Б У Т1 А КЬ Я Н Ч И Б И :
Г1ях1мад –жагьси дубурлан, диркьаличи х1янчиличи вак1ибси.
Гъалбец1 – жагьси диркьалан, бара хъаллавиубси.
Вазипат – Гъалбец1ла хьунул.
Х1яжи – Гъалбец1ла унра.
Пат1и – Х1яжила хьунул.
Унруби.
Ц А И Б И Л А Н Ц1 Б У КЬ
Диркьаличибси ши. Шила дублабси хъали.
Сурат цаэсил
Г1ебшни. Буг1ярси, забли урзуси аргъ. Диркьала шилизиб х1янчи баррили хъули лявкьуси Г1ях1мадли хьуравиэс кьасбирули сай. Гьалаб чебаибси юртла къапулизи кьут1дирхъули сай. Ца камси замана бикибх1ели хьунул адамла т1ама бикьули сай.
Вазипат Чи саю гьанна, барх1ехъла замана, кьут1ик1уси?
Г1ях1мад Абхьа, дила рузи, вярг1ибси, шинк1авиубси, г1ях1ял сайну.
Вазипат Дила юртлизив мурул адам агарану, х1у вак1ахъес х1ерирус. Укьен унрубачи.
Г1ях1мад Г1е, дила рузи, х1ела г1ях1ялдешличила багьалли унрубани, шилизиб г1ях1си хабар т1инт1биру. Се бик1ара илди шинк1авиубси, вярг1ибси гьункья барх1ехъла замана хьурах1ерадли?
Вазипат Х1ези буррагу жагали: дила мурул хъулив агара. Ил х1янчилав сай. Аргъирив? Мурул адам агар хъули вак1ахъадли, шантани набчила се пикрибиру?
Г1ях1мад Ва х1ела хъали анк1или биц1! Шантани х1ечила х1ябилра г1ях1си хьунул адам теркьалли или пикрибиру. Г1ур се пикрибируси илдани?
Хьунул адамли унза ибхьу.
Вазипат Ваши х1ебиалли, палтарра дерахъубли, кьац1лира вахи, мурул чариайчи, савли, халкьли чех1еисли, урхьирину.
Г1ях1мад Халаси баркалла, дила рузи. Аллагь разивиаб х1ечи!
Сурат к1иэсил
Г1яядури, бурх-ула, хъали.
Вазипат Чердити илди палтарну, гьаяличи дях1ихъа. Шина кадирк1иб-х1ели, хъулир дурахъисрану. Ма, иш варгьи чехъили, кайи. Беркаллара лебхис.
Г1ях1мад Наб селра г1яг1ниси ах1ен, дила рузи. Ну гушли ах1енра.
Вазипат Дати гъай. Х1ези ибси бара.
Хьунул адамли ванати ниъра, буртра, чудура лерху. Хъулирад буруш-г1янала дурайсу.
Вазипат Укунх1ели, къадау кайхьен. Ну зяг1ипси гаймушличи х1ерэс аркьяс.
Г1ях1мад Агь, х1ябилра г1яваси чуду леб. Ишдигъунти берклуми пачнанира дукарара?
Г1ях1мадли араг1ебли чуду касиб, ва, ургади ниъ хуп1дирули, укесииб.
Вазипат ляркьян.
Г1ях1мад Рузи, бурагу х1ед чи бик1арал? Наб – Зияудинхъала Г1ях1мад.
Вазипат Х1ед се дек1ардеш леба наб чи бик1арал? Савли айзурли х1ела гьуни бухили аркьяд, ну - дила хъулир руус.
Г1ях1мад Юх, илкьяйда асух1ебирар! Нуник1ун багьес г1яг1нили саби чи сарил илгъуна г1ях1си урк1ила адам.
Вазипат Наб Вазипат бик1ар. Дила муруйс (т1ама ахъбуцили) биалли Шанданхъала Гъалбец1 бик1ар.
Г1ях1мад Тамашала уми сари иш шилизир.
Вазипат Г1е, тамашала сари, сенах1енну дила мурулла урк1и гьарли-марли шанданна саби. Кьаркьала биалли, гъалбец1ла саби!
Г1ях1мад Х1ерагу ца, или буилив гьат1и? Х1ела гъайлизибад багьесли саби: х1ела мурул гьарли-марли г1ях1гъабза сай. Нуни илдигъунтала х1урмат бируси саби.
Вазипат Гьу, укунх1ели кайхьен. Дуги г1ях1си бак1аб!
Г1ях1мад Х1едра г1ях1си бак1аб.
