенін каміл ангардык. Бул сезім менімен аркашан бірге болады.

Сурак: – Гарыш сапарынан кейін озінізден кандай озгеріс байкадыныз?
Талгат Мусабаев: – Мулдем баска адамга айналдым. Турмыс-тіршілігім, манайыма козкарасым, карым-катынасым озгерді. Маган кісінін жан-дуниесі анагурлым тусінікті. Ен бастысы – бул дуниеде кездойсок ештененін жок екенін анык уктым. Кун мен жердін, гарыштык станциялардын, адам омірінін, ненін болмасын козгалыс, карекеті белгілі бір тартіпке, реттілікке багынатынына козім жетті.

Мен гарышта адеби таланты жок адамнын олен жазып, гумыры бір аспапта ойнап кормеген адамнын музыка шыгарып кеткенінін талай мысалын білемін.

Сурак: – Гарышта адам Жараткан Иесіне бір табан жакын десек, кателеспейміз бе?
Талгат Мусабаев: – Жаратушынын тіршілігінізге катысын онда, алгінде айтканымдай, соншалыкты айкын сезінесіз. Гарыш жаратылысы – кайран каларлыктай уйлесімді. Біздін планетамызбен салыстырып караганда таныркамай тура алмайсыз. Жер – болмашы бір туйіршік кана. Ал адам сондагы бір тозан сиякты.

Сурак: – Гарышты елсіз шол дала іспетті дейді...
Талгат Мусабаев: – Арине, онда озіміздін жердегідей уйреншікті омір жок. Бірак, неге екенін кайдам, гарыштын баска калып, баска куйдегі тіршілік иелеріне толы екеніне каміл сенімдімін. Тек олардын белгілері козге корінбейді, кулакка естілмейді. Оздерінін барлыгын асте байкатпайды.

Оз басым олардын касымызда жургенін калайда туйсіндім. Тек козге корінбейді, колга усталмайды. Жалпы маган жердегі тіршілік Жаратушынын жургізіп отырган сынагы сиякты корінеді де турады.
Сурак: – Гарышка ушардын алдында алдебір расімдер орындадыныз ба?
Талгат Мусабаев: – Ар жолы аттанарда бала кунімде жаттаган дуга создерін кайталадым. Ал ушардын алдында кашанда молдадан бата алдым. Бугін біреулер кулетін шыгар, алайда мен гарыштык сапарларымнын кобіне-коп осы себепті сатті откеніне сенімдімін. Арине, Куран кітапты озіммен бірге алып ушатыным оз алдына бір расім...

Сурак: – Гарыштан Мекке калай корінеді екен?
Талгат Мусабаев: – Мен намаз окымаймын. Ораза устамаймын, кажыга барган жокпын. Соган карамастан Сауд Арабиясы жарты аралынын устінен откен кезде унемі алдебір айырыкша асер сезіндім. Былай караганда, ол ашейін куба жон, жер бетінде ондай шол дала аз емес. Бірак оны баска еш жермен шатастырмайсын. Тіпті тур-тусіне дейін болек.. Суретінін озінен корініп тур.

Таржімалаган С. Букарбайулы.
«Отбасы жане Денсаулык» журналы, №6 – 2005 ж.

/«Ак ананын» куйеуі Жанат Серікбайулы Байжановтын шайтанмен шатагы/

Шайтанды жамандамандар, бірак онын жамандыгынан Алла Тагаладан одан сактауын тілендер.

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Менін руым Дулат – Жаныс – Каскарау – Ерсары. Мен Зейнекамал Каржымбайкызымен 1982 жылы Копада таныстым. 1983 жылы отау курдык. Туган жерім Алматы облысы Копа бекеті. Сол ауылда 1993 жылы менін жубайым алі емші емес еді. Ондай касиеті барын мен турмак Зейнекамалдын озі сезген емес. Зейнекамалга касиет конардан 2 жыл бурын адам айтса сенгісіз бір окига басымнан отті. Жылдар оте талдап байкасам, шайтандар Зейнекамалдын жуык арада касиетініін ашылатынын біліп, мен аркылы богет жасамакшы болыпты.
Бурынгы ата-бабаларымыздын айткан создері, ырымдары барі рас. Мысалы, айга карап дарет сындырма, кулді баспа, отка дарет сындырма, айел адамдарга орамалсыз тунде суга баруга болмайды, т.б. ата-бабаларымыздын калдырган создері коп. Енді осы окиганы сіздерге айтайын.

Бір кундері уйыктап жатканда мен тунде далага кіші даретке шыктым да, кіші даретті айга карап сындырдым. Сол кезде ай жана туылган екен. Ол кезде ата-бабаларымыздын создерін естісек те, орындамаймыз гой. Уйге кіріп, тосегіме жаттым, уйыктап бара жаткан кезде бойымнын барі босап, козім ашык, кадімгі бір терен шункырга тусіп бара жаткан сиякты болдым. Сол уакытта козімді ашсам, аппак койлектері бар, шаштары жалбыраган бес-алты айел коз алдымда айланып жур. Турайын десем, тура алмаймын. Сол кезде мен: «Мен тосекте жатырмын гой, мен кайдагы тупсіз тунгиыкка кулдырап бара жатырмын. Мына шайтандар айел бейнесінде не кылып коз алдымнан кетпей жатыр?»,– деп ойлап, жанымда жаткан жубайым Зейнекамалды туртіп ояттым. Ол оянды да: «Не болды?»,– деді. Сол кезде менін денемнін барі босап, жансызданып бара жаткан сиякты болдым. Бірак коз алдымда алгі шайтандар алі кеткен жок, мен жубайым Зейнекамалга: «Коз алдымда катындар ойнап, айланып жур», – деп айттым. Ол «Далага шыктын ба?», – деді. Мен: «Ия, далага шыгып, кіші дарет сындырдым»,– дедім.

– Ондай болса, далага кайтадан шыгып, айга карамай, теріс карап, дарет
сындырмасан да, ырымын жасап кел.
Сол кезде мені демеп, орнымнан тургызды. Кабырганы жагалап, далага арен
шыктым. Жубайым айткандай айга карамай, теріс карап, ырымын жасадым. Кайтып кабырганы жагалап, арен уйге кірдім. Содан жубайым бір-екі корап сірінкемен мені аластады. Сол сатте козім шайдай ашылды, баганагы денемнін босаганы шайтандар мені дуалап жаткан екен. Егер де мен айелімді оятпаган кезде, білмеймін не боларымды, міне сондыктан, ата-бабаларымыздын айткан создеріне козім жетті.

/Оліп барып тіріліп,  озіне-озі жоктау айткан адам/

Озімнін бал-бул балалык шактан Науалыда тай-кулындай тебісіп бір кошеде оскен Саркыт деген курдасым бар. Екеуміз бір жылы, бір ай, бір кунде дуние есігін де, мектеп есігін де бірге ашыппыз. Бірак, онын аке-шешесі ерте оліп, агасы Касенннін, женгесі Нуркастын колында ості.

Саркыт Кажыгалиулы Тайлакбаев бала кунінен созге пысык, еті тірі, мінезі шалкім-шалыс болатын. Омір жайлы толгаганда: «Пах, пах! Осындай да созге жуйрік адам баласы туа береді екен-ау!», – деп еріксіз ойлайсын, іштей суйсінесін. Біз он жылдыкты бітіргенде, ол аупірімдеп 8 жылдыкты тамамдады. Кейбір сыныпты «унаганы сонша» екі кайталап жіберді.

Ол кезде мектепте нашар окысан, сол отырган сыныбында – усак балалардын арасында омалып, ен арткы партада онкиіп отыра бересін. Мугалімдер де кудер узіп: «Сен бадырак маган тиіспе, мен саган тиіспейін», – деп онын тыныш отырганына куанады. Сабакка келмесе шаттанады!
Мектеп осындай сабак окымайтын, тентек улдарды, жылына бір кабат жиып-теріп, жасы 16-га толса, колына 8-ді «ойдагыдай» бітірді деген кужат беріп, корші «Южный» ауылындагы трактористер дайындайтын училищеге жіберетін. Тамагы, киімі, жатар орны барі тегін, мемлекеттін мойнында.

Осы оку орнын Саркыт курдасым да бітіріп, аскерге барып келген сон, ауылдан 120 шакырымдагы Алакол колінін жагасындагы «Сартерек» болімшесінде трактор жургізді. Жаз айларында дайындаган шопті, кыс бойы ауылга тасиды. Кей жылдары біз жакта кыс оте катты болып, тфу деп тукірсен, тукірігін жерге туспей катып калатын сары шунак аяздар жиі болып турады.

Осындай какаган кыстын бір куні Сакен ауылга ымырт жабыла шоп алып келеді. Тіркемесін агытып, арак ішеді. Ішкенде сілейіп тойып, сілекейі акканша, есінен айырылганша ішеді. Тун коюлана тракторымен  олендетіп уйіне кайтады.

Біздін ауылды как жарып агатын Кусак озені бар. Копірден оту керек. Бул «ерін» копірді таба алмай, тап копірдін жанындагы жарга, калын омбы карга тракторымен шонкиып асылып калады. Кардын калындыгынан трактор жарга куламайды. Асылып калган трактор – арткы екі донгелегі шыр айланып, айналаны азан-казан кылып, ауылды басына котеріп дарылдап тура береді...

Тап осы жардын басында Людмила Павловна дейтін мугалім орыс айелі туратын. Уйінін іргесінде дарылдап турган трактор уйкы бермейді. Мезгіл тун жарымынан ауган. «Неде болса барып, мынауынды дарылдатпай ошір, айтпесе бул арадан кет», – деп айтайын деп куйеуі екеуі келсе, трактордын тубінде – бір колы жогары котеріліп, бук тусіп катып калган адамды кореді. Дереу ауылдык, аудандык милицияга телефон шалады.

Олар іле-шала жетіп келіп караса, аязда катып калган адамнын майітін кореді. Майіттін аяк-колын созайын десе, шеге болып катып калган. Милициялар майітті тексеріп, біраз уакыт тракторды айналшыктап  журеді. Тонган сон, оздерімен бірге  майітті мугалім айелдін уйіне ала кіріп, майіт жібісін деп пештін устіне агаш салып, колын кокитып жаткызып кояды.

Оздері жылыну ушін арак, ыстык шай ішіп, біраз ангіме-дукен курып отырады. Майіт жібімейді. Майіттін бір колы жогары котерілген калпы, ашык машинага тиеп, аудандык милиция боліміне алып келеді. Олар: «бізге оліктін кажеті жок» деген сон, аудандык ауруханага акеледі. Олар да: «біз олікті емес, сыркат адамды гана кабылдаймыз», – дейді. Олікті майітханага (морг) апарып тастап, онын уйіне, агайын-туыстарына, колхозга  каралы хабар естіртеді.

Саркыт тонып оянады. Жан-жагына караса бірнеше адам, анадан жана тугандай шешініп тастаган, каперлерінде тук жок, уйкыны согып жатыр. Колын созып біреуінін жамылгысын жулып алады. Екінші жагына караса кішкентай бала уйыктап жатыр екен: «Алда бейшара-ай! Суык уйде жаланаш жатканы несі?!», – деп жаны ашып, койнына алып жатады, суп-суык. Бала оянбайды.  Оны кымтап жауып кояды. Кайдан келіп-турганын білмейді. Устінде лыпа жок, анадан тугандай жап-жаланаш. Бас анкі-танкі.

Біраз уакыт жаткан сон: «Кой, біреуден шылым алып шегейін», – деп ойлайды. Уят болмасын деп жамылгысын жамылып, шыгатын есікті іздесе, бір жарыктын сызаты корінеді. Есікті акырын ашып сыгаласа, калгып-шулгып бір орыстын кемпірі отыр екен. Шошытып алмайын деп жайлап барып орысша: «Апа! Темекі бар ма?», – деп сурайды. Козін ашкан кемпір бакырайып карап турып: «О, Кудайым-ай!», – деп айкайлап барып шалкасынан туседі де, талып калады.

Саркыт кемпірдін бетіне су буркіп тірілтіп алганда, кемпір торт тагандап тонкандап, ойбайлап каша жонеледі. Караса тан сібірлеп атыпты. Кемпірдін кылыгына тусінбей, жаланаш шыгуга уялып, Сакен босагада, аліптін артын кутіп отыра береді.

Бір уакытта у-шу болып дарігерлер, медбикелер жетеді. Киіндіріп аудандык милиция боліміне: «Мына бален тіріліп кетті», – деп апарып тастайды. Аудандык милиция болімінін бастыгы Жидебаев: «Омірімде талай сумдык, талай баскадай нарселер коріп едім, біракта, оліп-тірілген адамды бірінші рет коріп турмын», – деп ауылына апаргызып тастайды. Уржар мен Науалынын арасы 12 шакырым.

Саркыт милициянын машинасынан кайкайып, кошесінін басынан тусіп калады. Тус кезі. Уйіне жакындаса, ауласы каптаган адам, асылган казан. Айгай-шу, бір-бірімен «Ой, бауырымдап» корісіп жаткан адамдар. Миы айланып турган Саркыт: «Е, мен жокта уйімде біреу оліп калган екен гой. Булар кешеден бері мені таба алмай жур. Естімедім деп айтсам уят. Одан да хабар алып, білетін кісіше айгайлап, жылап, корісіп барайын. Журісім болса мынау, озіме де обал жок», – деп, тундегі корлыкка намысы келіп, озінін кылыгы есіне тусіп, онсыз да басы ауырып, кіналі екенін сезініп, конілі босап жылагысы келген Саркыт:

– Ой бауырым-ай! Кырышында кеткен арманым-ай! Асылым-ай! Ардагым-ай! Коре алмай, сонгы созінді тындай алмай арманда кеттім-ау! Есіл ерім-ау! Боздагым-ау! – деп окіріп жылап, озін-озі жоктап айгайга, жоктауга басады. (Біздін жакта даладагы таяк устап турган агайындарына жылап коріседі. Сонан сон айелдермен коріседі. Айелдер токтамай жоктау айтады. Саркыт суырып салма акын, керемет анші, даусы адемі болатын). 

Алдымен катар-катар каздай тізіліп турган агайын-бауырларымен корісіп, аныраган куйі, уйде жоктау айтып отырган апайлары, женгейлерімен бірігіп, токтамай сункылдап жоктау айтады. Ен сонынан айелімен коріседі. Еш бір адам танымайды.

Бажайлап караса бала-шагасы, агайын-туысы тугел аман. Балалары ол кезде кішкентай, каперлерінде тук жок, «Акеміз келді! Акеміз келді!» – деп, ойнап-шауып жур. Агалары тугелдей таяк устап тур. Олген кім болды екен?!, – деп ан-тан болып отырганда: «Алтын басты, кара касты, жалбыр шашты, жылкы ерінді, кыр мурынды, озі косем, созге шешен кайным-ау! Сенін орнына егін егеміз бе, кайтеміз?!», – деп бетін тырнап жоктап отырган бір женгесі: «Ойбай!!! Оліп, катып-сіресіп муз болып, жібімей жатыр деген Саркыт тіріліп кеткен бе?!», – деп кулап барып, талып туседі.

Мундай сумдыкты кормеген ел: бала-шага, катын-калаш, кемпір-шал урейленіп шошиды. Жиналган нопір халык тым-тыракай уйді айлана кашады. Аруак екен деп касына жан адам баласы жуымайды. Дауыс естілер жерден айкайлап: «Ай! Саркытпысын?! Алде онын аруагымысын? Аруак болсан жоніне кет!», – деп алыстан турып жон сурасады.

Саркыттын тірі екеніне козі жеткен ел: улап-шулап енді Саркытпен  коріседі, аяк-колын, басын сипап, шашын жулып, нукып, шымшып кореді. Аруак емес екеніне коздері жетеді. Талып жаткан адамды тірілтуден тажірибесі бар Саркыт отыра калып женгесін тірілтуге кіріседі. Бетіне су буркіп, мурнына дарі иіскетіп, онын да бетін бері каратады...

Саркыттын ата-бабаларынын аруактары оны осылайша жазалап, «о дуниеге алып барып» маскунемдіктен сактап, омірлік сабак береді. Негізінде, Саркыттын Тайлакбай атасы аркасы бар, киелі адам болган деседі...

Менін курдасым сонан бері ішімдік баласын аузына алмайды. Салауатты омір салтын устанып, мешіттін имамы сиякты: «Арак – жынды су, оны ішпендер, ол харам! Айтпесе аруактардын кахарына ушырайсындар!», – деп елге уагыз шашады.  Казір осы шытырман окигасынын майын тамызып айтып, аман-есен ел катарлы Науалыда журіп жатыр.


/Аруактар тусіне кіріп, аян аркылы кайталанбас киелі домбыра жасайтын
Гаухарбек Баянбайулы Кункожаевтын кереметтері/

Мен кызыгатын адамдар: от басы таукыметі азырак, намаз окитын адеті бар, жаратканга раббісіне ибадат тажім ететін, озінде Аллага деген сенімі бар, адамдар арасында абыройы (шухраты) кемдеу, адамдар оны бір-біріне жамандап саусагымен корсетпейтін, табысы ыкшамдау болатын жане оган сабыр ететін, дуние салуы де елеусіз, жылайтындары да шамалы, калдырган мурасы аз болган момын жандар.  Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Гаухарбек Баянбайулы Кункожаев Шымкентегі «Ал-Фараби» атындагы мадениет институтын 1991 жылы музыка жане ан мамандыгы бойынша бітірген. Казір авторлык домбыра жасау колонері бойынша жеке касіпкерлікпен шугылданады.  Ерекше касиеті, домбыраны аян бойынша жасайтындыгы. Жасаган домбыралары киелі арі ерекше кайталанбас улгідегі туындылар. Гаухарбектін балалык шагы Сырдария бойындагы Арысбай тогайы, Акын жане Жакып аулиелер мекенінде откен. Сол кезден бастап тусіне осы екі аулие кіріп аян беріп журетін. Бул да бір тылсым  алемнін ашылмаган кубылыстарынын бірі...

Гаухарбек алгашкы домбырасын 1983 жылы Ресейдін Калуга каласында аскери борышын отеп жургенде аян алу аркылы уш таулік мезгілінде жасап шыгарганына озі де алі кунге дейін тан калады.

Халкымызга белгілі домбыранын екі турі: «Абай», «Жамбыл» домбырасы гана болса, енді ушінші турі «Гаухарбек» авторлык домбырасы елімізге кенінен малім болып келеді. Бул домбыранын аспаптык киелі касиеті: устіне салмакты адам шыгып турса да сынбайтындыгы, керемет беріктілігі жане жылдар откен сайын унінін ашылып  шындала беруінде.
Казір Гаухарбектін аян аркылы жасалынып шыккан кайталанбас колонер туындысы: «Туркістан» атты авторлык домбырасы президент жеке муражайында.

Касіпкой акын, анші, композитор, термеші Гаухарбек Баянбайулы 2003 жылы тусінде киелі домбыра жасайсын деген аян алады да, осы домбыраны 6 ай аралыгында жасап, дайындап торіне іліп кояды. Тылсым куштер сатуга рухсат бермейді.  2007 жылы домбырасын сатып, уй салуына аян аркылы жогарыдан рухсат беріледі. Окінішке орай, Гаухарбек уй тургызганнын орнына осімімен кредитке Туркістан каласынан баспана алып, аяндагы шартты бузып кателеседі...

«Туркістан» атты киелі домбырасынын омірге келуіндегі озінін басынан откен тылсым кубылыстарды, олен турінде былайша баяндайды:

Алла Тагаланын берген несібесін айтып отыру да, Алла Тагалага шукіршілік ету мен тен.

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

2003 мамырда аян алдым,
Бірак, бейне кормедім таяганын.
Киелі бір домбыра жаса деді –
Алладан болса несіне аянамын.

Сан-сакка жугіруде ой талабым,
Болуын ерекше улгі мен каладым.
Кумалактай каткан тасты, шукып алып,
Улгісін кара жерге шимайладым.

Арыстанбаб кесенесін сыздым жерге,
Домбыра етіп киялыммен ілдім торге.
Бір Алла деп бабамыз медет етіп,
Шыкпады ма, талайдын тасы орге.

Журек тулап, еркіме бой бермеді,
Улгісіне домбыра сай келмеді.
Ендігі ойым Яссауи кесенесі,
Уксастык бар, тегінде ой жай келмеді.

О! Касиетті аулие бабаларым,
Коз туссе кесенене таубаладым.
Пір тутып онеріме костым сізді,
Пір тутпасам несіне каугаладын?!

Енді шыкты шанагы домбыранын,
Оз ойыма толкыдым, балбырадым.
Акеден калган дуние мал болмайды,
Мура кып онерімді калдырамын.

Сан килы ой, киялыммен таласып тур,
Кесенелі домбыра жарасып тур.
Сансыз киял багынып бір нуктеге,
Кудайым да, айтеуір карасып тур.

Саусагымда сызган тасты домалатып,
Карай салдым тастамакка шетке атып.
Сызган тасым кадімгі курма болды,
Суйкей-суйкей койыппын жалтыратып.

Арыстанбаб, курма агашы киялымда,
Селк етемін киялымды жиямын да.
Пайгамбарым курма аманат еткен жок па?
Бересін деп бір киелі туягына.

Ой келіп тур, карашы ой келіп тур,
Киесі тылсым куштін бой беріп тур.
Аманаттын Яссауиге берілуі –
Жасаган туындыма сай келіп тур.

Тектен тек тумас тылсым кудіреті,
Жетегінде барамын есіп ойдын.
Тас екен деп жерге сызган сол курманы,
Табарік деп домбырама іліп койдым.

Дос жараным туындыма кызыгады,
Канша керек? Сат! Берем деп сызылады.
Дуние ушін жасалган туынды емес,
Келіссем напсім анык бузылады.

Екі мын жеті, тагы да аян алдым,
Бул калай деп? Бул жолы кайран калдым.
Уйкы устінде гайыптан келген дыбыс,
Жасап сат, дейді шырак – уйін салгын.

Жане сойлеп: карт ана – тус коремін,
Жылдам жаса! – деп айтты, куш беремін.
Туындыма «Туркістан» мен кірістім,
Гайыптан келген кушті ескеремін.

«Туркістан» домбырамды жасап біттім,
Не болар деп, аліптін артын куттім.
Ай отті ме, арада коп болган жок,
Тус аркылы, келді аманат – анык уктым.

Тілдесіп патшаменен турдым анык,
Екі топ екі жакта, сансыз халык.
Тарихын домбыранын айтканымда,
Тындады ниет сала, болып канык.

Жолык деп, жіберді топ арасына,
Екінші топ алып кетті панасына.
Козгалып топ ішінде келе жатып,
Жолыктым, бір казактын анасына.

Тап-таза, аппак киім, кар секілді,
Жузінде суйіншісі бар секілді.
Халыкка – бак пен даулет келгелі тур,
Оту калды бір асудан – нар секілді.

Домбыранды, ел басына усын деді,
Игілігі халыктын, тусін – деді.
Касиетті рухтар нурландырып,
Кетер зиян, артурлі ой-пішіндегі.

2010 жылдын коктем айында Гаухарбек тангы памдат намазын окып турганда, Кудіреттін кушімен ілулі турган «Туркістан» домбырасынын келесі турі: озінен-озі сауле шашып, торт рет жаркылдайды. Осы жылдын кузінде аян аркылы бурын-сонды болмаган, ерекше улгідегі «аркалы домбырасын» дуниеге акелді. Казір Гаухарбекке уш ішекті домбыра жасайсын деген тылсымнан хабар келді. Домбыранын толык сызбасын тылсым куш иелері толыктай корсетті. Казір Гаухарбек осы уш ішекті домбырасын омірге алып келді.

 
/Килыбас нагашымнын сайтандарды сабауы/

Кітап авторы ретінде Жуматай Абылханнын акесі маркум Нуртаза Абылханулы аксакалдын оз аузынан  естіген, болган окигалардын кейбіреуін гана айта кетейін. Нуртаза Абылхан аксакал  аргы гасырдын барлык килы замандарын басынан откізген, узак тарих кешкен кеменгер кісі еді. Карадан хан болган дегендей аргы аталары артыкша туган жандар болган. Сондай асыл насілдін сонгы коздері, осы аксакалды бейнелеп айтсак, ана тілдін академигі, ангіменін – Ауезові деуге де болады.

Откен гасырларда баксылык казактын улкен бір онері болган. Бул табигатпен ундесіп жаткан турмыс-салтта казак сахарасына керек адам болган. Откен гасырдын 30-шы жылдары уркінді болып каймагы бузылмаган Кытай жеріндегі казак ауылдарында турдык. Жас кезімде ауылга бір баксы келді десе, адейі іздеп баратынмын, себебі кыршанкылау болатынмын. Сонда не бір зіркілдеп ойнап жаткан баксылар дел-сал болып токтап калатын. Ауылга бір баксы келді. Наукасты карап жаткан кезде мен де барып турдым. Алгі баксы арі алысып, бері алысып ойнай алмай койды.

Сойтіп турган кезде біреу келіп мені: «Ай, Нуртаза!»,– деп шакырып акетті. Мен шыгып кеттім. Біраздан кейін кайта келсем алгі баксым ойнап жатыр екен. Мені коріп коя койды. Маган айтты: «Жана сіз шыгып кеткеннен кейін менін жындарым келіп барін айтты, сіз келгеннен кейін болды. Сізде касиет бар екен». Бізге баксы сойлей алмайды, жыны біз турган жерде ойнай алмайды», – деп. Неге? – деп сураймын.
– Біздін улкен нагашымыз Килыбас деген кісі. Біздін Абылхан атамыз 17 жасында, Мамбет ішіндегі Каракурсак елінін Килыбас деген кісінін кызына уйленеді. Ол кезде Килыбас атамыз батыр болыпты. Ол заманда батыр адам жылкы кузетіп, барымтага барады. Жортуылга кобінесе жалгыз аттанады екен.

Бір куні тунде – елсіз, жапан далада жалгыз келе жатса, алыстан бір ауылдын оты корінеді. «Аке-ау, мына жерде ел жок еді гой, бул кімнін ауылы болды?!», – деп таныркап келе жатса, алгі от жакыннан жылтылдайды. «Мынау жакын жерде екен гой, не де болса коре кетейін», – деп бурылып жакындап барса, уш келте шашты, тырбык бойлы кішкентай кыздар екен. Ушеуі жылкынын уш тезегін жагып, «Килыбас келді – кісі келді, Килыбас келді – кісі келді», – деп сыкылыктап куліп отты айналып, олендерін айтып жур екен. «Е, мыналар екен гой!», – деп оскырынган атын караганнын тубіне мыктап байлап, олармен кол устасып, солардын ауеніне кіріп – олендерін айтып, отты тортінші боп айналады. Мундай жерде озін корыксан мерт кылады, осы жерде нагашы атамыз озін-озі устап соларга косылып кетеді. Сайтандар да анау-мынау адамга коріне бермейді,

Килыбас атамызда да касиет бар болган. Бір уакытта ынгайы келгенде ушеуінін де шаштарынан шап беріп устап, колына орап-матап алыпты. Дырау камшысын жулып алып: «Ма саган Килыбас, ма саган Килыбас! Ма саган кісі келді!», – деп ушеуін де урып ала жонеліпті. Урып жатыр, урып жатыр. Болмаган кубылыс калмады – жылан да болып ыскырды, буркіт те болып шанкылдады, не бір коркынышты айуанаттын кейпіне келіп кубылды-ай дерсін! Бір уакытта ушеуі урген уш тулып болып турып алыпты. Камшынын откені кайссы, отпегені кайссы білінбейді, торсылдатып ура беріпті. Абдан шаршап сілесі каткан кезде ушеуінін сертін алып босатыпты: «Урпагымнын урпагына жолаймысын?», – деп. «Урім бутагына жоламаймыз», – деп аналар зар кагып, ушеуі уш жакка кашыпты. «Сонда бір нарсені – солардын тенгесін алуды умытыппын», – дейді. Сайтаннын тілінін астында тенге болады екен, сол тенгеге ие болган адамга коріпкелдік касиет бітеді екен. Олармен емін-еркін араласып билігін де жургізе алады-мыс.  Килыбас атам осыны окініш кылып омірден отіпті дейді. Бір гажабы, осы кісілерден тараган урпакка алі кунге дейін ешбір кумалакшы кумалак шаша алмайды.

/Нуртаза Абылхан аксакалдын бала кунінде баксы болып кете жаздауы/

Бала кезім, ауылда улкен той болып, уйге конак коп келді. Уйде жатар орын болмай апам: «сен корші уйге барып жат», – деп жіберді. Ол уйде бір келіншек туратын. Бал-бул балалык шагым, куйеуі бар жогын білмеймін. Кейде осы келіншек аузынан сілекейі агып озімен-озі журетін. Сонда улкендер айтатын: «Ай, мына жас баланын кор болып жургені-ай!», – деп.

Ойымда ештене жок, ымырт жабыла алгі уйге барып жатып уйыктап каппын. Бір уакытта денем бір ысып, бір суып оянып кеттім. Бір мезетте аппак буркіт келіп шанырактан тусті, карангы болса да барін коріп жатырмын. Бір канаты керегенін бір ушында, екінші канаты екінші ушында, алты канат уйді бірак алып кетті. Буркіт «акпуштап» шанкылдай бастады. Сол кезде тосекте жаткан келіншек те зарлады. «Айналайын ак буркіт айтканына коніп ем, дегенінді істеп ен, мені кинамашы!», – деп не бір зарлы ауенге салды. Денем бір ысыйды, бір суыйды. Не уйыктаган емес, не ояу емес. Козгалайын десем козгала алмаймын, не іштене айта алмаймын. Тек кана коріп жатырмын. Алгі буркіт кетті... Бір уакытта ысылдаган ак жылан келді. Бір жак кереге шанырактан тускен кезде жанагы келіншек бебеулеп зарлады. Ай не бір зарды айтты-ау! Ол да кетті... Енді бір мезетте аппак сауле келді. Алгі келіншегім енді «ак сауле, ак жарык!», – деп зарга басты. Бір уакытта ол да кетті... Денем бір ысып, бір суып ундей алмай мен жатырмын.

Бір уакытта жанагы келіншек турып шам жакты. Шырак жагып алып шырактын жарыгымен: бет-аузын, кол-басын денесін укалап, есінеп біраз отырды да, тосегіне барып жатты. Мен де уйыктап калыппын. Тан атты, турдык. Карасам келіншек жур екен. Біраздан кейін келіншекке айттым: «Ай келіншек, сенін уш жынын бар екен ушеуін де кордім, тунде келді гой». Келіншек: «Кой арі, ол корінбеуші еді гой!», – деді. Жок, алдымен ак буркіт келді, оган былай деп айттын. Ысылдаган ак жылан келді, оган былай деп айттын. Ак сауле келді, оган былай деп айттын. «Е, онда корген екенсін», – деді. Сойтсем бул келіншек тазалык сактамай, озін-озі устай алмай журген касиеті бар адам екен. Осындай касиеті бар адамдар тазалык сактамаса ауырып калады.

Ер жетіп 14...15 жаста бозбалалыкка жеткен шагым. Ауылга неше турлі баксылар келеді. Алгі баксылар кеткеннен кейін озім сиякты балаларды жиып алып мен де баксы болып ойнаймын. Колыма бір таякты алып аламын да, кобыздын ауеніне саламын. Сойтіп журіп карагайды жагып койып, устінен ары-бері аттап отіп, біртіндеп абден белгілі бір ауенге келген кезде – карагайдын аппак шогын, озімнен-озім уыстап устап алып колымды жуатын дарежеге жеттім. Курдастарым, кыз-келіншектер шілдеханада, тойларда баксы болып ойна деп, баксы жокта мені баксы кылып алатын болды. Енді жынды кез, зіркілдеп турып ойнап беремін. Озімді-озім баксы сиякты сезінетін куйге жеттім.

Бір куні мынадай жагдай болды. Уйде уйыктап жатыр едім, кундізгі сиякты жап-жарык болып кетті. Оянып кеттім... Уйге 15...20-дай кызылды-жасылды киінген айелдер кіріп келді. Ылги сыкылыктаган жас айелдер. Тосекте жаткан мені корсетті. «Мынау ма, мынау ма?», – деп жан жагымнан келемеждеп коршай бастады. «Осы ма, осы ма?», – деп бір-біріне корсетіп жатты. Озімнін ояу екенімді жане нак коріп жатканымды біліп жатырмын. Козгалайын десем аяк-колым, тілім макта секілді, создерін естіп барін угып жатырмын. Бірак унім шыкпайды, жаткан орнымнан козгала алмаймын. Козім бакырайып карап жатырмын. Бір уакытта арт жагынан саркідірлеу келген картан айел келді.

Отіп барып: «Осы бала ма?», – деп айтты.
– Осы бала, осы бала – деп жанындагылар сыкылыктады.
– Ай, тым жас бала екен. Коятын шыгар, тимендер! – деп алгілерді какпакайлап уйден шыгарып алып кетті. Олар кете салысымен-ак денемнен суык тер бурк ете тусті. Дел-сал болып жатырмын. Онім бе, тусім бе? Сол куйі талыксып кайтадан уйыктап кетіппін.

Екі-уш куннен кейін Ажібай баксы келді.
– Ай, осы уш-торт кун бурын, саган тун ішінде кісілер келді ме?
– Келді.
– Не деді?
Болган окиганын барін айтып бердім. Жастары сыкылыктап мені айналдырмакшы болды, ар жагынан бір саркідірлеу картандау айел келіп барін алып кетті дедім.

– А, балам бул жын кім нак ауеніне келтіріп, накышына салса, сонын артынан еріп журе береді. Бул аркімде бар касиет. Дамытып ары карай алып кетсен, жаксы боп шыгасын. Сен озін баксы болгын келе ме? Маган ер, мен сені коп-корім улкен баксы кылып жіберейін. Ол ушін мынауыннын барін тастап, менімен журесін. Жын деген солай болады.
– Ойбай, ешкандай баксы болмаймын, озімнін жумысым бар.
– А, олай болса сен мынауынды кой. Мен жокта, мен болып ойнайды екенсін гой? Баксы болгын келмесе, бунынды кой, мерт боп кетесін. Немесе бір жерін кем болып калады. Жын деген нарсе ойнайтын нарсе емес. Кауіпті де, киындыгы бар катерлі жол.
– Ойбай койдым, будан кейін ойнамаймын. Жынын да озінмен кетсін, баксылыгын да озінмен кетсін!
Содан кейін баксы болып ойнаганды койдым деп отырушы еді жарыктык .

/Кашпировскидін бейнесінін Жуматайдын аягын емдеуі/

телефондары: (872230) 2-92-27 уйі; 8 702 845 26 12; 8 777 748 84 57; ШКО, Уржар ауданы, Науалы ауылы.

Бул ангімені баяндайтын Шыгыс Казахстан Облысы, Уржар ауданы, Науалы ауылынын тургыны касіпкер – Жуматай Нуртазаулы Абылхан.
Абылхан Жуматай 40-тын кыркасына шыккан, камал алатын жаска келген шымыр денелі, аса кайратты, кара торы, мейірбан онді, сунгак бойлы, терен ойлы, ар созін салмактап сойлейтін, асыл тектілігі – айткан уадесіне курыштай беріктілігінен, алган бетінен кайтпайтын кайсарлыгынан, жанынын жомарттыгынан, мінезінін кендігі мен рухани санасынын жогарлылыгынан,  журегінін тазалыгы мен имандылыгынын ерекшелігінен айшыкталып туратын жігіт агасы. Казах  баласында сирек кездесетін кайталанбас ерекшелігі: Абайдын кара создерін, олендерін тугел дерлік жатка біліп кана коймай, осылардын философиялык манін терен тусінеді, талдайды. Негізгі мамандыгы Алматы ауыл шаруашылык институтын бітірген инженер-механик.

Жуматай Нутазаулы баяндайды: Бул 1993 жылы болган окига. Мен озіміздін Науалы ауылында МТМ менгерушісі болып орналастым. Асет ага, озініз бас агроном болатынсыз.  Бул куні бойы тыным таппайтын журісі мен жугірісі коп мазасыз жумыс. Сол жылы жазда бір ауру жабысты, тізем каксайды. Ол кезде 32 жастамын. Танертен жумыска кетем, ал тустен кейін шойнандап журе алмай каламын. Жумыстан келе салысымен тосекте аягымды котеріп 1...1,5 сагат козгалмай жатамын.

Жаз айы аякталып, жайма-шуак тамыз айынын басы болатын. Менін бір адетім, озім уйыктайтын болмемнін терезесін ашып тастайтынмын. Бір куні уйыктап жатыр едім, ол кезде улымыз Аділет уш жаста, Дина екеуміздін ортамызга жатады. Мен адеттегідей терезе жакта жатканмын. Туннін бір уагы, терезе ашык турган. Бір кісілер кубірлеп терезенін сыртына кеп калды. Кейде кошеде откен кісілердін даусы естіліп туратын. Корада малды коп устаймыз, карамасан урлап кетеді. Жастыктын да желігі шыгар, ит уріп сезікті сыкыр естілсе терезеден каргып тусіп, мал жакты шолып тусіп уйкымды жалгастыра уш кісі: алдымен біріншісі дунк етіп, сонан кейін екіншісі, сонынан ушіншісі дунк-дунк етіп уйдін ішіне секіріп-секіріп тусті.

Козгалайын десем козгала алмаймын. Карангы болса да, сулбаларын коріп жатырмын. Алгі уш кісі тосектін аяк жагына келді. Сол кезде турлерін кордім. Ортада узын бойлы Кашпировский, кара водалазка киген, шашын донгелектеп кескен. Сол кездерде Кашпировскиді теледидардан жиі корсететін. Жанында узын бойлы жінішке кара сур екі жігіт. Турлері тажік, узбектерге келеді. Біреуі ай-шуй жок корпені ашып сол аягымды котеріп алды да, тізеден сал томен 3 см жерден  бірдемемен тыз еткізіп жіліншігімді кесіп боліп тастады. Сол аягым жеп-женіл болып калды. Айналам туманданып кетті, создерін естіп жатырмын. Озара кубірлесіп жатыр, создері орысша. Сонан кейін Кашпировский орысша: «Костный мозг положите на место», – деді. Келіншегім мен улым пыр-пыр уйыктап жатыр. Бір мезетте аягымды кайта котеріп, кесілген жіліншігімді орнына койгандай болды. Корпемді кайтадан жапты да жанымнан отті. Терезеден ушеуі ары карай кайта секіріп кетті. Сол кезде маган кимыл бітті. Жан-жагыма карадым, Динаны оятайын ба, оятпайын ба деп ойланып: «;ой шошып кетер», – деп оятпадым. Біраз жатканнан кейін колма-кол уйыктап кетіппін. Нак болган окига екенін білемін, танертен келіншегіме айттым.

– Тунде келген кісілерді кордін бе?
– Кайдагыны айтады екенсін, ешкімді де корген жокпын.
Сонан кейін жумысма кетіп калдым, жырлайтын уакыт жок. Тусте келдім. Акем, келіншегім ушеуміз тамак ішіп отырганда тундегі коргендерімді тапіштеп айтып бердім. Акеме айттым:
– Теледидардан озін коріп журетін Кашпировский екі комекшісімен тунде келіп аягымды кесіп алып, емдеп кетті.

– Е, келсе келген шыгар. Онда аягынды емдеп кеткен гой. Жаксы болган екен!
Менін акемді ешнарсемен тан  калдыру мумкін емес-ті болатын. Содан бері тіфу-тіфу аягым ауырганды койды. Одан бері 16 жылга аяк басты аягымнын каксауы сап тиылды. Казір ор кояндай орги басамын! Осы айтып отырганым нак болган окига. Буган озім онша тан калмаганым, осындай тылсым окигалар акемнін де, аргы аталарымнын да бастарынан жиі откен. Жас кунімнен осы окигаларды естіп оскенімдіктен де болар.


 
<Емші Ержан Узанкулулы Кулиевтін адам сенбес окигалары>
телефондары: уйі- (872757) 2-43-46; 8 705 209 22 94; 8 702 652 38 67; Алматы обл, Іле ауданы, Акши ауылы, К. Азірбаев кошесі № 6/1.

"Емнін кону конбасы тагдырдан (Алла тагала белгілеген). Алла тагаланын буйырумен болады".

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

«Ак ананын» шакірті Ержан Узанкулулына каралуга еліміздін тукпір-тукпірінен наукастар толассыз агылуда. Кей-кездерде оралман кандастарымыз аркылы Туркиядан да наукастар келіп емделуде.  Ол барін де кабылдайды, себебі олардын келе жатканын аян алу аркылы, алдын-ала біліп отырады.

Ауырып келген адам, емін кабылдаганнан кейін тані де, жаны да сауыгып, жайран кагып, шексіз алгыспен ауылдарына, елдеріне кайтады.

Ержаннын емдейтін аурулары:

оташылык (сыныкшы),

омырткадагы кеселдер (грыжа),

еркектін белсіздігін,

айелдердін бала котермейтін бедеулігін,

сол сиякты бауыр, асказан, буйрек тастарын куык жолдары аркылы угітіліп тусіріледі.

От жолындагы тастар улкен дарет аркылы тусіріледі.

Кейбір катты наукастар тустерінде Ержан туралы аян алып емделуге оздері іздеп келеді. Келетін адамдар Ержанга аян аркылы 3-5-15 кун аралыгында белгілі болып турады.

Наукастардын емделу мерзімі 3 кун оте белгілі бола бастайды. Ем конбайтын адамдар 3-5 тауліктен кейін белгілі болады. Ержан оларды кайтарып жібереді.

Ержанга сондай-ак бала котере алмай журген келіншектер куйеулерімен бірге каралады, натижесінде бала бітеді. Армандарына жетеді.

Бел куаты томендеген ер адамдар да Ержаннан келіп шипа тауып жатады.

Казір Ержаннын емімен 50-ден астам сабилер жарык дуниеге келді.

Ержанга Аталар жолындагы болжау касиеті де конган.

Ержан озі емшілікпен шугылданган 14 жылдын аралыгында 5 шакірт тарбиелеп шыгарды. Олардын 2-уі гана емшілікпен шугылданады.

Емшілік касиет Жаратушы дарыткан ерекше кабілет, кім корінген ата-бабадан дарыган касиет болмаса – емші бола алмайды.

<Жаратушынын касиеті туа бітеді>

Ержанга Жаратушынын касиеті туа біткен. Ержанды 2-3 жас саби кунінде – агасы Тілеуберді желкесіне мінгізіп журген багып, ойнатады. Тілеуберді балалыкпен курбы-курдастарымен футбол т.б. ойындарды ойнагысы келіп Ержанды жерге отыргызайын десе коркып шырылдап жылап коя береді.

Озінін айтуы бойынша сол кезде жан-жагынан козге корінбейтін аталар, апалар аруактары пайда болып: «Ей, отырма! Сасык, быксык жерге отырма! Тур балам!», – деп козге корінбей куйрыгынан урады. Жерге отыргызбайды. Аруактарды Ержаннын  озі кормейді, бірак болмысымен сезеді.  Ержан солардан коркып шырылдап жылайды.

Ержан апасымен конакка барса озінін корпесінен баска корпеге жата алмайды. Уйінде апасынын касынан баска жерге жатпайды. Себебі, уйлеріндегі пештін устінде кішкентай агаш шыгып туратын. Кішкентай кунінде сол агаштан 4-5 улкен кісілер шыгып Ержанга: «Ай, балам! Уйыктай гой!», – деп сылдырмак ойыншыктарды сылдырлатып уйыктататын. Біреуі аскери киінген согыста каза тапкан Сарайбай атасы, калгандары аса салтанатты шапан киген Шілмембет, Толенді бабалары екен. Олар кезінде аса даулетті, текті, касиет конган адамдар болса керек. Ержан муны кейіннен, бабалар аруактарымен тілдескеннен сон тусінеді.

Бул аруактарды Ержан бала кезінде анык коретін, ал казіргі уакытта тек тусінде аян бергенде гана кореді, олармен тілдеседі, баталарын алады. Алдын ала болатын жайттар туралы акпарат алады. Наукастардын шипасы жайлы маглумат беріледі.

8-9 жасында Ержанга Шолпанкул агасы мен Шайзада женгесі кішкентай «Орленек» велосипедін алып береді. Осымен дукенге барады, кайтып келе жатып Курмангали деген аксакалдын уйінін жанында су алатын кубыр болатын, караса уйректер шомылып жур екен. Осы жерде тайып жыгылып, кір суга былш етіп кулайды.

