5. Сулаймонлик даъвосида

Анвар Шукуров
  Бир катта хатбоши кучадаги манзаралар ха;ида. Икки хатбоши ;ушлар, бали;лар, хайвонлар ва уларнинг подшоси одам ха;ида.
Яна одам хакида бир хатбоши ва менинг Абдумаликникига кириб борганлигим, чой-пой ичганимиз, мавзуни мен бошлаганим ва унинг кечаги оятларни укиш оркали хозирги кун хакида фикр юритганда нималарни тафаккур килиш мумкинлиги хакида айтиб берган гаплари.
Умуман Сабъа сурасида собик Иттифокка ухшаш мамлакатларнинг таркалиб кетиши конуниятлари хам яширинган.
80-йилларда бу мамлакат тинч-осойишта, нисбатан бой-бадавлат, душманларидан химояда эди. Гузал табиат куйнидаги оромгохлари, калби тоза, халол-пок, соддадил одамлари хам куп эди. Бепул таълим тизими, бепул шифокорлик ва яна купгина кулайликлар бор эди. Бу мамлакатда озик-овкат мул-кул булганидан, улар оч-нахор колган мамлакатларга хам моддий ёрдам курсатар, табиий офатларда кумак берарди. Дунёнинг бирон-четида кимдир золимлик килса уни бартараф этишга харакат килар эди. Факат битта нарсани бу мамлакат ахолиси билмасди. Бу неъматларнинг барчасини Аллох бергани, бу халк эса унга шукроналик келтирса бас, хаммаси гузал буларди.
Мана эшитинг, бу сузларни:
15. (А некогда у жителей) Саба,
В стране их проживания, знаменье было:
Два сада — с правой стороны и с левой.
(Им было повеление от Нас):
"Питайтесь тем, что вам доставил ваш Господь,
(Делами добрыми) Его благодарите.
Страна благая (вам дана),
И милосерден (к вам) Господь!"
Улар эса Яратганга шукроналик келтирмасдан “бизни бу муваффакиятларга Маркс, Энгельс, Ленин ва улар ишининг давомчи КПСС МК Сиёсий бюроси ва барчамиз учун кадрли Леонид Ильич Брежнев килиб бераяпди” дейишарди. Баъзан эса “биз Ильич белгилаб берган йул-йурикларга содикмиз” деган шиорлар осилиб коларди. Яъниким, Леонид Ильич билан Владимир Ильич  иккалови хам бир мартабада турарди.
Уша пайтларда бу борада халк ичида битта латифа хам бор эди.
Эмишки, Ленин билан Дзержинский иккалови пролетар революциясини 23 ёки 24 октябрь куни амалга оширамиз деб кучада бахслашиб туришса, бир болакай келаётган экан. Шунда бахслашаётган дохийлар, “шу болакай нима деса, шундай булсин” деб ундан сурашибди. Шунда болакай “амакижонлар революцияни 24 октябрда амалга оширинглар” дебди ва йулида кетаверибди. Улар эса болакайга караб, “исмингни айтиб кет, болакай” дейишса, “менинг исмим Лёнка” дебди.
Уша давр зиёлилари томонидан тукиб чикарилган юкоридаги латифа Совет Иттифокидаги энг бой нишондор, демакки энг куп кахрамонлик курсатган, фидокорона мехнат килган Л.И.Брежневнинг революцияга, яъни коммунистик партия ривожига кушган хакикий хизматини бахолаб берарди.
Гапнинг энг кизиги шунда эдики, Леонид Брежневнинг узи, халк ичида узи хакидаги машхур латифаларни эшитишни ёктирар экан. Албатта, латифалар юкоридака калампирли эмас, пахталик, йук ипакдек момик, бош кахрамоннинг узига ёкадиган хилидан булган.
Хозирга хаётимизга Яратганга шукроналик келтирган холда, тинчлик-осойишталик даврида, ижодий мехнат хосиласи уларок, кайси мамлакатдан нимани урганиш мумкин деган саволга куп вакт “Россиядан нимани урганиш мумкин” деб узимга узим савол бердим. Иттифок даврида булганда майли, хамма нарсани урганардик, бунга мажбур эдик, катта оганинг барча киликлари биз учун ибрат эди.