Сурат х1ябэсил
Г1ях1мад сели саял улх1ахъули сай. Х1ерик1алли – гаймуш.
Г1ях1мад Се бирулри х1уни ишаб? Селичи х1ербик1улри? Агь, х1ела Жан ас! Дила х1ева!...
Г1ях1мад мерличивад алзули сай ва гаймушличи ветулхъули сай. Гаймуш урк1бухъи, г1елабях1 хихбиубли, ласбулхъули саби. Г1ях1мадли х1евала дуб бурцу ва зузбиру.
Г1ях1мад Бата, х1ела вег1 кавш! Г1ях1ял адамла х1ева бугусив гьат1и? Биха иша, дила г1ур чегьесси агарану.
Г1ях1мадра гаймушра зузбик1ули саби. Байхъу кьяраибси х1ева гаймушли батиули ах1ен.
Г1ях1мад Агь, х1ечи няг1на бак1! Агь, х1ед ц1ахбиз! Се бирулри иш берги? Х1ед мура мага сабив иш?
Ца замана Г1ях1мад каркули сай. Ил къагъирули сай. Велх1унх1ели -набадатуни калкьуси курла ух1нав. Вазипатлизи вявик1ар.
Вазипат Сейк1улри, цугдугили вявик1ули?
Г1ях1мад Ну курла ух1навра. Кумекбара дураухъахъес.
Вазипат Се барес ила т1ях1ухъунсири х1у? Усули уадри. Вявик1ули, гьанна унрубира белх1ун бургар. Илдас дек1ар се гьанбиркура?
Г1ях1мад Ягъари, дила рузи, т1ама-гьамаличи велх1унрану, х1ерик1ус: х1ела зяг1ипси гаймуш.
Вазипат Гаймуш чех1ебаибсив х1уни?
Г1ях1мад Илини дила лерилра палтар дерги сари. Х1ева бугули чебаили, кебасес вализуррагу, иш курла кайкира.Лертигъунти х1евара шалбарра дергун х1ела гаймушли. Набчиб гьанна селра агара.
Вазипатла дукелц1идухъун вярг1или чукуриубси дубурланничи.
Вазипат Сабурбара, се-биалра пикрибирисну.
Г1ях1мад Наб палтарличира х1еръа.
Сурат авэсил
Вазипат халаси гьаяра сарира ляркьули сари.
Вазипат Буца иш гьаяла дуб, чевях1кахъес кумекбирисну.
Г1ях1мад Ч1умали буца вари.
Г1ях1мад гьаяла дуб буцили зузирули сай. Вазипат курла кариркур.
Вазипат Агь, х1ела Жан ас! Агь, х1у урх1ли кавш! Ай, ай. Ай…(Изаурси кьяш буцили) Ма,иш к1ана, к1ап1кайи. Ц1ахагар!
Г1ях1мад Черрерхи, рузи, набк1ун гьанбикиб х1уни гьая селизи-биалра бигьи рургудра или.
Вазипат Гьанна мурул вак1алли ну каруршура.(Рисириили) Агь, ребк1ибси риаслири ну х1ела кьут1ла т1амала х1ебакьили.
Г1ях1мад Селра х1ебирар, х1ела муруйзи нуни биубси анц1букьличила бурис. Илини дила гъайла мяг1на иргъу.
Вазипат Агь, х1у тупла х1ярх1яли вяхъ! Сейк1улригъари х1у? Дила муруйс Шанданхъала Гъалбец1 бик1ни хъумартурлирив х1уни? Илини нуша ишар чедаах1елли, (симкьрик1ули)к1елра итмадан г1яндик1ура.
Бахъх1и агарли к1елра бускалъули саби. Вярг1ибси Г1ях1мадли Вазипатла к1ана сунечи чебуршули сай. Чевкад х1ерик1ух1ели, илди к1ап1бикили бусутигъунтири.
К1 И И Б И Л А Н Ц1 Б У КЬ
Шаладиркули сари.
Сурат цаэсил
Шанданхъала Гъалбец1 хъули айц1ули сай.
Гъалбец1 Ва, хьунул! Русулрив гьаннара? Вях1, чинарагъари иш? (Далайик1ули) Иш халаси дунъяла
Аваданси къакъличиб
Левара нуван шадси
Хъалибаглизи мурул?
(Г1яшли) Унза гьарглигу, чина рикибси? Шин кадухес рякьунси риалли, чаррухъес замана баили саби. Ит гьая чини курлизи лайбак1или?
Гъалбец1 курличи гъамирар ва урк1ухъи х1ерик1ар.