Уйге бара сала кызуы котеріліп, ес-туссіз ауырады. Апасы аркалап Зияда Садырбаева деген тауіп ажеге апарады. Кейін ол кісі 1987 жылдары 90-га кеп кайтыс болды. Зияда аже кіріп келе жатканда: «Ай, балам-ай! Сасык суда нен бар? Токтап журсен болмай ма? Саган ол жермен журуге болмайды гой», – деп ушыктап, су окып береді. Барганда сулк жаткан бала, кайтарда шауып кетеді. Зияда аже апасына: «Шынтай, мына баланын кісісі бар бала, байкап журсін», – деп айтады.

Кейіннен осы Зияда аженін аруагы тусінде: «Ай, балам! Коз тиген бала келе жатыр, соны ушыктап бер», – деп унемі, аурулар келер бурын аян беріп журеді.
Ержан анда-санда аке-шешесінін басына, Зияда ажеге Куран окып кайтады. Зияда аже олерінде басыма белгі коймандар деп кеткен. Біракта, зиярат етуге барган ел, адасып кетпес ушін басына «Аулие Зияда» деген тактайшаны іліп кояды. Зияда аженін аруагы: «Мына белгіні алып тасташы», – деп Ержанмен тілдеседі. Ержан алып тастаса да, копшілік кайтадан іліп кояды. Ержан алудан, копшілік ілуден жалыкпайды. Ержанга аруактар созін журегіне салады, оздері корінбейді, аян бергенде (тус коргенде) кадімгі тірі адам сиякты келеді, тілдеседі.

<Ата баба тарихы>

Ержан Узанкулулы – Улы жуздін ішінде Байдібек бабамыздын «сары байбішесі» Марау анамыздан тараган Сары уйсін, Калша бабасынан тараган.  Кожай – Куланбай – Шілмембет – Толенді – Сарайбай – Узанкул;

Ержанга тусіне кіріп аян беретін аталары: Шілмембет, Толенді, Сарайбай жане акесі Узанкул. Нагашы жагынан: Анасы Нуржамалдын акесі Айдарбай мен шешесі Алкажан.
Толенді бабасынын аяны:

«Жылкы келіп тускенде –
Куртіден су ішкенде,
Курті суы тартылып –
Бір тамшы су калмаган.
Жылкы болсын алдында, балам!» – дейді.

Ержан содан бері жылкы устайды. Осы аяннын манісі ата-бабаларынын оз заманында аса даулетті, мынгырган бай адам болгандарын корсетеді. Ержаннын ата-бабаларынын барі де оз замандарында касиет, даулет, бастарына бак кусы конган адамдар болган. Тукым куалаушылык заны бойынша ата-бабанын ырысы – жеті урпак аралагында, бір урпагынын басына міндетті турде уйіріліп кайта конуы, генетиканын булжымас зандылыгы. Оташылык та, емшілік те, коріпкелдік те Ержанга 7 ата-бабасынан жалгасып, урпактан-урпакка беріліп келе жаткан ерекше касиет. Ата-бабалар аруактары аян аркылы артындагы урпактарына оздерінін калауларын ниет етіп, Ержан аркылы унемі жеткізіп отырады. Урпактарынын да оздеріндей болуын калайды.

Улдары Ескендір, Айдос, Нурбол дуниеге келерде ата-баба аруактары тусінде Ержанга каскыр мен мылтык устатады. Кыздары Гаухар мен Жамилага жубайы Райхан жукті болар алдында, Ержанга аян аркылы Арыстанбаб баба екі бесік силап, жолбарыс боп уйіне кіреді.

<Суйікті ажесінен айрылуы>

1981 жылы институтта 1 курста окып жургенде тусінде бейсембіден жумага караган туні, тан алдында – ажене жет, ажен сені кутіп жатыр деген аян алады. Рухсат сурап уйіне суранады. Келсе ажесі тосекте, касында улкен кісілер уймелеп отыр екен. Домбай ата, Демеубай аксакалдар: «Ай, балан келді, балан келді! Шынтай, сезіп жатырсын ба?», – дейді.

Апасы ундемеді. Ержан барып бетінен суйеді. Апасы колын кысып, журе бер дегендей белгі береді. Ержан шыгайын ба, шыкпайын ба деп екі ойлы болып турганда козі баягы пештін бурышындагы агашка туседі. Бурыштан озінін бабалары – Шілмембеттін, Толендінін, атасы Сарайбайдын аруактары колдарымен есікті нускап шык дегендей белгі беріп тур екен. Арі-сарі болып турып шыгып кетеді. Улкен кісілер акенді жібер дейді. Келсе акесі кой жайып кетіпті. Койды корага камап, акесін жібереді. Акесі барганша апасы баки алемге аттанып кетіпті. Бул 1981 жылдын караша айынын 28 жулдызы бола-тугын.

<Аке мен баланын бір аян коруі>

Ержаннын акесі Узанкул Сарайбайулы оз оніріне белгілі сыныкшы, оташы болган адам. Аяк-колы сынып, шыгып жазым болган адамдар дарігерге емес, Узанкулга келетін. Ол оз-озінін аяк-колынын сыныгын дарігер-хиургтарды тан калдырып озі салган. Сондай-ак коріпкелдігі мен ешілік касиеттері де мол бола-тугун.

Бірде мугалім болып кызмет істейтін «салт басты, сабау камшылы» баласы Ержанга акесі:
– Кашан уйленесін, уйленбейсін бе?

– Мен уйленем деп 19-ымда бір, 21-імде екі кагындым, енді уйленбеймін – дейді. Сол кезде жабыркаган аке козіне жас алады. Сасып калган Ержан:
– Ой ага! Кыздар деген коп кой, кайсысын акелейін?
– Ане койын кутіп тур, той малына жылкын кутіп тур. Осынын барін сен ушін багып отырмын гой. Кім корінгеннін баласы емессін, менін баламсын. Ешкандай жаман атагынды естірткен жоксын, институтты да жаксы бітірдін, оган да мен ризамын, балам! Машина алып бердім, оны жездене мінгізіп койдын, оган да ризамын, балам!

Уйіне келеді. Аталарынын аруактары: «Ай, балам! Акенді неге соншылыкты кынжылтасын сен. Озін суйген, ауылдын томен жагында туратын ана кара кызынды алып кел! Мына журіп журген кыздарын саган катын болмайды», – деп тагы да, 3-4 жабысып журген кыздардын аттарын атап-атап айтады. Оянып кетсе тусі екен. Велосипедіне міне сала мал бордакылайтын аланда туратын 3-4 шакырым жердегі акесінін уйіне келеді. Озі жумыстан бос уакытта, кунделікті дукеннен нандарын сатып апарып туратын. Акесі осында карауыл. Корген тусін айтпакшы, куантпакшы болады.

Уйге кіріп барса:
– Ай, бала, келдін бе?
– Келдім.
– Иа, бірінші не мен олермін, не шешен олер.
– Не болса соны айта береді екенсін, койшы ага!
– Ай, балам! Ол емес айтпагым баска, тында созді!
– Ал тындайын.

– Бугін тусімде акем Сарайбай келді, улкен акем Толенді келді. Маган аян берді балам! Мына балан ана катынды, мына катынды алмасын. Озінін суйгені бар екен, ауылдын томен жагында туратын кара кыз, соны алсын деді. Сол кара кызынды алып кел.

– Кашан алып келейін?
– Балам, бугін акесен де, мен саган карсы емеспін. Сарсенбінін сатіне тусірсен бакытты боласын, балам!
– Жарайді! Ертен сарсенбінін сатінде келіндеріне босаганы он аягымен аттатамын, уйде болады.
– Ап барекелді, жолын болсын карагым! Біз дайындала берейік. Біракта барсан ак «волгамен» емес, жасыл «москвичпен» бар, «волга» сынып тур – деді. Жогарыды айтылган «волга» да, «москвич» те корші ауылдагы жолдастарынын колігі, акесі олардын жагдайын кормей-ак, уйде отырып біліп отырады.

Ержан корген тусін акесіне барып айтайын десе, акесі де сол тусті, сол туні коріпті. Тусінде аталары алма деп атын айткан кыздардын аттарын да, акесі сарнап айтып отыр. Міне керемет! Акесі мен Ержан екеуі де бір тус кореді. Ержаннын тылсым дуниенін сырын алі толык тусіне алмай журген шагы.

Ержан келе сала казіргі келіншегі Райханга телефон шалады да, дайын отыр дейді. Кикалагына конбейді. Жолдасы Турсын Копбаевтін жасыл «москвич»-іне Есім жездесі ушеуі отырып алып, кыздын уйіне тартады. Жолдан кыз жолдас ретінде Айман деген кызды жол-жонекей салып алады. Райханнын уйіне туган кунге кеттік деп айтады. Кайтарда Шамалгандагы Шолпанкул агасынын уйіне барып, онда женгесі Шайзадага Райханнын басына орамал  жаптырып, аке-шешесінін уйіне келін кылып тусіреді. Бул 1989 жылгы, шілде айынын 5-і тугын.

<Дуасынан арылуы,  коріпкелдік касиетінін ашылуы>

1994-2000 жылдар аралыгында Ержан катты ауырады. Ауруынын себебін ешкандай дарігер таба алмайды. Ен гажабы дарігердін алдына барса кызуы калпында болады, уйіне келсе ыстыгы котеріліп кетеді. Дарігер ары-карап, бері карап денін сау деп отірік ауырып журсін, мундай ауру болмайды деп кайтарып жібереді. Озі ку суйегі калып, тірі аруакка айналады. Тамагы 1-2 кесе шай, баска тамак журмейді. Денесі лапылдап жанып турады. Фарбер деген еврей дарігер болган, соган барады. Ол дарігерлер ауруынды таппаса, саган халык емшілеріне барганын жон болар дейді.

Ержан осынын алдында маркум аке-шешесін каратам деп бармаган тауіптері калмайды. Борандайдагы Бубіханга, оз ауылындагы Азімханга апарады. Ол тауіптер Ержаннын бойындагы касиеттерді коріп, біліп жолын жауып дуалап отырады екен. Ержан мунын бірін де білмейді. Тылсым дуниені алі толык тусіне алмай журген кезі.

Сол туні тан алдында тусінде баягы аталар аруактары келіп: «Ай, балам! Бар ана кісіге!», – деп арт жактарын нускайды. Караса Сыдык емші Ержаннын артында отыр екен: «Ай, бала! Сені куткеніме торт жыл болды гой, негып келмей журсін», – дейді. Аталары бар, акесі маркум бар барі кайтадан: «Бар ана кісіге, сенін жанынды сол алып калады», – дейді. Тусінде Сыдык емші Ержанга: «Кошмамбетке барсан бірінші кошеден бурылганда, улкен уйде жазулы турган 7 санын коресін, мен сол уйде турамын», – деп аян береді.

Казіргі Карасай ауданы, Шамалган бекетінін жанындагы Кошмамбет ауылында туратын Сыдык деген уйгыр кісіні акесі ауырып жатканда агалары уйге алып келген, содан Ержан ол кісіні танитын.  Аян бойынша Кошмамбетке барады. Бірінші кошеден бурылады, келе жатса 7 деген дау сан жазулы тур, уйге кіреді. Кірсе 10-15 адам кезек кутіп отыр екен.

– Сыдык деген кісі осы жерде тура ма? – деп сурап улгергенше:
– Ай, ана казір келген баланы кіргізіндер бері карай – деп іштен шакырды. Уйге кіреді, сол кезде Сыдык емші:
– Ойбу балам-ай, сенін жолыннын барін жауып тастап, абден дуалап тастапты гой карагым!
– Дуа деген немене?
– Дуа деген осылай адамды ауыртады. Оны дарігер таба алмайды. Дуаны тек кана аталар аруактарынын кушімен гана табамыз. Сен 2-3 кун осы жерде бол, мен сені емдеймін – дейді. Ержан келіседі.

Бір мезетте Сыдык емші: «Сен аталар жолындагы дайын адамсын. Мына кісінін жогалган нарсесін тауып берші», – деді.
– Оны кайтіп тауып беремін?
– Аталар сенін аузына не салады, соны айтсан болды, табылады.
Сойтсе ол кісілер 4000 доллар жогалткан. Поезда проводник болып істейді екен. Сыдык емші Ержаннын тусінбей турганын байкап:
– Ойына келгенін айта бер, сол тура келеді.
– Жогалткан кісі кім?
– Мен. 4 мындай болатын, 1 мынын дос жігітіме бердім, калган 3 мын доллар жок. Кай жерге койганымды білмеймін.
– Торт бурышты бірдеме, бірак уй емес. Донгелектін устінде, вагон ба? Сонын ішінде отырыпсыздар гой, карта ойнапсыздар гой.
– Иа, иа! Ойнаганбыз. Іштік-жедік ойнадык.
– Терезе бар, сонын астынгы жагында жылыту батереясы бар екен. Соган тыгып койыпсыз гой.
– Ие, мумкін, мумкін! Бірак  жок, бір жеті болды таппай журмін. Ой! Ол поезд Москвага кетіп калды гой. Бірак кешкі сагат 6-да осы жерге келуі керек. Тапсам 100 доллары сенікі – деп екеуі апыл-гупыл шыгып кетеді.

Ержаннын озі де, жан-жагындагы кісілер де ан-тан. Бірер сагаттан кейін алгі екеуі алкум-жулкым кайтып келді.
– Акшаны таптын ба?
– Таптым, тура сен айткан жерде тур екен. Міне 100 доллар саган – деп 100 долларды Ержанга береді де, кайта-кайта Ержаннын бетінен шолпылдатып суйе береді. Ержан ондайды жактырмайды. Осы кезде Сыдык емші:

– Кабыл болсын кабыл болсын – дейді.
– Сыдык ага, 100 доллар сіздікі – деп, Ержан емшіге 100 долларды усынады.
– Тапкан сенсін гой, сен ал.
– Жок ага болмайды – дейді. Сол кезде акша жогалткан адам калтасынан 100 доллар суырып алып, Ержаннын калтасына салады.

Кеш батты. Сыдык емші: «Жур балам, мен сені тауыкпен урып тастайын», – деп тірі кара тауыкпен айландырып-айландырып бір-екі кабат ургылайды. Тауыкты жібере салып еді «бык-бык» деп алгі тауык оліп калады.

– Міне кордін бе, сенін дуаннын куші кандай. Сені кермет катты дуалапты. Енді ертен келесін.
Ержан ертенгісін келеді. Емшімен катар отырып ем жасайды. Сынык келеді оны орнына салып береді. Екінші куні тагы кара тауыкпен урады. Тауыкты жіберсе олмейді, бірак ушінші куні барса алгі тауык оліп капты.
Ержан тамак ішпейтін. Кошмамбетте бажасынын уйінде жатады. Екінші куні кешке барып тамак сурайды. Уйдін іші ан-тан калады. Буган не болды деп.
– Сен тамак ішесін бе?
– Ішемін.

Тамак мулдем ішпейтін Ержан, екі табак тамакты согып алады. Ушінші куні Сыдык емші Ержанды кара тауыкпен тагы урады. Сонан кейін Ержаннын денсаулыгы курт жаксарып, оз калпына келеді. Бірак, алі болса да кысылады. Сыдык емші: «Сен адамдарды емдей бер, себебі тогыз жолдын торабында журген адамсын. Аталардын аруагы бір куні оздері босатады. Тогыз жыл сынакка тусесін. Сен сол сынакта журсін, казір міне 2-3 жыл отіпті, енді 3-4 жылда буйырса жаксы боласын», – дейді.

Халык емшісі «Ак анага» баруы, аяк-колы сынгандарды емдеуі

"Адамнын жаксысы – озгелерге пайдасы тиетіні". Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Ертеніне «Ак анага» барады. Сыдык емші кіргізіп жібереді. Барса улкен залда коп адам отыр екен. Таныркап турады. Бірінші келген беті, ешкімді танымайды. Бір уакытта «Ак ана»: «Ай, Акшиден келген сыныкшы, беркел бері»,– деді.

Ержан танымайтын адам мені кайдан біледі, мумкін баска біреу тагы бар шыгар деп, жан-жагына карап алактап турады. «Ай, саган айтамын, бері кел бері, сен озі менін курдасымсын ба, менін ар жак, бер жагындагы адамсын гой тайірі»,– деп «Ак ана» касына шакырып алады. Ержан елпендеп жетіп барады.

– Туу, аруактар деген абден колдап-коршап жур екен гой сені.
– Кім біледі.
– Мына жерге отыр.
Ержан корсеткен жеріне отырады, бір уакытта он колы озінен-озі секіріп ала жонеледі. Екінші колымен басып отырады, бірак он колы сыркырап ауырып жанын козіне корсетеді. Жібере салса кайтадан котеріліп, онан арман секектей ала жонеледі. Екінші колымен тістеніп басып отырады, шыдамаганнан кейін козінен жас та шыгып кетеді. «Ак ана» залды айналып жанына келіп куліп:

– Не, колын мазанды алып отыр ма?
– Мазамды алмак тугіл жанымды шыгарып отыр. Олетін болдым мына колдан.
– Ай, халайык! Бері карандар. Мына жігіттін артында отырган он колдары сынгандар колдарынды котеріндерші, тагы да, тагы да! – дегенде 40-50 шакты адамдар колдарын котереді.
– Колын калай болды?
– Білмеймін, ештене батып турган жок, кішкене басылган сиякты.
– Ауырганы басылып кетуі керек.
– Жок, толыктай басылган жок.
– Алдындагы отыргандар колдарынды котеріндер!

Ержаннын алдында отырган 2-3 адам сынган он колдарын котергенде, Ержаннын ауруы сап коя кояды. Ержаннын таныркауында шек жок.
– Кайтадан отыр! Ержан отырган беті колына карап-карап кояды, ештенке жок. Бір мезетте он аягы озіне багынбай селкілдеп, секіріп-секіріп тулап ала жонеледі. Аягын букіл кеудесімен басып отырады, аягы тізесінен бастап, жанбасына дейін сыркырап шыбын жанын шырылдата бастайды. «Ак ана» айналып тагы келеді.
– Ай, сыныкшым! Не болды?
– Не болушы еді, аягым басталды.
– Ай, халайык! Мына жігітке комектесіп жіберейік. Арт жагындагы, алдынгы жагындагы аяктары сынгандарын орындарыннан турындар! – деп барін тургызганда, Ержаннын зарылдап каксап ауырып отырган аягынын ауырганы, пышакпен кескендей сап тиыла калады.

– Енді не істейсін, мыналарды емдейсін бе? Сыныкты салып журсін бе?
– Иа, 3-4 жыл болды сыныкты салып журмін.
– Казір мына сынгандардын барін жеке-жеке шакырып ал да, ана жерге барып отыр, – деді «Ак ана».

Ержан залдын бір бурышына барып отырады да, сыныктарды карап емдейді. Кейбір кисык біткендерге мынаны сындырып, кайта салу керек деп тусіндіріп айтады. Себебі, оны жылкынын майымен жібітіп, кайта сындырып барып жондеу керек екендігін тусіндіреді. Женіл-желпі жанадан сынган сыныкты колма-кол кайта сындырып, жондеп салып береді.
«Ак ана» ордасында 10 шакты кун болады.

Бір куні «Ак ана» Кыдыраліге: «Ана сыныкшынын аягын басшы», – деп айтады. (Кыдыралі Момбайулы Тарыбаев ол кезде «Ак ана» ордасынан болінбеген, онын шакірті болатугын). Кыдыралі басады. Ержаннын жаны мурнынын ушына келеді. Аягынан тускен кезде Ержан селкілдеп кулап калады. Кыдыралі колынан алып тургызып жібереді. Сол сатте аталар аруагы Ержанды котеріп алып, каптап отырган ел-журттын устінен, аяк-колын жерге тигізбей дедектетіп ала жонеледі.

Бір гажабы – бір кісіге не колы, не аягы тимейді. Сол беті Арыстанбаб бабанын суретінін астына апарып, кабыргага желімдегендей жапсырып тастайды. Жабысып біраз турады. Денесінін алабурткан кызуы басылып, жаны жай таба бастайды. Сол мезетте «Ак ана»: «Сыныкшым, аталарын босатты ма?», – дейді.
– Иа, босатты.
– Босатса орнына отыра гой. Ержан  онына карай бет алган кезде тагы да, аталар аруактары дедектетіп ала жонеледі, кып-кызыл боп жанып турган пештін арт жагына жапсырып тастайды. Жабысып турганда «Ак ана»:
– Толе би атана кандай жакындыгын бар, немесе Дулат бабаларына кандай жакындыгын бар?
– Ешкандай жакындыгым жок.

– Ойпырмай, мына аруактын мына баланы колдауын-ай! Шешен кай елдін кызы?
– Шешем, Кунту Есенаманнын кызы, – деген бойда Ержаннын есіне Кунтудін Дулаттын урпагы екені есіне туседі.
– Дулатка жакындыгым бар, туган нагашыларым гой.
– Нагашыларын да колдап турган жігіт екенсін гой. Калай енді, босадын ба?
– Иа, босадым.
– Олай болса, орнына барып ел-журтты емдей бер.

Ержан енді гана орнына отыра беруі мун еді, ата-баба аруактары тагы да дедектетіп суйрей ала жонелді. Осы жолы онтустік кабыргадагы Жамбыл атанын жане ел басымыз Н. Назарбаевтын жолбарыспен турган суретінін астына апарып шаптап тастайды. Шапталып біраз турганда «Ак ана»:
– Ай, Шапыраштыга кандай жакындыгын бар?
– Ешкандайда жакындыгым жок.
– Айелін кай елдін кызы еді?
– Шапырашты Кошектін кызы.
– Ай, батшагыр-ай! Сені кайын журтыннын да ата-бабалар аруактары колдайды екен гой.

Жабысып турган жерінен біршама уакыт откеннен кейін аталар Ержанды босатады. «Ак ана»: «Куран кітабына барып, колынды койып тагзым етіп, орнына отыр»,– дегенде Ержанды аталар аруактары донгелетіп, бишілердей билетіп Арыстанбаб кесенесі турган суретке апарып жапсырып тастайды. Белгілі бір саттен кейін босатады.
«Ак ана»: «Болган шыгар енді. Емінді жалгастыр, оз орнына отыр. 17 акпан куні Туркістанга Арыстанбаб бабага мал шаласын», – дейді.

Ержаннын «Ак жолга» тусуінін себептері, бала жастайынан коріп журген аяндарын осы жолга тускенге дейін жонді тусіне алмай журетін. Бірде ата-бабаларынын аян етіп корсеткені, акесі Узанкулдын денсаулыгынын нашарлыгына байланыста тускен аяны.

Ата-бабалар аруактары: «Акеннін ауруына медицинаны шатыстырма, жак суйегіне тигізбе (операция т.б.)», – деп аталар аруагы гайып болады. Бул аян бірнеше рет кайталанады.  Кундер отіп жатады. Бір куні Ержан акесінін сакал алып жатканын кореді. Артынан келіп айнага караса, акесінін жагы ісіп кеткенін байкайды, ан-тан болып карап турса, устара жак суйектегі ісікке келгенде ісік жогалып кетеді, устара томен сыргыганда ісік кайта пайда болады. Алдына турып бетіне караса, ісік жок. Таныркаган бойы уйіне кайтады.

1993 жылы жогарыда айтылган аян тусіне кайта кіреді. Мазасызданган Ержан акесінін уйіне барады. Жак суйегіне караса кішкене ісік пайда болганын кореді. Ісікті колымен сипаса, озінен-озі жогалып кетеді.

Акесінін інісі Тілеугабыл Алматы каласына апарып дарігерлерге каратады. Каратканнан кейін ауруы оршіп кетіп кетеді. 1994 жылы бакилык болады. 1997 жылы Ержаннын анасы Нуржамал Айдарбайкызы да бауыр ауруынан омірден отеді.

<Арыстанбаб баба тусіне еніп аян беруі>

1997 жылы 17 акпан куні Ержан жанында 10 кемпір бар жолга шыгады. Жургізуші Кайрат деген жігіт. Ержан Арыстанбаб бабанын басында мал шалып кудайы тамак береді. Сол туні танга жуык Арыстанбаб баба тусіне еніп аян береді.

Ержан Арыстанбаб бабасымен тікелей тілдесіп сойлеседі. Баба оте иыкты енгезердей, алып денелі кісі екен. Екі иыгына екі-екіден торт адам отыргандай улы тулгалы адам. Бет алпеті аккубаша келген, сакалы кеудесіне тускен сары кісі.

Арыстанбаб баба: «Балам, ел ішінде журсін. Мынаны ел-журтына айта жур. Жеті нанды мынандай кылып пісіру керек», – деп кушагын жайып корсетеді. «Оны кездікпен кеспеу, шанышкымен шаншымау керек», – деп айтады. «Кездікпен кескендерін аруактарды кездікпен кесіп, тілгілегенмен бірдей. Ал шанышкымен шаншыгандарын, аруактардын журегін пышак салганмен бірдей. Сол ушін де, нанды колмен илеп, колмен жулып, октаумен жайып, пісіретін майга аруактардын атын атап салу керек», – дейді.

«Себебі, сендердін жеті нан тараткандыктарын аркылы біз букіл  аруактар, бейсембіден жумага караган туні, Мекке-Мадинага карай жолга шыгамыз. Ал, Куран окылмаган, жеті нан таратылмаган аруактар Мекке-Мадинага жете алмай, ескерусіз калады. Сол себептен де, біз тірілерден Куран багыштауын сураймыз. Осыны журген жерінде айта жур», – деп айтады да гайып болып кетеді.

Ержан оянса, тан сібірлеп атып келеді екен. Куанышы койнына симаган, журегі лупілдеген Ержан жуынып шайынып алганнан кейін, тангы шайда Арыстанбаб баба берген батаны, корген аянын сол жердегі ел-журтка жария етеді. Естіген ел танкалып жагаларын устайды, тылсым дуниенін бар екеніне шуба келтіре алмай калады. Ержан содан бері барган, турган, отырган жерінде баба берген аянды унемі айтып журеді.

Арыстанбаб бабанын басына 1998 жылы тагы бірде барганында, тагы да аян алады. Онда да карама-карсы отырып тілдеседі. Бурынгы алдында корген бейнесі. «Балам, сен еліннін, журтыннын баласысын.

Мынаны айта жур. Зиярат етіп келушілерге мынаны тусіндір. Аулие жаткан жерден шоп, тас, топырак алмасын. Себебі, аулие басындагы шоп ол адам болмысындагы туктер. Ал топырак адам денесіндегі еті. Тас болса, адам денесіндегі мен болады. Балам, ана мурын тусындагы менінді тартып корші, ауыра ма екен. Ауырса сол тас біздін, ягни аруактардын бойындагы мені. Шоп аруактардын бойына біткен тугі, оны сол себептен алуга болмайды деп тусіндір. Тек басымызга келгенде, еш нарсеге тимей Куран багыштап кеткендерін жон», – деп аян берген.

Ержан содан бері бабанын айткандарын халык арасында айтып журеді.
2000 жылы Арыстанбаб басына Ержан куз айында барады. Бабадан Туркістанга карай багыт алганда коктен сагымдай болып, екі бесік тусіп келе жатканын кореді де, жанындагы устазы Сыдыкка: «Ана бесіктерді кордініз бе?», – деп сурайды. Ол кісі: «Жок. Егер сен коріп турсан, сол тускен жеріне машинаны токтат», – дейді. Сол мезетте бесіктер де тобе басына тусіп улгереді.

Ержан машинаны токтатады. Караса, жалгыз аяк сурлеу тобеге карата кеткен екен. Ілескен адамдармен бірге сол тобеге шыгып караса, барган жерлерінде ескі екі агаш бесік бір болек, жалгыз бесік бір болек тур екен. Буны барган адамдар тугелдей кореді. Сонда устазы Сыдык: «Сенін канша балан бар?», – дейді.
– Уш улым бар.
– Ендеше саган Арыстанбаб бабан тагы екі бесік силап тур.

Одан шыгып, Кожа Ахмет Йассауидін кызы Гаухар ананын зиратына келіп Куран багыштайды. Сол жерде Гаухар ана Ержаннын бойындагы дуасын, каралыгын шешеді. Дуанын шешілгенін устазы Сыдык колындагы тасбигынын шашылып кетуінен байкайды. Устазы Сыдык:
– Ал Гаухар ана дуанды шешті, не дейсін?
– Дуамды шешсе, Алланын берген екі бесігінін бірі кыз болып дуниеге келсе Гаухар ананын атын коямын.

Тылсым дуниенін кереметтілігі: Ержаннын дуниеге екі кызы келеді. Гаухар 2001 жылы шілде айынын 2 жулдызында, ал Жамила 2003 жылы караша айынын 7 жулдызында дуниеге келді. Ержаннын улкен ажелерінін бірі Рахымбай атасынын кемпірі Жамила ажей Ержанга телефон шалып: «Мына кызына менін атымды кой, козімнін тірісінде балаларым атымды атап журсін дейді.

Улкен Жамила 90-га таяп калса, кішкентай Жамила 5-ке келді. Кудай буйырса кішкентай Жамила да, улкен ажесі сиякты гасырга жуык бакытты гумыр суретін шыгар.

<Жеті галаматтын есігі. Жумак пен тозакты коруі>

1972 жылы бала кунінде акесі катты ауырып емханада бір жылдай жатады. Бас агроном болып кызмет істейтін Шолпанкул агасы ірі малдарын алып кетеді. Уйдегі калган 4-5 биені, 40-50 шакты кой-ешкіні апасы екеуі кезектесіп багады, туске дейін апасы, тустен кейін озі.

Бір демалыс куні оянса апасы мал жаюга кетіп капты. Апыл-гупыл кауын-карбызын жеп алып, велосипедіне міне сала жонеледі. Барар багытында биік тобе бар-тын. Екі аягын велосипедінін устіне ролге койып, екі колын айкастырып томен карай зулай жонеледі. Калй ушып тускенін білмейді.

Кулаганда оліп калгандай болады. Олген деген осы екен гой деп киналып жатса: «Ой, карагым, сен олген жоксын», – деп ак жамылган бабалары Шілмембет пен Толендінін аруактары екі жагынан келеді де, екеуі екі колтыгынан демеп, кокке котеріп акетеді.

Ержан сасканынан: «Кай жакка апарасыздар, кай жакка апарасыздар?», – деп сурайды. «Ай балам, сендер планета дейсіндер, бугін сол жеті галамшардын (планета) есігі ашылып турган кун. Саган жеті галамнын есіктерін корсетейік», – дейді де, таныс емес бір арага апарады. Ержаннын байкаганы борпылдаган топырак устінде тур екен.

Ержан аталардан: «Мен кайдамын, кайда акелдініздер?», – деп сураганда, аталары: «Сендер Ай дейсіндер, сол Ай галамшарында турсын, карагым!». Ержан Айдын бетін караса, топырактары саргыш, кішкене тастары бар сиякты. Ержан ан-тан болып: «Ата мені мунда не ушін акелдініздер? Мен олдім бе, алде тірімін бе?», – деп сурайды. «Жок балам, сен тірісін. Сен еліне керексін, журтына керексін», – деп бабаларынын аруактары жауап кайтарады.

Бір мезетте «Балам, томен кара! Жеріне кара!», – дейді аталары. Ержан Айдын бетінен Жер бетіне караса: Жер донестеу болып корінеді. Жер бетінде уш жолак – аралары молдір кабыршыкпен болінген сызыкты кореді, ортасындагы донестеу жолакта каптаган адамдар. Он жак жолагында коп адамдар кітап окып, жеміс-жидектер жеп маз-майрам болып жур. Сол жак жолакта топырлап отка жанып жаткан, суга агып бара жаткан, киналып журген адамдардын легін кореді.

Ержан: «Ата, бул маган неге керек? Мен кай жагына баруым керек? Он жагына барайын ба, сол жагына барайын ба? Жаным киналып кетті, мені баратын жагыма жіберіндерші, аталар», – деп жалынады. «Жок балам, сен керек емессін о жакка. Сен осынын барін кору ушін, казір сені олтірдік – біз», – дейді аталар аруактары. «Енді корсетініздерші, жаным киналып кетті гой, кай жагына барам, соны корсетініздерші», – дейді Ержан. «Балам, мына сызыкты коріп турсын ба? Осы сызыкпен анау копірдін басына шыгамыз», – дейді аталары. Копір темір жолдын устінен отетін отпелі догал копірге уксайды.

Ержан бабаларымен бірге котеріліп копірдін устіне шыгады, журе келе копір екі айырыкка айырылады. Барса коп кісілер тур. Мына жагында таж киген кісілер адамдарды екі жакка боліп жатыр. Сол жакка кеткен адамдардын копірі жіп-жінішке кыл сиякты, одан откен адамдар солкылдап турган копірдін устімен откенде, шайкалактап барып – астындагы отка, суга кулап жатыр. Он жакка баратындар: дангыл жолмен ойнап-куліп, билеп алма багынын ішіне кіріп – шаттанып, маз-мейрам болып жур.

Ортадагы жолактагылар топырлап, койды купкіге айдаган сиякты аспалы копірдін устінен бір-бірлеп отеді, оларды ортада турган колында таягы бар бір кісі онга, солга бурып тур. Он жак жане сол жак какпада тагыда бір-бір кісіден тур. Олар болініп келген адамдарды кабылдап алып, арі карай енгізіп жатыр. Осы коріністін барін Ержан Ай бетінен бакылап, коріп тур.

Ержан бабалар аруактарынан сурайды: «Мына жыпырлаган кісілер не істеп жатыр? Неге біреулері онга, енді біреулері солга кетіп жатыр». Сонда бабалары: «Балам, мынау жумак деген болады, булар жумакка отіп жаткандар.  Мынау тозак деген болады. Омірінде жаксылык істемеген, корлык істеп откен адамнын барлыгы осы жакка карай кетеді», – деп корсетеді. Ержан айдын бетін тепкілеп, топырагын бурк-бурк еткізеді, бір кызыгы топырак жердін бетіндегі сиякты буркылдамай, котерілген беті кайта кона калады. «Енді мен кай жагына барайын, енді жіберсендерші», – дейді жалынып. «Жок, сен еліне журтына керексін. Сені тагы бір жерге апарамыз», – дейді аталары.

Бабалар аруактары Ержанды бір суык жерге апарады. «Мынау сендердін Марстарын, бул біздін екінші есігіміз», – дейді аталары. Ержан жерге караса тура жанагы коргеніндей. Бір арага барганда: «Мынаны сендер Сатурн дейсіндер, бізше ........ деп айтады» – дейді аталар. Ержанга бабалар аруактары Айды оздерінше айтты, Марсты да баскаша айтты, сойтіп жеті какпаны тугел корсетіп шыгады. Бірак біреуінен жакын, біреуінен алыс, біреуінен коз ушында болып корінеді.

Жеті галамшардын жетеуінен де Жерді корсетеді. Ержаннын барінен коретіні алдындагы уакига, ушке болініп топырлаган адамдар. Ержан барган галамшарлардын (планеталарынын) аталар айткан атауларына тілі келмейді, казір умытып калыпты. Ержаннын есінде калганы Ай мен Марс, Сатурн галамшарлары (планеталары) калгандары есінде жок. «Балам кыдырып болдын, жеті галаматтын есігін кордін.

Жеті галаматтын есігі осылар болады. Енді уйге барайык», – деп бабаларынын аруактары Ержанды кайтадан кулаган жеріне алып келеді. «Тур енді, тур балам!», – деп куйырыгынан шапалакпен бір-екі тартып жібереді.

Сол кезде Ержан есін жиып атып турса, апасы жакындап калыпты. Ержан кулаган уакыт тангы 9-10 молшері, ал апасынын кайтатын молшері тустен кейінгі 3-4 аралыгы. Сонда Ержан 5-6 сагат кулаган жерінде жатып калган.

Ержан турса тос суйегінін айрыгы ішіне кіріп кетіпті, айрык суйек казір де сол куйінше біткен. Апасы: «Ой, балам! Жолдын устінде уйыктаганын не, не тускі тамакка келмедін?» – деп Ержаннын бетінен суйіп, усті басындагы шанды кагады. Велосипедін алып, койларын апасы екеуі айдап уйлеріне  кайтады. Жанагы коргендерін апасына айтайын десе коркады.

<Нух пайгамбардын аяны>

Бірде Нух пайгамбардын озі аян аркылы: «Осы жолда маган Казыгуртка келіп кет», – дейді. Бірак Нух пайгамбар корінбейді, тек созін гана естиді. Тусінде Казыгурт тауына барады, басына шыгады: «Балам, осы менін кемем болады, дуние жузін су басканда осы кемемен жузгенмін, сен осы кеменін жанында турсын», – дейді. Караса когілдір тусті, терезесі жок торт бурышты, кемеге уксайтын тас.

Айналып караса астынгы жагында есігі бар екен.  Аянда – Ержан Казыгурт тауынын басында торт бурышты тас сиякты Нух пайгамбардын кемесінін касында турганда, етекте ел басымыз Н. Назарбаев, облыс акімі С. Умбетов т.б. атка мінер басшылар ошарылып, тауга шыга алмай тур екен. Ержан: «Ага, былай журсеніз куламайсыз, былай карап журініз», – деп жаксы-жаксы жолдарды корсетіп тур екен. Сонда Н. Назарбаев пен С. Умбетов екеуі гана тауга шыгып Ержаннын касына келеді. Осы аянды алганнан 3-4 айдын аралыгында Ержан – Казыгурттын басына барып, курбандыгын шалып Куран окиды.

<Бангішілерді (наркомандарды), маскунемдерді емдеуi>

"Арактан, ішімдіктен сактанындар, ойткені ол – барлык жамандыктын кілті". Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Сонгы жылдары Ержан 5 бангішіні емдеді, сонын 3-еуі жаксы омір суруде. Карагандыдан Нурлан мен Серік, Капшагайдан Акан Калымбетовтар каралып Ержаннын озіне гана тан адісімен сауыгып кетті. Калган біреуі жазылып алган сон, наша сатумен айналысып сотталып кетті, енді біреуі озін-озі устай алмай баягы «таз калпына» тусіп кетті.

Ержан казіргі уакытта ішімдікпен уланып, имандалактан журдай болган коптеген азаматтарды емдейді. Сонын бірі Владимир Владыко деген орыс жігіті бурын орт сондіру мекемесінде жумыс істеп, арактын салдарынан жануясын жогалткан. Азып-тозып кеткен. Осы жігітті емдеу барысында оган ішімдікке дуа окытылып бергенін байкайды да, ол дуаны сол орыстын озінін ата-бабалары аркылы шыгарып, арактын кандай кесепатка урындыратынын айтып тусіндіріп 15-20 кун аралыгында емдеп дурыс жолга тусіріп жібереді. Казір ол жігіт Ержанга шексіз ризашылыгын білдіріп журеді. Казіргі уакытта Алматы каласынын бір орт сондіру мекемесінін бастыгы – полковник. Жануясымен косылып бакытты омір суруде.

Осы маскунемдіктен емделген азаматтардын ішінде, салауатты омір салтын устамай, ата-бабалары аруактарынын алдындагы берген сертінде тура алмай коптеген азаматтар кемтар болып калды. Біреуісі тосек тартып уйінде жатса, келесісі колдан айырылган кемтар. Жаратушынын алдында берген уадесінде турмаса, ондай пенде кайтсе де жазаланады. Бул тылсым дуниенін акикат зандылыгы. Естерінізде болсын! Ата-баба аруактары жолымен емделудін басты шарттарынын бірі. Сондыктан да аруактармен ойнауга болмайды. Оларды курметтеп, кадірлеп Куран багыштап отырыныздар.

<Имансыз капірлердін біреуінін таубасына келуі>

Студент кезінде философиядан сабак беретін мугалім профессор Нурханов деген аксакал болады. Ол кісі сабакта: «Кудай жок, аруак деген жок, сендер мундай сандыракка сенбендер, біз дінді умытуымыз керек», – деп лекция окиды.

Осы сатте Ержан ыза болып, Кудай жок болса, маган осы касиеттерді кім берді, аруак жок болса, мен неге тусімде аян аламын деген ойга шомады да, колын котереді.
– Ага сіздін осы уш баланыз бар гой?
– Оны калай біліп койдын, 3 балам бар екені рас. Отыр сандалмай! – деп мугалім урсады.
– Жок ага, сіз бізге Кудай жок дейсіз, аруак жок, ата-баба жок дейсіз. Біздін канымызда «Бисмилла;ир-Рахмаанир-Рахим» деген бар гой. Аруак колдасын деген соз бар гой. Бул менін де канымда, сіздін де канынызда жазылган. Баланыз бір жакка кеткенде: «Аруак колдасын. Ата-бабаннын аруагы колдасын!», – деп айтасыз гой.

– Ай, сен не оттап турсын, бар отыр! Айтамын ба, айтпаймын ба, біздін канымызда бар ол. Сонан кейін біз осылай дейміз, біздер алі карангылык тумшауындамыз, – деп профессор ашуланады. Ержан отырып жатканда Алгатай деген жігіт те: «Сіз бізге ойтіп теріс сабак берменіз, мундай сабактын бізге керегі жок!», – деп наразылыгын білдіреді.

Сабак біткеннен кейін мугалім Ержанды шакырып алып: «Сен менін 3 балам бар екенін кайдан біліп койдын? Менін балаларыма бірдене тіреп тур ма», – деп шошып кетіп сурайды. Ержан – балаларынызга кауіп катер жок,  созді Жаратушы менін журегіме салып турады деп алгі профессорга тусіндіреді. Кудай жок, аруак жок деп сарнап отырган профессор козі атыздай, иманы келсаптай болып мангіріп, отырган жерінен тура алмай, омалып отыра береді. Имансыз капірлердін біреуі остіп таубасына келеді.

<Ержаннын Домалак ана зиратынын ішінде калыктап ушуы>

1997 жылы коктем айынын жер жанадан жылып, бозторгайлар шырылдап жаткан кезі болган.  Адам айтса сенбес, тангажайып болган окига. Ержандар екі «Газель» кішкене машинасына 20-21 адам тиеліп алып, аулие бастарын аралайды.

Домалак ананын зиратынын басына келеді.
Іштерінде сойлейтін «акку» Алматы облысынын Узынагаш ауылынан Гулмира деген келіншек. Осы жолы Арыстанбаб баба акку Гулмиранын унімен Ержанга  «Торе жігіт» деген ат кояды.
Бір уакытта Гулмира: «Ержан сен жатшы, саган Домалак ана жатсын деп жатыр», – дейді.

Ержан жатады, ары карай не болганын білмейді. Кудайдын кудіреті, осы мезетте Ержан жер бетінен кісі бойындай жерге калыктап етпеттеп ушып, зират ішінде отырган кісілерді айналып ушады, кейбір ауруы бар кісінін жанына барып колымен ем жургізеді.

Бул тангажайып корініс 15-20 минут уакытка созылады. Карап отырган адамдар таныркаган калпы, сенер-сенбестерін білмей отыра береді. Ержан осы калыптан оянар кезде озінін калыктап турган калпын сезеді. Ішінен: «Ойпырмай, кулап калып, жерге былш ете тусер ме екенмін», – деп ойлап улгергенше, бір белгісіз тылсым куш жерге тып еткізіп аягымен коя кояды.

Коршап отырган адамдар: «Ержан, сен осынын ішінде калыктап ушып журдін, соны білесін бе?», – деп барі жапа тармагай сурайды. Ержан тек кана конар саттегісін гана білетінін айтады. Озі де ан-тан. Ел у-шу. «Сен мені емдедін, сен менін борбайымды емдедін. Ана келіншектін жатырына кол жургізіп оны емдедін. Ана адамнын журегін суырардай болып оган тап-тап бердін!», – деп Ержанга коргендерін жырдай кып айтады.

Дудамал болып турган Ержан, анык калыктап ушканына сонда гана козі жетеді. Бул окигага екі «Газель» машинасына тиеліп барган 20-21 адам тікелей куа.

Тукті Шашты Азиз бабанын кесенесінде шалкасынан жатып калыктап 15-20 минуттай ушады, осы ушканын озі біледі. 1998-99 жылдары Сайрамнан шыга беріс жердегі Ахмет Йасауидын акесі Ибрагим атанын басында секіріп-секіріп ушып, елді 20-25 минуттай емдейді, оны озі жаксы біліп, калыктап секіріп ушатынына озі тан калып турады.
Бундай окига талай куа болган адамдардын козінше Ержаннын басынан остіп 3 кабат кайталанады.


/Баксы, тауіп Сарсенбай Рахымбайулы Бейсековтын  ерен кереметтері/
телефоны: 8 705 218 76 44; Каскелен к/сы, Сатбаев кошесі № 12 уй;

Омір жолы – тар сокпак, бір иген жак,
Иілтіп екі басын устаган Хак.
Имек жолда тыянак, тегістік жок,
Кулап кетпе, тура шык, козіне бак.  Абай

Сарсенбай Рахымбайулынын акесі Бейсеков Рахымбай 1932 жылы НКВД-нын арнайы барлау мектебін бітіріп, Кытайга барлаушы ретінде жіберілген. 1952 жылы Кытайдын сырткы барлау баскармасы Рахымбай Бейсекулын устап, камаган. Сойтіп Кенес укіметінін ерекше дарынды, киелі касиеті бар, аруактармен тікелей байланыска шыга алатын подполковнигі Рахымбай Бейсекулы осылайша ерлікпен каза табады. Сарсенбай Рахымбайулынын нагашы атасы Мейірбан – ХIХ гасырда патшалык Жетісу онірін билеген (Верный казіргі Алматы) генерал-губернаторы Колпаковскийдін касында еріп журетін коріпкелі болган екен.

Рахымбай Бейсекулында ерекше коріпкелдік, жадылау (гипноз), т.б. касиеттері болган. Ол адамнын жанында озіне гана корінетін кокжал каскыр унемі еріп журетін. Барлаушы Рахымбай Бейсекулынын корінбейтін кокжалы тылсым дуниенін кереметімен баласы Сарсенбай Рахымбайулына ауган. Сарсенбайдын анасы Бобек Омаркызы уй шаруасында болган адам.

Сарсенбайдын акесі Рахымбай оз кіндігінен бес кыз кореді, ол «Кудайга шукір бес кызым бес ел болады», – деп куанышы койнына сыймай жургенде женгесі: «Ай, Рахымбай! Сен нене маз болып журсін? Бес кызын бес елдін катыны болып кетеді. Озін кубассын, артында туяк калмайтын болды», – дейді. Сонда жубайы Бобек далага шыкса, Рахымбай басын токпактап отыр екен. Жубайына болган жайды айтып береді. Куйінген Рахымбай атын ерттеп мініп, Туркістанга, Арыстанбабка, Сайрамга бір туякка зар болып аулие аралап кетеді. Жубайы Бобек  Кудайдан «Пушык болса да, тентек болса да, бір ул бер» – деп тілейді.

Рахымбай Бейсекулы Туркістандагы Кожа Ахмет Йассауидін басына барып, Алладан маган ул бер деп тілейді де, содан шыгып, Арыстанбаб бабанын басына барып тунейді. Тунде тусінде аян алады: «Алла тагаланын амірімен саган екі ул береді, улкен улын сарсенбі куні дуниеге келеді, есімін Сарсенбай деп, екінші улдын атын Шахимардан деп коясын, Шахимардан анасынын ішінде жеті айлык болганда, Рахымбай, саган катер келеді, содан аман калсан, олмейсін!».

Рахымбай уйіне келіп, алган аянын жубайы Бобекке куанышпен баяндайды. Дуниеге сарсенбінін сатті кунінде Сарсенбай келеді. Ол 5 жаска келгенде анасы Шахимарданга жукті болады. Аянда айтылгандай Шахимардан жеті ай іште болганда Рахымбайды Кытайдын сырткы барлау баскармасы туткынга алады.

/Екі жаста ат тебуі, аруактын келіп емдеуі/

Сарсенбай екі жаска келген кезінде далада ойнап журіп, байлаулы турган аттын астына кіріп кетеді. Сол уакытта ат басынан теуіп, мурны мен кабагын бетінін ішіне кіргізіп, шелпек кылып жібереді. Шар еткен  даусын естіген анасы Бобек далага атып шыгып, кан жоса болып жаткан улын  котеріп, уйге алып келеді.

Улынын жагдайын корген акесі Рахымбай озі білетін емші кытай йогіне кетеді. Сол кезде уйге аяк астынан гайыптан ак боз атка мінген, аккиімді аксакал келеді де, шалажансар, бет аузы дал-дул сабиді емдеуге кіріседі. Сол гайыптан пайда болган аксакал мен йог екеуі біргіп кемтар болып калган кішкене улды бір жыл бойы емдейді, аузына камыс тутікше салып айран, сутпен коректендіреді.

Тылсым дуниеден аяк асты келген аккиімді, акбоз атты аксакал аты-жонін айтпаган, есімін сурайын десе, Рахымбай мен Бобектін батылдары жетпейді. Бір жыл откеннен кейін аккиімді ата:
– Ай, Рахымбай, баланын бет-алпеті осыдан артык жондеуге келмейді. Балан
48-49 жасында катты котеріліп ауырады, содан олмей калса, омір жасы узак болады да 96 жас жасайды,– дейді.

Осы созден кейін акесі Рахымбай кытай йогін риза кылып шыгарып салады, ак боз атты, ак киімді аксакалга ак боз айгырдын уйірін сыйга тартпакшы болады. Аксакал астындагы ак боз атпен Рахымбайдын касында, екі-уш ауыл улкендерімен келе жатып, ак боз айгырдын уйіріне жакындаганда, ак боз атты гайыптан келген ата: «Балам, ана жалгыз шидін тубіне барып, дарет сындырып алайын», – деп козден гайып болады. Кейінірек пайымдап байкаса, ак боз атпен келген аксакал киелі аталардын біреуінін аруагы екен. Осыдан кейін аруак жок деп калай гана айта аламыз! Себебі, Сарсенбайдын озін де киелі ата-баба аруактары фани алемге белгілі бір максатпен жіберіп отырган окілі гой!

/Акесі Рахымбай аруагынын семсер силауы/

1981 жылы мамыр айынын басында тангы сагат уш жарым-торт шамасында оянып кетсем, киіз уйдін алдына тенбіл торы атпен акем Рахымбай келіп тур. «Ас-саламугалейкум!», – деп екі колымды беріп амандастым. Ол маган «Ма, балам» деп екі жузі лыпылдаган семсерді береді, осы кезде мен: «Мына семсер откір екен, колымды кесіп аламын, маган кынын бер!», – деп сурадым. Акем: «Байка, балам! Байкамасан оз колынды озін кесесін! Кынын кейін беремін», – деді.

Сол сатте мен артыма бурылып карап, жубайым Алтынга: «Менін онім бе, тусім бе?», – деп едім, Алтын маган: «Ай, Сарсенбай, саган не болган? Сен ояусын гой» – дегеннен сон, акем турган жакка кайта бурылганда, акем де, семсер де козімнен гайып болды. Алтынга іле-шала: «Ішіндегі балан ул болады екен, атын Семсер кояйык» – дедім, улкен улым Кайрат атып турып: «Аты маган уксас болсын. Талгат деп койыныз»– деді. Осымен баламды Талгат деп атадым.

/Ак жылан «Акмоншактын» пайда болуы/

Сарсенбай отагасы 1983 жылы мамыр айында – Каскелендегі жекешелердін койларын кіші Долан сайында багып жургенде басынан откен тылсым окигалардын біреуін былай деп баяндайды:
– Ішкенім алдымда, жемегенім артымда, жайлауда жапанды жалпагынан басып, киіз уйде кунде жиын той, коніл куйім шалкып, армансыз адам екеу болса, сонын біреуі мен, жалгыз болса, ол да мен деп, киіз уйде алансыз уйыктап жатканымда денемді суп-суык бірдене оралып айналып журді, оянайын десем, ояна алмаймын. Ертенінде айелім жук жинап жургенде менін жастыгымнын астынан оралып жаткан ак жыланды коріп айкай салады. «Не болды?», – деп жугіріп келсем, оралып жаткан жыланды кордім.

Амет деген кой багып журген комекшім жугіріп келіп таякпен жыланды олтірмекші болды. Аметтін колындагы таягын «Акел бері!», – деп оз колыма алдым. Сосын Аметке: «Сен барып ешкінін сутін сауып алып кел!», – дедім де ак жыланга карасам, тырп етпей жатыр екен. «Шагатын болса, туні бойы мені шагатын еді, бойыма оралып шыккан осы жылан екен гой!».

Аметке сауып акелген сутін ак жыланнын басына куй дедім. Амет сутті куяйын деп ынгайлана бергенде, сол сатте ак жылан ыскырып, басы ісініп, Аметке айбын корсетті. Сол кезде баріміздін денеміз туршігіп, заре-кутымыз кетті. Сасканымнан «Акел сутті озіме!», – деп айта беріппін. Сутті колыма алып едім, ак жылан оралып кайта орнына жатты. Сутті озім куйдым, ак жылан былк етпеді, сол уакытта маган бір ой келді: суттін жартысын куйып, жартысын айеліме бердім, айелім куйганда ак жылан не істейді екен деген ой болды.
Айеліме бакырды бергенде, ак жылан жубайыма карап, басын бір сілкіп тастап, сут куйганда мейірлене орнына жатты.

Далага шыгарып тастау ушін таякты жыланга жакындатып едім, ак жылан озі таякка оралды. Сосын айеліме бердім, жылан ундемеді, тексеріп адейі Аметке таякты устатып едім, аяк астынан ак жылан ыскырып, айбат шекті. Озім кайтадан таякты колыма алып, далага ак жыланды шыгарып салдым. Осы уакыттан бастап бул жылан унемі менін жане жубайымнын жастыгымнын астында жататын болды. Бала-шаганын барі уйреніп, онын атын «Акмоншак» койдык.

Амет ак жыланды коргеннен сон іле-шала, екі куннен кейін:
– Саке, мен ауылга біржола кетейін, мені жібер.
– Не болып калды?
– Бугін ертен ерте уйге кіріп келсем, сіздін екі аягынызда екі
жолбарыс жатыр екен, маган ырылдады.
– Ай, Амет! Сен не сандарактап турсын? Кане корсетші маган –
дегенде Аметтін 12 жастагы баласы:
– Ага, бул жолбарыстарды мен де кордім.
– Онда мен сендім, Амет ма саган, істеген енбегіннін акысы – деп,
Сарсенбай калтасынан акшасын суырып береді де, озіне алгысын айтып, баласы екеуін шыгарып салады.

/Аке аруагынын онінде келіп куран, нан, туз устатып ант алуы/

Сарсенбай отагасы жас кунінде букіл Алматы, Талдыкорган облысын зар еніреткен аты шулы барымташы арі такымы кеппейтін баукеспе уры болган. Озі былай дейді:
– 1986 жылы кыркуйектін алтысы куні кундізгі сагат бір-екі шамасында киіз уйде шай ішейік деп отырганда акем уйге кіріп келді. Акеме: «Ас-саламугалейкум!», – деп кол бердім. Касында екі адам бар, солардын біреуі кызыл коныр такия, устіне коныр шапан киген, басы такыр адам.

Акем маган: «Ай, балам, сені Кудайдан сураганда сені маган беріп еді. Тусіне кіріп талай аян бердім, сен соны, балам, тусінбедін, укпадын. Сен укпаган сон Кудайдын алдына барып, каскайып отырып алдым. Осы баланы сураганда маган беріп едін, бул балага беретін аманатым бар, осы балага жолыктыр, ен сонгы тілегім осы дедім. Мына кызыл коныр такия, устіне коныр шапан киген, басы такыр адам сені коргап журген періштен! Екінші адам Курайш руынан шыккан Арыстанбаб бабан, сенін иен, осы иене сені тапсырып бердім».
Менін артымда он жагымда бибі Фатима анамыз турган шыгар деп ойладым, бетінде калы бар. Акем: «Мына кісілердін айтканын істейсін, отірік айтпайсын, жаманшылык жасамайсын, неке суын ішпей айелге бармайсын, душпанына жаксылык жасайсын!», – деді.

Арыстанбабтын колында улкен Кураны бар екен, Кураннын устінде нан мен туз тур. Акем маган: «Осыны жеп, ант іш! Антты бузсан, тіліннен айырыласын!» – деді. Мен: «Сізді Кудайдын алдында, Арыстанбаб аруагынын алдында жерге каратсам, тілім емес, мойным артыма кайырылсын!» – деп ант ішіп, наннан жедім.

Акем: «Ай, сорлы балам-ай! Оз обалын озіне!», – деп тілімнен устап, тік котерді. Осы тылсым жагдайды Сарсенбайдын жубайы Алтын тугелдей сезіп, озара сойлескен дауыстарынын  барін естіп отырады жане куйеуінін аягынын жерден бір метр котерілгенін оз козімен кореді. Осы сатте енгезердей Сарсенбайдын денесінін кіп-кішкентай болганын да коріп отырады. Содан Сарсенбайдын тілі салбырап тусіп кетті, сойлей алмай калады. Бір уакытта арт жагымнан бір кісі Сарсенбайга тез шомыл дейді.

Сакен даладагы кайнап турган самаурынга суык су араластырып шомылганда тілі орнына келеді. Сонан сон Сарсенбай отагасы уйіндегі харам жолмен келген дуние-муліктердін барін ауласына жинап, от койып ортеп жібереді. Алладан кешірім сурап, бірден рухани жолга туседі.

/«Ак ана» Зейнекамал Каржымбайкызынын   ем жасауы/

1995 жылы кузінде мен котеріліп ауырып, байкамай ак жыланым Акмоншакты білмей калып, екі жерден шауып, жерге коміп тастадым. Одан кейін будан катты котеріліп ауырдым. 1996 жылы Кошмамбет ауылында туратын уйгыр Сыдык курдасыма барып сурадым: «Маган не болды? Кормеген зат маган корінеді. Сен емшісін гой», – деп едім, емханасы кіргізіп карап отырды да: «Сарсенбай, уйден шыгып кетші, мен катты кысылып кеттім, саган шамам келмейді екен», – деді. Мен далага шыгып кеттім.

Сыдык жаныма келіп: «Копа станциясында халык «Ак ана» деп атайтын Зейнекамал деген емші келіншек бар, сол кісіге алып барайын», – деп мені Зейнекамалга алып барды. Ол кісі есігінін алдында кутіп тур екен, мені емханасына кіргізді. Уш кун емделесін, акеннін аруагымен тілдестіремін, сіз коріпкел екенсіз деді. Уш кун откеннен кейін акем аруагымен тілдесіп, Зейнекамал маган Арыстанбаб пен Кожа Ахмет Йассауидін басына барасыз деп, батасын беріп, мені аулие аралатып жіберді.

Арыстанбабтын басына барып, батасын алып, оз-озіме келдім. 1996 жылы озім «Ак анадан» жазылып, «Ак жол» козгалысынын керуенімен Арыстанбаб бабанын басынан уйге кайтып оралганда, Кудіреттін кушімен білген Куранымды окып, ушыктап дем салып адамдарды емдей бастадым. Коріпкелдік, баксылык т.б. касиеттерім де ашылды.

/Аруактармен араласып сойлесетін жане оларды коретін коріпкел Аманжол Шаріпкулов/
 телефоны: +7 701 556 10 53; уйі: (872771) 3-41-90; Карасай ауданы, Елтай ауылы.

/Тылсым дуниемен танысуым/

Мен 1999 жылы Астанада туратынмын. Озімнін 40 жаска толган тойымды шешеме барып тойлайын, ол кісінін конілін котерейін деген максатпен, сауір айында, Алматы облысында бурынгы Курті ауданынын орталыгы Акши ауылында туратын шешемнін уйінде озіміздін жан уямызбен атап оттік.
Бір уакытта анам айтты: «Немере бауырын Ержан коріпкел, емші болып жатыр, аруактар ордасына барып салемдесіп кайт», – деді. Тойдан кейін ертесіне Кулиев Ержандікіне бардым. Ержаннын акесі маркум Узанкул ага сыныкшы, оташы болган адам. Барып салем бергеннен кейін аталар уйіне кіргізді, ол кезде «орда» дегеннін не екенін тусінбеймін, козім бакырайып ан-тан болып отырмын.

Біраз отырып ангімелестік, озімнін мазалап журген сурактарымды болжап берді. Менін коріпкелдікті, тылсым дуниені мойындауым, шубасіз сенуім алгаш рет осы жерден басталды. Ержаннын болжаганы: Барган жерінізде бір орыс, бір казак жігіті отырады. Казакка салемдескеннен кейін орыспен сойлесініз, сол жігіт жумысынызды бітіріп береді. Ертесіне Ержан бауырымнын айтканы айдай келді. Сол куні коніл-куйім котерінкі, куанышпен уйге оралдым. Тылсым дуниеге тан калмаска шарам калмады.
Ержаннын «аталар ордасында» отырмыз, тагы 5...6 адам келді, Ержан аталар аруагына багыштап Куран окыды. Келген адамдарга емін жасады, бір уакытта:
– Аманжол ага, сізге аракты койсын, намазга жыгылсын дейді.
– Оны айтып жаткан кім?
– Атам келіп тур, турып салем берініз.

Біреу келіп калган екен деп, отырган  орнымнан асып-сасып атып турдым, Ассаламугалайкум! – деп салем бердім, жан-жагыма караймын ешкім корінбейді.
– Ой, ол атан кайдан келеді, атаннын кайтыс болганына отыз жыл боп калды. Білмеймін сенін не айтып турганынды.
Ержан алдынгы созін кайталап тагы айтты.
– Олай болса, мен арактан туылган жокпын, акем Жалпактан туылдым, койдым ендеше арагынды – дедім. Осы саттен бастап аракты мулдем аузыма алмайтын болдым. Сол уйде жубайым Карлыгаш екеуміз біраз емделіп кайтадан Астанага кайттык.

/Емші, коріпкел  Сарсенбай Рахымбайулы Бейсековпен танысуым/

Арага бір жыл салып оралдым, акпан айында кайтыс болган Зеріп анамнын кыркын бердік. Жумыстарымды жайластырган сон кайтпакшы едім, Каскеленнін автобекетінде Орынбек деген бауырым жолыгып калды.
– Орынбек, кайда барасын?
– Осында Сарсенбай Бейсеков деген емші бар, барсан жур, бірге барайык.
Ол кісіні озара «каскыр ата» деп атайды екен. Уйіне бардык, дастархан жайылды, сонан сон ол кісі Куран окып жіберіндер деді. Мен Куран окыдым, бір уакытта:
– Аманжол бауырым, домбырамен ан саласын ба?
– Иа.
– Басе маган келіп айтып отыр.
– Кім сізге айткан, Орынбек пе?
– Жок, мына жактан аталар келіп айтып жатыр гой.
Ол кісі де аталар ордасына кіргізді коп ангімелестік, мен бес уакыт намаз окитынмын. Намаз окыдык.
– Аманжол сенін біраз касиеттерін бар екен, сен ешкайда кетпе, біраз кун менін касымда бол. Аулие аралаймыз, сонан кейін руксат. Батамды беремін.
– Сарсенбай ага, калтамда акшам жок, аулиеге кайтіп барамын?
– Жок, сен менін касымда бол, ар жагын коре жатармыз.
Сонымен Орынбек екеуміз калдык. Емге кунде кісілер келеді, мен Сакеннін он жагына отырамын. Біртіндеп менде де коретін касиет пайда бола бастады. Ол кезде Арыстанбабтын, Кул Кожахмет Йассауидін басына барып кормегенмін, тіпті кайда екенін де білмеймін.

Бір кезде Арыстанбабтын басында турган кесенесін, ал Кул Кожа Йассауидін басындагы керемет алкызыл раушан гулдерді, Гаухар ананын бесік сиякты жасалган зиратын кордім. Айша Бибі ананын басында аквариум сиякты шынынын ішінен кара жылан ирелендеп жогары карай зу ете калатынын да коріп отырдым. Осы тангажайып кубылысты Сарсенбай агадан сурап едім: «Бул Айша Бибі ананын кесенесі» –деді.
– Неге жылан болып корінеді?
– Себебі акесі теріс бата бергеннен кейін, судын бойында жылан шагып олтірген екен. Айша Бибі анамыздын аруагы біреуге жылан, енді біреуге адемі 16 жастагы кыз болып корінеді. Саган жылан болып корінді.

Сарсенбай аганын касында 12 кун отырдым. Журекпен сойлей бастадым. Журекпен сойлеу дегеніміз, аталардын аруактары айтар созінді журегіне куйып береді, сол кезде аталардын аруагынан сурайсын: «Мынаны айтайын ба жок па?» – деп. Айт десе айтасын.
Оныншы кундері бір жас аягы ауыр келіншек куйеуімен уйге кіріп бара жатканын кордім, мен осы сатте базар жакка барып келейін деп уйден шыгып бара жатканмын. Келсем кетіп калыпты. Ертесіне олар кайта келді. Отырмыз, біраз отырганнан кейін менін козіме Алпамыс батыр мен Бекет батыр корінді. Осы жерде оларга турып салем берініздер деп, баріміз турып салем бердік.
– Кайсын кіші жузсін?
Жігіт: «Мен Кіші жузбін», келіншек: «Мен Орта жуз Коныратпын» – деді. Буларга бір сарыбас кой, 2100 тенге акша жане актык тусті.
Зираты Акши ауылынын  жанындагы Белагаш аулиеге, Зиада апага, сопы Абылай атага жол тусті. Маган осылардын барі козіме анык корініп турады, осы озім коріп турган заттарды, аруактардын бейнесін адамдарга каз-калпында айтып беремін.

Ертеніне зиярат етуге жолга шыктык, ойлап коямын: «Булар не іздеп жур, не жетпей жур?» – деп. Белагаш атанын басына келіп Куран окыдык, ары карай Зияда апанын басына кеттік, ол жерде менін акем мен анам жатыр. Келдік, аруактарга Куран окиык деп отырганымыз сол еді, бурын кайтыс болган Мейрамбек деген курдасым бар еді, сонын аруагы шыбын сиякты ыз-ыз етіп ушып келіп, менімен тілдесіп амандасты, хал жайымды, ел журтты сурады, бейнесі сол калпы, іле-шала олген адамдардын аруактары жан-жактан ызылдап ушып келіп каптап кетті.  Сонан сон Орынбектін акесі маркум Мамыт ага атбегі болып еді, ол кісінін де аруагы ызылдап ушып келіп, маган баласын табыстап, акылынды айта жур деп тапсырып жатыр. Бір уакытта акем маркум жаныма келді, ризашылыгын білдірді, киімі бурынгы озінін басында шляпасы, устінде костем шалбары жаксы киінген, конілі котерінкі.

Абылай аганын басына келіп Куран окыганда, акем жанымда он жагымда журді, Абылай аганын журегінде де, менін журегімде де керемет куаныш, ол кісі тура тірі куніндегідей ак киімі сол калпы акеме карап: «Ой, Жаке, мына інім кандай жаксы болды, мына Ак жолга келгені кандай жаксы болган, Жаке осы сіздін суйікті жаксы коретін улыныз еді» – деп ангімелерін айтып жатыр. Одан арі акелерімнін акелерінін бурынгы корым коргандары болган. Маган Куран окы деді, окып жатырмын улкен ата-бабаларымнын біреуі Жауынбай деген батыр болыпты, бірак та ол кісінін зираты Курті озеніне шайылып кетіп капты, сол кісінін басына келіп Куран багыштаганда, озі келіп, он иыгымнан колымен устап: «Жарайсын балам, рахмет!» – деді. Сойтіп аруактарга багыштап Куран окып отырганда ар жагынан керемет арлан каскыр болып біреу келді, бірак оларды танымадым.

Содан шыгып колігімізге отырганнан кейін, кудіреттін куші, маган ангіме пайда болды. Жанагы жігітке айтамын: «Ай, сен мына келінге неге жала жауып журсін? Боріктінін намысы бір, сен келінмен араларында кикілжін болганнан кейін келіпсін гой, неге олай істеп отырсын?» – дедім.
– Оны кайдан білдініз?
– Маган казір аян беріп жатыр, ертен осы келін шекесі торсыктай, шотмандай, халкына кызмет ететін жаксы ул туады, сондыктан сен келінді мапелеп, дурыстап карап, коріп білгенінді ертен елге жария кылмай ішінде сактайсын. Аяк астынан Аксак темірдін дуниеге калай келгенін айтып бердім. Тусіндін бе деп едім, тусіндім деді. Сойтсем ол жігіттін озі де тегін емес екен, сол жігітке кезінде аян беріпті: «Сен ен бірінші намазга жыгыл, сонан сон уйлен, онан кейін Ак жолга тусесін де, озіннін ауылында Актобе жакта комулі жаткан Куран кітап бар соны табасын» – деп.
– Осынын біреуін гана орындадым.
– Дурыс, уйленіп алганнан кейін шатак шыгарып отырсын, бала кімнен деп. Бала сенін озіннен, оз беліннен.

Кайтарда Белагаш аулиенін басына келдік, келсек, озіміз апке дейтін кемпір отыр екен, бул кісі озінін касиетін устай алмай журген Белагаш атанын тукымдары болатын. «Апке амансыз ба?» – деп колымды созсам, колындагы таягын маган карай лактырып жіберіп: «Міне саган 80 жас» – деді. Таякты кагып алып: «Кабыл алдым апа!» – деп тізерлей отыра кеттім. Таягын кайтарып беріп, жанагы кісіге карап отырсам, керемет суйкімді кіп-кішкентай, акшакардай аппак киімді кемпір болып отыр, уш кабат карадым. Сонан кейін жукті келіншектін куйеуінін колына карасам, екі колы кісендеулі, аягы тусаулы. Ол кезде бундай тылсым кубылыстарды жонді тусіне бермейтінмін. Сарсенбай агадан сурасам: «Ол жігітке тазару керек, кол аягы байлаулы тур, ісі алга баспайды» – деді.
– Жанагы апа неге аппак киіммен кіп-кішкентай болып отыр?
– Ол Алланын суйікті кулы, о дуниеге барганда ол кісі бейіште болады.
Уйге кайттык, ерлі-зайыпты жас жубайлар бір-біріне разы болып, келесі жылы кайтып келеміз деп олар да кайтты.

/Керуенмен саяхаттап аулиелердін басын  аралауым/

Кундердін кунінде бір кісілер келіп, соларды бес атага алып бару керек болды. Туктібай атанын басына бардык, жауын куйып тур, ол кезде атанын басы жай гана коршау болатын. Куран окып отырсам, коз алдыма Туктібай ата келді. Улкен енгезердей муртты кара кісі екен.
Шыракшынын уйіне кондык, ангіме басталды. Бір уакытта карасам, Жамбыл  ата аппак сакалымен жырын тогіп отыр, Туктібай ата, Суйінбай аталар да жур. Бір мезетте устінде сауыт саймандары, колдарында найзалары бар казактын жауынгерлері каптап, сатыр-кутір шайкас басталып кетті. Шайкас біткеннен кейін, сарбаздар отырган адамдардын ар кайсынын жанына барып сап тузеп, тура-тура калысты, сойтсем келген адамдардын ойлары шартарапта, аркім озінше лагып отыр екен, осыларды келген сарбаздар жонге салыпты. Осыдан кейін ангіме тындамай оз бетінше кикаландап, кубірлесіп отырган адамдар жым-жырт, ангімеге бар ыкыластарымен ден коя бастады.

Тан ата тус коріп жатыр екенмін, Сарсенбай ага оятады:
– Ай, Аманжол, тур кетейік.
– Тус кордім.
– Не кордін?
– Есек кордім, бірак сіз оятып жібердініз.
– Е, ол жаксы тус екен, ол пайгамбарымыздын тулпары гой.
Танертен Жамбыл атанын басына келдік. Сол кезде алдында жаткан кызыл жолбарыс козіме оттай басылды. Сарсенбай агадан сурадым:
– Мынау не болады?
– Жамбыл атаннын кызыл жолбарысы осы болады.

Жамбыл атанын басына Куран окып, Нургиса аганын басына бет бурган кезде, агамыздын озі дирижер болып, керемет куймен карсы алды. Жанымдагылардан сурап коямын, сендер ауен, куй естіп турсындар ма? Олар бетіме ажырайып карайды. Кеткенде де солай кумбірлеген куй ауенімен шыгарып салды.
Енді аулие аралау керек, Арыстанбабка бару керек деген соз болып жатты, бірак та менде баратын тиын-тепшек жок. Сол кезде менін коз алдыма бір машинанын бейнесі келіп токтап, ішінен жас жігіт шыгып, арткы есігін ашып турды. Мен таныркап карап турганда Сарсекен келді де: «Аманжол да, Орынбек те барады, машина дайын» – деді.
Кайттык, кызыл жолбарыс байге аттар сиякты керемет косіліп шауып, сол жагымызда бізбен ілесіп келе жатыр, мен анык коріп келемін. Коп узамай алдымыздан кайкаландап бір катын шыкты: «Кап мынау жолымызды кесетін болды гой» – деп ойлап едім, жанагы жолбарыс барып алгі айелдін алдына кесе колденендеп тура калды. Айел турган орнында сілейіп катып калды. Кызыл жолбарыс бізді Сарыбай атага дейін шыгарып салды.

Уйге келдік, ертесіне Арыстанбабтын басына баруга жолга дайындалдык. Сол кезде калтамда кок тиын акшам жок болатын.
– Сарсенбай ага, мен калай барам, каражатым жок?
– Саспа Аманжол, Алланын мейірімі туссе барып кайтасын.
Сол куні аталардын басында маган корінген жігіт келді, козіме оттай басылды, бірден таныдым озін де, машинасын да. Сарсенбай ага: «Міне колігін келді, енді барасын» – деді. Алгі машинада орын бар екен, отырып алдым.

Арыстанбабтын басына бардык, туні бойы намаз окыдык. Ертеніне  кетіп бара жатканда, мен топтын алдында келе жатыр едім, алдымнан сур жылан асыкпай керіліп, маган карап, жылжып кетіп бара жатканда маган кайта-кайта карай берді, козіне козім тусті, козі моп-молдір моншактай екен. Мен не істерімді білмей, бісмілла, бісмілла деп турып калдым, сол кезде Сарсенбай агам да жаныма жакындап келіп калды. Менін абыржып турган турімді коріп:
– Аманжол, неден сескендін?
– Ага, ана жыланды кордініз бе, неге маган карайды?
– Жолымыз болады екен Аманжол, Акмоншак саган рахмет – деп жыланды шыгарып салды. Жылан гайып болды.

Одан Кул Кожахмет Йассауидын басына келіп бата алдык, бірак бабамыздын аруагын анык коре алмадым. Сол жерге жерленген батырлардын басына барып Куран окыганда: «Рахмет балам, жарайсын!» – деп баталарын берді. Батырларды сауыт-саймандарымен, кейбіреулерін анык кордім.

Домалак ананын басына келіп тунеп, ертесіне Байдібек бабанын басына келдік. Осы арада сары байбіше Марау анамыздын бейнесін кордім, сунгак бойлы, адеміше келген орта жастагы кісі болып корінді, ризашылыгын білдірді. Байдібек бабамыз да, тура суреттегідей екен. Казіргі кезде касиетті ата-бабаларымыздын суреттері аянмен салынган.

Бала Боген озенін жагалай отыра Кошкар атанын басына келіп тірелдік. Осында озінін урпагынан шыккан шыракшы отыр екен. Басында кішкентай мешіт пен атанын кумбезі бар. Шыракшынын айтысында, ол бурын трактор айдап, тылсым дуниені мойындамай журген пенде екен, бірак та аталар сынакка салып, содан аттан жыгылып, біраз кун жатып калады. Тусінде: «Кілтті оз колына ал деп» аян береді. Амал жок, кумбездін кілтін корші ауылдагы молдадан сурап акеп ашайын десе, алдында узын, кызгылт тас тустес жуандыгы білектей жылан керіліп жатады. Сол кезде ол кісі саскалактап турып калады. Жылан басын котеріп: «Е, урпагым келдін бе, рахмет саган» – деп ысылдаган куйі атанын кабіріне кіріп кетеді.

Кошкар атанын басында Куран окып отыр едім, он жагымнан ысылдап айда;ар келді де, озінін кабіріне кіріп бара жатып: «Ей, урпактарым келдіндер ме?» – деп ризашылыгын білдіргеннен сон, Сарсенбай агага карап: «Балам, сені коптен бері кутіп едім» дегенде, Сарсенбай белбеуін мойнына салып, екі козінен жас парлап, екі буйірін таянып, бар даусымен: «Ата, алдына келіп отырмын, біліп істеген, білмей істеген куналарымды кеше гор, будан былай куна істейтін болсам, мойынымды кайырып артыма сал» – деп ант берді.

Таразга Айша Бибі ана аруагынын басына келдік, сол кезде баягыда Сарсенбай аганын жанында отырып корген аквариум козіме оттай басылды, кара жылан зу етіп, жогары карай отіп кеткенін анык кордім. Куран окыдым, осы кезде менін аркама Айша Бибі анамыз аюдын терісін жауып, батасын беріпті, бірак оны озім байкаган жокпын, мунын барін Сарсенбай ага мен бір жігіт айтты.

Айша Бибі анадан шыгып, Карахан батырдын басына бардык, озім Карахан батырды 20 жастагы сауыт сайман киінген батыр бейнесінде анык кордім. Шыракшыга сурак койдым: «Ага, біреулер Караханды 80 жаска келген шал деп еді гой, мен оны жас калпында кордім, неліктен?».
Шыракшы маган былай деп айтты. Карахан 20 жастагы кылшылдаган жас жігіт батыр болган. 16 жастагы Айша Бибі екеуі бірін-бірі унатып, осы онірде кездесіп, соз байласып косылмакшы болады. Екі жастын косылуына Айша Бибідін акесі карсы болып: «Сені карасудын бойында кара жылан шагып олтірсін» – деп теріс батасын береді.
 
Айша Бибі кара судын бойында, уаделескен жерде Караханды кутіп суга тусіп жуынып жатканда кара жылан шагады, Айша Бибі жан тасілімін бермей Караханды кутіп жатады. Карахан келгеннен кейін оздері ак некесін кидырганнан сон, Айша Бибі баки алемге аттанады. Осындай катігездікті тусінбеген копшілік Айша Бибінін акесінен сурайды: «Сіз неге оз кызынызга теріс батанызды бердініз?». Сонда байгус аке: «Осы суракты халкымнын коятынын біліп едім. Себебі, Карахан батыр – омірі ат устінде, елдін шетінде, жаудын бетінде, желдін отінде, кыргын кантогісте отеді. Карахан согыста каза тапса зиярат етуге бара алмаймын, баламнын жастай жесір калуын каламап едім, Алла тілеуімді берді» – деп окініштен озегі ортенген сорлы акенін жауабы осы болыпты.


/Козге корінбейтін кокжал, таж киген жылан, тайрандаган тайлак/

Сарсенбай аганын коргаушы жай пенденін козіне корінбейтін арлан каскыры бар, ылги касында жатады, ол тек корінетін адамга гана корінеді. Мен оны анык коремін. Осы ордада тагы бір коретінім Райымбек атамыздын тайрандап тайлагы да келеді. Тайлак келгеннен кейін журекке куйылатын соз келеді. Ол жай келмейді, бір хабар алып келеді. Сонан кейін біреулердін алыстан не жакыннан кандай максатпен келе жатканын білдіреді.
Тагы бір гажайып Сарсенбай аганын «Акмоншак» атты, басына таж киген ак жыланы бар, келгенде билеп келеді. «Акмоншак» та келген адамдардын кандай оймен, кандай пигылмен келгенін хабарлайды жане аурулардын емін айтады. Ол Сарсенбай аганын ойына, тілегіне байланысты келеді, сурактарынын жауабын айтады.
Кей кездерде жазылмайтын сыркат адамдар келеді, сонда оларды жайма шуактатып шыгарып салындар деген аталардын аруактарынан соз келеді. Ондай ауруларды май****еп кана жолга шыгарып саламыз.

Астанага кайтып келдім, намаз окимын, сол кезде Сарсенбай аганын каскыры касымда бірге жатады. Жаныма келіп отырады, кей кезде алдыма келіп жатып алады. Кей кездерде екі буйірі ентігіп, тілін салактатып келеді. Журекпен сураймын:
– Кайда барып келдініз?
– Жай, жан-жакты біраз жортып, шолып келдім – деп жауап береді.
Улкен улым Марлен уйленді, кудаларым Талдыкорганнан екен, тойын жасадык. Той болганнан кейін амалсыз арак-шарап куясын. Той ойдагыдай отті, Карлыгаш екеуміз Кабанбай ауданындагы кудаларымызга барып кайттык. Намазымды каза кылмай окып журмін, бірак арлан каскырым ушты куйлі гайып боп кетті. Кундердін кунінде жолым тусіп, Сарсенбай агага келдім. Ордага кірдік, ангімелесіп отырганда:
– Аманжол, сен кокжалды неге ренжіттін?
– Мен ренжіткен жокпын, бірак кетіп калды.
– Ренжіткенде сен онымен урсысып тобелескен жоксын, сенін уйінде арак куйылыпты, соган кокжал ренжіп кетіп калыпты. Мен кокжалды сенін касына озінді коргап-колпаштап журсін деп адейі жіберіп едім, кокжал енді мені кайтып жіберменіз деп жатыр. Аттеген-ай! Кайталанбас кателік жіберіп алган екенсін бауырым!
Сарсенбай аганын коргаушы кокжалы касымда жургенде тылсым дуниенін гажайыптыгын сезінетінмін. Жумысым да керемет орлеп шарыктаган. Окінішке орай, казір бойыма Алланын берген коптеген касиеттерінен айырылып калдым. Осы тылсым кубылыстардын барі – Сарсенбай аганын ордасында екі апта шакірт болгандагы корген тылсым дуниелерім – назік алемнін  фани заттык алеммен байланысын,  карым-катынасын айкындайтын дайекті, булжытпас, бултартпас далелдерім.


/Ушатын таленкелер. Асет Мукашбековтын коріп, естігендері/

Шындыкты айту кауіпті болса да, шын сойленіздер, себебі туралык шындыкта. Сонда абырой табасыз. Сізге колайлы болса да отірік сойлеменіз, себебі онын тубінде отірігі ашылады.

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Менін туып оскен жерім бурынгы Семей обылысы, Уржар ауданы, Науалы ауылы. Біздін ауыл Кытаймен іргелес, Тарбагатай бауырынын шурайлы, шалкып жаткан суы, жасыл-желекті нуы, жемісі мол, жанга жайлы, кары калын болса да кысы жылы болады. 

Неге екенін білмеймін, мумкін біз Семей полигоны мен Кытай полигонынын ортасында турганнан ба, тап осы біздін онірде ушатын таленкені корушілер оте коп, ушып келіп Тарбагатай тауынын ішіне кіріп жок болып кетеді, озі кобінесе тан алдында корінеді, кей кездерде ел жатар кезде де ауылдын устінде ойкастап ушып журеді. Оз басым, біздін ауылдын жуздеген адамдар бірнеше кабат кордік, ол жылдары ауылдагы «Ленин» атындагы колхозда бас агрономмын.

/Ушатын таленкенін мені бакылауы, болган асері/

Енді осы ушатын таленкенін мені колдарына тусірмекші болып калай андыганын айтып берейін. Бул окига 1992 жылы караша айынын басында болды. Улкен кызым Айнур Семейде окуда, жубайым Рахпар кызыма барып келемін деп сонда кеткен. Кайтар куні уйге телефон шалып: «ертен мені автобустан кутіп ал», – деді.

Біздін уй ауылдын шетінде, сондыктан автобусты аялдамадан емес айдаладан кутесін. Тосып алатын жерім ауыл шетінен бір шакырымдай, Кытайга баратын куре тамыр жолдын бойында, карагаш осіп турган казак зиратынын маны. Семейден шыккан автобус тангы торт пен бестін аралыгында келеді.

Сол куні тунгі уш жарымда оянып, асыкпай жаймен аяндап зират манына келдім. Ызгарлы кара куздін басталган шагы, караша айы, куздегі калын жанбырдын басталган уакыты. Жиын терімді бітіп «ух!» деп терен дем алып журген кезім. Тун козге турткісіз, кап-карангы. Жер бауырлай ушы-киыры жок коргасын ондес сур булттар жонкілуде. Бірак булттардын ар жагынан ай корініп тур.

Ойымда ештене жок, темекімді тутатып аспанга карап булттын кошкенін кызыктап карагаш талына суйеніп турганмын. Бір уакытта ай екеу болып кетті, жалмажан козілдірігімді алып суртіп жіберіп, козіме бірдене елестеп тур ма деп, кайта карадым. Жогаргы кадімгі ай орнында козгалмай тур, ал  алгі айым дыбыссыз акырын гана бірте-бірте томендеп келеді. Жарыгы кундізгі жарык сиякты, бір уакытта менін тобеме келіп асылып турып алды. Орнынан козгалмайды, бір орнында тапжылмай тур. «Бул не сумдык?!», – деп ойлап улгергенімше, тіпті шогіп маган карай тоніп келе жатыр. Озім андай-мундайдан ыга коймайтын жігіт сиякты едім, корыкканымнан жол бойындагы калын карагаштын ішіне калай сунгіп кеткенімді озім де ангармай калдым.

Бук тусіп отырып ішімнен білетін дугаларымды окып жатырмын: «Ара-тура а, Кудай! Озін сактай гор!», – деп Жаратушыга жалбарынып коямын. Алгі пале кететін емес, бір уакытта жарыктарын ойкастатып мені іздей бастады. Демімді шыгармай карагашты кушактап, жерге жабысып мен отырмын. Жарты сагаттан астам уакыт отті, мен де озіме-озім келе бастадым. Тобем кундізгідей жаркырап тур, бір уакытта жеті турлі жарык тусіре бастады, осы жарык баска жакка шашырап кетпейді де, тура мен тыгылып отырган карагашка багытталган.

Журегімді токтатып озіме-озім келген сон: «Е, ушатын таленке деген осы екен гой, адамды алып кетеді деуші еді, осыган жем болып кетпейін, баска барып тыгылатын жерім жок, осы агаштын тубінде отырып, не болса да аліптін артын багайын», – деген шешімге келдім.
Тун, булт тіпті коюланып, карангылык тумшалап барады, не жол бойында кыбыр еткен колік жок. Осы не болды екен, тур-тусін аныктап коріп алайыншы деп басымды котеріп карайын десем, бірдеме байлап тастагандай басымды котере алмаймын, желкемнен біреу курсаулап устап тургандай сезіндім.

Арбасып отырмыз, бір сагаттан астам уакыт отті, таленке ары кетсе 70...80 м биіктікте, ешкандай шу, дыбыс естілмейді. Айнала жым-жырт, тіпті ашейінде ауыз жаппай уретін ауыл иттерінін де ундері ошкен. Маган тек жарыгы гана корінеді, тур-тусі, сулабасы корінбейді.

Бір уакытта Малак ауылынын тобесінен машинанын жарыгы корінді, жарык жакындай бергенде тобемде ілініп турган таленкем озінін жарыгын ошіре койды. Машина Кытайга жук апара жаткан улкен КаМаз машинасы екен, ол узанкырап кеткеннен кейін тобемдегі пале жарыгын кайта жакты. Біраздан сон Кытайга жук арткан машиналар уздік-создык агыла бастады. Алгі таленкем машинанын жарыгы жакындаса озінікін ошіріп, узаса болды кайта жагады, мені бакылап отыр.

Кара талга байланып калгандай тырп етпестен мен отырмын.
Сарылып куткен таным да атар емес, не Семейден тосып отырган автобусым да жок. Сонымен койшы, таленкенін мені кузетіп отырганына уш сагаттай уакыт болды, ол жарыгын сондіріп жандырудан жалыкпайды, мен бук тусіп отырудан жалыкпаймын. Сагат 7-ден аса тан кылан бере бастады, жер ала коленке бола бастаганда таленкем де гайып болды, менін тагатсыздана тоскан автобусым да ентігіп жетті.

/Егістік алкаптын устінде ушатын таленкенін ойкастауы/

1989 жылдары 30 шакты комбайн «Балатобе» деген алкапта егін шауып жаткан. Ол кезде жумыс тангы алтыдан тунгі бірге дейін, озім тунгі 12-ден аса кырманда, кунделікті тускен астыктын маліметін кортындылап отырганмын.

Бір уакытта кырманда жумыс істеп журген 40...50 айел шу ете тусті: «ушатын таленке, ушатын таленке!», – деп. Мен де шыдай алмай далага атып шыктым. Карасам дал кырманнын тобесінде асылып тур екен, жап-жарык шамын жагып 5 минуттай турып, зу етіп комбайн жакка карай кетті, ешкандай дыбыс жок, ал жылдамдыгына коз ілеспейді.