Гъалбец1 Агь, х1ушала жан асла, шайт1унти! Ну х1янчила вархьили, саби сели биркьулил? Х1ераягу ихдачи?! Агь, нажасуни! Агь, къех1буни! Т1ашдизирая, х1ушаб се бирисал нуни!...
Гъалбец1ла гъайличи Вазипат рулх1ули сари. Ханжалра гьак1бирули, Гъалбец1 шантани аргъесли вявик1ули сай.
Вазипат Гъалбец1, ах1ерси… Лех1изи…
Гъалбец1 Жагьаннаб сайра ну х1ед, Гъалбец1 ах1енрану. Х1яжар, къех1ба!
Вазипат Лех1изи, х1уни селра балули ах1енрину.
Гъалбец1 Г1е, нуни марлисра селра х1****ули уилра. Гьанна нуни г1ячихъли лерилра чедиулра. Агь, нажасуни! Агь, къянчикъуни!
Илдала т1ама-гьамаличи Г1ях1мад улх1ули сай. Кабикибси к1анали сунела ч1янк1уси чарх к1ап1бирули сай.
Г1ях1мад Юх, юлдаш! Лех1изи… нуни буруйчи.
Гъалбец1 Лех1би ирхъис х1ела нуни, супелтар гажа! Ту (тудирхъули), х1ечи няг1на бак1! Мурул адам сайра вик1улрив х1у, урх1ла хьунрачи вашули?! Т1ашдизирая, ганзи лебхисну унрубачибад. Цацали бурги кьех1дирис х1ушала нуни!
Гъалбец1 унрубачи аркьули сай. Вазипат кьут1кьули рисули сари. Г1ях1мад бек1ра буцили сайра ч1ябарличи карули сай.
Сурат к1иэсил
Гъалбец1ли унра х1яжи ва илала хьунул Пат1и лебкули саби. Ганзи курлизи кабалтули саби.
Х1яжи Ягъари унра, сен г1ях1ил зигарухъунсири? Се бетаурли?
Гъалбец1 Се бариша, дила унра? Курлизи х1еръа, лерил сек1ал чедиидну.
Ханжалра някъбазив сайра Гъалбец1 кур алав къунзик1ар. Х1яжира Пат1ира курличи гъамбирар. Т1ама-гьамаличи унруби музабулхъан.
Х1яжи (Бек1 гьак1бирули) Ай яй яй яй! Х1ябилра ц1ахси сак1ал лебкьалли, дила унра! Х1ерагу Пат1и се хебал ихаб.
Пат1и (Бек1 бурцули) Вай, вай, вай! Дила Аллагь! Х1ераягу ихдачи! (Тудирхъули) Ту! Х1у ак1унси мерличира х1ечира!
Гъалбец1 Чебиулрав? Чебиулрав леблилра?! К1инайс набчиб г1яйиб х1ебиэсли!
Гъалбец1 курла кац1ес алавик1ур.
Х1яжи Юх, или асух1ебирар. (Гъалбец1ла някъ бурцули) Дилара х1ушалара х1улби къунбадугьули сари. Ну их сек1айчи вирхх1ерус! Даширая пикридулхъех1е.
Гъалбец1 Ватаба ну. Селичила саррая х1уша пикридулхъути ихгъуна ц1ахдеш батурли? Эгер ихди к1елра нуни миц1ирли батасли, ну мурул адам ах1енра! Ну Шанданхъала Гъалбец1 ах1енра!
Гъалбец1 ватулхъан, амма итмадан Х1яжини ханжал кебису. К1ел мурул адамли ил урцу.
Х1яжи Дила рурси, нушани чебиуси бархьсив? Муэру? Ах1и – х1уруц1у? (Кьяркьли) Гъайрик1ен!
Хьунул адамти Агь, нажас! Агь, къех1ба! Г1яйибри ишгъуна жагаси дурх1ялис кьадарриэс х1угъуна къех1ба!
Х1яжи Лех1! Лех1дизирая!
Лебилра шип1бирг1ур. Гьимиличил Гъалбец1 курла х1ерик1ар.
Вазипат Ну… (симкьрик1ули) Нуша… Нушачиб селра г1яйиб агара!
Хьунул адамти Х1ераягу ца! Агь, нажасла къунби! Къех1ба!
Х1яжи Лех1ахъая! (Кьяркьли вявик1ули) Бурайчи сабурбарая! Лех1дизирая!
Вазипат (Симкьрик1ули) Дуги, бара карихьес х1ядурриубх1ели, нушала къапулизи кьут1ик1усила бакьира… (Симкь т1ашиули) Абхьес рякьунх1ели, иш леври.
Гъалбец1 Г1ур, «агь, х1ябилра барри кьалли», - или хъули кири.