Таленке комбайндарга барыпты, ал тунде шауып журген 30 комбайыннын жарыгы кандай! Шамдарын жагып арлі берлі ойкастап жургендері бейне бір майдан даласын елестетеді, жумыс аягы болатын, комбайнерлер комбайндарын реттеп катарга койып біткенше бакылап турыпты.
Осы коріністі сол куні алкапта болган 60-70 адам тугел корді. Бірер сагаттан сон алгі ушатын таленке кайта айналып кырманга келді.

Сол кезде комбайндардын касында журген бас инженер Овчинников Михаил рациямен: «Асет, таленке сендерге барды!», – деп айтканда 100-150 метрдей биіктікте турган таленке шамын ошіре койды, бірак болар болмас корінетін жарыгын жагып узак турды. Біздін рациямен сойлесіп жатканымызды олар  естіп турды.

/Асет Сатмухамбетовтын  конган таленкені коріп, касында болуы/

Біздін шаруашылык  кунбагысты коп егетін. Ар алкаптагы тунгі кузетшілер уйыктап калмасын деп, озім машинамен туні бойы айланып тексеріп журетінмін. Кузетшілердін колдарында бір-бір мылтык. Себебі, ел урлап маза бермейді, урлык катты. Урылардын басым болігі аудан орталыгы Уржарда туратын жумыссыздар. Уржар деген атаудын туп магынасы – урылардын жары деген соз. Бул жерді сонау атам заманнан керуен тонайтын урылар, каракшылар мекендепті. Себебі, кытайдагы Шауешек, Урімжі калаларына баратын Улы жібек жолы осы арамен отеді екен.

Ол кезде ауылда кунбагыс дані алтынмен тен. Менін адетім таулігіне 3-4 сагат кана уйыктаймын, 16-18 сагат бойына жумысты шабыттана  істейтінмін. Казір де кітап жазганда компьютер алдында 16-18 сагат тыпыр етпей отырамын.

Согыс ардагерлері маркум акем Риза Мукашбекулы, алгашкы енбек жолындагы устазым, сол кезде бригадир – I-II-III-ші дарежелі «Данк» орденінін  толык иегері, Улы отан согысы кезінде (1941-1945жж.) Кенес укіметінін батыры атагына усынылган, бірак та штаб бастыгы бір евреймен шалкем-шаліс келіп, батыр атагын ала алмаган атакты барлаушы Божан Акылжанов та осылай жумыс істейтін.

Осы екі гажайып адамдардын омір атты мектебінен талім-тарбие алып ысылганыма, олардын адал, патриот, аділетті, копшілікке жанашыр, мейірімді, біреудін ала жібін аттамауды, енбеккор кылып тарбиелегендері ушін екі устазымнын аруактарына унемі шексіз алгысымды білдіріп отырамын.

Сол куні жургізушім Асет Сатмухамбетовке: «Мен бугін уйкымды бір кандырайын. Сен менін орныма тонынды кокитып, малакайынды кигізіп адам отырган сиякты етіп кой. Озін темекі тартпасан да тунде темекіні тутатып, ара-тура шогын жылтыратып отыр», – деп айттым.
Ертеніне:

– Ас-ага, мен кеше тан алдында, кезекшілікте жургенде ушатын таленкенін конганын кордім. Озіміз кунделікті жасырынатын екі метрлік калын кунбагыстын ішінде машинаммен тыгылып отырганмын. Бір уакытта тобем жаркырап, ушатын таленке калыктап устімнен отті. Мені байкамады. Дыбыссыз акырын, ары кетсе 200-300 метрдей кашыктыкка – озеннін аргы бетіндегі кой жаятын аланкайга жайлап келіп конды.

Мен аяк-колым дірілдеп, машинанын кабинасында табжылмай козім бакырайып карап отырмын. Жакындап баруга корыктым. Біракта, жан иелерін корген жокпын. Сол жерде 1,5-2 сагаттай шамдарын неше алуан турлі етіп жагып, козгалмай отырды да, дыбыссыз кайта калыктап котеріліп, коз ілеспейтін жылдамдыкпен тупсіз гарыш тунгиыгына зым-зия сунгіп кетті.

–  Олай болса конган жерін корсет, – дедім.
Ушатын таленке ауылдан 10 км кашыктыкта Жидебай озенінін екі айырыгында меншік кой отыратын улкен алкап бар, сонда коныпты.

Куз кезі, данді масак алкабын жинап алганбыз, енді калганы кунбагыс кана болатын. Аланкайга бара сала бір шетінен орт койдым. Шобі тізеден асады, ешкандай із коре алмадым. Ертеніне сол жерге жургізуші Асет екеуміз барып мукият тексеріп аралап шыктык. Таленке конган жердін аумагы киіз уйдікіндей доп-донгелек, ортасы куймеген, ал шеті  саусактын жуандыгындай  гана толык шенбер боп кап-кара болып куйіп кетіпті. Асет Сатмухамбетовтын айтуынша ушатын таленкенін тур-тулгасы айнымаган киіз уй сиякты, бірак ушкірлеу, шамдары коздін жауын алардай жаркырап турды, – дейді.

/Жабірейіл періштені, Мариям ананы коруім/

Жаралыс басы – козгалыс,
Козгауга керек колгабыс.
Жан де мейлін, бір Ман де,
Сол куатпен бол таныс,
Алемді сол Ман жараткан.

Шакарім

Кейбіреулер сурайды: «Ушатын таленкенін озіне асері болды ма деп?». Уакыт тезіне сала талдай келсем, асері болганы анык деп айтар едім. Себебі, бес атага барган кезімде Туктібай атанын басында батада айтты: «сені жер бетіне ерекше максатпен (миссия) жібергенбіз, сен халкына рухани устаз боласын, осы туралы танымды-тагылымды коптеген кітаптар жазасын, бірак 3 жасында каралык алгансын. Сенін сананды, ойлау жуйенді озгерту ушін, саган асер еткенбіз (менін тусінуімше ушатын таленкелер аркылы) жане сені тандік, рухани тазалануын ушін узак мерзімге аштык та устатып журміз».

Мен озім 2000 жылдан бастап 21 тауліктен 40...50 таулік аштыкты жыл сайын бір марте узбей устаймын. Бул жайында озімнін жазган «Жасару купиясы», «Аштыкты устау – денсаулыктын кепілі», «Рух пен таннін саулыгы» жане «Жуйке жуйесінін тылсым», «Оз тагдырынды – озін калай озгертуге болады?» атты кітаптарымда кенінен баяндаганмын.

Ауылдагы Толепберген аксакалдын айтуы бойынша 1951 жылдын тамыз айында мен дуниеге Науалыдан 20 шакырымдай жердегі орыс ауылы Аксаковкада дуниеге келген кезде ауылдын аксакалдары: Шакен, Акай, Сагади т.б. азаматтары салт аттарымен менін акемді куттыктауга келе жатканда жолдан каскыр согып алады. Олар былай деп ырымдайды: «Мына бала каскыр сиякты болады екен», – деп. Себебі, иттін терісін тірідей сыпырсан жылайды екен, ал каскырдын терісін тірідей сыпырсан кынк етпейді. Сондыктан казак каскырды киелі деп айтады.

Тагы бір айта кететін жайт, саби бала кунімде молшері 4-6 жастын аралыгында коргендерім. Ауылымыздын карсы бетінде Малак ауылынын ар жагы косіліп жаткан улкен жота. Сол жотанын устінен аспанмен бірдей бір адамнын басы маган сондай жылы шыраймен, шексіз суйіспеншілікпен унемі карап туратын. Осы коріністі кызыгы сол, кунде коретінмін.

Сонда анама айтатынмын: «Мама, мама карашы, бір жаксы кісі бізге кулімсіреп карап тур», – деп. Ол кісі ундемейді. Сойтсем, ол тек маган гана корінеді екен, муны кейіннен 50-ге таяганда гана барып тусіндім. Осы жайттар узак жылдар бойы санамнан, ойымнан ошіріліп калыпты. Узак ашыгуларымнын бірінде гарышкерлер жайлы бір кітап окып отырганда, бір гарышкер гарышта ушып жургенде тура осы кулімсіреп карап турган адамнын басын коргенін жазыпты. Сол мезетте менін бала, саби кунгі коргендерім есіме сап ете тусті. Казір Жабірейіл періштенін бейнесін, тіпті теледидардан озін коріп отыргандай коз алдыма анык елестете аламын.

Озім кейін есейгеннен сон, бала кунде коргенім Жабірейіл періштенін бейнесі екеніне нык сенімдімін, осыны бар болмысыммен сеземін, себебі Жабірейіл періште сабилерге гана корінеді екен. Озініз байкадыныз ба, бесікте жаткан саби кей-кездерде озінен-озі рахаттана куліп маз-майрам болып жататынын. Саби осы сатте Жабірейіл періштені коріп жатады. Бірак та, окінішке орай, адам осы фани омірде біртіндеп озінін танін, жанын, рухын, назік денелерін кірлетіп ластай бергендіктен, бастапкы Жаратушы берген талай касиеттерінен айырылып калады.

Мен узак ашыгу аркылы танімді, жанымды, рухымды, назік денелерімді тазалап, журегімнін кірін аршып алганнан кейін, бурын бала кунімде Жабірейіл періштені коргенімді Жаратушы кайта есіме салады.

Озіме тылсым дуние анда-санда корініп турады. Сонын бірі 45 жас шамасында ай бетінен Мариям ананын бейнесін кадімгідей коруім. Ушатын таленкені бірнеше кабат коргеннен кейін – тунде аспан алемін кызыктауды адетке айналдырып алганмын. Кыстын катты какаган ораза айларынын бірі болатын. Сол куні ауылда озім силайтын кейбір аксакалдар, апа-ажелердін аузын аштырганмын. Ол кісілер кеткеннен кейін кешкі ондар шамасында далага шыктым.

Дала суттей жарык, ай толык. Шынылтыр аяз, баскан жерін сыкыр-сыкыр етеді. Аспан алемі мулгіген тыныштыкта. Доп-донгелек, жап-жарык толыксыган айды кызыктап карап турганмын, бір мезетте айдын бетінен Мариям ананын кулімсіреп маган карап турган келісті келбеті корінді, сасканымнан отыра калып озім білетін Куран сурелерінін аяттарын оки бастадым, бул корініс 10 минуттай уакытка созылды.

Сол кезде озіме бір рахат нур саулесі куйылып жатканын бар болмысыммен сезініп отырдым, ерекше тіл жеткізе алмас куйге болендім. Мариям ананын келбеті гайып болганнан кейін, Иса пайгамбардын 12 сахабасынын бейнелері ап-анык бірінен кейін бірі коріне бастады. Аркайсысы 2...3 минут аралыгында кезек-кезек алмасып отырды, мен барін іштей санап отырдым.

Мен бурын Иса пайгамбарлардын сахабаларынын бейнелерін кормегенмін, бірак журегім айтып турды. Сахабалардын бастарынан таж сиякты шашырап турган нурды кордім.
Тагы бір танкалатыным: алыс шетелдерді саяхаттап аралауым. Олардын турмыс-тіршіліктерімен, алеуметтік, когамдык курлымымен танысып улкен гибрат, талім-тарбие сабак алуым.

2006 жылдан бастап жыл сайын 3 ай Еуропа елдері: Германия, Францияда Париждін музейлерін аралап коруім, Вьетнамда Ханой каласынын касындагы мухит жагалауында орналаскан демалыс уйінде демалуым. 2008 жылы Грецияда, Зевс туган Крит аралында 1 ай демалып жатканда 20 куннін аралыгында «Оз тагдырынды – озін калай озгертуге болады?» атты кітабымды жазып бітуім. 2010 жылы Пекинде болуым. Аспан елін тугелдей дерлік аралап, олардын жетістіктеріне тан-тамаша калуым. Коп нарсе уйренуім. 2011 жылы Туркияда дем алып, осы елдегі молшылыкка, байлыкка, мадениетке, бейбітшілікке танті болуым.

Бала кунімде оте аурушан болып остім. Мектепте, молшері 7-ші сыныпта окып жургенде мектептін кітапханасындагы кітаптардын барін де туп-тамырына дейін калдырмай окып, унемі жана кітап іздейтінмін. Бала кунімнен суйіп окитын кітаптарым «Батырлар жыры», «Казак ертегілері», «Мын бір тун». Бауыржан Момышулы мен Касым Кайсеновтын кітаптарын кайталап окудан жалыккан емеспін. Екі арыска еліктеймін, талім-тарбие аламын. Бауыржан Момышулынын барлык шыгармаларын жаттап алдым десем де болады. (Екеуі де касіпкой жазушы емес). Войничтін казак тіліндегі «Богелек» романы бала кунімде мінезімді кайсар, алган бетімнен кайтпайтындай кылып калыптастыруга ерекше асер етті.

Мектеп бітірген сон орысша кітаптарды окуга уйрендім. Пушкин, Лермонтов, Толстой, Чехов, Тургенев пен Гогольдін кітап жазудагы тілдеріне танті болдым. Алі кунге дейін Джек Лондоннын, Гогольдін, Чеховтын, Пушкиннін т.б. алыптардын шыгармалары тан калдырады.

Казак тілінде окитындарым: алемдік денгейдегі данышпан хакім Абай мен аулие Шакарім бабаларымыздын бага жетпес рухани асыл шыгармалары. Сондай-ак, касиетті  Куран мен барлык діни агымдардагы киелі кітаптар. Кураннын орысшасын окимын. Казір орысшага аударылган рухани кітаптардын бірде-біреуін жібермеуге тырысамын. Казак классиктерінін кітаптарын кумартып окимын. Бурынгы Кенес укіметі тусындагы казак жазушыларынын кітаптарын тугелдей дерлік окып шыктым десем кателесе коймаймын.

Кітап окуды уйреткен аяулы анам Бибірабига Нусіпкызы мен аскар таудай акем Риза Мукашбекулы. Анамыз Бибірабига (Раш) согыс жылдары колхозда бас бухгалтер болган: байыпты, салмакты, кітап окудан бас алмайтын кеменгер сабаз адам болса, акеміз Риза созге шешен, калжынбас, шалт киымылдайтын, уйымдастырушылык кабілетінін аркасында жоктан бар жасайтын, жан-жакты дамыган, озін-озі жетілдіре білген, рухани даму дарыны ерекше жогары, жок адамдарга комектескісі келіп туратын жане осыны іс жузіне асыра білген адам болатын. Ауылда кырман менгерушісі болса да тукым шарушылыгын андай-мундай агрономыннан жетік білетін. 12-14 жас аралыгымда акем мен анам окыган кітаптарымнын мазмунын, калай тусінгенімді ежіктеп, ерінбей сурап, мактауымды асырып канат бітіріп отыратын. Балага акенін, анасынын мактауынан артык кандай курмет, кандай атак керек!

Жонын жайлау кен алан,
Атам конган кен далам.
Мендей сені кызганар,
Бауырында оскен кай балан?!

Кол корыган кызгыштай,
Сен десе, салам байбалам.
Жайлауынды коргенде,
Жадыраймын, жайланам.

Оксігінді ойласам,
Уйкы беріп кайгы алам.
Кара булттай кабындап,
Халыкты басты кайгы шер.

Дулат Бабатайулы  ХIХ гасыр


Мен не журналист, не жазушы, не тіл маманы емеспін, бар болганы букіл саналы 30 жылгы омірін каймагы бузылмаган казак ауылдарында механизаторлардын, дихандардын, комбайнерлердін арасында, егістік алкаптарда шан-шан болып, кунге тотыгып журіп откізген карапайым агрономмын.

Аруактардын бар екенінін нактылы жауабы озім білетін далелім: 2006 жылдан бастап 5 жылдын аралыгында, Жаратушынын кудіретімен, киелі аталар аруактарынын колдауымен 11 кітапты 37 0000 дана (тираж) баспадан шыгаруым. Мына окып отыргандарыныз 12-ші кітабым. Кітап жазып отырганда аруактардын касымда тургандарын сезіп отыратыным. Тагы да, ешкандай да каржым болмаса да, ешбір демеушісіз-ак кітаптарымнын із суытпай, бірінен кейі бірі баспадан шыгып жатуы жане колдан-колга тимей таралуы. Кітап жазудагы ерекшелігім ешуакытта ойланбаймын. Тек кана кажетті материалдарды сурыптап, солардын негізгі идеяларын аламын, орысша болса, еркін аударма адісімен колма-кол еш киналмай-ак, негізгі айтайын деген ойды гана аударамын.

Компьютерда отырганда создер мен сойлемдер лек-легімен гарыштан куйыла береді. Тек компьютерге теріп улгерсем болганы. Тагы бір ерекшелігім, жазган нарсемді кайта тузеп ондемеймін, калай кабылдадым, солай кагаз бетіне айна катесіз, каз-калпында тусіремін. Тіпті, шынындыгына келсем, казак тілі грамматикасы ережелерінен мулдем бейхабармын, укпаймын.

Осы тылсым кубылыстардын барін Алланын рухсатымен назік алемдегі аруактардын баскарып отырганына куман келтіре алмаймын, себебі басында тусініксіз болып корінетін осы кубылыстар  белгілі зандылыктар аркылы, тылсым куштердін араласуымен болып жатканын казір жан дуниеммен, бар болмысыммен сезінемін.

/V Тарау. Адам озін-озі калай тани алады/

/Назік денелер дегеніміз не?/

Озгені акыл ойга кондырады,
Біле алмай бір Таніріні болдырады.
Талып уйыктап, козінді ашысымен,
Талпынып тагы да ойлап зор кылады.

Конілге шек, шубалі ой алмаймын,
Сонда да Оны ойламай коя алмаймын.
Акылдын жетпегені арман емес,
Кумарсыз кур мулгуге тоя алмаймын. Абай

–  Назік денелер дегеніміз не?
– Адамда козге корінетін танінен баска козге корінбейтін рухани екі: жан мен рух, материалдык, заттык назік торт денелері бар, озінін денесімен жетеу. Казактын «жан жеті кабат» деген угымы осыдан шыгады.

Бірінші дене: жан, екінші  дене:  рух, ушінші дене: озінін тані, таннін сыртын коршап турган эфирлік дене немесе адамнын оміршендік назік денесі тортінші, ол денеде адамнын оміршендігі мен куаты орналаскан, бесінші дене: сезім мен асер денесі, алтыншы: акыл денесі мунда адамнын ойлауы мен пайымдауы, жетінші дене: оре, ес денесі немесе зерде,  (интеллект), мунда адамнын есі мен зердесі орналаскан.

Адам ашыккан уакытта танді коршап турган торт назік денелері: эфир, сезім, акыл, оре гарыш аркылы тамактана бастайды. Сырттан корек келмегендіктен 2...3 тауліктен кейін тан немесе адамнын денесі: буындардагы туз, кан тамырларынын ішіне как болып катып калган, шогырланып шогіп калган – туз, холестерин, шырыш, т.б. улы калдыктармен тамактануга мажбур болып, ішіндегі кокыстар мен улардан арылып, озін-озі тазалай бастайды. Адам озінін тандік ауруынан осылай жазылып кетеді.

Осы кезде адамнын назік арналары ашылып:  эфирлік – оміршендік немесе куат денесі, сезім мен асер денесі, акыл – ойлау мен пайымдау денесі, оре, ес пен зерде (интелект) –  денелері жаннын рух денесін тамактандырып: гарыштан, ауадан куат алып адамнын рух денесі тазаланып, журегінін кірі аршылып, рухани ілімді озінен-озі тусініп, кабылдау мумкіншілігіне ие болады. Осылай тазаланган арі гарыштан тамактанган жаннын рух денесі немесе таза акылы жогаргы алеммен байланыска туседі. Сол уакытта адамга  омірдін купия, тылсым дуниесінін сыры тусінікті болып, адамга Алла Тагала ашылады. Адам имандылык жолга тусіп, дурыс омір суре бастайды.

/Назік денелердін касиеттері/

– Назік денелердін кандай касиеттері бар?
– Назік денелердін – эфир, сезім, акыл, оре денелерінін тыгыздыгы аруактардын касиеттеріне жане олардын кандай алемде жургендеріне байланысты артурлі болып озгереді.

Назік корінбейтін алемдер коптеген кабаттардан куралатыны белгілі. Жогары кабаттарда жетілген жандар болса, ал томенгі кабаттарда алі жетіле коймаган жандар болады. Олардын назік денелері де артурлі тыгыздыкта. Жогары денгейдегі жандардын (аруактардын) денелері назік, жаксы рухтанган. Ал томенгі денгейдегі жандардын денелері тыгыз, материяга жакын, сондыктан олар фани алемді узак естерінде сактайды. Олар сол бурынгы омірде жургендей арекет жасап, ойлап, сол кезіндегі сезіну кабілетін сактайды. Сондыктан коніл котеру ушін адамдармен солар байланысып, кобіне солар білінеді. Олардын тыгыз назік денелері (перисприттері) материяга жакын болгандыктан, оларга физикалык алемде турлі кубылыстар жасауга мумкіндік мол.

Карапайым адамдардын кобінесе жын-шайтан, дию, перілерді біліп, ал періштелерді білмейтіні сол себептен болса керек. Бул дене жумысымен айналысатын адамнын денесінін булшык еттері жетілген, куші мол, ауыр жуктерді котеруге киналмайтыны, ал ой жумысымен шугылданатын адамдардын, керісінше, денесінін алсіз, психикасы назік болатыны тарізді. Назік денелер (перисприт) аруактын денесі тарізді болгандыктан, онын тыгыздыгы аруактын жетілу денгейіне байланысты. Сондыктан жогары аруактар оздерін корсеткісі келсе, адамдардын жукшілерді пайдаланатыны тарізді, олар да томенгі аруактарды пайдаланады.

/Алемдік ток барлык козгалыстын себебі/

– Алемдік токты калай тусіндіресіз?
– Омір озегі болып табылатын алемдік ток барлык козгалыстын себебі. Адам калпында болсын, аруак калпында болсын рух оны пайдаланып озінін арекетін жасайды. Алемдік ток коюланып перисприт, ягни назік болмысты жасайды.

Рух танде болган кезде назік денелер рухты денемен байланыстырып, ол дененін ыкпалында болады. Ал таннен шыккан кезде рух аруакка айналып, назік денелер еркіндік алады. Бул токтын белгілі бір болігі кейбір адамдарда болініп шыга алады. Сол токтын комегімен олар аруактармен байланысып, олардан хабар, не болмаса турлі заттарга асер етіп, козгалта алады.

– Кейбір адамдарда назік дененін болінуі жаксы, кейбірінде неге нашар болады?
– Кейбір адамдарда назік дененін болінуі жаксы, кейбірінде нашар болады. Данекерлік (медиумдык) касиеттін кушті, не болмаса алсіз болуы осыган байланысты. Негізінде данекерлік (медиумдык) касиет аркімде артурлі денгейде болады. Оны турлі жаттыктыру аркылы кобейтіп, не болмаса азайтуга да болды. Ірі онер кайраткерлерінде, акын-жазушылар, галымдарда, сазгерлерде мундай касиет жаксы дамыган. Сондыктан олардын назік алемдерден хабар алу мумкіндіктері зор болады.

– Аруактар заттык алемге калай асер етеді?
– Аруактардын заттык алемге калай асер ететініне козімізді жеткізе тусу ушін бір мысал келтірейік. Бізге алыстагы бір нарсеге асер ету керек болсын делік. Ен ауелі бул туралы ой пайда болады. Бірак ой ештене жасай алмайды. Ол ойды іске асыру ушін лактыратын таяк немесе сол сиякты зат керек. Ой таякка озі асер ете алмайды. Рухтан пайда болган ой, назік денелермен байланысып, денені баскарады.

Ой таякка денесіз асер ете алмайтыны тарізді, ой танге де назік денесіз асер ете алмайды. Рух назік денеге асер ете алады. Себебі назік дененін касиеті рух касиетіне жакын. Назік денелер булшык еттерге асер етеді, ал булшык еттер таякты алады да лактырады.

Жан мен Рух назік денелерімен таннен шыкканда аруакка айналады дедік. Озінін арекеті  ушін бул куйінде оган комекші керек. Аруакка бул комекші – алемдік ток болып табылады. Осылай алемдік токты пайдаланып аруактар затты жандандырып, озінін еркіне багындырады.

/Аруак затты калай козгалтады?/

– Заттын оздігімен козгалуы ушін не кажет?
– Заттын оздігімен козгалуы ушін уш нарсе керек. Ол алемдік ток, данекер (медиум)  тогы жане аруактын тогы. Аруак алемдік токты жинап, медиумнын тогымен косып затты жандандырады. Алемдік ток оте назік болгандыктан, оны затка енгізу мумкін емес. Ол ушін соган сайкес затталган назік денелер (перисприт) керек.

Бул назік денелер тек тандегі рухта, ягни адамдарда гана бар. Сондыктан, аруак алемдік токты затпен байланыстыратын назік денені тек адамдардан гана алады. Сонан кейін гана аруак алемдік ток пен медиум тогын косып затка енгізіп, озінін назік денесімен жанданган затты козгалтып, онын козгалысын баскара алады.

– Аруак затты калай козгалтады?
– Зат козгалыска келгенде аруак адам тарізді оны колымен устап козгалтпайды. Ол затка медиумнын тогымен косылган озінін тогын сініреді. Ал жанданган зат тірі жан тарізді козгалыска келеді. Бірак ол барлыгын аруактын буйрыгымен жасайды. Аруак заттын козгалысын озінін назік денесімен (периспритімен) баскарады. Ал аруакты багындыру аркылы медиум, не болмаса баксы алгі заттын козгалысын озі баскара алады.

/Адамнын арбір жасаушасы (клеткасы) жанды/

– Аруак кай уакытта затты жандандыра алады?
– Рухтан шыгатын жандандыратын ток козгалмайтын заттарга уакытша жане жасанды омір береді. Сонымен бірге бул ток назік денені (периспритті) курайды. Ендеше аруак (жан, рух, назік денелер) адам денесінде болганда ол денеге озінін назік денесі аркылы омір береді! Сондыктан адамнын да арбір жасаушасы (клеткасы) жанды!

Бірак, букіл тан  омірін жан баскарады.  Жан мен Рух оздерінін назік денелері аркылы танмен байланысады. Бул байланыс таннін заттык каукары бар болган кезіне дейін сакталады.

Ал таннін заттык каукары біткен кезде, ягни биологиялык озгерістердін дурыс журу мумкіндігі біткен кезде, Жан, Рух оздерінін назік денелерімен бірігіп, танді тастап баки алемге отеді. Адам олімі деп осыны атаймыз.

Жан, Рух оздерінін назік денелерімен таннен шыгып, адам оледі. Жан, Рух оздерінін назік денелерімен бірігіп аруакка айналады. Осылай адамнын аруагы кеткенде тан жансыз калып, тан оледі.

Бул теория омірде кездесетін каншалыкты купия деп есептеліп келген кубылыстарды тусіндіріп берер еді! Осылай бурын кайран калдырган, ешкімнін таба алмаган тылсым купияларын ашуга болады екен!

Мысалы, жуырда барлык ТМД акпараттарынын орталык басылымдарында жарык корген Сібірдегі будда монахынын денесі туралы хабар болды. Монахтын денесі коп жыл жер астында жатса да тырнагы мен шашы осе берген. Бул кубылыстын сырын ешкім таба алмады. Онын сыры былай болуга тиісті. Монахтын денесінде жан жок болганымен, озінін коп жылдык рухани арекеті аркасында ол денесіне алемдік токты шогырландырып, рухтандыра білген. Сондыктан олген сон да онын денесі жанды.

Сонын аркасында дене алі омір суріп, шашы, тырнагы осіп, омір белгілері сакталган. Мундай мысал Онтустік Ундістанда да бар. Орта гасырларда олген Рамануджа Ачарья деген аулиенін денесі алі де болса тірі адамнын денесіндей, жумысын токтатпаган. Храмдагы монахтар дененін шашы мен тырнагы осуін токтатпаганын айтады. Алі кунге дейін коптеген адамдар онын малдасын курып отырган калпын коріп, тан калысып кетеді.

/Фани алемде жан иелері калай пайда болады?/

– Фани алемде жан иелері калай пайда болады?
– Рухани алемде таза жаннын касиеттері шексіз. Бірак ол касиеттері материалдык алемге келгенде материямен жабылып, озінін шексіздігінен айырылып калады. Сондыктан, оган материалдык алемде омір суруге арнайы курал, ягни дене керек.

Осылай жана омірге келген жан енді озіне материядан жана дене калыптастырады. Ауелде жан озінін омірін назік алемнен бастайды. Сондыктан жан озіне назік материалдык дене курастырады. Осылай гальванизация агымы (процессі) аркылы жан назік алемнен озіне керекті элементтерді тартып сезім, акыл, ес, озінін «менін» курастырады. Аруактар назік алемде осы денелермен омір суреді.

Заттык-фани алемге келгенде жан мен рухка назік денелерінен баска тагы турпайы дене керек. Бул – онын тані. Сондыктан, жан мен рух фани алемге келгенде озінін назік денелері аркылы, алемдегі негізгі турпайы бес элементтерді – топырак, су, ауа, от, эфирді тартып озінін танін курастырады.

Бул курастыру онын жерге кандай адіспен келуіне байланысты артурлі болуы мумкін. Мысалы, жан жерге жан-жануарлардын аталык урыгы, жумыртка, немесе осімдік дані аркылы келуі мумкін. Осыган байланысты ол озіне танді курастыруга керекті табигаттын бес элементін гарыштан гана емес,   сонымен бірге, жан-жануарлар ана курсагынан, кус жумырткасынан, осімдік даннен алады. Фани алемде барлык жан иелері осылай пайда болады.

– Заттык алемде бір-бірімен катынас жасап, коршаган табигатты пайдалануы ушін жан иелеріне не беріледі? Оларга не жатады?

– Заттык алемде бір-бірімен катынас жасап, коршаган табигатты пайдалануы ушін жан иелеріне керекті материалдык элементтер беріледі. Оларга бес сезімдер, бес сезім мушелері – коз, кулак, тіл, мурын, тері жане таннін оміріне керекті бес козгалыс мушелері жатады. Бес козгалыс мушелері: кол, аяк, ауыз, тік ішек, жыныс мушелері.

Жан иелері аяктарымен бір жерден екінші жерге козгалады, колдарымен табигат берген заттарды пайдаланады, аузымен тамактанады, шыгару мушелерімен (тік ішекпен) асказандагы корытылмаган тамактын калдыгын сыртка шыгарады жане жыныс мушелерімен артына урпак калдырады. Омір турлеріне байланысты бул элементтердін сырткы бейнесі, арине, артурлі болып келетіні тусінікті.

Мысалы адам мен кустардын аяктары, аузы, жыныс мушелері артурлі екені белгілі.  Табигат берген осы элементтер аркылы барлык жан иелері оз омірін камтамасыз етеді. Табигаттын бул турпайы элементтеріне  адамнын назік болмысы болып табылатын тагы уш элемент – акыл, ес жане «мені» косылады.

Сонымен барлыгы 23 элемент болады. Буган жанды косатын болсак, барлыгы 24 болып, олар косылганда материалдык алемде оз бетімен омір суруге мумкіндігі бар микрокосымды (шагын алем) курайды. Бул 24 элементтін ен негізгісі, арине, жан. Жан баскаларын біріктіріп, оларга омір береді. Себебі, ол жан иесінін рухани болмысы болып табылады. Міне, кыскаша айтканда, жаннын бул алемге келуі осылай болуга тиісті.

/Адам омірінін уш бастауы/

Тыныштык пен алансыздык – екі улы игілік. Будан коп адам кур калган.

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

– Адам тагдыры бул дуниеге келгенде кандай жагдайларга тауелді болады?
– Адам тагдыры онын бул дуниеге келгендегі уш жагдаймен тыгыз байланысты.  Муны адам омірінін уш бастауы деуге болады. Ягни, адамнын болашакта коретін куаныш-кайгысы, жасайтын жаксы-жаман кылыктары мен істері, ой-орісінін калыптасуы, тіпті букіл омірінін бакыты осы уш бастаудын сапасына, іске асу денгейіне жане олардын озара уйлесімділігіне байланысты. Халык дастурінде бул бастаулар жаксы ескеріліп, олардын уйлесімділігі келешек урпак тагдыры ушін катан кадагаланып отырган.

Бул бастаулардын біріншісі – ата-анасынын касиеттері, ягни ата тегінін касиеттері (тукым куалагыштыгы); екіншісі – оскен ортасы, ягни алган тарбиесі; ушіншісі – адамнын жан дуниесінін ерекшеліктері.

Адам болмысынын дурыс калыптасуына керекті бул уш бастау кімнін болса да келешек тагдырын курап, онын келешектегі коретін кайгы-касіретіне, барлык лаззат-куанышына себепкер болады.

– Адам тагдырын курайтын бул негізгі уш шарт бір-бірімен байланысты ма? Біреуі екіншісін толыктыра ала ма?
– Есінізде болсын! Адам тагдырын курайтын бул негізгі уш шарт бір-бірінен болек, бір-бірімен байланыспайды, озара тауелсіз, сондыктан біреуінін алсіздігін екіншісі толыктыра алмайды. Бул табиги зандылык жане барлык жан иелеріне ортак.
Мысалы, осімдік дуниесін алатын болсак, осімдіктін дурыс осуі онын урыгынын жогары сапалы, топырактын кунарлы жане онын кутімінін жаксы болуына байланысты екені белгілі. Егер кунарсыз топырак болса, оган кандай жогары сапалы урык егілсе де онімі томен болады.

Ал кандай кунарлы топырак болып, оган кандай жогары сапалы дан себілсе де егер кезінде суару, не болмаса топырагын копсыту тарізді турлі агротехникалык кутімдер болмаса, дурыс онім болмайтыны белгілі. Тіпті егілген тукым онім бермей, оліп калуы да мумкін. Сондыктан генетика гылымы дурыс онім алу ушін урыктын сапасын жаксартумен, агрономия гылымы жерді ондеу, кунарлылыгын арттырумен жане осімдікті дурыс багып-кагумен шугылданады гой.

Ендеше осы зандылыкты адам тарбиесінде неге умытуымыз керек?  Осыны ескермесек, мысалы, баланын туган ата-анасы жаксы болып, онын жан дуниесі баскалардан ерекшеленіп турса да, егер келешектегі оскен ортасы, алган тарбиесі дурыс болмаса, ол баланын осе келе озінін ерекше касиеттерін жогалтып, баска карапайым пенделерден айырмашылыгы болмай, солардын бірі болып кетуі абден мумкін.

Муны бала тарбиесімен шугылданатын мамандар жаксы біледі.
Мектепте, бала бакшаларында тарбие жумысымен айналысатын устаздардын айтуларына караганда казіргі кундерде осындай оз катарынан артып туган балалар баршылык. Казіргі кезде ондай балаларды «Индиго» деп атап жур. Олар оте талантты жане талапты, барлык жагдайларда оздерін еркін сезінеді, кандай істі болса да тез уйреніп, игеріп акетеді.
Ерекше туган Индиго балаларды кезінде коре біліп, олардын ерекшеліктерін дурыс тусініп, баскалардан болек тарбие беру керек.

Егер оларды копшілікпен бірге тарбиелесе, онда олар оздерінін ерекше касиеттерін жетілдіре алмай, тіпті олардан айырылып калып, баска карапайым балалармен бірдей болып кетуі мумкін. Ал бул балалар оздерінін зор касиеттерін осіріп, келешекте ата-анасынын мактанышы, халкынын суйенер тірегі, адамзаттын жарык жулдызы, кеменгер ойшылы, ірі галымы, не болмаса онер кайраткері болуы мумкін.

Улгі алатын, алга суйрейтін жарык жулдыздай жол корсететін ондай адамдар болмаса халык карапайым тобырга айналып, артынан іріп-шіріп, кері кетіп, озін-озі жогалтып алуы да гажап емес. Алга суйрейтін зиялы кауымынан айрылып, акыры тарих сахнасынан жогалган халыктардын тагдыры буган жаксы мысал болады.

– Ерекше кабілетті балаларга кандай коніл болінеді?
– Кейбір елдерде Индиго балаларга ерекше коніл болініп, жагдай жасалады. Мысалы, Кытайда олар копшілік назарынан тыс арнайы мектептерде окиды. Олар елдін келешек басшылары, елдін стратегиялык ісін аткаратын іскерлері мен барлаушылары.

Израилда мундай балалармен білім министрлігі арнайы купия жоспар бойынша шугылданады. Францияда оларды баска шет елдерге жіберіп окытады. Ал Ресейде бул балаларды тарбиелеу жонінде арнайы жоспар дайындалып жатыр.

/Жан кай уакытта заттык алемге жіберіледі?
Танді не ушін колданады?/

Мактан ушін жан калса ескерусіз,
Дурыс-ак кой дейсіз бе осынымыз?
Іздегенін таба алмай кетсе зарлап,
Жаннын орны не болды, байкадыныз. Шакарім

– Жан кай уакытта фани алемге жіберіледі?
– Жан озінін ниетін канагаттандыру ушін ол заттык (материалдык) алемге жіберіледі. Сонымен, жаннын ауелгі таза рухы жалган «озіммен» былганып, озгереді. Осы озгерген рухымен жан материалдык алемге келеді. Материалдык алем назік жане турпайы заттык болып екіге болінеді.

– Пенде калай аруак калпына айналады? Кай уакытта «адам» болады?
– Назік алемде жан озінін рухымен жане материалдык назік денелерімен бірге болады. Онын бул калпын «аруак» дейміз. Ал ол заттык алемге келгенде заттык тан-дене алады. Жаннын бул калпын «адам» дейміз.

Осылай адам болмысы рухани, назік жане турпайы материалдык уш боліктерден куралады. Осыдан адам калпы жан ушін  ен жаксы кез емес екенін, керісінше, онын Алла Тагаламен катынасында ен ауыр кезінін бірі екенін кореміз. Бірак осы ен ауыр кез жанга ен улкен сабак береді.

– Пендеге тан не ушін беріледі?
– Ол бул алемде озінін танін колдану аркылы жаман ниет-калауларынан арылуга мумкіндік алады. Бул алем оган кунасінен арылатын, тазарып рухани жолга тусетін, Алла Тагаламен байланысын орнатуга мумкіндік алатын орын болып табылады.

– Омірде дурыс жол табу ушін не істеу кажет?
– Омірде дурыс жол табу ушін бул алемдерді бір-бірінен айыра біліп, олар туралы арнайы тусінік болу керек. Рухани алемді тек кана рухани жолмен танып, білуге болады. Назік алемдерді тылсым (эзотерикалык) гылымдар, парапсихология зерттейді. Ал заттык алемді зерттеу – материалдык гылымдардын улесі.

Жогарылар томенгіні жаксы коріп, жаксы тусіне біледі. Сондыктан олар томенгілердін кемшіліктерін тусіне біліп, оларды сынга алмайды. Ал томендегілер керісінше. Олар жогаргыларды дурыс коріп, дурыс тусіне алмайды. Сондыктан томендегілер жогарыдагыларды жиі сынга алып, оларды кабылдамауга тырысады.

Бірак заттык алемнін киын сырлы коріністерін ашкан кейбір ойлы галымдар оздерінін кателіктерін коріп, жогары максатка заттык гылым жеткізе алмайтынын мойындайды.

/Карымта кайтару немесе букіл алемдік аділеттік заны/

28 – Касас суресі, 83 аят.

Кім бір жаксылык келтірсе, оган да жаксы сыйлык бар. Ал кім бір жамандык келтірсе; ол жамандыкты істегендерге, істегендерінін гана гана сазайы беріледі.

КУРАН КАРИМ, казакша магына жане тусінігі. 395 бет.

– Жаратушынын жасаган букіл алемдік аділеттілік карымта кайыру занын калай тусіндірер едініз?
–  Жаратушынын жасаган букіл алемдік аділеттілік карымта кайыру заны бойынша «не ексен – соны орасын», істеген кайырымдылык пен жаксылыгын да, жауыздык пен жамандыгын да тек кана осы омірде озіне кайта кайтып келеді. Бул – алемнін аділет заны. Ар пенде жаны болек болганнан кейін, озі де болек. Осы фани омірде жасаган жаксылыгы да, жамандыгы да тек озіне белгілі бір мерзімнен кейін кайтып оралады.

– Алла Тагала пендесіне канша ерік берген?
– Алланын адам баласына ерік бергені соншалык, оз тагдырынды озіне берген, жаман болуын да жаксы болуын да оз колында. Алла айтады гой: «Сен маган бір табан жакындасан мен саган кырык табан жакындаймын».  Майітті шыгарар алдында молдалар сурайды: «Мына кісінін карызы бар ма?», – деп. Егер адам кешірмесе Алла да кешірмейді. Сондыктан да біз унемі Жаратушынын бакылауында болгандыктан да жаман кылык тугіл, жаман ой ойлаудан да аулак болуга тырысуымыз керек. «Адамнан жасырсан да, Алладан жасыра алмайсын» деген казекеннін терен толгаулы, кен магынылы созінін туп торкіні, Алла ар пенденін журегінде екенінін тагы бір далелі.

Бул дуниедегі жасаган зулымдыгы – о дуниеде озіне жасаган зулымдыгы.

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

– Алла бізге алыс па, алде жакын ба?
– Алла Тагала адамга кандай алыс болса, екiншi жагынан, Ол журекте болгандыктан сондай жакын. Шыбын жан да, Газиз Жан  – Жаратушынын журекте орналаскан тозандай болігі  журекте орналаскан. Олар унемi байланыста. Сондыктан, Алла Тагала адамнын барлык калау-ниетiн, ой-орiсiн бiледi. Онан ештененi жасыруга болмайтын, Ол –  негiзгi куагер. Сонымен бiрге, Ол ештененi де умытпайды.

Когам омiрiнде кейбіреулер турлi зансыз адiстермен кейде жасаган кылмысы ушін жаза алмай, кутылып кетуі мумкiндiк, бiрак Кудай алдында жазадан ол ешуакытта кутыла алмайды. Алемдік аділет заны бойынша уакыт келгенде тубiнде аркім оз сыбагасын алады. Алладан ешнарсенi жасыруга болмайтын болгандыктан, иманды адамдар ешкiмге зияндык келтірмейтін, таза конiлдi болуга умтылады.

Алла Тагаладан еш нарсе жасыра алмайсын. Біреуге жамандык жасасан артынан жаксылык жаса, жасаган жамандыгын ушін тірлігінде жазаланасын, біреуден бір нарсе сурама, аманат алма. Екі кісінін ортасында казылык кылма.

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Осыны тусiнбегендер озiнiн журегiнiн амiрiне кейде кулак аспай, омiрдiн турлi «жылтырагына» алданып, Кудайга карсы (уятына карсы) коп арекеттер жасайды. Ол сонын натижесiнде букіл алемдік аділет заны бойынша онын зардабын тартып отырады. Бiрак ол онын себебiн тусiнбейдi, сондыктан одан сабак та ала алмайды.

Карымта занына сайкес жазыксыз кісі олтіргендер коп узамай оздері де ит оліммен оледі, не калган омірі азаппен, киналумен т.б. жайсыздыктармен отеді. Буган накактан кісі канын мойнына жуктегендер, кісі акысын жегендер, урылар, алаяктар, паракорлар, залымдар, осімкорлар, жалакорлар т.б. жатады.

/Жын-шайтан деп аталатын томенгі аруактардан корыкпаныздар/

Пейіш адамдарга жакпайтын нарселермен оралган болса, дозак адамдар кызыгатын нарселермен оралган.

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.сг)

– Жын-шайтан деп аталатын томенгі аруактардан коркып журуіміз керек пе?
– Жаратушынын шапагат нурына, одан пайда болган алемдік токка сенбей, оны кабылдамаган адам ешуакытта дуниенін терен сырына жете алмайды. Дуние сырына коз жеткізу ушін адам касиетінен жогары касиеттердін де бар екеніне сенім мол болу керек.

Болмыстын сол козге коріп-білінбейтін гажайып касиеттері алемнін алгашкы элементтерін жасап, оларды біріктіріп, букіл гарыштык корініс курайды. Бірак, Онын бул касиеттерін адамнын сезімдерімен аныктауга, немесе оймен ойлап тусінуге келмейді. Осыны мойындау керек.

Жын-шайтан деп аталатын томенгі аруактардан коркып керегі жок. Олар назік болмыстын сырын білмейтін надандарды коркытудан баска, Жаратушынын ыкпалынан шыгып адамга ешуакытта жамандык жасай алмайды. Жындардын Алла Тагаланын касиетті есімдерінен оте катты коркатыны да осыдан.

– Аруак келесі алемге откенде, онын омірі калай болады?
– Аруак келесі алемге откенде, онын омірі бурынгыдай жалгаса береді. Осы омірде онын омірі кандай болса, келесі омірде де онын омірі сондай болады. Егер ол бул омірде рухани жетіліп, жаман кылыктардан арыла білсе, келесі алемде де сондай жаксылыкка жолыгып, омірі лаззатка толады. Онын омірі періште дарежесіне де жетуі мумкін.

– Жындар, перілер, шайтандар дегеніміз кімдер?
– Аруакка айналган пенделер фани омірде напсіге беріліп, жаман кылыктарынан арыла алмаса, онда келесі омірінде де сол кылыктарын жасап, азап шегеді. Ол озінін жердегі калыптаскан адеті бойынша біреуді алдауга, жабірлеуге, мазак етуге, коркытуга дайын турады. Ондай аруактарды жындар, перілер, шайтандар деп атайды. Олар алі тазарып, жетілудін жогары денгейлеріне жеткен жок.

Бірак аділет зандылыгы барлык алемге ортак. Сондыктан озінін жаман кылыктары ушін ол озіне тиесілі карымын алады. О дуниеде бул дуниеде алмаган карымын косып алады. Сондыктан бул дуниеде жасаган жаман кылыктары ушін жазасын алмаса да, о дуниеге барганда ол ушін жазасын міндетті турде алады. Бул – алемнін озгермейтін аділет зандылыгы.

Томенгі аруактар да болмыс зандылыгынан шыга алмайды. Айтпесе олар фани алемнін оміріне аралысып, бул омірдін бейберекетін шыгарар еді гой. Олар оте сирек жагдайда гана адам оміріне араласып, оздеріне ермек іздейді. Томенгі аруактар тажірибесі алі жеткіліксіз емшілерді алдап, шатастыруы мумкін.

Бул туралы коп айтылып, коп жазылады. Кейбір діни адамдар осы томенгі аруактардын асерінен коркып, аруактармен байланысты тугелдей жокка шыгарады. Бул туралы кейінгі кезде газет бетінде макалалар да пайда болды. Когам оміріне осылай богет болганы ушін томенгі аруактар, арине, кезінде оз жазасын алады.


/Жаратушы жаксы омір суру ушін пендесіне кандай курал берген?/

Кімде кім Алла Тагаланы куа етіп куткаруды отінсе оны куткару керек. Кімде кім Алла Тагаланы куа етіп нарсе сураса беріндер. Кімде кім конакка шакырса оган барындар. Кімде кім жаксы нарсе істесе оган силык беріндер, егер силык етуге дуние таппасандар конілі толатындай етіп бата беріндер.

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

– Адам баласына Жаратушы фани алемде жаксы омір суру ушін кандай курал берген?
– Адам баласына Жаратушы жарык дуние есігін аша салысымен-ак оз омірін баскаратын алапат курал берген. Ол озінін назік денесі жане ойлау жуйесін озгерту аркылы санасын калыптастыру.

Окінішке орай, озінін бакытка жане молшылык пен байлыкка жетуі тікелей озінін санасы мен ойлау жуйесінде бугып жатканын, осы сананы бір Аллага жалбарынып, киелі ата-бабалардын аруактарынын комегін колдану аркылы ашып, ойлау жуйесін озгертіп, ауру-сыркауды білмейтін дене жасап алуга жане молшылык пен бакытка кол жеткізуге болатынын копшілік білмейді, бул туралы ойланбайды.

/Басымызга киыншылык туссе не істейміз?/

– Басымызга киыншылык туссе не істейміз?
– Казак халкы атам заманнан бірінші бір Жаратушы – Танірге табынып, сонан сон ата-бабаларынын аруактарына сиынган, алі де сиынып келе жаткан халыкпыз.  Кандай казак болмасын, басына киыншылык туссе – бірінші Жаратушыга жалбарынып, сонан сон ата-баба аруактарынан демеу сурайды емес пе?! Казактардын басым болігі, мешітке баратыны бар, бармайтыны бар, жума сайын шелпектерін пісіріп, ата-бабаларынын аруактарына багыштап, білген Куран суресінін аяттарын окып, шамасы келгендері курбандык шалып жататынын калай жокка шыгарамыз!
– Ен жаксы дін дегенімізді калай тусінесіз?
– Ен жаксы дін – кайырымдылык пен адамнын жан дуниесін тусіне білу. Біздін токкен шуагымыздын денгейін, келесі адамнын жанарындагы пайда болган нурдан  байкауга болады.

/Аруактар дегеніміз кімдер?/

22 – Хаж суресі, 66 аят.

Ол сондай Алла, сендерді тірілтті, сосын олтіреді, сонан кейін жане тірілтеді. Расында адам баласы насукір (санырау, сокыр).

КУРАН КАРИМ, казакша магына жане тусінігі. 340 бет.

– Аруактар дегеніміз кімдер?
– Аруак дегеніміз танді тастаган жан, рух, назік денелер. Олар корінбейтін комескі алемге отіп, сонда омірін арі карай жалгастырады. Рух пен назік дене, жанмен біріккенде аруак болып, онын сезіну, ойлау кабілеті пайда болады. Шын манінде аруактын нагыз омірі назік алемде гана басталады.

Ал бул омір онын озінін бурынгы жіберген куналарін отеу ушін, не болмаса, тажірибе алып, арі карай тазарып, жогарылау ушін, кейде Алла Тагаланын амірімен белгілі бір тапсырманы (пайгамбарлар, окілдер) орындау ушін келеді. Сондыктан бул омірдін максаты міндетті дурыс орындап, келесі омірге дурыс отуде жатыр.

Пенденін тупкі максаты – Кудайга кайту. Бул максат оте алыс, оган жету ушін жан бір емес, бірнеше рет біресе адам, біресе аруак болып кайталаудан отуі керек. Ол кайта туу неше рет болатынын ешкім айта алмайды. Онын барлыгы ауелі Алла Тагаланын амірі, сонан кейін аркімнін озінін талпынысына байланысты болады. Муны Шакарім аулиенін «Атанын шахуатынын коп кой мані» атты оленінен анык байкауга болады.

Атанын шахуатынын коп кой мані,
Ананын курсагында кан болганы.
Кус пен адам болар деп кім айта алар,
Олі кан мен жаны жок жумыртканы.

Басында онын киімі шахуат еді,
Кызыл кан, ак жумыртка кигені ані!
Денесі неше миллион кубылса да,
Онын жаны – баягы ескі жаны.

Сезімінін зорайып, азаймагы –
Кандай турде болганнан онын тані.
Кайда барса, ол озін "озім" дейді
"Озім" деп денесі емес, жанды айтканы.

Сол жаннан тіпті "озімдік" жогалмайды,
Есеп емес, сан оліп, сан кайтканы.

Шакарім

Аруак туралы угым барлык халыктарда бар деуге болады. Ол спиритуалистерде, шаман, танiр, будда, зороастризм т.б. iлiмдерде кайталанады. Аруак маселесi мусылман елдерiнде  исламшылар  мен  сопыларда кенiнен зерттеледi.

Казактын алгашкы агартушысы Ш.Уалиханов аруак туралы былай деп жазады /14/:
«Адам табигаттын аясында гана дуниеге  келiп  –  туып,  сонын гажап, тосын каhарынан оледi. Олген саттен бастап жаратылыс пен табигаттын устемдiгi кiлт узiлiп, онын озi аруакка – онгонга, барлык кудыреттi куштерден (жер бетiндегi физикалык куштерден – автордын ескертпесi) тауелсiз кейiпке айналады.

Олген адамнын о дуниедегi хал-ахуалы жерлегендегi, жерлегеннен кейiнгi ырым-жоралардын салт-санасына тан, бузылмай орындалуына байланысты. Егер олгеннен кейiнгi ырым-жоралар дурыс орындалса,  онда олген адамнын рухы жайбаракат ракат куйге тусiп, оз урiм-бутактары  мен  туган-туыскандарына  шапагатын  тигiзiп,  жебеп  журедi,  ал олай болмаган жагдайда жауыгып, аруагы каргап-сiлейдi».

Осылай Ш.Уалиханов та бiздiн халыктын  о дуние (назiк  алемдер) туралы ежелден берi тусiнiгi болганын корсетеді.

Казак тілінде «ата-бабалардын аруагы», «паленшенін аруагы», «тугеншенін аруагы» деген соз тіркестері бар. Аруак тусінігін таніризм гана емес, сонымен бірге, ислам да жокка шыгармайды. Бірак, ислам адам омірін бір Алла Тагалага багыттауга арналгандыктан аруак угымына коп коніл аудармай, тіпті кейбір жагдайларда аруакка сиынуга тиым да салынады.

/Аруактардын алемдегі алатын орны кандай?/

Арбір кісі жаксылык ушін жаралган, сол жолды устаса бале жаладан аулак болады.
Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

– Аруак дегендер кімдер? Алемдегі  олардын алатын орны кандай? Олар адамдармен не себептен хабарласады?
– Олар баска бір жан иелері емес, осы жерде, не болмаса болмыстын баска алемдерінде омір сурген жандар екені, олардын оздерінін тандерін тастап, енді гарыш кеністігінде жургендері аныкталды. Аруактардын арасынан оздерінін бурынгы туыскандарын, достарын таныганда, олармен сойлесіп, кім екендерін біліп, коптеген далелдерді коргенде, буган ешкандай куман калмайды.

Аруактардын тані калып, бірак жандары рухтарымен алі де болса бурынгы кезіндей оздерінін жакындарын коріп-біліп, олардын арасында жургендерін, оларга жаксылык ойлап, комектескілері келетіні туралы айтатынын, буган коптеген далелдерді озім де коптеп келтіре аламын.

Шын манінде халык арасында аруактар жонінде ертеден калган турлі аныздардан баска накты деректер алі де болса жеткіліксіз. Аруак угымы барлык халыктар арасында бар. Осынын озі олардын адамзат пайда болганынан бастап бар екенін, адамзатпен бірге пайда болганын далелдейді емес пе?

/Аруактар алемі кандай алем?/

Аруактар алемі корнеу алемге караганда оте назік, ауа, леп, дем тарізді корінбейтін, сондыктан адамдардын коріп-білуіне болмайтын алем. Себебі, корнеу алем мен комескі алемнін екеуінін жане ондагы омірлердін максаттары екі болек. Олардын аркайсысынын оздерінін болек омірі бар. Сондыктан болмыс зандылыгы бойынша олар біріне бірі кіріп, бірінін оміріне бірі араласпаулары керек. Осылай болу ушін бул екі алем бір-бірінен катан шектелген.

– Екі алемнін арасында байланыс бар ма?
– Алемдердін озара ешкандай байланысы жок деуге болмайды. Керісінше олар бір-бірімен тыгыз байланыста. Мысалы, жогары назік алемдер томенгі алемдерді баскарып, тагдырдын улыксатымен олардын дамуын багыттап отырады. Тагдырдын улыксатымен деп жердегілердін еркіне карсы емес, оларга ерік беріп, бірак белгілі бір багыт сілтеп отыруды айтамыз.

Жогары алемдегілер томенгі алемдегілердін еркіне ешуакытта шек коймайды. Бул болмыс  зандылыгы. Сондыктан жогары алемдегілердін берген дурыс багытына карамай, адамзат теріс багыт алатын болса, оган аруактар жауап бермейді. Бірак, адамзат омірінін киын-кыстау кездерінде аруактар аркашан да комекке келеді.

/Аруактардын адамзатка комегі/

Ей, пенде ойланып іс істе. Істеген ісін уят келтірмейтін болсын. Сонда жаксылык істеген боласын, жамандыкка жол койылмасын.

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

– Аруактардын адамзатка комегі бар ма?
– Аруактардын адамзатка комегі туралы барлык касиетті жазбаларда, коптеген халыктардын ауыз адебиетінде, аныздарында молынан берілген. Аруактардын адамзат оміріне ыкпалы ешуакытта да токталмайды. Ол омірдін ар кезенінде байкалып отырады. Асіресе, заманнын киын-кыстау кезінде олардын комегі ерекше болады.

Осы омірде оздерін жетілу жолына салып, жогары денгейге жеткен адамдардын рухы жогары алемдерге котеріліп, аруакка айналады да, олар оздерін есіне алып, жардем куткен урпактарын жебеп, киын жагдайдарда комек беріп отырады.

/Аруактардын кандай турлері болады?/

– Аруактардын кандай турлері болады?
– Жеке адамдарды коргайтын аруактар гана емес, ултты, когамды, тіпті букіл адамзатты коргайтын да аруактар болады. Олар оздерінін камкорына алгандарды унемі бакылап, оларга киын-кыстау кездерде комек беріп отырады. Каншама киын жагдайдарда біреудін комегі болгандай, женілдік корген уакытымыз омірде кездесе береді.

Бірак, біз оны елемейміз, умытып кетеміз. Бул комектін озі Жаратушынын бізге жасаган мейірімділігінін бір белгісі емес пе? Онын Озі ештенеге муктаж емес, ештенені жасамаса да, Онын амірін орындауга дайын, нурдан жаралган комекшілері сансыз коп. Біз тек кана соны тусіне біліп, оны дурыс пайдалана білуіміз керек. Арине, бул Жаратушыны умытып, аруакка табыну керек деген соз емес, тек кана болмысты толык кабылдап, гажайып коріністерін жокка шыгармай, саналы болуымызды білдіреді.

/Аруактар не істей алады?/

«Ар адам не ушін жаралса, соган гана ылайыкты  омір суреді».

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

– Аруактар не істей алады?
– Аруактар адамнын кемшілігін корсетіп, одан арылудын жолын айтып бере алады. Аруак басына барган коптеген адамдар олардын комегімен оздерінін кемшіліктерінен арылып, арак, темекіден бас тартты, денсаулыгын тузетіп намазга жыгылады.

Копшілігі омірін дурыс жолга койып, тіпті Алла Тагалага беріліп, имандылык жолга толык тускендері де бар. Осылай аруактардын акикат екенін, бул корнеу алемнен баска тагы да корінбейтін алемнін бар екенін тусініп, білгенде адам ой-орісі толык озгеріп, дуниетанымы мулде баска багыт алады.

Адамнын оз бетімен ізденіп озінін кадір-касиетін, мінез-кулкын озгертуі, жаман адеттен бас тартуы оте киын жане коп уакытты керек етеді. Ал аруактар оларды бірден жок кылады. Мунын сырын томенде тусіндіреміз. Бул женілдікті арбір адам бірден сезініп, тусіне бастайды. Осылай адам оте улкен асер алып, болмысын толык озгерте алады. Аруактармен байланыстыратын емшілердін міндеті олардын халыкка деген кызметінін манызы осындай.

– Аруактармен байланыстын калай болатынын емшілер, (медиумдар) тусіндіріп айта ала ма?
– Окінішке карай, емшілердін копшілігі  алі де болса аруактармен байланыстын калай болатынын анык тусіндіре алмайды. Себебі, арнайы білімдерінін жоктыгынан олар муны білмейді.  Бул олардын оздеріне берілген мумкіншіліктерді толык пайдалануга улкен богет. Емшілер, кобінесе аруактардын айтканын гана кайталайды. Ал жетілген медиум – емшілер аруактардын бергенін гана емес, сонымен бірге, олар оздері сурак койып, ол сурагына жауап алады. Осылай олар турлі хабар алып, адамга баймалім коптеген нарселерді аныктай алады.

/Аруактардын арасында жаксылары да, жамандары да бар/

Дене менен – жан анау, коніл – мынау,
Кайсысына билеттін байгусым-ау?
Ен тубінде озін – кім, сенікі кім,
Досын кайсы, озіне кайсысы жау? Шакарім

– Аруактар адам калпынан назік алемге откеннен кейін олар бірден озгеріп кете ме?
– Осы омірдегі жеткен рухани денгейіне байланысты жан о дуниеде турлі денгейлерге котеріледі. Казакта «Аспаннын жеті кабаты» деген тусінік бар. Жеті кабат дегеніміз осы озіміз омір суріп журген турпайы алемнен болек, бірак катар омір суретін алемнін жеті кабаты, галаматы. Олардын оздерін жеті алем деп есептеуге болады.

Жан озінін осы алемдегі омір суруінін натижесіне байланысты сол алемдерде озіне тиісті орын алады. Егер адам бул алемде кара басынын камынан аса алмай, напсінін ыкпалымен гана омір сурсе, ол соган байланысты танін тастаганнан кейін томенгі кабаттарга барады. Бул кабат напсікумарлыктан туатын томегі сезімдер кабаты. Бул кабаттагы аруактарды ар халык оз тілдерінде турліше атайды. Мысалы, аруактын палтергейс, гном, домовой, сура, асура жане тагы сол сиякты баска атаулары бар.

Аруактар жогары алемге отсе де,  олардын барлыгы да жогары касиетті емес. Хабарласкан кейбір аруактардын создері оте манызды, шешен, олардын создері байсалды, оздері салмакты, мейірімді  екені байкалса, ал екінші бір аруактардын оте женілтек, айткан создерінде ешкандай маныз жок, оздерінін тек кана жамандык ойлап, кесірін тигізуге дайын, денгейінін томен екені білініп турады. Осылай турлі аруактар болады екен. Муны тусіндіру де киын емес.

Аруактар адам калпынан назік алемге откеннен кейін олар бірден озгеріп кете алмайды. Оздерінін ынтасымен турлі кемшіліктерін жоймайынша олар адам калпындагы оздерінін кемшіліктерінен арыла алмайды. Сондыктан аруактардын арасында жаксылары да, жамандары да бар.  Тандері болмагандыктан, аруактар оздерінін жаман касиеттерін жасыра алмайды. Напсікумарлыгымен омірін кешіп, озіне алі дурыс кадір-касиет алып улгірмеген жандар о дуниеде де, сол омірін жалгастыргысы келеді.

Сондыктан олар напсілерін кандыру ушін адамдардын денесіне барып конып, соларды дурыс жолдан тайдырып, оздеріне лаззат алады. Не болмаса турлі ойын-сауыктар курып адамдардын оміріне араласады. Булардын казак тілінде «жын», «албасты», «шайтан», «пері» жане тагы сондай атаулары бар.

Назік алемде барлыгы колмен койгандай корініп турады. Сондыктан жаман касиет зардап акеледі, ал жаксы касиеттер, керісінше, баска аруактардын алдында улкен сый-курмет акеледі. 

/Заттык алем мен назік алемнін байланысы  – адамдар мен аруактардын арасындагы байланыс/

Тан сезіп, кулак естіп, козбен кормек,
Мурын иіс, тіл дамнен хабар бермек.
Біреуінен мидагы ой хабар алып,
Жаксы, жаман ар істі сол тексермек. Шакарім

– Заттык алем мен назік алемнін байланысы дегенімізді калай тусінеміз?
– Жан денені озінін рухымен баскаратыны тарізді, Алла Тагала да заттык алемді рухани алем аркылы баскарып, онымен уздіксіз байланыста болады. Ал рухани алем заттык алеммен назік алем аркылы байланысады. Заттык алемдегі жетілген жандар адамдар болса, ал назік алемдегі жетілген жандар періштелер (жогаргы таза аруактар) болып табылады. Сондыктан заттык алем мен назік алемнін байланысы дегеніміз – адамдар мен аруактардын арасындагы байланыс болып табылады.

Осыдан назік алемдегі аруактар заттык алемдегі адамдармен унемі байланысып, олардын іс-арекеттерін баскарып, кезінде комегін беріп отыратынын тусінуге болады. Назік алем рухани алемнін, ал рухани алем Алла Тагаланын куралы гана болгандыктан, назік алем Жаратушынын ыкпалынан ешкашан да шыкпай, сонын «амірінде» болады.

/Рухани болмыска сенудін зияны бар ма?/

Ілімге кадімгі шопан сиякты кузетші, коргаушы болындар, бірак ілім туралы тек кана ангімелеуші болмандар.

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

– Рухани болмыска сенудін зияны бар ма?
– Букіл тіршілік корінісі рухани жане заттык негізден куралатыны белгілі. Рухани болмыска сенудін ешкандай да зияны жок. Керісінше, ол болмыстын біртутастыгын тусінуге мумкіндік беріп, сана-сезім, ой-орісті жана денгейге котереді.

Бірак, заттык оркениет басым болып турган заманда муны аркім бірден тусініп, оган толык сеніп кете бермейді. Осылай маселе таным мен сенімге келіп тіреледі. Осыны Зейнекамал Каржымбайкызы жетекшілік ететін халыкаралык «Ак жол» козгалысы Кудайдын кудіретімен, ерекше касиеті бар емшілер – киелі аталар аруактарынын батасын жеткізу жане ем жургізу аркылы тусіндіреді.


/Ата-баба аруагына Куран багыштау/

Арбір мусылман садака беріп туруы дурыс. Егер садака беруге дуние таба алмаса жумыс істеп озіне жане садака ушін дуние тапсын. Оган да мумкіншілігі болмаса (алі келмесе) мусапірлерге жардем берсін. Ол да колынан келмесе адамдарды жаксы жолга сілтесін. Ол да колынан келмесе адамдарды жамандыктан кайтарсын, ен болмаса ешкімге жамандык жасамасын, ол да садака болып есептеледі.

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

– Не ушін ата-баба аруактарына Куран багыштаймыз?
– Бул маселе де исламда оз шешімін тапкан. Мусылманнын омірде уш парызы бар. Олар – уй салу, агаш отыргызу жане артында ул бала калдыру. «Уй салу» міндеті о дуние гана емес, осы омірдін тіршілігін де умытпа дегенді білдірсе, «Агаш отыргызу» міндеті табигатты аялай біл, сен де табигаттын бір мушесісін дегенді білдірсе керек. Ал «Ул бала калдыру» міндеті – келесі омірдін камы.

Себебі артында калган бала ата-бабасынын рухына Куран багыштап, Алла тагаладан шапагат тілеп, біліп-білмей жасаган куналарін кешіруді сурап жалбарынады. Осылай улдар озінін ата-бабасынын о дуниедегі омірін женілдетеді. Аруактар бул туралы айтып, білдіреді. Шакарім ол аруактар туралы: «Кейбір жандар артымнан дуга кылып, кунамді кеш деп сурайтын кісім жок. Сондыктан жогарылай алмай журмін дейді» деп жазады.

/Окыган намазынды пулдамай, Жаратушыдан калай дурыс сурау керек?/

«Казак кулшылыгым кудайга лайык болса екен деп кам жемейді. Тек журт кылганды біз де кылып, жыгылып, турып журсек болганы дейді. Саудагер несиесін жия келгенде, «тапканым осы, біттім деп, алсан – ал, айтпесе саган бола жерден мал казам ба?» дейтугыны болушы еді гой. Кудай тагаланы дал сол саудагердей кыламын дейді. Тілін жаттыктырып, дінін тазартып, ойланып, уйреніп алек болмайды. «Білгенім осы, енді картайганда кайдан уйрене аламын» дейді. «Окымадын демес дагы болады, тілімнін келмегенін кайтушы еді» дейді. Онын тілі озге журттан болекше жаратылып па ? Абай (он алтыншы соз)

– Жаратушыдан тілекті калай сурауга болады?
– Жаратушыдан тілек сураганда: «Ей, Алла! Осы жалган фани алемде, осы алеммен уйлесімділікте болатын оз орнымды тауып бере гор!», – деп сураныз.
Ауру мен жокшылык – озініздін бір тартібініз, белгілі бір ойыныз, сезім кубылысыныз, кылыгыныз букіл Алемдік табигат занымен карама-кайшылыкка тускенін хабарлайды, осынын хабаршысы.

Кандай болмасын аурудан жазылу, кедейшіліктен кутылу ушін, ен алдымен озіннін ойлау жуйенді, тартібінді, кылыгынды, сезім кубылысынды табигат зандарымен уйлестіру шарт. Омірдін негізгі заны – біркалыпты тепе-тендікті сактау (гомеостаз).

Кандай жан иесі болмасын, озінін ішкі омір зандылыгымен тепе-тендікке умтылады. Бул зан кандай жан иесіне болмасын, алгашкы жарык дуниеге келген сатінен бастап асер етеді. Бул омірдін тепе-тендік калпы кандай жагдайда болмасын мултіксіз сакталады. Тірі жан иесіне Акикат – сырткы жагдаймен асер етеді. Ол осыган жауап береді. Тірілер мен олілердін айырмасы осында.

Сау агза – уйлесімділік пен тепе-тендік сакталган калып. Казіргі омір суру жагдайында тепе-тендікті сактау онай емес. Егер осы тепе-тендік бузылса, оны жондеуге болады. Агзанын озі де осы тепе-тендікті унемі біркалыпта устауга тырысады.
Адамнын омірге деген козкарасынын, онын акелетін гажап салдарынын асерінен казіргі медицина «жазылмайды» деп аталатын аурулар Алладан шын ниетімен сураса жазылып кетеді жане омірде оз орнын тауып: бакытка, молшылыкка шомылады.

/Болшек бутінге, жан Жаратушысына умтылады/

– Пенде баласы не ушін бутін болуга умтылады?
– Пенде баласы бар болганы Гарыштын бір болшегі болгандыктан ол бутін болуга умтылады, соган талпынады. Ньютон алемнін тартылыс занын ашкан. Жансыз зат бір-біріне тартыла береді. Бул заннын адамга да катысы бар.

Пенде бастапкыда Жаратушысынан алыс болады. Сондыктан, жан иесі омір бойы Жаратушысын ансайды, білуге, тануга умтылады. Бул барлык адамдарды біріктіреді. Тек кана адамдарды гана емес, букіл жан иелерін. Барлыгынын максаты біреу-ак, ал баратын жолдары артурлі.
Кандай пенде баласына болмасын, озінін бастауынан кашыктап кеткені омір бойы маза бермейді. Буны ол озінін бар болмысымен сезеді жане осыган умтылады. Біздін омірімізде бул калыпты: жан тыныштыгы, бакыт, куаныш, лаззат дейді. Пенде баласы заттык-фани алемде жердегі бір затка ие болгысы келгенде, осы рахатка шомылуды ансайды.

Ол акшанын, тамактын, ішімдіктін, шылымнын, бангінін (наркотик), багалы заттардын, ойын сауыктын, женіл журістін комегімен осы колдан жасалган уакытша рахатка шомылгысы келеді.
Уакыт оте келе осынын барі бекершілік екеніне козі жетеді. Картайган шагында текке кеткен уакытына озегі ортеніп, омірдегі ен басты кажетті омірдін манін, омір не ушін берілгенін тусінеді. Окінішке орай, бурынгы куш-кайрат жок, откен кун олген кун, кайтып оралмайды.


/Пенде баласына Жаратушы сананы не ушін берген?/

Олейін деп олмейді олерлік жан,
Асте олмесін білгендей кылык кылган.
Ажал келіп бас салса, жанды урласа,
Омір кайда, сен кайда, соны да ойлан. Абай

Пенде баласына Жаратушы сананы бергенде, осы сананы омір суру  барысында жетілдіріп, толыктырып, озінін бар болмысымен Гарыш алемінін даму барысына озіндік кайталанбас улесін косу ушін берген. Бул мангілік: «Омірдін магынасы мен мані не?», – деген сурактын кыска да, нуска жауабы.

Арбір пенде баласы озінін жанымен омірдін мані мен магынасы, басты максаты – осы алемде тіршілік еткеннен кейін, озінін курып алган алемі Акикатпен уйлесімді, Акикатпен жымдасып бірігіп кетуін калайды, осыган умтылады. Баскаша айтсак, адамнын санасы мен жаны жымдасып бірігіп, бір бутін курау. Тек осы жагдайда гана ол біртутас болып, оз тагдырынын Жаратушысы бола алады

/Рух дегеніміз не?/

Дін айтты:»Маган нан», – дейді,
Адаскан дінді пан дейді.
Магынасын анык біле алмай,
Рух деген созді жан дейді,
Осыдан жаман ауре жок.

Рух деген – дінсіз таза акыл,
Мінсіздін ісі шын макул.
Айуандагы акыл ол емес,
Аз гана созім – аз такыл,
Куранынды окы нанбасан.  Шакарім

–  Рух дегенімізді калай тусінесіз?
– Жан танде орналаскан жане онымен унемі байланыста. Жан мен танді байланыстыратын – рух. Сонымен, рух жаннын саулесі, куаты, онын ажырамас болігі, касиеті, танмен байланыстыратын куралы, заттык алемнін ыкпалынан корганатын корабы, капшыгы, сауыты, ішкі киімі тарізді.

Рух танмен адамнын назік денелері аркылы байланысады. Назік денелер – жартылай материалды, рухтын эфирлік, назік, ауа тарізді, адам пішіні бар, оте назік, негізі заттык касиеті бар дене.

– Рух денені не аркылы баскарады?
– Рух назік денелері аркылы танді баскарады. Ол ушін назік денелерді озінін саулесімен рухтандырады. Руханиланган, рухтанган назік денелер рухтын ыкпалына конеді. Ол негурлым рухтанса, солгурлым рухтын ыкпалына тез багынып, танді дурыс баскара алады. Назік болмыс, ягни, психикалык негіз, заттык болмыстын ыкпалына беріліп кетіп, напсімен коп былганса, ол танді  солгурлым нашар баскарады.

Осылай адам омірде напсі ыкпалымен турлі кателіктер жіберіп, куналі істерге барады. Рухани дамудын денгейі осыны білдіреді. Рухани дамыган адамнын назік болмысы рухтанып, ол жаннын калаган ниетін жаксы орындап, жаннын оз кумарын кандыруга толык мумкіндік жасайды.


/Адамнын неше болмысы бар?/

– Адамнын екі – рухани жане заттык (материалдык) – болмыстары бар. Рухани болмыс жан жане рухтан куралады, ал материалдык болмыс –назік денелерден ягни психикадан жане таннен куралады.

Алла Тагала Адам жанын жер бетіне жіберіп танге жан кондырганда, жанды каптап капшыкка салады. Ол капшыктын аты – рух. Осы рух арбір жеке жаннын ерекшеліктерін айкындайды, онын кабілеті, дарыны, алгырлыгы, ілімге кумарлыгы т. б. касиеттері рухпен бірге келеді.
Біз: «рухы кушті, рухани дуниесі бай екен, рухты екен», – деп айтып жатамыз.

Осынын барі, рух айшыктап турган жаннын ерекшеліктері. Енді осы рухы артурлі жаннын санасы да букіл алемдік аділеттілік карымта занына сайкес артурлі болады. Кей кезде: «окымаса да кокірегі ашык, журегі таза, санасы жогары екен, ал кейбіреуді – кайран кор болган диплом, тауыктын миындай ми жок, окыганнын ішіндегі наданы», – дейміз.

– Бурынгы булдыр замандарда окымай-ак ел баскарган хандарымыз, би-болыстарымыз, батырларымыз, акын-жырауларымыз, дулдул шешендеріміз, анші-куйшілеріміз, оташы-емшілеріміз, батыр-палуандарымыз т.б. аты тарихта калган ерекше тулгаларымыздын карапайым пендеден жер мен коктей ерекшеліктері неде?

– Ол онын рухында, Алла Тагала ар пендені жер бетіне жібергенде белгілі бір максат ушін жібереді. Физикалык алем зандылыгы бойынша себепсіз ештене жок. Ар козге корінбейтін заттын озі белгілі бір зандылыкпен козгалады. «Кудайсыз курай басы да сынбайды», – деп казак атам доп басып айткан.

/Жан мен рухтын айырмашылыктары неде?/

Сауык кызык корем деп кунде жиын,
Жан куткарып алуын болар киын.
Туптіге умтыл, туракты істерді кыл,
Тауекел деп озіне суйтіп сиын. Шакарім

  –  Рухтын ерекшеліктерін талдай кетуге бола ма?
– Жаннын «капшыгы» рухтын денгейіне байланысты, адамнын санасынын да жогары, томен болуы ар турлі болады. Адамнын санасына – онын акылы, ойлауы, мінезі, сезімі, кулкы, есте сактау мен угуы, пайымдауы, талдауы т. б. касиеттері мен кабілеттері кіреді. Сана адам жанын айкындайтын курал болгандыктан екеуі бір нарсе, немесе Абай айтпакшы адамнын «мені». Жан білімге толык болгандыктан, озін жан деп сезінуі алгашкы сана. Рухани сана дегеніміз – осы.

Гылыми тургыдан алып карасак, тукым куалаушылыктагы ерекшеліктерді алып журетін де осы рух. Осы рухтын касиетін жогалтып алмау ушін біздін ата-бабаларымыз жеті атага дейін агайынды адамдардын бір-біріне уйленуіне катан тиым салган. Сондыктан да рух адам жанынын капшыгы, пенденін бірінші бастауы.  Рух тазалыгы адам санасынын денгейін аныктайды. Сана – адам жанынын, рухынын тазалыгын, ягни озінін рухани сезінуін айкындайтын курал.

/Ата мен баланын байланысы. Жаннын заттык алемге кайтуы/

Жаксыдан жаман туса жыннан пайда болганы,
Жаманнан жаксы туса нурдан пайда болганы.     Казак макал-мателдері   

– Не себептен артта калган кыз есептелмей, тек кана ул бала есептеледі?
– Тукым куалау еркек кіндік аркылы журеді. Ягни, атадан балага байланыс тек кана еркек аркылы болады. Шакарім тужырымы бойынша, еркек Кун тарізді, ол урык береді, ягни адамнын жаны еркек аркылы енеді. Арине, баланын калыптасуына ананын ролі де оте зор. Бірак ана Жер тарізді. Ана жатырына, жан ата урыгы аркылы туседі. Жаннын рухы жане назік денесі бар. Рух назік денесінін заттык алемге керекті болігін 3, 7, 40 кунде жане бір жылда бурынгы танін тастаганда біртіндеп калдырган болатын.

Рух енді танмен байланыстыратын сол назік денесін ана курсагында кайтадан толыктырып, калыптастыра бастайды. Буны рухтын осуі деуге болады. Осылай рух озінін назік материалдык денесін кайта калыптастырып,  сол аркылы енді танді калыптастырады. Жан озіне керекті элементтерді алемдік озіне тарту (гальваника) агымы (процесс) аркылы гарыштан (космостан) гана емес, сонымен бірге, ана курсагынан да алады. Осылай ана курсагы бала танін калыптастыратын орта болып табылады.

Ана балага тан гана береді. Тан заттык (материалдык) дуние, сондыктан ол мангілікті емес, озгеріп отырады. Ал еркек урыгы аркылы келетін рухани жан – мангілікті. Ол олмейді, озгермейді. Осыдан манызды тужырым жасауга болады.  Адамнын рухани касиеттері негізінен атадан келеді.

Бірак, омірде бір акеден жаксы да, жаман да туады. Бунын себебі неде? Бул сурактын жауабы – урык тусер кезде ата-ананын ой-оріс, ынта-жігер, сана-сезімі кандай болса, соган байланысты рух келеді. Сондыктан, келешек баланын жаксы болуына  аке-шешесінін «алгашкы туні» оте катты асер ететінін медицина да, тылсым (эзотерикалык) ілімдер де растайды. Казіргі кезде «мас шахуаттан» (пьяная сперма) пайда болган балалар кобейді. Урпактын жаксы не жаман болуы негізінен ана жатырына тускен рухтын ерекшелігіне байланысты.

Кай дінде болса да айел мен еркектін махаббат катынасы алдында турлі расімдер бар. Бул расімдер урпактын жаксы болуы ушін арналган.

Рух ата шахуатымен келіп тусетіндіктен, ата мен бала байланысы жогалмайды. Бала ержеткенде онын рухы осіп, келесі урпакка беріледі. Ал онын келесі урпакка берген рухынын негізі озінін акесінен алынды. Осылай ата рухы ген аркылы урпактан урпакка жалгаса береді. Тукым куалау зандылыгы аркылы белгілі бір мінез-касиеттері уксас адамдар туады.

Генетика гылымы буны – тукым куалагыштык заны деп тусіндіреді.
Оздерінін мінез-кулыктары бір-бірімен уксас, баскалардан айырмашылыгы бар ру, одан тайпа, одан халыктар осылай пайда болса керек.

/Рухани жетілу дегеніміз не?/

Біреуге оздеріннін колыннан келіп жаксылык істей алмасандар, тек жаксылык тілендер, жамандыктан сактауга арекет жасандар.

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

– Рухани калай жетілуге болады?
– Рухани жетілу дегеніміз – напсі ыкпалынан, ягни материянын ыкпалынан шыгып, жан ыкпалына берілу. Жан негурлым жетілген болса, онын материяга байланысы согурлым аз. Адам материядан толык арылганда аулиелік денгейге котеріледі.

Бул денгейде аулиенін рухы Алла Тагала рухына жакындай туседі. Бірак айырмашылыктары болуы мумкін. Жаннын ниеті бар, ол ниет рух аркылы білінеді. Аулиенін ниеті Алла Тагаланын ниетіне жакындап, толык сайкестенеді. Сол кезде  олардын рухы да сайкестеніп, айырмашылыктары болмайды.

Ягни, Газиз Жан – журектегі Жаратушы мен шыбын жан сапа жагынан бірдей калыпка келеді. Алла Тагала разылыгы ушін кулшылык жасаудын негізгі максаты осында жатыр. Осылай олардын барлык ниет-калаулары бірдей болып, бірігіп, айырмашылыктары жойылады.

Катты ескертетін бір жагдай, бул сайкестік тек кана сапа жагынан гана. Ал сан жагынан алганда Алла Тагала аркашанда шексіз улкен болып кала береді. Жан «озім» деген сезімін аркашан да сактайды. Сондыктан ол озімдігін жогалтпай, тулга ретінде Газиз Жанмен карым-катынаска кіреді. Осылай жан иесі тупкі максатка жетіп, ен жогаргы карым-катынаска, шексіз лаззатка боленеді. Туп Иеге кайтудын шыны осы болып табылады.

Сонымен себептердін себебі Газиз Жан букіл болмыс коріністерін жаратып, жанга онын ниет-калауына байланысты турлі жагдайлар береді. Шыбын жан ниетінін таза кезінде Газиз Жанмен рухани алемде болып, шексіз лаззатта болады. Рухани алемде ол жан ретінде болады.

/Омірдін былганышы дегеніміз не?/

Адамнын сырткы дене жаралысы,
Напсісі айуанмен анык тендес.
Болектігі – жалгыз-ак таза акылда,
Алін келсе, жол тап та осыны емдес! Шакарім

– Омірдін былганышы дегенімізді калай пайымдайсыз?
– Фани алемде адамнын рухани болмысы материямен каптала береді. Буны омірдін былганышы деуге болады. Сойтіп адамнын санасы томендей береді. Сананы осіру дегеніміз – озіміздін рухани болмысымызды тазарту дегенді білдіреді.

Адамнын жаны негурлым таза болса, онын санасы да солгурлым жогары болады. Ен жогары сана таза жанда. Сондыктан, сана деп айтсак жан деп тусінуіміз, ал жан деп айтсак сана деп тусінуіміз керек. Корыта айтсак, жаннын «кабы» рухтан сана туындайды.

/Адамнын иманды, имансыз болуы неге тауелді?/

Баскаларга адеп талім-тарбие, ілім беру садаканын абзалы.

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

– Адамнын иманды, имансыз болуы сананын денгейіне тауелді, санадан келіп туындайды. Рух адамнын бірінші бастауы, жаннын кайталанбас ерекшелігі, ал сана рухтан туындайтын, адамнын жанын айкындайтын курал, адамнын «мені».

– Жан кумары дегеніміз не?
– Жаратушыны іздеу – жан кумары. Адам озі Жаратушыны іздегені туралы білмеуі, сезінбеуі де мумкін. Дурыс жолды білмегендіктен ол табигат куштеріне, путка табыну, алдамшы баксы-балгерлерге табыну тарізді тура жолдан адастыратын сенімдерге де ие болады. Мундай адамдар сенгісі келеді, сенеді, бірак сенімдері дурыс емес.

Теріс сенім адамды тура жолдан адастырып, тупкі максатка жеткізе алмайды. Мунын барлыгы рухани надандыктан туатын, фани алемнін асері. Адамзаттын адасу себебі осылай туындайды. Ал адасудан калай шыгуга болады? Адасудан шыгу жолы біреу. Ол – адаспаган адамнын сонына еру.


4 – НИСА (АЙЕЛДЕР) СУРЕСІ

79. Саган келетін барлык жаксылык, – Алладан;
Болып жаткан барлык жамандык –
озіннін істеген куналарыннан (жаза ретінде).
Біз сені адамдарга елші кылып жібердік,
(Осы туралы оларга хабарласын деп).
Буган – Алла куагер.

КОРАН перевод смыслов и комментарии Иман Валерии Пороховой.  – 8-е изд. – М. РИПОЛ классик, 2005 – 800 с.  Сура 4 . Женщины. стр 119.
(Аударган Асет Мукашбеков)

/Заттык (материалдык) алем деген не?/

– Заттык (материалдык) алем деген не?
– Фани (материалдык) алемде мангілік ештене жок. Барлык жан иелері туады, тіршілік жасайды, озі сияктыларды тудырады да картайып барып оледі. (Кейбір рухани кітаптардын деректеріне суйенсек: суда тіршілік ететін жануарлардын 900 мын турі бар; агаштар мен осімдіктердін 2 млн турі бар; жер бетіндегі жан иелерінін 400 мын турі бар екен).

Бул алемге косамжарлык ягни екі жактылык тан. Олар: куаныш пен кайгы, кайырымдылык пен зулымдык, туу мен олу, суйіспеншілік пен жеккорушілік, корінетін мен корінбейтін, пандік жане руханилык т.б. Біздін мумкіншілігіміз шектеулі болгандыктан ар жагымызда не болып жатканын біле алмаймыз.

/Адамнын назік болмысына нелер жатады?/

Анык кара: жан – озін, дене – киім,
Мактан, бояу – денеге берген сиын.
Жанга мундай алдауын азык емес,
Оган пайда не кылдын жалгыз тиын? Шакарім

– Адамнын назік болмысына нелер жатады?
– Адамнын ішкі дуниесіне, ягни назік болмысына онын сезімдері, акыл-есі жане «мен» деген сезінуі жатады. Коршаган ортамен пенде сезімдері аркылы байланысады. Хайуанаттарды олардын сезімдері баскарып, соларга толык тауелді болады. Адамдарда керісінше, олардын калау-ниеттері сезімдерін баскаруга тиісті.

Бірак бул барлык адамдарда бірдей емес. Копшілік адамдар бул денгейге жете алмай, оз сезімдерінін ыкпалынан шыга алмагандыктан омірді жанталас куреспен откізеді. Сезімдердін кулына айналып кететіндіктен Абай олар туралы «Гылым да жок, ми да жок, даладагы андарсын» дейді.

/Фани омiрге аркiм озiнiн калауы бойынша келді/

Адамнын жарык дуниедегі тагдыры, онын курсагында жатканда мандайына жазылган болады.
Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

– Фани омірге не ушін келдік?
– Фани омiрге аркiм оздерiнiн калауы бойынша лаззат алу ушiн жiберiлдi. Бiрак фани (материалдык) алем – рухани алем емес. Рухани алемде барлыгы мангiлiктi, бiлiмге жане лаззатка толы болса, фани алемде барлыгы, керiсiнше, уакытша, бiлместiкке жане кайгы-касiретке толы. Бул омiрдегi кызыктын барлыгы да жалыктыратын, уакытша жане шындыгы жок жалган. Сондыктан аркiм тiршiлiк барысында осыны тусiнуi керек. Сонда омiрдiн басты максатын орындауга – кейiн карай, Алла Тагалага кайтуга мумкiндiк туады.

– Бул максатка калай жетуге болады?
– Бул максатка жету ушiн ауелi бiлiм алу аркылы бiлместiктен арылу керек. Сонан сон Алла Тагалага таза кулшылык жасаумен журек козiн ашып, кірін тазалап Абай созiмен айтканда «сен де суй Ол Алланы жаннан таттi». Ол ушiн «адамзаттын барiн суй бауырым деп». Сонда гана кiм болса да озiнiн фани алемге келген максатына жете алады.