Вазипат Ах1енри, ах1енри. (Рисули) Илкьяйда ах1енри!
Х1яжи Гъалбец1, гьала-гьала лех1дилзех1е х1ела хьунуйчи, г1ур – гъайдик1ех1е. Нура вирхули ах1енра их сек1ал чебиукъира. Лех1дилзех1е.
Г1ях1мад Ну дуги, х1янчи таманбиубх1ели, хъули аркьулри, амма забли шинк1аварили вярг1яхъира.
Гъалбец1 Илбагьандан, ванавиэс дила хьунуйчи вак1ири. Ах1енрив?
Г1ях1мад Ах1енри! Ах1енри! (Ахъли) Илкьяйда ах1енри! Гьалмагъуни, лех1дизирая зимъайчилра... Гьалаб цугбикибси унзализи кьут1дяхъира.
Гъалбец1 Кьут1дяхъира. Вярг1ира. Шинк1авиубра. Диур! Х1ед ну хъяша ах1енра! Бура, курлизиб се бируси х1ушани: ца ч1янк1ли, ца палтарчерли?
Х1яжи Гъалбец1, хъя бирулра, г1ур гъайадли, х1ела мух1ли бурцех1е нушани. Се адамти саррая х1уша, бурусиличи лех1яхъес х1****ути? Набра багьес дигулра иш се анц1букь сабил. Ну чебиусиличи вирхули ах1енра. Вазипат илгъуна адам ах1ен. Их нуни някъларх1ейчирадал ралуси сари. Се биалра бургар. Лех1изи.
Гъалбец1 тумира демдахъурли, бек1ра г1яшбуцили, къаркъаличи карули сай.
Г1ях1мад Нуни унзализи кьут1дяхъибх1ели, Вазипатли абхьес х1ейгукъира, набчи урк1ец1идухъи абхьиб. Баркалла биаб сунес. Г1ур кьац1ли вахи, палтар дерахъес дях1яхъиб. Сари карихьес аррякьун. Ну биалли, кьац1ли уки, къадаув усаунра. Дай дуги гаймушла т1амали велх1ахъунра. Х1ерик1ус – дила палтар дерги, х1ева бугули. Ну дуц1ухъи зузик1есиира. Ахирра ахир, ну хабарагарли, къяббиубси х1евала дулгъара нура, иш ц1ябси курла кайкира. Кур лебни нуни чех1ебаира. К1инайс нуни вявбяхъира. Вазипат рак1ибх1ели, биубсиличила бурра. Ил, разиагарли, гьаяличи аррякьун. (Гьигь батурли) Г1ур, Вазипат рак1ибх1ели, наб ца дуб лайбак1иб. Ац1ес или вализуррагу – кайкира. Набчи Вазипатра карикиб. Х1ера (кьяш чебиахъули) их кьукьа дяхърума биц1или.
Адамтала хъябшдуцибти бях1яни бара шаладиуб.
Х1яжи Х1ерагу ца, сен буилил! Малла Насрадиннагъуна хабаргу ил х1ела. Вирхаэсра дек1ар гьамадли ах1ен.
Г1ях1мад Нуни Кьуръайчиб хъя бирис: нуни дурибти дархьти сари.
Вазипат Нунира бирис.
Х1яжи Х1ебиалли, ах1ерти гьалмагъуни, (т1ул ахъбурцули) ил сек1ал нушани гьамадли ахтардибирех1е.
Сурат х1ябэсил
Бурх-уб селра агаршайчиб к1аламбик1ули кабисунси гаймуш. Х1яжи гаймушличи гъамирар.
Х1яжи Лерилра сек1ал ахтардидирех1е иш гаймуш белгьунх1ели. Эгер г1ях1ялла палтар канар дак1алли, илди бархьли уббулхъан. Эгер х1едаргалли – дила унра Гъалбец1, нушани илдас се дигара барахъес ихтияр лугех1е.
Адамти Бархьли саби. Г1ях1си саби. Гьанна балах1е, г1яйибла бег1тил, ах1енал!
Г1ях1мад Г1е, г1ях1си саби. Белгьеная, жан асла, гаймуш. Ил багьандан умути адамти жяргабиубли саби.
Гъалбец1 Лех1яхъи, ахмах, х1уни х1ебурадра лерилра г1ячихълину!
Х1яжи Т1аш! Т1аш! Т1аш! Гьала-гьала гаймуш лугьах1е, г1ур – х1ердик1ех1е: чи вархьлил, чи – ах1енал.
Верх1елцад мурул адамли гаймуш бигьи кабиркахъу.