/Омір деген не?/

Омір, дуние дегенін,
Агып жаткан су екен.
Жаксы – жаман коргенін,
Ойлай берсен, у екен. Абай

–  Омір дегеніміз не?
– Омір... деген – гарыштагы барлык байлык пен куаттын жане тагы баскалардын аныктауышы, осы созде барлык даму жолдары шогырланган. Бір жасаушада, дандегі сиякты барлык мушелер бар. Осы данді егіп, суарып, кутіп-баптап барып жемісін жинаймыз. Тірі жасаушада келешектегі жан иесінін дамуы, осіп-жетілуі оз уакытын кутіп бугып жатыр. Омірдін гажайыбы да, купиясы да, тылсым сыры да осы.

– Адамнын денесі деген не?
– Адамнын денесі – галамшардын кішкентай кошірмесі, ал галамшар – алып адам. Гарышта болатын агымдар, біздін танімізде де болып жатыр.
Бастапкыда – омір. Тіршілік иелерін бакыланызшы: олар дуниеге келеді, уакыт оте келе санасы біртіндеп оянып коршаган ортаны  сезіп, соган байланысты ойланып арекет ете бастайды.

/Біз кімбіз? Тан, жан немесе одан да жогары бірдемеміз бе?/

Жан танге конак. Казак макал-мателдері

Жан ешкандай озгерiске туспейдi. Сондыктан ол олмейдi, олмегендiктен тумайды. Онын бугiнгiсi, откенi жане келешегi де жок. Ол мангiлiктi, аркашан да болады, картаймайды. Озгеріске туспейтiн болгандыктан, жан озiнен ештененi болмейдi, ягни онын баласы жок. Онын мекені – букіл рухани жане заттык алем. ЖАРАТУШЫ-АЛЛА дегеніміз біртутас агза. Ал ЖАН дегеніміз осы АЛЛАНЫН ТОЗАНДАЙ ОЗІНЕН БОЛІНІП КЕТКЕН БОЛШЕГІ.

– Біз кімбіз? Тан, жан немесе одан да жогары бірдемеміз бе? Осыны біз білеміз бе, немесе білеміз деп кана ойлаймыз ба? Осы соншалыкты манызды ма? Біз касіретті омір суріп барып олу ушін тудык па? Неге біз шексіз бакытка, сынгырлаган денсаулыкка, молшылык пен байлыкка, лазаттануга т.б. куштармыз?

– Адамнын бастауы осындай ойлар адамды мазалап, акылын туртпектей бастаган кезде басталады. Данышпан Абайдын «Мен»  олмекке  тагдыр  жок ауел бастан» деген жаннын мангiлiк екенiн айткан данышпандык созiне  конiл аударатын болсак, жаннын ешуакытта олмейтiнiн, ендеше ешуакытта тумайтынын сезiнемiз. Олмейтiн мангiлiктi нарсе, тумайды да. Олмеу жок болса, оган карсы агым (процесс) олім де жок. Егер ол туатын болса, онда ол мангiлiктi емес, ягни олуi де керек. 

Бул табигат зандылыгы. Ендеше, туатын жане олетiн – жан емес, ол – тан. Бiрак жаннын мангiлiктi касиетiн бiлмейтіндер жане омірін тан кумарымен откізетіндер олудi баскаша тусiнедi. Бул туралы Абай былай дейдi:

Акыл мен жан – мен озім, тан менікі,
«Мені» мен «менікінін» магынасы – екі.
«Мен» олмекке тагдыр жок ауел бастан,
«Менікі» олсе олсін, оган бекі.   Абай

Паншіл (материалистік) когам адамнын нак озінін «менін» аныктауга, зерттеуге, айкындауга, зерттеп білуге катан тиым салды. Онын орнына кымбатты уакытымызды танімізді кутуге шыгындаудамыз. Біз озімізді «оркениеттін жетістіктерімен» коршап алдык, бірак бакытты бола койган жокпыз. Адамнын осы туйык шенберден шыгатын жолы бар екенін білген жон: ол рухани ілім.

Жогарыда данышпан Абай: «акыл мен жан – мен озім» деп адамнын козге корінбейтін болшегі – жаны, рухы мен назік денесін (акыл, ой, сезім)  айтып отыр, себебі адамнын осы болігі олгеннен кейін: рухы, жаны мен назік денелері бірігіп аруакка айналады, «менікі» деп айтып отырган «тані» бастапкы заттык калпына (топырак, су, от, ауа, эфир) келеді. Немесе: бар нарсе жогалмайды, жоктан бар пайда болмайды, бір куйден екінші куйге айналады.

Ендеше олемін деп неге кайгырасын, неге жылайсын? Коп узамай озін де, солардын сонынан ілесіп, аруакка айналып сонда барасын гой! Сол кезде букіл ата-бабаларынмен, туган-туыс, куда-кудагиларын, жора-жолдастарынмен кайта кауышасын гой, кайгыратын не бар?! Сен пенденін бар істейтінін, Алланын алдына баруга дайындык, ол ушін – Алланын жебеуімен, киелі аталар аруактарынын комегімен имандылык жолына тусіп, журегіннін кірін аршу.

/Адам баласынын туп максаты не?/

– Адам баласынын туп максаты не?
– Адам баласынын туп максаты – Туп Иен Кудайга кайту екендігі мусылман кауымынын киелі кітабы  Куран Карімде букпесіз ашык корсетілген. Бул туралы хакім Абай:

Мекен берген, халык кылган Ол ламакан
Туп Иесін коксемей бола ма екен? –
Жане Оган кайтпаксын, оны ойламай,
Озге максат акылга тола ма екен?

Бул жерде: «Мекен берген, халык кылган Ол ламакан» дегенде: «Ол» деп Алланы, ал «ламакан» деген создін магынасы – бул алемде мекенсіз дегенді білдіреді. Онын мекені – рухани алемде. Ал «Туп Иесін коксемей бола ма екен?», – біздін жанымыз озінін жаратушысы бір Алланы сагынады, коксейді, іздейді.

Бул жерде: «Туп Ие» деп Алланы айтып отыр. «Жане Оган кайтпаксын, оны ойламай» дегенде, біздін баратын жеріміз Алланын алды екенін мензейді, бул жерде: «Оган» деп  Алланы айтып отыр. «Озге максат акылга тола ма екен?» дегенде: фани омірге келген адамнын алдында бірак максат болу керек: ол Алланын алдына шаман келгенше журегіннін кірін аршып, имандылык жолмен кайтуын керек екенін айшыктайды. Окінішке орай копшілік пендеде барі керісінше!

Кандай болмасын пендеден суранызшы, сенін осы фани омірге келгендегі максатын не деп? Ол пенденін: біреуі дуние, біреуі мансап, енді біреуі атак, тагы біреуі жубайын, келесісі жануясын айтып шатып-бутып сандырактап кетеді. Тек кана есіне туспейтіні – Туп иесіне ягни Аллага имандылык жолымен кайту.

Осы шарасыздыктан шыгатын жол іздеп мешітке барып Алланы суюге тырысады, біракта Жаратушы туралы білімі жок болгандыктан бул іс-каракеті іске аспайды. Алла сондай алыста, Ол кайда? Біз Алла туралы тук те білмейміз, ойткені теологиядан (Тео-Кудай, логия-ілім) хабарымыз жок. Ойткені казіргі танда осыны толыктай тусіндіріп айта алатын дін окілдері оте сирек.

/Олім дегеніміз не?/

Тірлігінді олімге азірлік кор.
Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

– Олім дегеніміз не?
– Жан мен рух озінін назік денелері аркылы (аура) танмен байланысады. Бул байланыс таннін заттык каухары бар болган кезіне дейін сакталады. Ал таннін заттык каухары біткен кезде, ягни биологиялык озгерістердін дурыс журу мумкіндігі біткен кезде, аруак (жаны, рухы, назік денелері) ТАНІН тастайды. Адам олімі деп осыны атаймыз.

Жан таннен шыгып, адам оледі, ал: жан, рух, назік денелер бірігіп аруакка айналады. Осылай адамнын жаны, рухы, назік денелері денеден кеткенде тан жансыз калып оледі.

– Жан кеткен сон дене мулдем жогалып кете ме?
– Жан кеткен сон дене мулде жогалып кетпейді. Дене топыракка тусіп, шіріп, онымен араласып кетеді, не болмаса отка жанады. Осімдіктер отка жагылса, кейде адам денесі де ортенеді. Ундістан, Кытай тарізді кейбір елдерде адам денесін отка ортеп жібереді. Муны кремация деп атайды. Осылай осімдіктер мен хайуанаттардын денелері козгалатын жан иелерінін тамагы болып, ас казанда корытылып, кейде отка тусіп жанып, не болмаса шіріп кетеді.

Шакарім аулие: «Гылым жолында жану мен шірудін тубі бір» деп булардын барлыгы тубінде тотыгу  аркылы бір куйден екінші куйге  айналатынын білдіреді.  НЕМЕСЕ БАР ЗАТ ЖОГАЛМАЙДЫ, ЖОКТАН БАР ПАЙДА БОЛМАЙДЫ.

Дене шіріп, коршаган ортага тараганда тандегі элементтер ен женілінен бастап бірте-бірте тарайды. Ауелі адамнын демі токталып, денеден ен назік элемент ауа кетеді. Казактын олген адам туралы «Демі таусылды» дейтіні осыдан шыкса керек. Сонан кейін келесі элемент от кетіп, дене суыйды. Табытка тусіп, жерге комілген денеден келесі элемент, су кетіп, дене кебеді. Кепкен дене кун мен желдін ыкпалымен бірте-бірте топыракка айналады. Дене топырактан жаратылды, ол осылай кайтадан топыракка кайтады.

Осылай дененін барлык элементтері жогалмайды, олар баска денелерді курауга катысады. Шыгыстын улы ойшыл акындарынын бірі Омар Хайямнын «Аягынды байкап бас! Баскан жерін де бурынгы жан иесінін денесі болуы мумкін» деген ойды білдіретін шумагы де табигаттын осы бір кубылысын ескертсе керек.

/Олсе олер табигат, адам олмес/

Олсе олер табигат, адам олмес,
Ол бiрак кайтып келiп, ойнап-кулмес.
«Менi» мен «менiкiнiн» айрылганын
«Олдi» деп ат койыпты онкей бiлмес. 

–  Абайдын «Олсе олер табигат, адам олмес» деген оленінін сырын аша кетсеніз?
– Бул оленде Абай танді – «табигат» деп, ал жанды – «адам» деп атап отыр. Данышпан созі бойынша, сонда жан мен таннін айрылганын олді деп атау білместік болады. Жаннын сапасы Жогары Жан – Жаратушымен уксас, озгермейтін мангілікті. Ал дене табигат болгандыктан унемi озгерiп отыратын уакытша.

Дененiн озгергіш екенiн медицина гылымы да куптайды. Ар сат сайын мындаган  жасаушалар (клеткалар) олiп, олардын орнына жаналары туып, адам денесi озгерiп, жеті-сегіз жылда тан толык озгеріп, адам жана дене алады екен.

Бала туганнан кейiн есейiп, жасоспiрiм, бозбала, жiгiт, еркек,  жасамыс адам, карi адам болып озгеретiнi белгiлi. Кандай жан иесi болса да, осындай жалпы алты уздiксiз озгерiстен отедi. Дене анадан туады, оседi, артына урпак калдырады, бiраз уакыт арекет етiп омiр суредi, бiртiндеп картаяды, акырында жогалады.

Ал тан озгергіш болгандыктан, ол озінен коптеген боліктерді боледі. Бала деген ерлi-зайыпты адамдар арасындагы тан жакындыгы натижесiнде омiрге келген перзент, олардын махаббаты берген омiрлерiнiн жалгасы, солардын тандерінін болігі. Баланын аке мен шешесіне уксас болатыны да сондыктан.

Абай Алла Тагала «Махаббатпен жараткан адамзатты» дейдi. Алла Тагаладан шыгатын махаббаттын шапагаты аркылы жан аке аркылы ана курсагына барып тусiп, арi карай озiне тиесiлi дене алып, бала болып дуниеге келедi.
Бала – тандегi болек жан. Омiрге келген сон ата-анасынын баласы ретiнде омiр суредi.

/Ізгілік, кумарлык, надандык байлаулары дегеніміз не?/

Тиянак корме жалганды,
Куа берме арманды.
Пайгамбар мен сахаба,
Сен тугіл содан калганды.

Неменені кимайсын,
Напсіні неге тыймайсын?
Озінді кімге силатып,
Озін кімді сыйлайсын?

Куры білген не керек,
Білгенді кылган, со керек.
Баянсыздын барін кой,
Боласын сонда шын зерек.  Шакарім

– Пандік алем неге байланган?
– Адам осы алемде  ізгілік, кумарлык, надандык деп аталатын уш арканга байланган, себебі пандік алемді баскаратын осы ушеуі. Осынын барлык жанды жане жансыз заттарга да катысы бар. Біз туган кезде акыл-ойымыздын калпына байланысты не ізгіліктін, не кумарлыктын, не надандыктын шырмауына тусіп байланамыз. Біз осы ушеуінін де асерінде боламыз, бірак ішінде біреуі белен алып турады.

Шоппен коректенетін жануарлар: жылкы, кой-ешкі т.б. ізгіліктін, жырткыш хайуандар кумарлыктын, ал есек, кашар сиякты жануарлар надандыктын шырмауына байланган. Сондай-ак осімдік алемі: хош исті гулдер, шоптер, коконістер – ізгілік; кесіп кететін, шаншып алатын, кышытатындар – кумарлык;  улы, жабыскак тікен таріздестер жане жаман иіс шыгаратын осімдіктер – надандык шырмауына маталган.

– Адамдар калай болінеді?
– Адамдар да осылай ушке: ізгілік, кумарлык, надандык байлауларына байланган:  біріншісі ізгілік аясындагылар – білім мен ілімге умтылып унемі ізденетіндер жане Жаратушынын бар екенін мойындайтын, сенетіндер. Мундай адамдардын денесі турпайы, колапайсыз емес. Олар кайырымды, адамдармен араласуы сыпайы, ауруларга бой алдырмайды, журістері мен дене козгалыстары женіл, коніл куйлері котерінкі болганнан кейін унемі куліп біркалыпта журеді.

Екіншісі кумарлык шылауына оралган адамдар – кайырымдылыгы аздау, Жаратушыны мойындап кайыр-садака беріп журсе де, барлык іс-арекеттерін озінін сезімдерін канагаттандыруга багыштайды. Оларга коре алмаушылык, кызганыш, ызалану, кекшілдік, шырт етпе т.б. сезімдер тан. Олар табанды, тауекелшіл, жылдам, пікірлерін кесіп айтатын, ішкі жалыны тепе-тендікте болган кезде адамдармен жаксы карым-катынас жасайтын конілді адамдар болады.

Кім де кім біреуге зиян келтірсе, Алла Тагала да оган зияндык жеткізеді. Кім де кім біреуді ауреге салса, Алла Тагала да онын озін ауреге салып кояды.
Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Ушіншісі надандык курсауындагы адамдарда коптеген жаман кылык пен касиеттер болады. Олар Кудайга сенбейді, сенгісі де келмейді. Кылыктары манайындагы адамдарга бакытсыздык пен зардап акеледі. Мундай адамдар жалкау, жумыска кулкы жок маубас болады. Денелері ауыр элементтерден куралып аурушан, санасы мен акылы жануарлар денгейінде гана калыптасады.

Адамнын жаны танде болганда пандік табигаттын байлауынын біреуіне шырмалады, ал жан озі болек болганда табигаттын байлауы асер ете алмайды, себебі ол фани пандік алемде емес, бакилык назік алемде болады. 

Кей кездерде ізгілік аясында журген адамга керемет жаман ойлар келеді, ол адамнын озі осы ойдан шошып кетіп: «адамга неше турлі сумдык ойлар келе береді екен-ау», – деп таныркайды. Немесе надандык, не кумарлык байлауына шырмалып журген адамга керемет тамаша жаксы ойлар келеді. Бірак осы ойлар олардын санасын озгерте алмайды, себебі бул жерде рухани ілім жок.  Адам толыктай рухани ілім алмаса сезімнін жетегінен шыга алмай, аре-саре куй кешіп омірін откізе береді.

Материалдык білімнін озі екі турлі болады: академиялык жане пандік. Біздін жогаргы оку орындарында алган біліміміз академиялык, ал омірден алган сабагымыз пандік. Академиялык білім жетілмеген, себебі пандік уш байлаудын (ізгілік, кумарлык, надандык) ыкпалынан шыга алмайды.

/Пендеге адам денесі не ушін беріледі?/

– Пендеге адам денесі не ушін беріледі?
– Тірі жан иесіне Жаратушымен жогалтып алган байланысын кайта калпына келтіру жане озін-озі тану ушін адам денесі беріледі. Казіргі кауымнын санасы – Кудай туралы ілімнін жоктыгынан жануарлардын денгейінде тур. Хайуан да уйыктайды, ішіп-жейді, косылады, корганады, урпак акеледі, ауырады, жазылады, даретке отырып оз денелерінен калдыктарды шыгарады. Адамдардын артыкшылыгы жаксы жагдайда турады.

Хайуандар мен жануарлар кунага батпай табигаттын зандылыгымен омір суреді. Олардын шамасы жеткені алсізін жесе де даму сатысына асерін тигізбейді, тек нашарлары мен ауруларын сурыптайды. Біз саналы турде агаштарды кесіп, хайуандарды аяусыз жойып кырудамыз. Осындай іс-арекетімізбен сананын эволюциялык сатылап даму агымын токтатамыз. Сондыктан да осы тірі жан иелері осы денесімен кайта тууга мажбур болады.

Карымта кайтару заны бойынша – осы істеген куналарымыздын жазасын тартпай коймаймыз. Бул куналардан бір омірімізде кутыла алмаймыз, бунын отемін талай-талай омірлерді откізіп барып кана отейміз.

Табигаттын заны мултіксіз. Адамдар ойлайды, сабилер пак, таза туады  – себебі, алі куна жасап улгерген жок деп. Окінішке орай сабилер пак емес, карымта занына сайкес, откен омірлерінін салдарын осе келе коретін болады.

/Адам озін танімен балап, напсісінін ыкпалымен журсе не болады?/

Алла Тагала несібене жараса ырыс береді, артыкша сурама, напсінді тый.

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

– Адам егер озін танімен гана балап, тек напсісінін ыкпалымен журсе не болады?
– Адам егер озін танімен гана балап, тек напсісінін ыкпалымен омір суретін болса, онда ол надандык ыкпалынан шыга алмай, жан ауруына ушырайтын болады. Жан ауруына дорекілік, ашу, корсекызарлык, кызганшактык, мансапкорлык, сарандык, озімшілдік т.б. келенсіз касиеттер жатады.

Ал ондай аурудан аман, жаны таза адамнын сыпайылык, шыдамдылык, тазалык, мейірімділік, шыншылдык, жомарттык тарізді рухани касиеттері болады. Олар омірде аз кателіктер жіберіп, табигатпен уйлесімді омір суре алады. Оларга жогарыда айтылган киыншылыктардын асері коп болмайды. Осылай жан саулыгы адамнын денсаулыгынын негізі екенін кореміз. Адамнын тані, психикасы жане жаны сау болганда гана ол толык сау бола алады. 

/Оз оміріннін жауапкершілігін озіне жуктеу дегеніміз не?/

Біз омірге не берсек, одан тек соны гана табамыз. Эмерсон

Оз оміріннін жауапкершілігін озіне жуктеу дегеніміз – айналандагы адамдарды кіналаудан, осектеуден, сынаудан, коре алмаудан толыктай бас тарту.
Арбір пенде баласы Гарыштын бір болшегі. Сондыктан, ол сонын зандылыгымен омір суруі кажет. Егер ішкі жан-дуниенде уйлесімділік болса, онда сыртында да уйлесімділік болады.

Гарыш алемінін зандылыгын тусіндіру арекеті, сонау ыкылым заманнан бері келе жатыр. Артурлі дін агымдарында хадистер, сурелер, аяттар турінде берілген. Бізден кажет ететіні, тек кана осыларды тусіну. Бурынгы адамдар, казіргілермен салыстырганда анагурлым діндар болган. Олар киелі кітаптардагы кагидаларды бузбауга тырыскан.
Казіргі «оркенниетті» алемде негізгі багыт: фани-заттык жалган алемнін кызыгы, ал рухани дамуга коніл аз болінеді.

Бул адамзатка, алемге кандай катер тондіреді? Акырзаман. Осымен коріпкелдер бізді коркытады. Ой адамнан туындап, біржакты куатка ие. Ойдын куші Галамат! Галымдардын есептеуі бойынша адам ойынын куаты, атом куатына караганда шексіз. Адамдар оздерінде кандай алапат куат куш корынын бугып жатканын сезбейді, білмейді. Осы куат куртатын да, курайтын да кушке ие!

Адам біреуге ренжіп, оган талкандайтын ой багыштаса, ол ой озіне касірет, зардап, ауру, азап турінде кайта оралады.
Керісінше, суйіспеншілік пен курайтын жагымды ойды багыштаса, онда ол ойы озіне куаныш пен жетістік акеледі. Бул арада букіл алемдік аділет Карымта заны мултіксіз жумыс жасайды. Адамдар жан, рух денгейінде бірін-бірі кырып-жояды, сонан сон ауру неге азаймайды деп таныркайды. Казіргі алемде зорлык-зомбылык оте коп.

/Тагдыр деген не? Тагдырды калай озгертуге болады?/

Омір, дуние, жер мен кок, откен заман,
Ажал алмай коймайды ешкімді аман.
Олмей, ошпей, картаймай жургін келсе,
Ол болмай ма тагдырды жамандаган? Шакарім

–  Жаратушы фани омірді баскару ушін не жасады?
–  Жаратушы шексiз мейiрiмдi болгандыктан, бул материалдык алемде Ол ешкiмдi де жiберген кателiктерi ушiн жазаламайды. Жаратушы тек кана материалдык алемнiн зандылыгын гана жасады, ал оны дурыс, не болмаса бурыс колдануына байланысты омірдін аділет (карымта) заны бойынша аркiм омiрдiн рахатын, не болмаса касiретiн коредi. Буган Жаратушы араласпайды. Осылайша аркiм озiнiн бакытын озi жасайды.

– Тагдырдын соккысын турпайы алде назік денемізбен аламыз ба?
– Біз тагдырымыздын соккысын турпайы денемізбен жане назік денелерімізбен де аламыз. Болашакта болатын окигалардын тукымы жане ауыратын ауруларымыз назік денелерімізде: ауруларымыз Газиз жанымызда, ал болашактагы окигалар – жогаргы назік алемде бугып жатыр. Дененін, жердін, гарыштын кабыктары козге корінетін жане корінбейтін болып екіге болінеді.

– Адам оміріндегі барлык болатын окигалар алдын ала белгіленіп койылган ба? Тагдырды озгертуге бола ма?
– Адам оміріндегі барлык болатын окигалар алдын ала белгіленіп койылган, тек уакытын гана тосуда, сондыктан да карапайым адам оз еркімен муны озгерте алмайды. Осы ойды атам казак «Алланын жаккан отын адам урлеп сондіре алмас» деп кыскада нуска туйіндеген.

Кей кездерде болашакта болатын окигаларды тусімізде кореміз, біз озгерте алмаймыз, болатын нарсе кайтсе де іске асады. Казак осыны тагдыр немесе: «пешенене не жазса соны коресін», – дейді. Егер адам фани дуниенін шырмауынан шыга алмаса, Кудайга сенбесе карымта кайтару заны мултіксіз жумыс істейді, оган куманыныз болмасын, ал егер Кудайга сеніп, имандылык жолына тусіп, аштык устап – танін, жанын, рухын, назік денелерін тазалап журегінін кірін аршыса, онда онын куналары кешіріліп женілдейді.

Осыган сайкес адамнын турмыс жагдайы да тузеліп, бакытты омір суре бастайды. Осы кезде Жаратушы адамнын тагдырына араласып, аруактардын комегімен карымтасын – тагдырын озгертіп жібере алады.

/Біз озімізге коргаушыны кайдан іздейміз?/

Кім де кім баю жолында тіленсе ол дозак шоктарынан тілепті. Каласа кобейтсін тіленуді. Каласа азайтсын.

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

– Біз озімізге коргаушыны кайдан іздейміз?
– Біз озіміздін акымактыгымыздан коргаушыны жерден іздейміз. Кейбір кушті тулга омірімізде жарылкаушы болады деп ойлаймыз, онын да осы омірдегі уакытша пенде екенін умытып кетеміз.

Омірде барі де озгеріске ушырауы мумкін: сізге камкоршы болып журген адамыныз кас жауынызга айналуы, жан досыныз душпанынызга, ерлі зайыптылар арасындагы бірін бірі алдау т.б. сезім тураксыз болгандыктан: суйіспеншіліктен – ошпенділікке, достыктан – кастыкка, сондай-ак омірдегі араласып журген жора-жолдастарыныз да тураксыздыкка ушырауы абден мумкін.

Сондыктан да, адамды толык канагаттандыратын жане толык бакытка жеткізетін жалгыз турак – ол Аллага деген махаббатыныз, суйіспеншілігініз. Ол ушін біз рухани іліммен дами беруіміз кажет. Бул дегенініз – мангілік акикат, бакыт.

/Озінді-озін таны/

«Озінді-озін таны...» Дельфий храмынын мандайшасына жазылган осы формуланы дурыс талкылай алатын пенде некен-саяк. «Мен озім» деген не? Біз озіміздін ішкі жан дуниемізден не білуіміз керек? Ангіме не жайлы болып жатыр? Ангіме: біздін мінезіміз, алсіздігіміз, кемшілігіміз бен жетістігіміз туралы ма?... Жок, егер тек осыларды гана айтсак, откен гасырларда тіршілік кешкен адамзат даналары ешуакытта «Озінді-озін таны» деген осиетті храмнын мандайшасына кашап жазбас еді.

Бул білім оте кажет. Бірак, алі жеткіліксіз. Озінді танудын аукымы будан да кенірек. Озінді тану – оз дененнін тыгыз болігінен бастап, ен назік денелеріннін курылымы туралы жане осы денелерге омірді кім беретіні, олардын кажеттілігі бізді калай сынайтынын, осыган байланысты санамыздын денгейінін озгерістері туралы терен тупсіз ойга шому. Біракта, пенделер бул жайында тук те білмейді. Аркім озін аз-аздап бакылайды да, озіндегі жаксы жане келенсіз кубылыстарды байкап: «О! Мен озімді білемін!», – дейді. Жок, ол озін алі білмейді.

Негізінде озінін керемет курделі жан иесі екеніне есеп беретін пенде баласы мулдем жок. Сондыктан да артурлі дін, философиялык (даналык ілімі) жуйелердін артурлі болуына тан калуга болмайды. Адамнын курылымы жайлы бір ортак козкарас, тусінік жок. Унділер мен теософтар (Кудай туралы Ілімді зерттейтіндер) адамнын курылымын 7 болікке боледі. Астрологтар (жулдызнамашылар) жыл кубылысынын 12 айына сайкес 12 болікке, ал алхимиктер 4 элементке боледі. Каббалистер 4 жане 10:4 ягни алемнін 4 жагы (шыгыс, батыс, онтустік, солтустік) пен 10 сефиротты негізге алган. Коне парсылар, маздеизмдер, манихейлер адамды 2 болікке боледі: кайырымдылык пен жауыздык, жарык пен тунекке. Христиандарда кобінесе 3 курылымга болінеді: тан, жан, рух.

Енді кейбір тылсым – эзотерика Ілімін зерттейтіндер адамнын курылымын 9 болікке боледі. Себебі, 3-ті (жан, рух, назік денелер) уш алемде: фани, назік, рухани алемдерде кайталайды:

I). Заттык фани алем – жер бетіндегі жалган дуние. Бунда пенделер, жан-жануарлар т.б. жан иелері омір суреді

II). Назік алем – аруактар алемі. Бунда пенде танін жерге калдырып озінін жаны, рухы мен назік денелері бірігіп аруактарга айналады. Тіршілігін баки алемде немесе о дуниеде жалгастыра береді.

III). Рухани алем. Бунда періштелер, пайгамбарлар, аулиелер мекендейді. Тіршіліктерін баки алемде немесе о дуниеде жалгастыра береді.

Кімдікі дурыс? Барінікі де дурыс. Барлыгы адамды кай кырынан караганга байланысты. Сондыктан да біз осы козкарастардын ешкайсын да теріске шыгармаймыз. Ынгайлы болу ушін біз адамнын курылымын 2 болікке болеміз: томенгі табигаты немесе жеке басы, жогаргы табигаты – жеке тулгасы. Булай болу кейбір курделі кубылыстарды тусіндіруге ынгайлы. Тусіндіру барысында біз 3-6-7 болікті тандап алдык. Булардын ешкайсы бір-біріне кайшы келмейді, кайта бірін-бірі толыктыра туседі.

Адам анатомиясын окыганда тусіндіруге карапайым болу ушін тугелдей корсетпейді, неше турлі кестелер аркылы: суйек, булшык ет, кан айналымы, жуйке... т.б. жуйелерге боледі. Географияда да коптеген карталар: физикалык, саяси, экономикалык, геологиялык т.б... болып жіктеледі. Кандай болікте болмасын біздін коретініміз бірак нарсе. Анатомия мен географиядагы сиякты рухани Устаз артурлі сызбаларды колданып, маселенін мані бойынша курылымды жеке боліп алып теренірек тусіндіреді.

/Синоптикалык кесте (таблица)/

Основные
элементы Идеал Питание Плата Деятельность
Дух Вечность Свобода Истина Отождествление
Душа Бесконечность Безличность Экстаз Созерцание
Благоговение
Молитва
Разум Знание
Умение
Свет Мысль Мудрость Медитация
Сердце Счастье
Теплота Чувство Любовь Гармоничная и творческая активность
Воля Могущество действие Сила Деяние
Дыхание Дыхание гимнастические упражнения
Физическое тело Здоровье
Жизнь Пища Деньги Физическая работа


Негізгі
элементтер Максаттары Корегі Алатын сиакысы Істейтін жумысы
Рух Мангілік Азаттык Акикат Жаратушымен бірігуге умтылу
Жан Шексіздік Тулгасыздык Лаззат Ішкі жан дуниене унілу,
Намаз оку
Зерде, Таным
(Интеллект) Білім, нур,
білгенді кылу Ой Даналык Ойды шогырландырып ую (медитация)
Журек Бакытка шомылу,
Жылылык Сезім Суйіспеншілік
Махаббат Уйлесімді жане шабытты белсенділік
Жігер Тау копаратындай уздіксіз кимыл Куш,
Кайрат Тындырган шаруасы, Тыныс алуы Тыныс алу,
гимнастикалык жаттыгуларын узбей жасау
Адамнын
тані Денсаулык,
Салауатты омір салты Тамак Акша Кунделікті жумыс істеп, пул табу


«Томенгі жогаргыга сайкес, жогаргы томендегіге сайкес», – деп айткан Гермес Трисмегист. Адамнын кажеттілігі мен аткаратын міндеттерінін артурлі назік бастауларынын барлыгын адам танінін аткаратын міндеттері мен кажеттілігін негізге ала отырып тусіну онай болады. Осыны казір біз таніміз бен психикалык оміріміздін негізгі элементтерін синоптикалык кестенін комегімен корсету аркылы тусіндіріп береміз.

Алдымен танімізден бастайык. Ол нені кажет етеді? Арине денсаулыкты. Дені сау болу ушін оган тамак кажет: тан тамактануы керек. Тамак табу ушін акша болуы шарт. Акша табу ушін жумыс істеуін керек. Барі карапайым.

Заттык – фани алемдегі таніміздегі кубылыстар жогаргы рухани алемде ягни назік денелерде де кайталанады. Білу шарт: осы агымдар негізгі адам курылымынын элементтері: жігерінде (воля), журегінде, зердесінде, жанында, рухында толыктай кайталанып журеді. Арбір элемент белгілі бір максатка умтылады. Натижеге жету ушін олардын коректенуі кажет. Тамак табу ушін акша керек; акшаны тек енбектенсен гана табасын.

Жігерді (воля) алайык: онын максаты – тау копаратындай уздіксіз кимыл-козгалыс, ол дегенініз – куш-кайрат. Жігер – міндетті турде заттарга, адамдарга, жагдайларга асер етіп оларды баскаша курып озгертуі керек. Бірак, ол куатты коректі тілейді. Жігердін корегі – куш; жігер тамактанганда гана озін білдіре алады. Озіне тамак сатып алу ушін акша кажет. Онын акшасы – арекет, іс-кимыл; озінін куатын арттыру ушін жігер аркез бойкуйездіктен, кимылсыздыктан, іс-арекет кылмаудан аулак болуы шарт. Тек кана іс-арекет, тау копаратындай тынымсыз кимыл-козгалыс жасауга адеттеніп барып кана, жігер озіне куш-кайрат «сатып» алып, кудіретті кушке айналады. Кандай болмасын денелік козгалыс, іс-арекет, тынымсыз кимыл сіздін жігерінізді арттырады.

Келесі журек. Журекке не кажет? Журекке озінін кендігін, жылылыкка умтылуын, куанышка, бакытка боленуін сезінуі кажет. Онын тамагы – сезім, алатын сиакысы – махаббат, суйіспеншілік. Сіз суйген кезде, махаббат онын «сатып» алатын «акшасы» болып неше турлі сезімдерге боленіп кулпырып, тулеп кетесіз. Егер сіз суйіспеншіліктен айырылсаныз, онда бакытты жогалтып, ызгардын тунгиыгына батасыз. Махаббат пен суйіспеншіліктін бага жетпес байлыгын калай гана сактап калуга болады? Ол ушін кунделікті букіл алемдегі жан иелерімен араныздагы уйлесімділікті (гармония) сактаныз.

Зердеге (разум) не кажет? Оган жан-жакты терен рухани Ілім кажет. Зерде – Жаратушынын нурына шомылып, білім алуга умтылады. Онын тамагы – ой. Жаксы ойларды сатып алатын акшасы – даналык. Даналыкты акелетін іс-арекет – ойды шогырландырып ую (медитация). Тек даналык кана сіздін зерденізді жаксы ойлармен коректендіре алады.  Осынын натижесінде  зерденіз Жаратушынын нурымен нурланады. Сізге Алланын нуры жауады.

Жаннын жаршысы (идеал) – кеністік жане шексіздік. Адамнын жаны – Букіл алемдік жаннын тозандай болініп кеткен болшегі. Ол озін адам танінде мусапір, езіліп-жаншылган, шектелген калыпта сезініп, онын бар калауы – шексіз кеністікке сініп, алемдік болмыспен бірігіп кету. Осы калыпка жету ушін оган арнайы корек: жогаргы сананын барлык касиеттері – тулгасыздык (безличность), оз-озінен бас тарту (самотречение), озін курбандыкка шалуы (жертвенность) кажет. Бул тамакты сатып алатын акша – лаззаттанып (экстаз) барып рухани алеммен бірігіп кету. Буны іске асыратын жумыс – Ішкі жан дуниене унілу, намаз окып Жаратушыга жалбарыну, Онын шапагат нурына болену.

Рухтын жаршысы – мангілік. Рух дегеніміз уакыт шенберіне симайтын, одан тыс мангіліктін негізі – таза акыл (квинтэссенция). Мангілікке жету ушін рухка корек керек. Онын тамагы – азаттык. Егер жан улгаюга, кенеюге танті болса, рух керісінше озін шырмап-матап, устап турган байланыстардан кутылуга танті. Озіне бостандыкты сатып алатын рухтын акшасы – акикат. Артурлі себептермен Сізге ашылатын кандай да болмасын акикат – азат болуынызга мумкіншілік береді.

Иса пайгамбар (с.г.с.) айткан: «Акикатты таныныз, акикат сізді азат етеді», – деп. Иа, акикат бостандык акеледі. Акикатты тануга багытталган іс-арекет – Жаратушымен пара пар. Кім де кім Жаратушымен бірігіп алса, онда оган акикат ашылып, азаттык алады.

Жалпы коріністі беру ушін біз жогаргы кестеде тандік жане басым болігінде психикалык омірдін негізгі элементтерін жинактап, озара байланыстырып беріп отырмыз. Бул тусініктерді шексіз дамыта беруге болады. Бул кестеге бар тылсым кубылысты сидыру мумкін болмагандыктан сананын ар турлі денгейлерін жіктейік: санасыз (бессознательность), тупкі сана (подсознания), сана (сознания), озіндік сана (самосознания), жогаргы сана (сверхсознания).

/Сананын ар турлі денгейлері/

Коптеген философтар, психологтар мен психоталдаушылар сананын артурлі денгейлеріне ой жугіртті. Олардын пікірлері оте кызык, біракта кунделікті омірде колдануга ынгайсыз. Сондыктан, біз сананын ар турлі денгейлері жайлы карапайым мысал келтірейік.

Коз алдынызга елестетініз, кулаганда басын таска тиіп есіннен танып калдын: сіз санасыз жагдайдасыз.

Біртіндеп есінізді жинап, озінізге келе бастадыныз, козінізді алі ашкан жоксыз: бул кезде тупкі сана іске косылды.

Біраз уакыттан кейін козінізді ашканнан кейін жерде сулап жатканынызды, айналанызда адамдардын топырлап турганын коресіз, бірак не болганын білмейсіз: бул саналы жагдай.

Озінізге толык келгеннен кейін шуйденіздін ауырганын сезесіз де, озінізбен не болганын толыктай есінізге тусіресіз: бул озіндік сана жагдайы.

Есінізді толык жинап, калпынызга толык келгеннен кейін тірі калганынызга шукіршілік айтып Жаратушыга алгыс айтасыз: бул жогаргы сана жагдайы. Кордінізбе, барі карапайым.

Сіздін курылымынызды куратын ар турлі элементтердін сананын турлі денгейіне сайкестігін аныктайык:
1. Танініз санасыз калпынызга сайкес.

2. Танініздегі барлык физиологиялык агымдар (тыныс алу, кан айналуы, ас корту, калдыктарды шыгару, осу т.б.) тупкі санага сайкес.

3. Журек пен Жігерге саналы калып сайкес.

4. Зерде мен таным денгейінде (интеллект) озіндік сана дами туседі.

5. Рух пен Жан денгейіне жогары сана сайкес. Рух кей кездерде Жаратушынын жогары санасы денгейіне сайкес болуы мумкін.

Бул кестеден барлык элементтермен калай жумыс істеуге болатынын айкын ангаруга болады. Тек кана озінін танімен, жігерімен, журегімен, зердесімен, жанымен, рухымен кунделікті жумыс істеп, ыждагаттылыкпен окып уйренсе кундердін кунінде ол адам толык канды омір суре алатын болады.

/Жан мен таннін коптігі/

Адамзаттын барлык Улы устаздары Кудайдын берген коріпкелдік касиеті аркылы адам, гарыш жайлы жеткілікті акикат білім алып бір тужырымга келген: жан – шарт (принцип), адам курылымынын элементі. Атынын озі айшыктап тургандай адам танін тірілтеді. Бірак, пенде жер бетіне шыр етіп туганда жан бірден лак еткізіп беріле салмайды, жан адам таніне омір бойы біртіндеп есейген сайын рет-ретімен конады.

Сондыктан, кейбір философтар мен дін агымдарынын окілдерінін адамда коптеген жан бар деген тужырымдарына тан калушы болманыз:

Біріншісі, калыктап журетін «осімдік жаны» – тандегі физиологиялык агымдарды баскарады: ас корту, тыныс алу, кан айналу т.б...;

Екіншісі, жетілген турі «жануарлар немесе жігер жаны»;

Ушіншісі, «сезім кубылыстарынын жаны»;

Тортіншісі, «зерде немесе алдекайда жетілген жан»;

Бесіншісі, «Кудай жаны, таза нур». Бул жан тек кана озінін жер бетіне кайта-кайта келуін толык аяктаган адамзаттын Улы устаздарына, пайгамбарларга, аулиелерге конады;

Адамнын тані тамшы болып анасынын жатырына тускенде «осімдік жаны», жеті жаска жеткенде «жануар жаны» немесе жігер жаны (воля) конады.  Жаннын толык конуы есі кіріп немесе «зердесі» оянган шагында толыгымен аякталады деп есептелінеді. Бул жерде ангіме тек кана «жануар мен жігер жаны» гана туралы болып отыр. Себебі, бала жеті жасында оз бетінше толыктай кимылдап, тынымсыз жугіріп, іс-арекеттер жасап тыным таппай козгалып озін-озі баскара алады.

Біртіндеп сезім кубылыстары белен ала бастаганда жана кезен басталады: бул «сезім кубылыстарынын жаны»-нын кона бастаганынын белгісі. Адам он торт жасында жыныстык жетілгенде «сезім кубылыстарынын жаны» толык конып болаганда пенде озінін сезімдерін тізгіндеп устауга уйренеді. Біракта, осы кезенде онын ойлау жуйесі де дами бастайды да, жиырма бір жаска толганда «зерде немесе жетілген жан» турактанады. Бул дегенініз адам жиырма бір жасында автоматты турде дана, кеменгер, саликалы болып кетті деген тусінік емес: жок, осы кезенде пенде баласы ойланбаган кылыктар жасауы мумкін! Тап осы кезеннен бастап адам озінін акыл-ойын, ойлау жуйесін калыпка келтіре бастайды.

Енді «Кудай жаны, таза нур»-га келетін болсак онын конуы адамнын тандап алган озінін омір суру салтына жане осы жанды кондырсам деген калауына байланысты. Рухани жол дегеніміз осы жол. Рухани ілімді адам ыждагаттылыкпен узак жылдар бойы окып уйренгеде «Кудай жаны, таза нур»-ды озіне кондыру ушін шакырады, тартады. Рухани адам дегеніміз – «Кудай жаны, таза нурды» озіне тарту ушін, озін-озі тубегейлі толыктай озгерте білген пенде: онын барлык болмысы озара уйлесімді болып, гарышпен, тылсым дуниемен тілдесіп, оны тусініп, баска жандарды имандылык аркылы Кудай жолына жетелейтін, Онын суйікті кулы бола білген адам.

Акикатында, бул жол жер бетіне коптеген рет кайталанып келген, ар келген сайын бар омірін  «Кудай жаны, таза нур»-ды озіне тарта білуге багыштаган, журегі кіршіксіз таза, имандылыгы аса жогары, Кудайдын ерекше суйген тандаулы кулдарына гана мумкін. Олар узак жылдар бойы ойларын, ниеттерін Кудай жолына шогырландырып, ую (медитация) аркылы журектерін тазалап, Жаратушыга жалбарынып намаз окып, заттык – материалык алемнін кызыктарынан бас тартып Кудайлык «Менін» ягни «Кудай жаны, таза нур»-ды озіне тарту, кондыру ушін дайындалган адам. Осы денгейге жеткенде оган Алланын нуры жауады.


//VI ТАРАУ. Арыстанбабтан бастайык//

Жас картаймак, жок тумак, туган олмек,
Тагдыр жок откен омір кайта келмек.
Баскан із, корген кызык артта калмак,
Бір Кудайдан басканын барі озгермек. Абай

1. /Арыстанбаб/
Арыстанбаб Мухаммед пайгамбардын замандасы, Кожа Ахмет Иассауидін устазы (пірі) саналады. Аныз бойынша Арыстанбаб Мухаммед пайгамбардын аманат кылып берген киелі курмасын тілінін астына сактап келіп, Кожа Ахмет Иассауи озінін хикметтерінде: «Саган келіп тунесін, маган келіп тілесін» деген осиетін кіші кажылыкка бет бургандар ен алдымен «устазга бас иіп, басына тунеп шыгуы тиіс» – делінеді. Арыстанбаб 33 дінді коріп-біліп, сонын ішінде тек исламга гана мойын усынган екен. Гимараты Аксак Темір амірімен согылган.

2. /Кожа Ахмет Иассауи Азірет Султан/
(шамамен 1083-1166)
Дуниеге Шымкент манайындагы ескі Исфижаб каласында келген. Букіл омірін ислам дінінін адамшылык, аділдік, адалдык жолдарын уагыздауга арнагандыктан, халык «Кожа Ахмет Иассауи», – деп атап кеткен. Алгаш медреседе окып, кейін Букарада білімін жалгастырып, сопылык ілімін устаган. Ак олендермен жазган хикметтерінен (накыл олендер) «Диуани хикмет», – деп аталатын узак дастан жазган. Бул кітап терен мухиттын тубінен нур шашкан асыл казына. Сол дастанында жеті жасында Арыстанбабты кездестіріп, ол кісі «озіне Мухаммед пайгамбардын аманат етіп берген курмасын тапсырганын жырлаган.

63 жаска келгеннен кейін, жер астына килуетке тусіп, сопылык курып, 10 жылдай гумыр шегеді. Кесенесі Амір Темір буйырыгымен Туркістан каласында тургызылган, алемдегі ен асем гимараттын біріне саналады. Кожа Ахмет баба «тусіне еніп, аян берген адам коздеген муратына жетеді», – делінеді. Бертінде Кожа Ахмет Иассауи турік халыктарынын рухани атасына, ал кесенесі турік дуниесі табынатын кіші Меккеге айналды.

3. /Айша бибі (ХI-ХII г.г.)/
Айша бибінін коркіне акылы да сай болган. Карахан батырмен екеуі бір коргеннен бірін-бірі унатып, екі жас бас косып, мангілікке бірге болуга бел байласады. Карахан 20 жастагы кылшылдаган жас жігіт батыр болган. 16 жастагы Айша Бибі екеуінін бір-біріне берген уадесі бойынша осы онірде кездесіп, соз байласып, косылмакшы болады. Екі жастын косылуына Айша Бибідін акесі карсы болып: «Сені карасудын бойында кара жылан шагып олтірсін»,– деп теріс батасын береді.

  Айша Бибі кара судын бойында, уаделескен жерде Караханды кутіп, суга тусіп, жуынып жатканда кара жылан шагады, Айша Бибі жан тасілімін бермей Караханды кутіп жатады.
Жанында болган серігі, тарбиеші айел Бабажа хатун шапшан калага жетіп, Карахан батырга хабар береді. Батыр шауып келіп хал устінде жаткан калындыгын коріп, молдага тездетіп, Айша екеуінін некесін киюга амір етеді. Неке расімі аякталган сатте, ару кыз батырдын колында жан тапсырады.

Осындай катігездікті тусінбеген копшілік Айша бибінін акесінен сурайды: «Сіз неге оз кызынызга теріс батанызды бердініз?». Сонда байгус аке: «Осы суракты халкымнын коятынын біліп едім. Себебі, Карахан батыр – омірі ат устінде, елдін шетінде, жаудын бетінде, желдін отінде, кыргын кантогісте отеді. Карахан согыста каза тапса, зиярат етуге бара алмаймын, баламнын жастай жесір калуын каламап едім, Алла тілеуімді берді»,– деп окініштен озегі ортенген сорлы акенін жауабы осы болыпты.
Кайгырган батыр жарынын денесін арулап жерлеп, басына жерде жок асем кумбез орнатады. Кесенесі Тараз шахарынын жанынан окшаулана орын алып, тау еткен кісісін ойландырары хак.

4. /Укаша ата/
Мухаммед пайгамбардын замандасы, сахаба. Біздін елге мусылман дінін даріптеп таратуга, дінге енгізуге жеткендердін бірі болган. Аныз бойынша Укаша атанын денесін ешкандай кару алмайды екен. Тек тан намазын окыганда, денесі босайтынын біліп алып, бір куні жаулары сырт аркасынан келіп, басын шапкан. Кесілген бас ешкімге устатпастан домалап каша жонеледі.

Салден сон коз алдында Кудайдын кудіретімен жер жарылып, куыска тускен бас козден гайып болады. Сонда алгі куыстан саркырап аккан су денесіз басты Меккеден бірак шыгарыпты. Ондагы сахабалар бастын Укаша екенін танып, сонда жерлейді. Ал денесін мундагы мусылмандар жерлеген. Кезінде Укаша ата: «Пайгамбардын касында жерленсем», – деген екен, сол тілегі осылай кабыл болыпты.

Тау жотасынын беткейінде кудыгы бар. Зиярат еткен адамдар шелек тастап, ерекше купиясы бар кудыктан оздерінін ниетіне лайыкты суды алады. Біреуі толык шелек су тартып алса, енді біреуі канша тартканмен, тамшы су да шыгарып ала алмайды екен. Саганасы Каратау боктерінде, Туркістанга 40 шакырымдай жерде.

5. /Ыскакбаб/
Ыскакбаб Араб елінен Сырдария, Туркістан олкесіне аскер баскарып, 767 жылы мусылман дінін тарату жолында жеткен. Ислам дінін кушпен емес, бейбіт жолмен, уагыздаумен енгізуді бастаган кісілердін бірі. Ыскакбаб Мухаммед пайгамбардын кызынан тараган урпакка жатады. «Аулие» тарихта туркі елін араб алемімен жалгастырган алтын копір саналады. Жауынгершілік жорыктар кажыткан Ыскакбаб Баладж шахарында калган омірін бейбіт тіршілікке арнайды. Меккеге кажылык сапар шегіп, одан келісімен «Жоябыр» атты  мешіт салдырады. Ыскакбаб кол астына караган халыкты аскан акыл оймен баскара білген. Кесенесі Казыгурт елді мекенінде, ескі Баладж каласынын орнында, «Баба ата» корганында орналаскан.

6. /Баба Тукті Шашты Азіз/
Туркі елінде араб аскерлері ислам дінін алгашкы кезде кобінесе кушпен енгізгендіктен, коп карсылыкка ушыраган. Сондыктан олар жергілікті халыктын «беделділерін» дінге бейбіт жолмен уагыздап тарткан. Каратау боктерін жайлаган сондагы елдін косемі Кумар Атанын жалгыз улын Ыкыласты араб аскербасы Ыскакбаб уазір етіп, жанына алады. Ыкылас арабтармен тіл табысып, кан токпей, елді аман алып калушы, корганы бола білген. Денесін калын тук баскандыктан халык «Тукті Шашты» деп атап кеткен.

Едіге батыр 1400 жылы бабанын басына сагана орнатып, озімнін бесінші ата-бабам деп айтып кеткен. Тагы бір аныз бойынша, оз колымен жерлегендер айтуы бойынша бабанын мойнында зауза коныздын асыл тасынан белгісі жане бойтумары болыпты. Бойтумар ішінде букіл Орта Азия мекеніндегі калалардын ешкі терісінен жасаган кагазга сызылган картасы болган. Кезінде Шынгысханнан саулетті кенттерді, калын елді сактап калудын неше турлі айла-тасілдері жасалады. Сонын бірі шолгыншы-барлаушылар. Оларга бойтумар турінде карта жасалып берілген, мойындарына бір-біріне уксамайтын белгілер тагылган. Бул да бір бабадан калган купия сырдын бірі. Кесенесі Каратаудын Кумкент елді мекенінде орналаскан.

7. /Абдулазізбаб (Балгерден баб)/
Сайрам олкесіне 771 жылы Ыскакбаб бастаган араб аскерлерінін колбасшысынын бірі, ту котерушісі болып, халыкты ислам дініне енгізу максатымен жеткен. Сайыстын бірінде Абдулазізбаб 70 жерінен жараланып, каза табады. Ислам жолында шейіт болган аулиенін «Басында айткан тілегін Алланын кулагына жетпей коймайды», – деп жергілікті халыкка сенім уялаткан кісі. Мазары Сайрам каласында.

8. /Карабура (ХI-ХII г.г.)/
Огыз-кыпшак заманынын айгілі тулгасы, дуалы ауыз абызы, ыкпалды кайраткері. Шыккан тегі Тама руынан, туып-оскен жері, гумыр кешкен мекені Шу, Талас, Сырдария, Еділ, Жайык озендерінін бойы. Карабура аулие омір сурген заман Орта Азияда ислам дінінін салтанат кура бастаган кезі еді. Осындай отпелі кезенде кайраткерлік, ойшылдык, саясаткерлік касиетімен ел тагдырына белсене араласып, халыктын калыптаскан омір салтынын шыркын бузбастан ислам дінін жерсіндіруде енбегі сінген. Журт жадында сакталган жангырыктарды Азірет Султан омірден откенде Карабура аулие ак жауып арулаган, жаназасын шыгаргандыгынан хабардар етеді. Топырак буйырган жері Каратау етегі, Созак мекені.

9. /Асан Кайгы Сабитулы (ХY г.)/
Алгашкы тауелсіз Казак хандыгынын рухани демеушісі ретінде танылган, бугінгі казак мемлекетінін дербестігінін азаншысы болды. Аныз ангімелерде Асаннын бурынгы есімі Хасан коса аталады. Асаннын азан шакырып койган аты – арабша Курани – Хасан.

«Айтеуір бір заманда, бір мекенде бак-ырыс келеді, коптін ырысы болып келеді»,– деп коптеген болашак туралы болжамдар айтып кеткен. Сондай-ак, казак жерінде жаткан казба байлыктардын да кай жерде жатканын білген, аса коріпкелдік касиетке ие болган адам.
Асан замандастары оны оз кезенінін бірден бір кен танымал гулама тулгасы деп багалайды. Ол халык суйіспеншілігіне боленген аз-Жанібекпен, онын бауыры, жакын комекшісі Керей ханмен, атакты Жібек султанмен, Жиренше шешенмен, онын казак Сапфосы іспетті, сулу да парасатты жубайы Карашашпен болашак билік иесі, козінін тірісінде-ак «Казак жерін кенейтуші», «Екінші Жошы» атанган Касым ханмен, «кошпелі озбектер» ханы Абілхайырмен, онын немересі Казак ордасынын ата жауы Мухамед Шайбанимен жане баска Орта Азия тарихынын белгілі тулгаларымен таныс-біліс болган.

Халык пен мемлекет тагдырын шешуде олармен жиі кездесіп отырган. Асан Кайгы саясаткер ретінде, казак халкынын келешегі ушін, шыгыстагы Кытай мемлекеті мен казак хандары Аз-Жанібек пен Керейдін достык карым-катынаста болуына зор ыкпал жасаган.
Асан Кайгы кумбезі Кызылорда обылысы, Шиелі ауданы, Казакстан темір жолынын 2-ші разьезінде орналаскан.

10. /Карахан аулие (944-1037 ж.ж.)/
Карахан казак тарихында улкен із калдырган Карахандыктар аулетінен шыккан арі хан, арі батыр, арі аулие. Карахандыктар мемлекетінін негізін калаушы. Шыккан тегі мусылман туркі аулиеті. Аныздын бірінде Мухаммед пайгамбар Алламен жуздесуге келгенде, пайгамбарлар арасында пайгамбар емес бір адамды кореді екен. Мухаммед пайгамбар Жабірейілден бул адам кім екенін сурайды. Сонда Жабірейіл бул адамнын алдагы уакытта туркі журтын ислам дініне кіргізетін Карахан аулие рухы екенін айтады. Кесенесі Тараз каласында.

11. /Майкы би/
Тобейулы Майкы би шамамен 12 гасырда омір сурген. Букіл турік тукымдас халыктар «тобе биіміз» деп санаган. «Атадан тугел создін тубі бір, туп атасы Майкы би» деген соз калган. Туйінді даналы создін жане би біткеннін кош басшысы саналган Майкы би казак халкынын біртутас ел болу, алгашкы улыс бірлігін куруда енбек сінірген. Казак руларын уш жузге топтап, «Улытауда уш жузге» ортак хан сайлаткан. «Улыска кірген 40 руга танба таратып, сол танбаны таска кашаткан», – делінеді. 9 ханды такка отыргызган Майкы би «хан біткеннін казыгы, букара журттын азыгы» аталган.

12. /Коркыт ата/
Туып-оскен жері деректер бойынша Казыгурт, Туркістан олкесі мен Сырдария бойы. Акесі Каракожа, огыз тайпасына жататын Баят руынан шыккан. Коркыт ата казак елінде алгашкы баксы, куй атасы жане кобыз аспабын алгаш жасаушы болып есептеледі. «Арыстан баба», «Акку», «Устаз» атты т.б. куйлері казіргі кунге жеткен. Ежелгі баксыны кейінгі барша баксылар устаз ретінде пір тутады. Акын, анші, куйші, жырау, кобызшы оз дауірінін ойшылы болган адам. Аныз бойынша 95 жаска дейін жасаган. Мазары Сырдария бойында.

13. /Махмудхан ата (Мамут ата)/
Сайрам муражайындагы шежіре бойынша Ибрахим атанын акесі, оныншы гасырда омір сурген. Махмудхан ата окымысты, улкен акыл ой иесі, гулама устаз болган. Ислам оркениетінде оз орны бар. Сайрамда жерленген.

14. /Ибрахим ата/
Кожа Ахмет Иассауи бабамыздын акесі Ибрахим ата гулама, оте сауатты, козі ашык адам болган. Ислам кагидаларын, Куранды, хадисті жаксы білген. Озі шыракшылык аткарган мешіттін медресесінде баласына алгаш білім беріп, жастайынан кулагына онеге создерді сініре білген. Ахметтін 7 жас шамасында Ибрахим-ата дуние салган. Кесенесі Сайрам ауылынын Аксу ауылында.

15. /Карашаш ана/
Кожа Ахмет Иассауидін анасы. Муса шайыктын кызына Айша деп ат берілсе, кейінірек ол кісіні ел курметтеп «Карашаш ана» деп атап кеткен. Ел арасында коріпкелдігімен, жауырыншылдыгымен танымал болган касиетті ана. Сонымен катар Карашаш ана кыз-келіншектерге ислам тарбиесін окыткан. Ибрахим атадан кейін коп узамай дуние салган. Кесенесі Сайрам ауданында.

16. /Гаухар ана/
Кожа Ахмет Иассауидын кызы Гаухар жайында коп маліметтер калмаган. Жергілікті халык «аулие ана» ретінде кастерлейді. Куйеуінін ата Али Кожа делінеді. Олардан тараган урпактан шыккан Мактым Агзам Амір Темір заманында Кожа Ахмет бабанын мешітінде шыракшы болган екен. Туркістанда жерленген.

17. /Есенкожа ата (Ишан кожа) (Казы Байзави)(IХ-Х г.г.)/
Жас кезінен-ак Куран Карімді, хадистерді жаксы білген, оз заманынын коп гылыми жетістіктерін окып уйренген, оте сауатты кісі болган. «Куран тапсірлері» деген кітабы кейбір мусылман елдерінде алі кунге дейін оку куралы ретінде колданады екен. Оз отініші бойынша тіп-тіке отыргызып, басын шыгыска койып жерлеген. Жергілікті халык аулиені – зан саласында, билік айтушы, укім шыгарушылардын пірі, колдаушысы санайды. Мазары Сайрам каласында.

18. /Міралі баб/
Малік шахтын туягы Маралі баб оз дауірінін жетік гуламаларынын бірі болган. Шаригатты терен білетін діндар, ел арасында ислам дінін уагыздау, мусылманшылыкты таратуда енбек сінірген. Екі улы да окымысты болган. Сайрамда 2 улымен катар жерленген.

19. /Боздак ата (ХII г.г.)/
Шах Камали Байзави оз заманында білгір гулама, оз енбегінін жемісімен, «Кудайга кулшылык етудегі улгісімен Аллага жакын уали», – еді деп жазылган. (Рисалаи Сайрам Испиджаб). Сайрам жерінде кандай да бір ауыртпашылык болар кезде Аулиенін кабірінен «ботасын жогалткан туйе боздагандай дыбыс шыгады» екен. Сондыктан халык «Боздак ата» деп атап кеткен. Сайрам каласында жерленген.

20. /Мариам ана/
Аулие ана жайында маліметтер калмаган. Сайрамда жерленген.

21. /Кайрхан/
Отырардын сонгы билеушісі. Каланы монголдарга 5 ай бойы бермей коргайды. Тек бір аскербасы саткындыкпен Суфихан какпасын ашып, монголдарга берілгеннен кейін гана, олар калага кіре алады. Кайырхан каланын бас камалында бекініп алып, тагы бір ай бойы, сонгы жауынгері калганша ерлікпен согысады. Сонында монголдар батырды туткынга алып, кинап азаппен олтірген, жерленген орны белгісіз.

22. /Зулкарнайын Кудды/
Ежелгі Отырар каласында турган аулие, абыз. Араб елінен келіп, ислам дінін тарату жолында енбек еткен. Атынын екінші болігі Кудды – Иерусалим каласынын арабша аты. Демек, аулие оз елінде сол жердін тургыны болган. Отырар каласын монгол шапкыншыларынан коргауда ерлікпен каза тапкан. Зираты белгісіз.

23. /Лашын баб. Карга баб./
Арыстан бабанын мазарында, аулиеге кірер есіктін екі жагында екі кабір орналаскан. Бул Лашын баб пен Карга бабтын кабірі. Екі бабтын омірі жайлы маліметтер калмаган. «Арыстанбабтын шакірттері болган», – делінеді. Бір колжазбада: «Арыстан баба дуние салган сон, онын моласынын басына екі кус «бірі лашын, бірі – карга» ушып келеді екен деген. Аулиелердін «Баб» деп аталгандарына караганда дін жолында кызмет еткен болу керек.

24. /Зенгі баба/
Зенігі баба ірі кара малдын пірі саналады. Ол кісі малдын, кустын, жалпы жануарлардын тілін тусініп, білген екен. Айелі Анбар бибі бір аныздарда Карабура аулиенін кызы деп айтылады. Зенгі бабанын мазары Амір Темірдін амірімен согылган. Ташкенттен шыккан Самарканд жолында.


25. /Ак ата/
Аулиенін оз аты Шахабитдін Испиджабі. Кожа Ахмет Иассауидін бірінші мугалімі устазы. Білімі мол, окымысты кісі болган. Халыкка ислам дінінін шарт-кагидаларын уйреткен, имандалыкка шакырган гулама-устаз. Мазары Сайрам каласында.

26. /Дауітбек ата (?-1262)/
Дауітбек атанын мазарынын мандайшасында араб тілінде «Боздак кылышпен кауырсын устаган, Куранмен алсіздердін коргаушысы болды», – деп жазылган. Аныз бойынша Карахан аулиенін куйеу баласы, аскербасы, ірі колбасшысы, ерлікпен каза тапкан. Кесенесі Тараз каласында. ХIХ гасырда жанартылган.

27. /Сунак ата/
Оз аты Ысамиддин, Абу Бакірдін урпагы болып саналады. Кожа Ахмет Иассауидін имамы болып кызмет аткарган. Сауатты, гулама кісі араб, парсы, турік тілдерінде сойлей де, жаза да білген. Омірінін сонында Туркістаннан оз еліне Сунак каласына кайтып, дін жолында енбек еткен. Касиетті аулие болгандыктан Сунак атанын мазарынын айналасында коптеген хандар мен белгілі адамдар жерленген.

28. /Султан Бейбарыс (1217-1277)/
Жамакулулы Бейбарыс шыккан тегі туркі аулеті, кыпшак делінеді. Кіндік каны тамган жері Жайык озенінін жагасы. Шынгысхан шапкыншылыгы кезінде жас бала Бейбарыс колга тусіп, кулдыкка сатылады. Жат елге кул болып сатылып барган ол, тектілігін танытып, кажымас кайратын, мукалмас жігердін улгісін корсетіп, билік басына котеріледі. Онын ерекше кабілетін байкаган иесі Султан Салих оны жасагынын бір боліміне сардар етіп кояды.

Сонымен 14 жыл жылдын ішінде кул болып барган Мысырдын Султаны болып бірак шыгады. Бейбарыс жат жерде кулдыктан хандыкка жетіп, Мысырдай улы мемлекеттін шежіресінде із калдырган, еліміздін уланы. 17 жыл билік жасап, Мысырды шапкыншылыктан коргап, елдін жагдайын ілгері бастырады. Омір бойы туган елін ансап откен султан Мысырдан Алтын-Ордага елшілік жіберіп, екі ел арасында карым-катынас ныгайтуга тырыскан.

29. /Тулкібас ата/
Аныз бойынша Батыс Турік хандыгынын басы болган. Естемес хан елде жау баскыны кезінде бір сайыста коп жерінен жараланады. Дегенмен жаудын сонынан кугынга калмай катысып, алсіреген коп кан жогалткан хан коз жумар алдында айткан екен: «Тугандарым, жерлестерім, олсем мені осы тобеге жерлендер, солтустікпен келетін жауга карсы турік болып жатайын». Улы кісінін созімен сол онір «Турік басы» болып калады. Кейін озгеріп, Тулкібас атанып кеткен. Мазары Сайрамнын Азаттык ауылында.

30. /Акбура ата/
Казыгурт онірінде гумыр кешкен аулие, баксы. Кожа Ахмет Иассауидін замандасы болган деседі. Таудын онтустік батыс бауырында булак басында коныс курган. Аулиенін Акбура атанганы «аркасы устаган кезде аузынан ак жалын шашып, бурадай буырканып, адам баласы естіп-білмеген алапат кушке ие болатын» корінеді. Озінін мінезіне сай буырканып журетін ак бурасы болыпты. Ел унемі сол ак буранын устінен коретін болгандыктан, «Ак буралы аулие» атап кеткен. Акбура атанын кус секілді ушатын ерекше касиеті болыпты. Аулие тан намазын Казыгуртта окыса, бесін намазын Туркістанда, калган намазын Меккеде окып журе береді екен. Ол кісі дуние салганда «бурасынын козінен жасы кол болып агып, басына шоге кетіп, содан кайта турмай, таска айналган» екен. Сол тастын куысынан шыгып жаткан молдір булак, ак буранын иесін жоктаган коз жасы екен. Кабірінін басында «катірінкі» дейтін киелі агаш оседі. Ол аган жайында озінше бір аныз бар.

31. /Гайып Ерен Кырык Шілтен/
Казыгурт етегінде орналаскан гажайып екен, періштелер тунеген жерлер саналады. Зиярат уш козден аккан булактын жанында Куран окудан басталады. Ар булактын суынын жеке емдік касиеті бар. Содан кейін Ата мен Ана аталатын шыгыска карай туйісіп жаткан алып екі тастын арасынан отеді. Зияратшы тілін калимага келтіріп, он жак кырымен оту шарт. Бойында ауыртпарлыгы барлар содан айыруын ниет етіп отеді. Екі тастын арасынан оте алмайтын екі жагдай бар: алдынан Кыдыр ата (ягни жылан) кездесіп калуы мумкін, екінші жагдай Ата мен Ана адамнын басынан, кеудесінен не аягынан кысып калады. Оте алмагандар таубеге келіп, Куран окытып, кайыр садакасын атаганы дурыс. Жылан кез келгенге корінбейді, оны корген адамга «кыдыр дарып, бак конады» делінеді.

32. /Амір Темір (1333-1405)/
Дуниені дур сілкіндірген жахангер, атакты колбасшы, шыккан тегі Барластан тайпасы. Акесі Тарабай атты бек кішігірім улыс баскарган. Амір Темір туган жеріндегі озара согыстар кезінде жулкынып алга шыккан. Окімет билігін оз колына алып, Орта Азияны 35 жыл жалгыз озі баскарып билеген. 26 жасында сайыста аягынан жараланып – «Аксак Темір» аталады. Иран, Ундістан, Кавказ еліне жорык жасаган. 72 жасында Кытайга жорыкка бара жаткан жолда кайтыс болган. Амір Темір коптеген мешіт, медресе соктырган. Сонын ен кереметі Туркістандагы Кожа Ахмет Иассауи гимараты. Самарканд каласында Гур-Амір гимаратында жерленген.

33. /Байдібек би (1356-1419)/
Торт кубыласына тугел созін откізген, даулеті шалкыган байлыгымен, улысты  баскарган парасатты би, батыр. Акесі караша да, бабалары да оз заманында би, аулие, абыз, батыр болып откен. Байдібек би атакты Аксак Темірмен замандас, тустас, кызметтес. Деректер бойынша 63-ке дейін жасаган, 3 айелінен коптеген урпактар корген. Марау (Сары байбіше), Зеріп, Нурила (Домалак ана) айелдерінен туган Байтокты, Жалманбет, Тілеуберді (Жарыкшак) улдарынын урпактары Сарыуйсін, Шапырашты, Ошакты, Ысты, Албан, Суан, Дулат ел баскарып, ел билеп, казіргі оздері аттас тайпаларды калыптастырган. Кесенесі Каратаудын Балабоген озенінін шаткалында.

34. /Марау ана (Гулжамал)/
Байдібек бидін бірінші айелі, Арыстан бидін кызы. Марау анадан туган 10 улдан тек Байтокты улы гана тірі калган. Байтоктыдан Мырзаказы деген, кейін Сарыуйсін атанып кеткен жалгыз ул калады. Марау ана ожет, бір беткей, кайсар, оз дегені болмаса ешкімге конбейтін, кісінін тіліне ермейтін мыкты адам болган екен. Ел-журты курметтеп, атын атамай «Сары байбіше» деп кеткен.

35. /Зеріп ана/
Байдібек бидін екінші айелі Зеріп ана Азык елінін кызы, оте сулу жан болган екен. Анадан Шапырашты аулеті тараган, Жалманбет туган. Конысы Шаян озенінін бойында жайлауда болыпты. Ардакты ана 80 жасында дуние салган. Каратаудын шаткалында, Космола биігінін жанында жерленген.

36. /Жалманбет батыр/
Байдібек бидін екінші айелі Зеріптен туган улы. Жастайынан жорга устап, атбегі, кусбегі, мергендікті менгерген екен. Жалманбеттін айелі Жупардан Досымбет туган, кейін Шапырашты атанып кеткен. Атасы мен акесіне тартып, ол да батыр болып ер жетеді. Жалманбет айелі Жупар кайтыс болганнан кейін, онын осиеті бойынша, балдызы Карашашты алады. Одан Ысты (Нуртай), Ошакты (Кырбай) балалары тарайды.

37. /Жупар ана (Шапырашты)/
Байдібек бидін келіні, Конырат кызыл бидін кызы. Жупар ана жасында еркекшора болып оскен, ер мінезді ана болган. Шапыраштыга жукті болганда
Жолбарыстын журегіне жерік болган екен. Жупар келін атасынын малын жайлауга ерлермен бірге айдасып, би атанын талай алгысын алган екен.

38. /Сыланды ана (Карашаш)/
Жупар ананын сінілісі, Карашаш сулу сабырлы, арі акылды болыпты. Он бойын таза устап, иіс суын колданып, сан-салтанатпен кербез журеді екен. Сондыктан ел «Иісті келін, Сыланды келін» деп атаган. Шежіреде осіп-онген урпактары (Иісті балалары, кейін Иісті, Ысты атанып кеткені корсетілген. Улдары Нуртай, Кырбайдан Ысты, Ошакты тарайды. Енесі Зеріп ананын жанына жерленген.

39. /Домалак ана (1356-1419)/
Байдібек бидін ушінші айелі, Нуриланін улы Тілеубердіден (Жарыкшактан) Албан, Суан, Дулат тайпалары тараган. Озгені де оз баласындай коріп, тонірегіне аналык мейірімін шашкан, барынша кішпейіл, алдагы куннін жайын ойлап  айтар созі акикатка айналган. Болжампаз, кореген касиеттерін курметтеген урпактары сол заманнын озінде-ак онын атын атамай, «Домалак ана, Домалак ене» деп атап кетіпті. Онтустік Казакстан обылысында, Кос Богеннін сагасында кастерлеген урпактары саулетті кумбез соккан.

40. /Жарыкшак ата (Тілеуберді) (1398-1475)/
Байдібек бидін ушінші айелі Домалак анадан туган улы. Байдібек би Домалак ананы Ташкентке, акесі Караша биден калган аулие-жайга иелік еткізеді. Калада Жарыкшак медреседе окып, білім алады. Окуга ыкыласты, зерек бала кейін Бухардагы жогары медресені де бітіреді. Нагашыларынын колдауымен Ташкент амірлігінін кенесшісі, кейін Жетісу олкесінін улыс бегі болган. Бірінші айелі Тауекел бибіден Албан, Суан, екінші айелі Бибифатимадан (Бипаштан) Дулат туады.

41. /Шахан ата/
Байдібек бидін урпагы, гумыр бойы бабасынын шыракшысы болган делінеді. Осиеті бойынша мазары бітеу, есік жасалмаган. Туркістанда жерленген.

42. /Шерімбет Аздер/
Туркістанда гумыр кешкен Азірет Султаннын шыракшысы Шерімбет Аздер Арыстанбаб аулиенін басына орнатылган кумбездін тубі кузданып, кулауга айналганнан хабардар болып, оны калпына келтіру ниетімен бабанын басына коныс аударады. Аулиеге жерді кайта жандандыру онайга туспеген, айналасында елді мекен болмаган, калын тогай баскан жер. Шерімбет Аздер сол коныстагы елдін ірілерін жинап, мазарды жанартуга шакырады. Копшілік колдап, каржы жинауга келіседі. Аке ісін баласы Нарымбет жалгастырады. Шерімбет Кожа Ахмет баба кесенесінде ертеден зікір жагынан басшылык ететін аздер тобынын окілі болган. Ол жерден колдарын біржолата узбеген, зікір салуга катысып, басшылык етіп турган. Арыстанбаб мазарында жерленген.

43. /Байшегір ата (1363-?)/
Токтыгылулы Байшегір Амір Темір замандасы саналады. Он екі ата Жалайырдын бір атасы, бір елі. Кожа Ахмет Иассауидін мазарынын согылуына белсенді катысып, сол онірдін аукаттыларынын бірі ретінде жумысшыларды азык-тулікпен камтамасыз еткен. Байшегір ата медреседе окыган, білімді, діндар сонымен катар бакуатты да жылкылы болган. Ел баскарган аділ би, батыр. Оракты батырмен бірге ел мен жерін жаудан коргаган. Оз кіндігінен 4 ул тараган. Кожа Ахмет Яссауидын гимаратына жерленген.

44. /Тектурмас ата/
Оз аты Султан Махмудхан делінеді. Карахан тусында Таластын томенгі агысында елді билеп, аскербасы, жасауылбасы болып кызмет аткарган. Ислам дінін халык арасында тарату, уагыздауга омірін арнаган аулие. Кесенесі жанартылган. Тараздан 2 шакырым жерде, Талас озенінін он жагасында, кыратта орналаскан.

45. /Рабия Султан Бегім (?-1485)/
Дешті-Кыпшак ханы Абілкайырдын жары. Рабия Султан Бегім Амір Темірдін улы Улыкбектін кызы. Абілкаирмен 16 жыл отасып, 1468 жылы кайтыс болганда, 17 жылдай куйеуіне аза тутып, турмыска шыкпаган. Абілкаирдан Суйініш жане Кішкене деген 2 ул табады. Озі дуние салган сон, хан сарайы мен баласы Суйінішхан анасына арнап, кумбез салдырады. Кожа Ахмет Иассауи гимаратынын онтустік шыгысында согылган кумбезді 1895 жылы Ресей аскерлері «ескі, бір куні кулап калуы мумкін деген» сылтаумен кираткан. Казіргі кумбезі жанартып салынган.

46. /Бабажа хатун/
Айша бибінін жастайынан кутушісі, тарбиелеушісі болган. Айша бибі кенет кайтыс болганнан кейін, Бабажа хатун оле-олгенше жанында шыракшысы болып откен. Кейін дуниеден кайтканда, Карахан аулие адал тарбиеші айелдін басына да кумбез тургызады.

47. /Касым хан (1445-1518)/
Казактын улы хандарынын бірі, Жанібек ханнын ортаншы баласы. Казак хандыгын баскарып, оны ен жогаргы куаттылыгына жеткізген. Жолы болгыш колбасшы Касым ешбір женіліп кормеген Мухаммед Шайбаниді талкандап, онын мемлекетінін кулауына себепші болган. Корші елдермен катынас орнатып, бейбітшілік саясатын жургізген. Керей хан мен Жанібек ханнын ісін жалгастырып, Казак хандыгын ныгайтып, халкын кобейтіп, жерін кенейткен. Касым ханнын «каска жолы» деп аталган адет зандары кезінде «Жеті жаргы» зандарынын негізінін бірі болган. Ескі Сарайшык каласында жерленген.

48. /Есім хан (?-1645)/
Шыгай ханнын баласы, Есім хан билік басына агасы Тауекел хан кайтканда келеді. Бул кезде казак хандыгынын жагдайы курделене бастайды. Жонгар хандыгы кахарлы кушке айналып улгерген еді. Есім хан турлі амалмен шешім тауып елді аман алып шыгады. Так усті мен ат устінде бірдей танылган біртуар тулга енсегей бойлы «Ер Есім» атанган. Ойраттар одагы Есім ханнан 200 жылгы согыс тарихында ен ауыр женіліс корген. «Есім салган ескі жол» Есім ханнын тусында жасалган даналык зандарга байланысты айтылган. Осы жинакта алгашкы рет жеті атага дейін некеге турмау тартібі зандастырылган. Туркістанда Кожа Ахмет Иассауи гимаратында жерленген.

49. /Жанай батыр/
Шонайулы Жанай Шапырашты Емелдін шобересі, казактын туын устап колбасшылык еткен. Таукел хан мен Есім хан кезінде омір сурген. Таукел хан мен Жанай батыр озара катты узенгілес серік болган. 70-ке келгенше сайыстарга  катыскан. 79 жасында карт борі байрак туды журт алдында жас жолбарыс Карасай батырга оз колымен тапсырып, одан туга адал болуы жонінде ант алган. Батыр жаулаган жерде сарбаздарына халыкка забір корсетуге тиым салады екен. Негурлым жауды олтіргеннен горі – атты болса онын атын жарып, не болмаса жаудын он колын шауып тастайды екен.

50. /Карасай батыр (1589-1671)/
Казактын кахарман батыры, айгілі колбасшы, есімі Шапырашты руынын уранына айналган. Карасай Алтынайулы Алатау боктерінде туып осіп жастайынан батыр атанып, Жетісуда жонгарларга карсы азаттык сагысында кол бастаган. 17 жасында Шапыраштынын туын колына алып, омірінін сонгы куніне дейін оны биік устаган. Есімханнын батасын алып казактын Карасай батыры деген атакка ие болган. 50 жыл бойы озінін сарбаздарымен бірге бел шешпей, коян-колтык, арка суйей журіп, 200-ден аса киян-кескі урыстар жургізіп, талай женістерге жеткен. Калмактардын Даржі, Батур, Кожамжар колбасшыларын, коптеген батырларын кан майдандагы жекпе-жекте женген. 1670 жылы Карасай батыр озінін досы Агынтайдын касына кошіп барады. Кокшетау жерінде Айыртаудын Кулшынбай тобесінде аргын Агынтай батырмен катар жерленген.

51. /Агынтай батыр (?-1672)/
Батыр заманында Есімхан мен Жангірханнын сенімді серіктерінін бірі болган. 1620 жылдан бастап жонгарлармен откен ірі шайкастын баріне катыскан. Атан туйедей ірі кісі, ол денесіне сай орасан кара куштін иесі, жудырыгы тигенді сау калдырмаган. 1627 жылы Жайыкта болган шайкаста жекпе-жекте 11 калмактын батырын женген. Агынтай Карасай батырмен айырылмас дос болган, ел оны Карасайдын канды койлек жан серігі атаган. Тарихта екеуінін Жангір ханды калмактын туткынынан алып шыкканы айтылган. Кокшетау жерінде, Айыртауда екі батыр катар жерленген.

52. /Отеп батыр (1626-1723)/
Карасай батырдын улы Отеп – батыр, колбасшы. Акесімен бірге жорыктарга катысып, согыста жау колынан, Карасай батырдан бір жыл асып кайткан. Сарыкоржын, Бакай, Сарытогай жерлерін калмактардан босату сайыстарына катыскан. Акбота улынын Атыгай баласы да кейін атакты батыр болып танылган. Отеп батыр Алматынын Жамбыл ауданында жерленген.

53. /Анет баба (1626-1723)/
Анет Кішікулы – орта жуздін биі, Тобыкты руынан шыккан. Бухар медресесінде окып, гулама атанган. Ислам кагидаларына, шаригат ережелеріне жуйрік, акыл-парасатты болган. Атакты уш бидін жане бірнеше жас билердін тіл ашар устазы болып, батасын берген. Анет баба Тауке ханнын кенесші биі болып, аділет заны «Жеті жаргыны» курастырушы 7 бидін бірі. Казак халкын ныгайтуга, калмак жонгар шапкыншылыгынан елін коргауда акылымен халык сеніміне ие болып Анет баба атанган. 8 улынын бесеуі калмактармен согыста каза тапкан. Туркістанда жерленген.

54. /Курбан ата (1620-1710)/
Жаманбайулы Курбан Орта жуздін Конырат руынан, ежелгі Отырар жерінде дуниеге келген. Ол кісннін кіндігінен тараган Киікші, Жары, Сасык, Тіней, Жартыбас, Котен аталары бул кунде оркен жайган, іргелі елге айналып отыр. Курбан ата ел кадірлеген касиетті кісілердін бірі болган, адамшылыкты пір туткан, кісі акысын жемеген, аділетсіздікке жаны кас, иман жузді, аса діндар кісі болган. Мазары Арыстанбаб гимаратынын ауласында.


55. /Тауке хан (1680-1718)/
Жангірханнын баласы Тауке хан билігінін тізгінін колга алганда, ел агасы жасына келіп, акыл токтаткан, мол тажірибе жинактаган білікті кезі екен. Тауке хан озінен бурынгы билеушілерге караганда оресі биіктігін танытты. Ол озінін билігін даланын аксуйек окілдері – билердін комегімен ныгайтты. Туркістан каласын орталык бас косу орталыгы деп жариялап, уш жуздін улыстарын бір осы орталыкка багындырып, Казак хандыгын ныгайтуда жетістіктерге кол жеткізіп отырган. Ел іргесін анталаган душпаннан аман сактауда, халыктын ішкі жагдайын реттеуде ерен енбек сінірген. Аз Тауке – улы билердін басын косып, «Жеті жаргы» зандарын толыктырган. «Канга – кан, жанга – жан», – деген катал заннын орнына, «кун толеу» жазасы Тауке хандыгында колдана бастаган. Коз жумар алдында казактын ураны «бірлікте» деп артына соз тастап кеткен екен. Туркістанда жерленген.

56. /Толе би (1663-1756)/
Улы жуздін тобе биі – Тауке, Абілкайыр, Абылай хандардын кенесшісі болган Толе би Алібекулы казак топырагындагы гажап тулга. Жастайынан аділдігімен, шешендігімен елге танымал, кокірегі казынага толы, токыганы мол адам. Оте білімдар, акылды, данагой, биік парасатты шешен. Тауке хан билік курганда, Туркістанды орталык етіп, уш жуздін улыстарын бір орталыкка багындырып, бірегей казак хандыгын ныгайтуга, жонгар-ойраттарга карсы одак куруга белсене ат салыскан. Аз-Таукенін «Жеті жаргы» адет занын шыгарган бидін бірі. Халыктын «ен киын заман» кездерінде басшылык дарынын анык корсеткен. Би атамыз Ташкент каласында, Шайхантауірде жерленген.

57. /Казыбек би (1665-1765)/
Келдібекулы Казыбек би атакты шешен, Орта жуздін тобе биі. Аргын ішінде Каракесек. Аз-Тауке курган Билер кенесінін мушесі. «Жеті жаргы» зан жиынын шыгарушылырдын бірі. Жастайынан есті созді жаттап оскен ол ер жете келе тіл онерінін аркасында «бала биден дана биге» айналып, Каз дауысты Казыбек би, «алты алаштын ардагы» деген атакка ие болады. 18 жасында тунгыш рет елшілікке атшы болып барып, басшы болып кайтканы анызга айналган. Уш жуздін ішіндегі шешуі киын, ен курделі маселелердіні басы-касында журіп, хандардын сенімді акылшысы, халыктын ханга бергісіз биі болган.

58. /Айтеке би (Айтык) (1666-1722)/
Байдібекулы Айтеке Алшыннын Алім руынан шыккан, Букара жерінде Кыз-бибі етегінде омірге келген. Халык «айыр тілді» Айтеке атаган би жастайынан акесі мен устазы Косуакпен бірге ел баскару ісіне араласкан. 21 жасында букіл Кіші жуз биі сайланган. Тауке хан кезінде Билер кенесінін мушесі болып, «Жеті жаргы» зандар жинагын курастыруга катыскан. Жалантос, Акша ханнын урпагы болып келдеді. Сондыктан да «Айтекедей аталы бол» деген соз калган. Туркістанда Кожа Ахмет Иассауи зиратында жерленген.


59. /Абілкайыр (1693-1748)/
Кіші жуздін ханы, Шынгыскан аулетінен. Кушімен, айласымен, батылдыгымен, шабуылды уйымдастыра білуімен данкы шыккан. 1726 жылы уш жуздін улы жиынында казак колына бас сардар болып сайланган. Тауке ханнан кейін тагына уміткерлердін бірі болган.
Бірак мурагерлік жолмен Таукенін улы Болат сайланган. Абілкайыр сырткы кауіп кушейген шакта Ресей патшалыгына, одан кейін жонгар Калден Серенге арка суйеуді ойластырган. Бірак бул екі багыттагы уміті акталмаган. Орта жуздін ханы Барактын колынан каза табады. Туркістанда жерленген.

60. /Жолбарыс хан (1690-1740)/
Жолбарыс Абдуллаулы улы жуздін ханы, батыр момын кісі болган деседі. Шагатай урпагы болып келеді. 1739 жылы Абылай ханмен тізе косып баскыншыларга карсы курес уйымдастырып, Ташкент, Сайрам калаларын жонгарлардан азат еткен. Кожа Ахмет Иассауи саганасынын жанындагы кумбезде жерленген. Кейін кумбезі бузылгандыктан, сагана ішіне кулыптасы кошірілген.

61. /Абылай хан (1711-1781)/
Уалиулы Абылай хан халкымыздын айгілі ханы. Шынгыс ханнын тікелей урпагы, торе. Абылай хан акесі Коркем Уали Туркістанга султан болып турган кезде дуниеге келген. Бул кезен казак халкы ушін жойылып кету кауіпі тоніп турган, киын заман болатын. Жастайынан жетім калган Абылай Толе би, Абілмамбет, Богенбайлардын тарбиесін коріп оседі. 15 жасынан кан майданды козімен коріп, кейін небір кыргын шайкастарда жеке басынын ерлік, тапкырлыгымен женіс туын желбіреткен. Букіл омірін халкын аман сактап калу максатына багындырып, барлык акыл-ойы мен кажыр-кайратын сарка жумсаган. Осынау улы мурат жолында Абылай хан пендешіліктін барін тарк етіп, шын манінде иісі казактын бір туар косемі бола білді. Айырыкша касиеті бар, киелі, керемет кудрет иесі болып саналады. Туркістанда Кожа Ахмет Иассауи мазарында жерленген.

62. /Бухар жырау (1693-1787)/
Абылай ханнын акылшы биі, абыз. Журт жырауды «Комекей аулие» деп атаган. Демек ол кісі сойлегенде унемі кара созбен емес, комекейі булкілдеп, туйдек-туйдек жырмен сойлейтін болган. Казак елінін болашагы кыл устінде турган кезде Абылай ханга дурыс кенес беріп, журтты баскыншы жауга карсы біріктіруде, бір тудын астына топтастыруда коп септігі тиген.

63. /Кабанбай батыр (1691-1769)/
Жонгарларга карсы курескен батырлардын ішіндегі киелі батырлар аулетінен шыккан Кабанбай батыр ерекше орын алады. 100-ден астам шайкаска катысып, колбасшылык істеп бас сардарлык міндетті аткарган. Абылай хан батыр колбасшысына «Дарабоз», «Хан батыр Кабанбай» деген курметті атактар берген. 40 жыл кылышын кынабына салмаган, атты жасактар шайкасынын тамаша білгірі, «ат устіндегі жекпе-жектін тендесі жок шебері» болган. Халык Ер Кабанбай атап, батырына олен-жыр, аныз, кисса-дастандар арнаган. Жары Гаухар да ері мен бірге жорыктарга катысып, «батыр кыз» атанган.

64. /Богенбай батыр (1690-1775)/
Абылай ханнын ту устар батырларынын бірі Канжыгалы Богенбай батыр калмак, жонгар баскыншыларына карсы куресте атагы шыккан. Акесі Акша-Тауке ханнын кезінде 80 мындай кол ерткен батыр, арі колбасшы болган. Акша батыр улын Ташкентте сарбаздар мектебінде окыткан. Богенбай 19 жасында 30 мын жасакка колбасшы болып, казак-орыстарды талкандап, Еділден арі асырып куган. Аныракай шайкасында Абілкайыр екеуі колбасшылык етіп, казак жасагы женіске жетеді. Жалпы батыр 60 жылдан астам жаугершілікте болады. Кызыл шокпар батырлыгымен коса акыл-ой иесі, саналы, терен ойлы данышпан батыр елшілік жумысына да катыскан. Туркістанда Кожа Ахмет Иассауи зиратында жерленген.