Х1яжи (Кьакьари кьисбирули) Бисмиллагьи ррах1мани ррах1им!
Гаймуш бахъх1и агарли диъдиабирули саби. Кани гъяраибх1ели, Г1ях1мадла ч1ямдарибти палтарла бут1ни дургули сари.
Гъалбец1(Халаси гьигь балтули) Уф… Чевверхи! Чевверхи, дурхъал Аллагь! Хат1а х1ебарахъни багьандан, чевверхи!
Х1яжи Чевях1си Аллагьли ах1енрину, нуни сабри х1ези хат1а х1ебарахъибси. Нуни, бикьулрив? (Пиширхъули) Нуни!
Пат1и Чевях1си Аллагьла ихтияр агарли, х1ечибад гъизла ч1иалра ках1ебиркур!
Гъалбец1 Баркалла х1едра. Халаси баркалла, дила унра. (Х1яжила някъ ц1ац1абирули) Гьанна ну вирхулра дила хьунуйчира, дила г1ях1яйчира. Ихди умути буили саби.
Х1яжи Г1е, хаслира х1уни жяргабарес алаввак1ибх1елира.
Гъалбец1 Чевверхи, дила унра. Ну хат1аикира.
Х1яжи Набчивад ах1енри х1у чевверхес г1яг1ниси: х1ела хьунуйчивадра,
Г1ях1яйчивадра сайри.
Гъалбец1ли курлизирад хьунул дурайули сари.
Гъалбец1 Черрерхи, дила хьунул, х1ела гъайличи вирхх1еъни багьандан. Х1яйна, Аллагь багьандан, черрерхи!
Вазипат (К1ант1ирак1или) Г1е, ишгъуна саби нушала хунрала кьисмат: муруйчи бирхарар, хьунуйчи – бирхх1ерар. Х1ед ну гьачамалра къяналириубси ах1енра, я х1ерирус! (Муруйчи хъябруцриркур ва рисули сари) Се биру, черрирхулра, дила суб.
Баягъи Вазипатлис вайти гъайли бугьути хьунрира к1ант1ибик1ули саби. Нургъби к1анала дубли ушкули сари. Пат1и Х1ерагу сен умуси хьунул адам руилил нушала Вазипат! Сари г1ямрули релкъ! Марсили уррухъун. Чус Аллагьли ца жагати дурх1ни пешкешбараб.
Курлизибад т1амала бикьули саби.
Г1ях1мад Эй, адамти, набчила хъумартурлираяв х1ушани?! Сецадх1и уусира ну ишав хьунрала к1анализи вергурли? Палтар дихая.
Лебилра курлизи х1ербик1ули саби ва пишбирхъули саби. Г1ур пишдяхъиб-ти мух1луби ахъли дукарк1ули сари. Лебилра масхурта бугьули саби.
Гъалбец1 Рукьен, ах1ерси, нушала г1ях1яйс дила палтар кадуха. Ихгъуна г1ях1гъабза адамлис нуни селра ах1ерх1ебирис.
Вазипатли палтар лерху.
Гъалбец1 Чевверхи, г1ях1гъабза! Чевверхи, х1ечила вайти пикрумани пикриик1ни багьандан. Х1ези тилади саби: набзив юлдаш чеъни. (Палтар гьадурцули) Ма, ишди палтар ахърилис.
Г1ях1мад Баркалла! Баркалла! Х1ечивад ну жявлил чевверхира. Гьанна ну ватабая палтар чегьахъес.
Гъалбец1 курлизивад дураулхъули сай. Адамти кур алавад аркьули саби. Г1ях1мадли палтар челгьули сай. Лебилра г1яшикьбиубтиван Г1ях1мадличи х1ербик1ули саби.
Гъалбец1 Вазипат, ну шакугира, баягъи ит нушала, угъраш гаймуш, сен зяг1ипбикибсирил!
Вазипат Сен бикибсири?
Гъалбец1 Сенк1ун, х1ера иша (каниларад дурасибти г1ягни чедиахъули), ишдик1ун дила арх1ели беткахъибси шалбарла бут1ни сари.
Вазипат Агь, саби къаркъубани буг ! Илгъуна ахмахлис илгъуна бебк1а х1яжатси саби.
Алавчарти адамти пишбирхъули саби.
Гъалбец1 Илбагьандан, нуни дила г1ямрулизиб к1иэсил мекъ бирулра: Вазипатличи к1инайс хъайчикарулра. Лерилра вайти хъумартирая, ах1ерти шанти! Жяг1ял шаладикайчи мекъ саби дила юртлизиб! Дам-дяд. Булхъути адамти. 10.10.1997д.