65. /Науырызбай батыр (1706-1781)/
Шапырашты Науырызбай батыр Алматы манындагы Жалпактас, Серіктас жерлерін мекендеген. Батырдын дене бітімі адам баласында сирек кездесетін, мын кісінін ішінде онын иыгы «туйе оркешіндей» ерекше корініп турады екен, ел арасында ол кісіні «Торы ала тулпарлы, туйе турпатты» деп атаган. Улы жуз жасактарына «тумен басы» болып сайланган. Аныракай шайкасында калмак батырлары Шамалхан мен Каскеленді жекпе-жекте женіп, данкы бурынгыдан да арта тусіп батыр атанады. Кейін Абылай ханнын касында колбасшы болып, колындагы кок найзасын 70 жасына дейін тастамаган.

66. /Жанібек батыр (...-1751)/
Жанібек Кошкарулы озінін ерлік істерімен халык ішінде батыр атанады. Атасы Шакшак Есім ханнын колбасшысынын бірі болган. Узак гумыр жасап, Жанібек батыр казактын Тауке, Самеке, Абылай, Абілкайыр хандарымен, атакты уш би, Кабанбай, Богенбай, Наурызбай батырлармен бір болып, еліне елеулі кызмет еткен ерен тулга. Коп тындап, аз сойлейтін, ердін кунын екі ауыз созбен шеше алатын аділ де шешен адам болган. Абылай ханнын негізгі кенесшісі ретінде Ресеймен саяси, сауда байланыстарын ныгайтуга катыскан. 1743 жылы Ресей патшайымы Жанібек батырга «Тархан» атагын берген.

67. /Есет батыр (1667-1794)/
Кіші жуздін Тама руынан шыккан батыр, жаугершілік заманында туып, куреспен есейіп ержеткен Есет, ел коргау жолына ерте араласкан. Тауке ханнын тусында Кіші жуздін колын бастап, Буланты, Аныракай шайкастарына катыскан. Сонымен катар Ресеймен карым-катынас жаксартуда сінірген енбегіне карай 1743 жылы «Тархан» атагын алган.

68. /Казыбек бек (1692-1776)/
Тауасар би баласы Казыбектін жастайынан зеректік кабілетін байкап, Букарага окуга береді. Одан Самарканга оку жалгастыруга жібереді. Казыбек 8 жылдай Багдатка, Римге, Шамга сапар шегіп, Еуропа елдерін аралап кайткан. Араб, парсы тілдерін менгеріп, кітаптар жазган. Еліне кайтканда баскыншыларга карсы курес арасында найзасын каламга ауыстырып, жазуларын жалгастырган. Кабанбай, Богенбай, Отеген батырлармен тізерлесіп жауга шапкан. Бізге дейін тек «Туп-Тукиянымнан озіме дейін» деген енбегі гана жеткен.

69. /Кастек батыр (1702-1723)/
Науырызбай батыр аскерінін мынбасы, Кастек Жарылгапулы Еміл руынан шыккан батыр. Жонгарларга карсы согыста атын шыгарган батырдын бірі. 21 жасында тау ішінде бір улкен сайыста жаудын бірталайын кырып, кейін шегіндірген. Сол жылы жас батыр бірнеше жерінен жаракат алып каза тапкан. Батырдын мерт болган жері «Кастек асуы» деп аталады. Алматынын Узынагаш ауданында жерленген.

70. /Шынгожа батыр/
Найман елінін, Байыс тайпасынын Тума руынын уранына айналган батырдын жонгарларга карсы согыстарда атагы шыккан. Жекпе-жек сайысында талай мыкты жонгар батырларын женген, бір шайкаста бірінен кейін бірін сегіз батырды женгені бар. Кабанбай жасактарымен тізе косып Аныракай, Калба, Алакол сайыстарына катыскан. Калмак ханы «Шынгожанын басын акелгенге, сонын басындай алтын беремін» деген екен.
Картайган шактарында Кожакелді, Ерназар батырлар рудын игі жаксыларын жинап Туманын туын Шынгожа батырга тапсырыпты. Содан бері букіл Тума баласынын согыстагы ураны «Шынкожа» болып калды, алі де осы уран. Кырык жыл созылган канды шайкаста Шынкожа батыр Туманын колын бастап казак жасагынын бас колбасшысы Кабанбай батырдын косынында болды.
Катты бір шайкаста аз адаммен коршауда калган Шынкожа батыр каза табады. Абден ошіккен жаулары Шынкожа батырдын денесін кескілеп-туралап кетеді. Кабанбай батыр суйегін іздеп  табуга буйырык береді. Батырдын суйегін таба алмаганнан кейін, куректей бас бармактын Шынкожа батырды саусагы екенін танып, серіктері осы бас бармакты Аякоз ауданы,  казіргі Шынкожа ауылындагы биік тобенін басына арулап жерлеген.

71. /Караш батыр (1715-1813)/
Карасай батырдын улы, атакты Турікпен батырдын урпагы. Караш жасынан акылды, батыр арі коріпкелдігі бар саугей, аулие адам болган екен. Батырлыгымен коса казак-кыргыз арасында тату коршілікті, ел бірлігін сактап, казак-кыргыз жерін бірдей коргап екі елдін батыры атанган. Жекпе-жекте женіліп кормеген, темірді камырдай илейтін куштін иесі, жауга жаланаштанып жалгыз озі шапканды жаксы кореді екен. «Баласы Карасайдын Караш батыр, жауына салады екен заман акыр», – деген лакап бар. Алматы обылысында Актерек ауылынын касында жерленген.

72. /Бекет ата (1750-1813)/
Елі пір туткан Мырзагулулы Бекет айгілі батыр, аулие, агартушы, саулетші Мангыстауды туып-оскен. Жастайынан Хорезмдегі белгілі Пакыржан кажыдан окып, діни білім алган. Оку-білімге кумар, ерекше дарынды, парасатты болган. Ел камы, халык тагдырына катысты істерге араласып, ел мен жердін тауелсіздігі ушін акылымен де, кайратымен де басшы бола білген. Медресе, мешіттер салдырып, халыкты сауаттандыруга коп куш жумсаган. Жер асты гимараттарын кашап жасаудын ежелгі дастурін дамыткан шебер. Мыкты касиеттеріне карай ел Бекет атаны козі тірісінде кастерлеп, кадір туткан. Мангыстауда озі тургызган Огыланда мешітінде жерленген.

73. /Ескелді би (1695-1789)/
Казак елінін азаттыгы жолында арыстандай алыскан батыр, ел бастаган косем, арі кара кылды как жарган би-шешен. Ел ісіне араласа бастаган кезі Жетісуда Жонгарлардын ен оршіген саті еді. Жалайыр елі ата конысынан ауа кошіп, Сыр бойына ыгысуга мажбур болды. Ескелді би колбасшы болып 1723 жылы Іле-Баканас бойындагы улкен арі берік, манызды бекіністерді бузып, жонгарларга катты соккы берген. Іле, Балкаш, Капал аймагы Ескелді бидін сарбаздарына жуктелген. Жерін азат еткен батыр Жалайырдын басын курап, ата мекені Каратал, Коксу озендерінін бойына кайта коныстандырумен айналысады. Ескелді би атакты Толе биге жиен болып келеді. Анасы Улбике Толе бидін кызы болган. Жергілікті халык, казакта он бесінде «отыздагы отагасынын улагатын байкаткан адамнын бірі – Абылай хан болса, екіншісі – Ескелді», – дейді.

74. /Балпык би (1694-1780)/
Соз бастаган шешен, кол бастаган батыр ретінде Балпык би аты Ескелді бимен катар айтылады. Екеуі жан беріскен дос, бірін-бірі катты силаган, бір анадан тугандай егіз би атанган. Улы Толе би бата ретінде былай депті: «Ескелді сен кару устап жауга тур, Балпык соз устап дауга тур». Балпык би Аныракай шайкасында, Аягоз, Текелі манында согыстарга катысып, еліне корган болган. Аділ тілімен Жалайыр мен Жаныс руларын табыстырган. Би атанын улы Тіленші де атакты би болып, беделі акесінен кем болмаган. Кесенесі Уштобе каласынын тубінде.

75. /Айту би (1746-1790)/
Жаубасарулы Айту Балпык бидін шакірті. Би ата Айтудын келешегінен улкен уміт кутіп, сенім артып, оз тарбиесіне алган. Айту бидін білгірлігі мен аділдігіне риза болган устазы оган «Айтудан айтар соз артылмаган», – деп бага берген. Кара кылды как жарган жас би, жас та болса елге бас болган, оз заманынын айтулы шешені, білгір адамы. Небарі 41 жыл омір сургенмен, артынан улкен мура етіп осиет калдырган. Кесенесі Уштобеде, Коксу жолынын бойында.

76. /Каблиса (Кабан жырау) (1686-1776)/
Каблиса Асанулы Ескелді, Балпык билердін бірге журген замандасы, катар журіп журтына пана болган арі батыр, арі акын. Он екі ата Жалайырдын Мырза елінен шыккан. Жыр алыптары Суйінбай, Жамбыл аталарымыз Каблисаны «устаз тутып, аулие санаган» екен. Жырау танды танга косып узак дастандарды жырлап, тауыса алмай, айлап, апталап токтаусыз толгайтындардын бірі болган. Айтыстарды еш женіліп кормеген жырау жумбак айтыстын да аса шебері болган. Ел аузында коптеген жырлары, олендері калган.

77. /Жолбарыс би (1671-1761)/
Жылкайдарулы Жолбарыс Жалайырдан шыккан атакты би, батыр. Акесі Жылкайдар бакуатты, бай кісі болган екен. Айелі Жолбарыска босанганда аян кореді, аянында баласынын атын озі коймай, уйіне бір мусапір келіп, сол кояды деп айтылады. Бала 10 жаска келгенде алгі тусінде корген адам келіп, «Жолбарыс» деп атын койган. Батырдын аркасында мор-мен болыпты, ел аулиеліктін нышаны деп білген жане атын тура атамай Шубар ата деп атап кеткен. Денесіне жау каруын дарытпаган батыр, арі ертенгі кунді болжай білген сауегей, аділ би, жонгарлардан елін азат ету жолында Ескелді, Балпык, Каблисалармен узенгілес болган. Уштобе манайында Калпе ауылында жерленген.

78. /Кордай ата/
Атакты алашка белгілі Кордай бабамыз Каскару Жаныстан шыккан атакты батыр, колбасшы болган. Елімізге аса манызды улы Жібек жолындагы Кордай асуын шапкыншылыктан коргаган. Жауга оз атын уран етіп шапканда, даусын естіп жау кашады екен. Ол кісінін найзасын мыкты деген екі ер арен котереді екен. Ел 60 ердін кайраты бар, «коныр желімді Кордай батыр» деп те атаган. Кордай батырдын сінірген енбегі ерен, жанкиярлык ерлігі, олшеусіз де шексіз.

79. /Алмерек баба (17-18 г.г.)/
Жашиыкулы Алмерек батыр, шешен, коріпкел, аулие. Казак жасактары арасында жонгарларга карсы уйымдастырган сайыстарга катыскан. Елдін есінде кобіне «коріпкел аулие» ретінде есте калган. Хангелді, Райымбек, Бакай батырлар бул кісіден келіп бата алган екен. Ел ушін еткен енбегі, кайраттылык касиетіне риза болган халык абыз атаган. Кесенесі Алматы каласында.

80. /Мамбет ата/
Мамбет Кунбасулы Абылай ханнын оз заманында жорыктас батыры, атакты Койгелді батырдын жакын туысы болып келеді. Жонгар шапкыншылыгына карсы куресте ерлігімен козге тускен. Мамбет ата Толе бидін нускауымен Абылай ханды жонгар астанасына барып туткыннан алып шыгуда коп септігін тигізген. Кейін жонгарлар кираткан Тараздын орнына Аулие ата каласын тургызуга белсене катыскан. Сонымен катар Мамбет ата халыкты диканшылыкка уйретуде коп енбек сінірген. Кесенесі Тараз каласында.

81. /Отеген батыр (1699-1773)/
Отеген 15 жасынан астына ат мініп, есімі елге танылып, батыр атанган. Не бір канды шайкаста калмактын мыкты деген батырларын найзамен шаншып тусіріп, аскан шеберлік, кырагылык корсетіп аты анызга айналган батыр. Ел оны аулие тутып, журегінде тугі бар, кос муйізі бар киелі деп біледі. Райымбак батырмен жауга бірге шапкан замандас арі дос болган. Халык ушін кам жеген кайраткер бірде «жер жаннаты Жетісуды калмакка бергенім – менін тірі журмей олгенім» деген екен.

82. /Райымбек батыр (1705-1780)/
Албан тайпасынан шыккан Хангелді батырдын улы – Райымбек тумасынан дарынды, согыс онерін жас кезінен жетік білген, айлакер де тасілкой батыр болган. 18 жасында калмактын мын басы Бодан батырды жекпе-жекте мерт кылып, батыр елге танымал болады. Ойрантобе шайкасынан кейін Бакай батыр екеуі «казактын бас батыры» деген атакка ие болады. Улы жуз колынын атакты батырларымен тізе біріктіре отырып ата мекенді ерлікпен жаудан коргаган. Тасып жаткан дариядан аскерін аман откізуі, сусыз жерден су шыгаруы, болашакты болжаган коріпкелдік іс-арекеттері онын ел есінде аулие атагымен сакталады. Батыр «Елім – Албан, жерім – Каркара, жайлауым – Асы, мекенім – Алматы басы», – деген екен. Райымбек батырдын аты Албан руынын уранына айналган. Алматы каласында жерленген.

83. /Баян батыр (1710-1757)/
Касаболатулы Баян алгырлыгымен, тапкырлыгымен Абылай ханнын ерекше курметіне боленген. Казак-жонгар шайкастарында корсеткен ерліктеріне карай «батыр Баян» атаган. Калмактарды мын сарбазымен Кытай шекарасына дейін куып, сол жорыктан агасы Сары екеуі кайтпаган. Карагандынын Каркаралы ауданында Шекелен зиратында жерленген.

84. /Найманбай батыр (1720-1812)/
Айдосулы Найманбай Дулат руынан шыккан, жонгарларга карсы курескен батыр, колбасшы. Кашке, Мырзабек батырлармен бірге косыла шайкастарда ерен ерлік ерлік корсеткен. Жонгардын бірнеше мыкты деген батырларын жане Калден Сереннін он колы санаган Кисык Шона Бодан батырды жекпе-жекте олтіріп, Найманбай батыр атанып елге танымал болган. Батырдын 11 улынан бугінгі куні 11 ел урпак болып тараган. Парасаттылыгымен, кеменгерлігімен есте калган батырдын аты сол 11 елдін уранына айналган. Алматы облысында жерленген.

85. /Кенесары хан (1802-1847)/
Касымулы Кенесары Казак хандыгынын сонгы ханы. Улт-азаттык котерілісінін айгілі басшысы. Торе тукымынан, Абылай ханнын урпагы. 1841 жылы хан сайланган. Ресей окіметі казак елінін ішкі тіршілігіне тікелей араласып, устемдіктерін жургізгенге карсы котеріліс бастайды. Сырткы саясатынын басты максаты тауелсіз казак хандыгын куру болады. Орыс отаршылыгына конбей, халкын «бодандыктан куткарамын деп касарысып, бес каруын бойынан тастамай», ажалын сол жолда тапкан. Ресей аскери кушінін дем беруімен болган Кекілік тауындагы казак-кыргыз арасындагы кактыгыста Кенесары колга тусіп каза табады. Туркістанда Кожа Ахмет Иассауи зиратында жерленген.

86. /Сыпатай батыр (1781-1868)/
Дулаттын Ботбай руынан шыккан Сыпатай Алибекулы Жамбылдын Мерке елді мекенінде дуниеге келген. Акесі Алібек колы шебер, оте момын кісі екен. Бірак балалары Андас та, Сыпатай да намыской ор кеуделі жігіт болып оседі. Сыпатай батырдын Кокан басшыларына карсы куресте аты шыккан. Сонымен катар казак-кыргыз арасында дауларды шешіп, екі ел арасында бітімгершілік жасаткан. Ерлігі мен шешендігі, аділділігі мен акылдылыгы ел жадында калган улкен бедел иесі. Кесенесі Жамбылдын Мерке ауылында.

87. /Агыбай батыр (1802-1885)/
Конырбайулы Шубыртпалы Агыбай батыр Кенесары ханнын бірінші кенесшісі, он колы атанып, коптеген сайыстан унемі женіспен оралып Акжолтай атына ие болган. «Сарыаркадай жер кайда, Агыбайдай ер кайда» деп Кенесары хан айтканы бар. Аркада туып, Алтай мен Жетісу онірінде жастык шагын откізіп, жасы келгенде Бетпак дала бетіне коныс аударып, Кызылтау, Шунак боктерінде гумыр кешіп, сол жерде жерленген.

88. /Байзак датка (1789-1846)/
Байзак Мамбетулы жасынан атбегі, кусбегі, мергендікті менгерген. Осе келе ауыл агасы, жузбасы, мынбасы болган. Елді касіппен айналысуга отырыкшылыкка, арык каздырып егіншілік уйымдастырган. Елді сыйлаган, тындаган Байзактын абырой-атагын білген Кокан бектері оны датка, би етіп, сол онірді баскаруды тапсырады. Бектер Байзак датканын беделін пайдаланып, алым-салык, зекетін мол жинамак болады. Осы бір таукыметті, ел турмысынын куйзелген халін сезінген Байзак датка кейін Кокан бектеріне карсы шыгады. Ел-журт Байзактын айтуымен салык толеуден бас тартады. Байзак датка Сураншы, Сарыбай, Тезек торемен бас коса акылдаса отырып, Жетісу, Аулиеата, Шымкент аралыгындагы согыстарга катысады. Коп сайыстарда озі тікелей басшылык етеді. Ошіккен бектер батырды алдап, Шымкентке шакыртып алады да, тірідей балталап шауып, денесін ортеп, кулін зенбірекпен аспанга атады. Туыстары Байзак датканын шауып тасталган жалгыз шынтагын тауып алып, еліне апарып жерлейді. Кесенесі казіргі Тараздын Байзак ауданында, жергілікті халык «Байзак соресі» деп атайды.

89. /Исатай батыр (1791-1838)/
Батыс Казакстанда болган халык котерілісінін саяси косемі, кайсар колбасшысы, халык батыры. Кіші жуздін Беріш руынан шыккан. Езгі мен зулымдыкка, жаншылган халыктын бейшара турмысын коріп, ханнын октемділігіне карсы туруга серт береді. 1836 жылы Каспийдін солтустік-шыгыс болігінде котеріліс бастайды. Кара халыкты баскарып, патша аскерлеріне карсылык корсетеді. Екі жыл арпалысып, акыры ерлікпен каза табады.

90. /Махамбет батыр (1804-1846)/
Айгілі акын, куйші, отаршылыкка карсы Исатай батыр бастаган котерілісті уйымдастырушылардын бірі. Кос батыр арыстандай акырып, азаттык туын колдаса котеріп шыккан. Котеріліс женіліске ушырап, Исатай батыр мерт болганда «екі тарлан борідей болган» ер жалгыз калып, елді кайта котермек болган арекеті сатсіздікке ушырайды. Махамбеттін олендері езілген елдін енсесін котеріп, бойларына куат, журектеріне жігер куйган.

91. /Саурык батыр (1814-1854)/
Шапыраштынын Ескожа руынан шыккан Саурык батыр кокан-кыргыз шапкыншыларына карсы куресте кол бастаган казак батыры. Немере інісі Сураншы батырмен бірге Жетісуды Ілеге дейін билеген, Кокан ханымен кыргыздын Орман ханына карсы жергілікті халыктан жасак курган. Кастек сайында болган сайыста каза тапкан.

92. /Сураншы батыр (1815-1864)/
Акынбекулы Сураншы Алматы аймагында Кастек озенінін бойында дуниеге келген. Ат устінде ел коргаумен, баскыншы жаумен шайкастарда омірі откен батырдын бірі, Кокан хандарына карсы согыскан. Атакты Узынагаш шайкасында кокан аскерін ойсырата женіп, Сайрамнан асырып куган. Сол жорыктарынын бірінде Сайрам олкесінде кайтыс болган. Кезінде батыр Алматы каласын салуга тікелей ат салыскан. Ерлікке толы омірі «Сураншы батыр» дастанында жырланган. Кесенесі Алматы облысында.

93. /Туктібай ата (1700-1781)/
Шапыраштынын Екей елінен шыккан атакты баксы, балгер. Айткандары тура келетін коріпкел, аулие адам болган деседі. 13 жасынан бойына баксылык касие конып, аянымен кобызга ие болып, онын касиетін сініріп, оны ойнатып, боздатып, баксы атанып кісілерді емдей бастайды. Кейбір кездерде козін жумып отырып терен ойга кеткенде, колына устап отырган кобызы озінен-озі дыбыс шыгарып ун катады екен. Зиярат еткендер аулиенін басында кобыз унін естігендерін айтады. Зираты Алматы облысы Жамбыл ауданында.

94. /Суйінбай ата (1815-1889)/
Аронулы Суйінбай казак халкынын суырып салма акындык онерінін майталман жуйірігі, айтыс онерінде алдына жан салмаган улы акын. Туып-оскен жері – Алматы маны. Каракыстак елді мекені. Суйінбай атамыз бойындагы акындык дарынын ерте уштап, тонірегіне ерте танылды. Данкын елге жайган, ауыздан-ауызга тараган шыгармаларынын бір шогыры оз кезіндегі хан-кара, би-болыстарга, бай-манаптарга, коз корген замандастарына карата айтылган олендері. Суйінбай ата шапагат нурын алыска шашкан, улгі-онегесін окше басар урпагына жугысты ете білген кунарлы акын, касиетті бабамыз. Кесенесі Алматы облысы Жамбыл ауданында, биік кыратта орналаскан.

95. /Сарыбай ата (1821-18902)/
Сарыбай ата, Шапыраштынын бас биі, ага султаны саналады. Акесі Айдос, туысы Пірімкулда барі шетінен ел коргаган батыр, арі шешен, би болып откен. Сарекен ат кулагында ойнайтын абжілдігі, садак тарткандагы мергендігі, соз сайысына тускендегі шешендік алгырлыгы асіресе Сураншы батырга катты унаган. Сондыктан Сарыбай інісін озіне сенімділік етіп касынан тастамаган. Сураншы батыр Сайрамда каза тапканда, би ата каралы кош уйымдастырып денесін Жетісуга, елге жеткізген. Карасай батырдан Толе биге, одан Сураншы батырга ауыскан киелі жолбарыс содан бастап Сарыбай бидін сонынан ерген екен. Сарыбай би озі шыккан Екей руынын басын курап, кезінде айырылып калган жерлеріне кайта коныстандырып, егін салдырып, отырыкшылыкка уйреткен. Сарыбай би аділдігімен, шешендігімен, батырлыгымен ел есінде калган. Кесенесі Алматынын Жамбыл ауданында.

96. /Жамбыл ата (1845-1945)/
Жырау, акын, жыршы, бул соз онерінін уш турін бір адамнын менгеруі оте сирек кездесетін жайттер. Жамбыл ата бозбала шагынын озінде оскен ортасын ан мен жырга болеп, данкы жайылып улгерген. «Менін пірім Суйінбай»  деп жырга коскан, Суйінбай Аронулы сиякты жыр дангылынан 15 жасында бата алган. Жакен сол кездегі атагы шыккан акындармен айтыска тусіп шоктыгын удайы асырып отырган. Коп жасаган, копті корген, туган елінін кешегісі мен бугінгісінін куасі болган, бак дарыган данышпан кария. Корген-білгенін маржандай жыр созімен баяндаган кудыретті касиеттін иесі. Жамбыл ата Сарыбай биден кейінгі «кызырлы кызыл жолбарыстын» иесі саналган. Кесенесі Алматы облысынын Жамбыл ауданында орналаскан.

97. /Кайназар ата/
Шапыраштынын Екей руынан шыккан Кайназар атамыз атакты «Сарыбай бидін он колы, арі серігі болган» деп айтады конекоз кариялар. Сарыбай би Кайназар атаны сол аймактагы коныс аударган казак-орыстардын озбырлыгына жергілікті халыкты когауды тапсырган екен. Жане де ру арасында урыс-тартыс, барымта кезінде би атага коп комегі тиген. Кайназар ата «тік мінезді, алган бетінен кайтпайтын, бірбеткей адам болган» дейді ел ішінде. Кесенесі Алматынын манайындагы Жамбыл ауданында.

98. /Курмангазы Сагырбайулы (1818-1889)/
Улы куйші, сазгер, дулдул домбырашы. Алгашкы устазы атакты домбырашы Узак еді. Устазымен бірге ел аралап, домбырашылык онерін жетілдіреді, сайыска тусіп журттын назарына ілігеді. Алгашкы шыгарган куйлерінін бірі «Кішкентай», бул куй Исатай батырга арналган. Осыдан кейін «Аксак киік», «Адай», «Акбакай», «Турмеден кашкан», «Кайран шешем» т.б. куйлерін шыгарады. Курмангазынын «телегей теніздін толкынындай, асау тулпар туягынын дурсіліндей, найзагай отынын жаркылындай» гажайып куйлері кезінде халыктын куш-жігерін тасытып, кайрат берген. Даланын ануранындай «Сарыарка» тартылган кезде созсіз ар казактын журегі тебіренеді.

99. /Кенгірбай би (1735-1825)/
Тобыкты руынан шыккан атакты би, улы Абайдын тортінші атасы. Кенгірбай би жонгарлардын усті-устінен шабуыл жасауынан туган жерлерінен удере кошіп кеткен Тобыкты руынын басын курап, кайта ата-журтына коныстандырган. Ел арасында ынтымак пен бірлік сактап, онын іргетасынын согілмеуіне ардайым куш-жігер жумсаган аділ би. Семейдін Абай ауданында жерленген.

100. /Абай Кунанбайулы (1845-1904)/
Казактын бас акыны – Абайдан аскан бурын-сонды заманда казак даласында біз білетін акын болган жок. Данышпан акын Семейде Шынгыс тауынын жайлауында дуниеге келген. Акесі Кунанбай баласынын болашагынан зор уміт куткен, ел баскару ісіне араластырып, ел ішіндегі дау-жанжалдарды шешкізіп отырган. Бірак Абай аке куткендей акім болмады, акын болды. Абай адамзат мадениетіне, философиялык іліміне улкен улес коскан «алемге ортак» тулгалардын бірі. Абай ауданында жерленген.

101. /Шакарім аулие (1858-1931)/
Шакарімнін акесі Кудайберді Абайдын туган агасы еді. Акеден ерте айырылган Шакарім Абайдын тарбиесінде оседі. Бул арине онын акын ретінде калыптасу жолына ерекше асер етті. Арнайы оку орындарын бітірмегенмен, Абайдын комегімен жане оз бетінше іздену натижесінде Шакарім сол замандагы казак арасындагы ен гулама адамдардын бірі болып шыгады. Турік, араб, парсы, орыс тілдерін жетік білген. Екі кайтара Меккеге барып, «кажы» атанып, ел ішінде улкен беделге ие болган. 1931 жылы НКВД атып олтірген. Кейіннен Абайдын касына жерленген.

102. /Габдушкір аулие (...-1918)/
Найман елінін Тума руынан шыккан Жаментік балалары Бухара-шарфтен арнайы кошіріп акелген. Заты араб – аулие, гулама галым. Оз заманынын зиялы, білімді кауымы «Габдушкірден окыган» деген адамды ен жогары діни ілім иесі деп мойындаган. Габдушкірден окыган Шайык молла, Казы молла (Рахманкул), Айкежан молла, Хамитхан кари, Бекбай молла, Габдыкеш молла, Мукаш молла, Мухаметкарім (Кызыл молла), Улыкпан молла, Нурахмет Абылханулы, Мукашбек Жолбарысулы т.б. жалпы жиыны 40 адам есімдері орыс жерінде Семей, Жетісу онірінде, Кытай елінде Тарбагатай аймагы, Урімжі олкесіне белгілі болган. Булар: араб, парсы, турік тілдеріне жуйрік, пері тусіру, кара суды теріс агызу, кызынган, есінен адаскан адамдарды жазу, жыланнын, каскырдын, урынын жолын кесу, бойтумар дугаларына да аса жетік, дуалы, шарапатты жандар болган.
1918 жылы Габдшукір аулие мешітте намаз окып отырганда уш атты кызыл аскер келеді. Габдушкірді алдына салып айдап бара жатады да, біреуі кылышпен шауып жібереді. Габдшукір аулие «Ах, Алла!» деп барып кулайды.
Габдушкір зираты казіргі Шыгыс Казакстан облысынын Уржар ауданынын Науалы ауылынан 10...15 шакырымдай откенде, жолдын он жагындагы Баракбай-Карагаш кыстауынын манында. Науалы – Маканшы тас жолынын бойында Габдушкір аулиенін бейітіне багдар сілтейтін белгі бар.


103. /Саке батыр/
Шапыраштынын Тайторы руынан шыккан батыр, болыс, шешен. Тайторы елін озінше болыс болдыру максатымен, оларды бір жерге жинактаган. 300 тутінге толганда елі жеке болыс атанады. Тайторы елі онын енбегін багалап, Сакені болыс сайлайды. Сол кезде батыр 20 жаста гана болган екен. Саке батырдын мазарында «Тайторынын барі оз балам» деп жазылган. Мазары Алматы обылысында.

104. /Мухтар Ауезов (1897-1961)/
Семей онірі, улы Абай ауылында дуниеге келген. Атасы Ауез Абаймен курбы, дос екен. Ата тарбиесінде оскен Мухтар ол кісінін нускауымен бала кунінен бастап Абай олендерін, аудармаларын окитын болган. Бала Мухтар Абай рухыменен ержетеді. Ал кейін барлык омірін Абайга арнайды. Улы акыннын бала кезінен бастап, омірден откеніне дейінгі гумырын жазып шыккан. «Абай жолы» туындысы казак адебиетін алемге айгілі етті. Алматы каласында жерленген.

105. /Биназар (1802-1860)/
Дулаттын Шымырынан шыккан би, батыр. Кокан шапкыншылыгынан азып-тозган елін Каратау онірінен Бетпак дала, Шу оніріне коныс аударткан. Биназар батыр Сыпатай батырдын сенімді серігінін бірі болган. Агыбай батыр, Болтірік шешендердемен бірге болган.

106. /Медеу ата (1850-1908)/
Ескожа руынан шыккан Медеу Пусырманулы Алатау етегіндегі Каракыстак ауылында дуниеге келген. Жетісуда озінін жомарттыгымен, білімділігімен атакты, аса даулетті адам болган. Алматы бекінісін салу мен коркейтуге, Алматы апортын жетілдіруге орасан зор енбегі сінген. Уш рет Меккеге, Мадинеге барып, кажы болып, каланын «курметті тургыны» болган. Казіргі Медеу муз айдынынын жанында кезінде конак уй соккан. Медеу кажыдан 12 ул (уш айелден), 8 кыз урпак калган. Іле ауданы Ащыбулак ауылында дуниеден кайткан.

107. /Анар ана/
Анар ана емшілік касиетімен халыкка танымал болган. Елдін айтуынша ол кісі «катерлі ісіктерді» емдей білген. Касиетті ана 106 жасында омірден озган. Кесенесі Шымкенттін Байдібек ауданында.

108. /Кенен ата (1884-1976)/
Кенен Азірбаев – айгілі акын, анші, жыршы. Гасырга жуык омір суріп, казак онеріндегі сал-серілік жане айтыскерлік дастурлерді узбей жеткізген. Акесі Азірбай, шешесі Улдар да анші, домбырашы болган. Кенен ата 11 жасынан домбырага косылып оз жанынан олен, ан шыгара бастаган. Коптеген ан, арнау, толгау, жыр-дастан артында олмес мура болып калып отыр. Кесенесі Жамбылдын Кордай ауданында.

109. /Балуан Шолак (1864-1919)/
Атакты балуан, анші, акын. Самбет елінде акесі Баймырза тонірегіне танымал агаш шебері болган. Баласы Нурмагамбет, жас кезінде он колынын саусактарын усітіп алган, кейін куш-кайраты толысып, балуандыгы танылган кезде «Балуан Шолак» атанады. 14 жасынан куреске тускен, ат кулагында ойнаган ол жуйткіп келе жаткан ат устінде турегеліп шабу, басымен туру, аттын бауырынан оту ептілігін шебер игерген. Бір улкен жиында 51 пут, (830 кг) кірді котеріп дуйім журтты тан калдырган. Орыс, казак палуандарынын талайын куресте женген. Сонымен катар ан-куйге оте кумар болган, озі де ан жазган. «Галия» деген ані Балуан Шолактын атын алыска жайган. Озі устаз туткан Біржан сал, Акан сері андерінін тамаша орындаушысы жане насихаттаушысы болган.

110. /Кажымукан ата (1871-1948)/
Кыпшактын Алтыбас руынан шыккан Кажымукан Мунайтпасулы алемге аты айгілі палуан, классикалык курестін аскан шебері. Кішкентайынан кокпар, куреске катысып бала болып енбек жолы Омбы каласындагы жарыстан басталып, Ресей, Еуропа, Америка, Туркия т.б.  елдерде жалгасады. Батыр оз омірінде 48 алтын, куміс, кола медальдармен марапатталып, ел арасында «куш атасы Кажымукан аталган тулга. Кесенесі Шымкенттін Темірлан ауылында.

111. /Дина апа (1861-1955)/
Еліміздін айгілі куйшісі Дина апамыз Батыс Казакстаннын Жанакала олкесінде дуниеге келген. Жастайынан домбырашы кыз атанып, айгілі Курмангазы озін арнайы іздеп келіп, батасын берген. Дина кашан узатылганша, устазы ретінде одан коз жазбай, куй айтыстырына ертіп, домбыра тартудын терен сырларын уйреткен. Дина апамыздын онері казак куйлерінін орісін кенінен жайып, оресін биіктеткен жайы бар. 94 жасында дуние салып, Алматы каласында жерленген.

112. /Бакір ата (1886-1940)/
Сыпатайулы Бакір Алматынын манайындагы Каракыстак ауылында дуниеге келген. Атакты би, халыктын жадында аділ, кайырымды, жанашыр адам болып калган. Совет окіметімен жазыксыз кудаланып, 1937 жылы «халык жауы» атанып сотталып кетеді. Архив бойынша 1940 жылы Красноярск каласында жазаланган.

113. /Умбеталі Карібаев (1889-1969)/
Халык акыны, екі заманнын куасі болган ел курметіне боленген улкен онер иесі. Жамбыл атанын шакірті, досы, жан суйер інісі, онерін жалгастырушы. Ол кісінін дастан, жырларын бугінгі заманга сактап жеткізген. Жасынан онер куып, акындыкка талпынган, оз талабын айтыстарда сынаган. Жакен шакіртін олен-жырдын «кара жоргасы» атаган екен. Жетісу оніріндегі устазынан кейінгі орынга, сый-курметке ие болган. Алматы обылысында Умбеталі ауылында жерленген.

114. /Бауыржан Момышулы (1910-1982)/
Екінші дуниежузілік согыстын данкты жауынгері, аскери кайраткер, халык кахарманы, корнекті жазушысы. Отан согысында батальон, полк, гвардиялык дивизияны баскарып, кахармандык ерлігімен, аскерлік шеберлігімен атагы шыккан. Жау шептеріне ішкерлей еніп, урыс жургізу тасілін согыс тажірибесінде алгаш колданушылардын бірі. Батыр ата бос мактауга, жагымпаздыкка жаны кас, акикатты бетке айтатын турашыл тулга. Халык «батырым» деп танып, ардактаган кахарман улын козі бар кезінде кошеметке болеген. Алматы каласында Кенсай зиратында жерленген.

115. /Каныш Сатбаев (1889-1964)/
Каныш аганы дауірдін жулдызды тулгасы сынды сегіз кырлы, бір сырлы тулга атаган. Арі геолог, арі кенші, арі металлург, арі кен байытушы, оган коса химия, физика, тарих, онер зерттеушісі, улкен адебиетші. Сансыз кырынын санаулысы десек, бір сыры отаншылдыгы, халкы ушін бар омірін арнап откендігі. Алматыда жерленген.

116. /Дінмухаммед Конаев (1912-1993)/
Казак тарихында айкын да айырыкша із тастаган алыптардын бірі. Димекен улкен мадениетті, иманжузді ізеттілігі, таглымы терен, ой-орісі биік жан болган. 1964-1986 жылдары елімізді баскарып, улы саясаткер бола білген. Ел басында дербес билігі болмаганмен, 60-шы жылдары Озбекстанга беріліп кеткен, казак елінін 3 ауданын кайтарып алган. Ел абыройын асырып, еселеп еткен енбегі ушан-теніз, озінін аскак муратты парызын адал орындап кеткен тулга. Алматыда Кенсай зиратында жерленген.

117. /Нургиса Тілендиев (1925-1998)/
Атабайулы Нургиса дуниеге аса сирек келетін дарын иелерінін біреуі. Тендесі жок куйлерінін кудіретімен аты шыгып, еліміздін тандаулы улдарынын бірі болган. Заманынын улы композиторы, дирижері, халык артисі. Казактын улттык музыка онерінін тамаша дастурлерін дамытып, алем журтшылыгына насихаттап, айгілі «Отырар сазы» оркестірін курган. Нургиса казактын сал-серілік дастурінін сонгы туягы саналады. Жамбыл атанын кесенесінін іргесіне жерленген.

118. /Озбекалі Жанібек (1931-1998)/
Мемлекет кайраткері, тарихшы. Казак халкынын улттык мадениетінін, ана тілінін, дастурі мен адет-гурыпынын жанарып, дамуына елеулі улес коскан. Туркістанды тулетуге, Кожа Ахмет Иассауи кесенесін калпына келтіруге белсене катыскан. Халык дастурлерін жангыртып, Наурыз мейрамын тойлауды кайтарган. Саналы гумырында санап таусылмастай коп іс бітірген. Коз жумар алдында озін Арыстанбабтын жанында жерлеуді осиет еткен.

119. /Мукагали Макатаев (1931-1976)/
Акыннын балалык шагы Улы Отан согысына туспа-тус келген. Тума дарын Мукагали 10 жасынан бастап согыска кеткен акесін сагынып, олендер жазган. Мукагали ушін олен жазудан артык бакыт болмаган. Ол олен боп омір суріп, олен боп омірден откен. Халкы суйген, тірісінде аты анызга айналган акын артынан мол мура калдырган. Алматыдагы Кенсай зиратында жерленген.

/Соз соны/

"Даналык соз – мусылмандардын жогалткан (іздеп журген) нарсесі. Оны кай жерден тапса, сол жерден сініріп алуга хакылы".

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)


Жогарыда айтылгандардын барлыгы да аруактар туралы толык хабары жок адамдарга отірік, не болмаса аныз тарізді корінуі мумкін. Біздін окырман кауымга айтатынымыз, бул жазылгандардын барлыгы да бірнеше рет тексеріліп, онын рас екені аныкталып, далелденген деректер. Кейіпкерлердін телефондары кітапта бар. Сенбеген адам болса, озі талпынып буган козін жеткізе алады. Буган казіргі когамнын даму барысында мумкіншіліктер де жеткілікті. Тек кана оган деген таза ниет керек. Ал сенетін болса, онда онын сана-сезімі жана денгейге, гарыштык денгейге котеріледі. Осылай онын ойы тазаланып, шурайлана туседі. Тіршілігінін мані де жана багыт алып озгереді.

Халкымыз откен гасырларда бір Алла  жане  ата-бабалар аруактары коргап, колпаштайтынына сенетін.  Дуние озгерді. ХХI гасыр куат (энергия) заманы. Копшілік адамдар аділеттіліктен айырылып, пенденін козкарасы, омір танымы азып, Кудайды, ата-бабаларынын аруактарын жане озінін осы жалган дуниеде уакытша журген пенде екенін умытты. Казір бул дуниені Алланын калауымен, киелі ата-бабаларымыз фани алемге жіберген окілдері: аруактар козгалысынын кудіретімен, тікелей аруактармен байланыска шыгып, тылсым куат (энергия) кушінін комегімен, адамнын ойлау жуйесін озгертуге кірісті.
 
Курметті окырман! Сiз, осы кітапты окыганнан кейін жанынызды тазалап, журегiнiздiн кiрiн аршып, имандылык жолына тусiп, Жаратушынын кудiретiн танып тусiнесiз. Жаратушынын, аруактардын, тылсым дуниенін бар екенiн бар болмысынызбен сезесiз, конiл козiмен коресiз.

Пайдаланылган кітаптар:

1. Куран Карим, казакша магына жане тусінігі. Аударган Халифа Алтай.
2. Коранъ. Переводъ съ арабскага языка. Г. С. Саблукова. Третье изданіе.
  Казанъ. Центральная Типографія. 1907 .
3. Коран. Перевод смыслов и комментарии Иман Валерии Пороховой.
    Москва. Рипол классик. – 2005
4. Смысловой перевод СВЯЩЕННОГО КОРАНА на русский язык. Первое издание. Р. 2009-Х. 1430. Перевод с арабского Кулиева Эльмира.
5. Пайгамбарымыздын бір мын бір хадистері. – Шымкент каласы – 1992 ж.
6. Бхагавад Гита каз калпында. (Агылшын тілінен аударган Ержан Ілиясулы).
7. Абай (Ибрахим) Кунанбайулы. Шыгармалардын екі томдык толык жинагы. – Алматы: Жазушы, Олендер мен аудармалар.  – 2004.
8.  Шакарім Кудайбердіулы. «Иманым». – Алматы: «Арыс» баспасы. –  2000.
9. Джон Хоуг. «Нострадамус. Новые откровения». – Москва: ООО Издательский Дом «КРОН-ПРЕСС». – 1999.
10.  Джон Хоуг. «Нострадамус. Полное собрание пророчество». – Москва: Издательство «ФАИР-ПРЕСС». – 2007.
11. Омраам Микаэль Айванхов «Свет мира». Юбилейное издания 1900 – 2000 год.  – Москва: Издательство «Техническая книга». – 2000.
12. Асан Омаров. «Шакарімнін омірбаяны» (Монографиялык зерттеу) – Алматы: ЖШС «Інжу – Маржан» полиграфия фирмасы. – 2008.
13. Х. Суйіншалиев. «ХХ гасыр адебиеті діл». Казак адебиетінін тарихы. – Алматы «Ана тілі». – 1992.
14. Досым Омаров. Шакарімнін «Уш аныгы» (улы ойшылдын «Уш анык шыгармасына тусініктемелер) – Алматы: «Атамура корпорациясы» ЖШС Полиграфкомбинаты. – 2008.
15. «Наука о жизни с позиции Аюрведы». – Москва. – 1998.
16. Рахым Оразалиев, Досым Омаров, Асет Мукашбеков. «Жасару купиясы» – Алматы: «Алейрон». – 2006
17. Асет Мукашбеков. «Рух пен таннін саулыгы», – Алматы: «Алейрон». – 2007.
18. Асет, Камбар Мукашбектектері. «Жуйке жуйесінін тылсымы» – Алматы:
«Алейрон». – 2007.
19. Асет Мукашбеков, «Ак ана» – Зейнекамал Каржымбайкызы, Кулайхан Касымкызы, Менжамал Кумаркызы, Сапар Рауанов, Ержан Кулиев. «Жаратушыны аруактар аркылы тану немесе «Ак ананын» тылсым дуниелері» – Алматы: ЖШС РПБК «Дауір». – 2008
20. Асет Мукашбеков, Рахпар Кудіретоллакызы. «Оз тагдырынды – озін калай озгертуге болады» - Алматы: ЖШС РПБК «Дауір». – 2009
21. Асет Мукашбеков, Кастер Саркыткан. «Сен неге кедейсін? Сен неге карыздарсын? Немесе мол акша табу ушін не істеуіміз керек?» – Алматы: ЖШС РПБК «Дауір». – 2010.
22. Асет Мукашбеков, Рахпар Кудіретоллакызы. «Оз тагдырынды – озін калай тубірімен озгертуге болады» - Алматы: ЖШС РПБК «Дауір». – 2010