Лекин, хар кандай зуравонлик – ахмокона куч, маккорлик ва энг асосийси ёлгонга курилади. Ёлгонни эса Аллох ёктирмайди. Тили бошка, дили бошка, носамимий одамлар эса ён атрофидагиларга луттибозлик килаётганларида, уларнинг калби ичидаги яширган бу иллати хеч кимга маълум эмас деб уйлашади.
Мана эшитинг:
5.Гляди, они закутывают грудь,
Чтоб утаить там от Него (свои секреты).
Но в тот же миг, когда они пытаются облечься в одеянья,
Он (Аллох) знает, что они таят,
Что напоказ являют, -
Поистине, Он (Аллах) знает, что (у них) в груди таится (Худ сураси).
Лекин узи яратган барча бандасига мехрибон ва сабрли Эгам, одамлар ибрат олсинлар дея ёлгонни озгина-озгина уз жойидан силжитиб, бу дунёда узларини фахм-фаросатли – интеллегенция, зиёлиман деганларга курсатиб туради.
4. И ни один посланник не был послан Нами,
Кто не владел бы языком своих людей,
Чтобы он мог им ясно говорить о сути.
Аллах по (мудрости) желанья Своего
(Одних) уводит с правого пути,
(Других же — милостиво) направляет, -
Он, истинно, могуч и мудр!
24.Ужель не видел ты, какую притчу
О Слове Добром нам Аллах приводит:
Оно как древо доброе,
Чей корень крепко (держится в земле),
А ветви к небесам взметнулись.
25.Оно плоды свои приносит каждый миг
По изволению его Владыки, -
И так Аллах приводит Свои притчи людям,
Чтоб они вняли (наставлениям Его).
26.А притча (Господа) о Скверном Слове:
Оно как древо скверное,
Что исторгает (свои корни) из земли –
И потому устойчиво стоять не может.
27.Аллах же верных укрепляет твердым словом
И в этом мире, и в другом.
И сводит Он с пути неверных, -
(Ведь безграничной мудростью Своей)
Творит Он все, что пожелает!
 Аммо, уша зиёли узининг юраксизлиги ёки озгина манфаат дея, куриниб турган хакикатни айтолмайди. “Нима учун мен”, - дейди у узига узи ёки осонгина беркиниб олади.
              Ана шунда, бутун дунёдаги барча жараёнларни бошкариб турган Зот, устакорона тадбирлар билан, бор хакикатни Узи очиб ташлайди:
48.Скажи: "Поистине, Господь мой
(Ложь) поражает Истиной (Своей), -
Ему все сокровенное известно" (Сабаъ сураси).
              Ха, Аллох ёлгонни хам, ёлгончини хам севмайди ва барибир, качонамдир ёлгонни фош килиб ташлайди.
Дунёда бирон мукаммал булмаган нарсани курмаслигимиз хакида Китобда оят мавжуд. Биоинженерлар ниначига караб вертолётни, ургимчакка караб лунаходни, кушга, куршапалакка караб самолётни ихтиро килишгани маълум.
Нега давлат бошкарувида хам уша урмон коидасининг ибратли томонига назар солинмайди-а. Масалан, кизилиштон булмаса, дарахтнинг куртини ким адо килади? Дарахтни инсон десак, курт унинг нафси десангиз, ёзувчи- сатириклар мана шу кизилиштон-ку. Улар нега куринишмайди?
Жамият хаётидаги огрик нукталарни сатира оркали фош килишда француз ёзувчиларига тенг келадигани йук жахонда. Уларнинг  уша 50 йилларда бошлаган ишини, кейинги авлод вакиллари хам жуда таъсирли ва кучли килиб амалга ошириб келмокдалар.  Кулги, кулги билан канча нафс куллари узларини тийиб олаётганларини барча прогрессив фикрловчи кишилар тушуниб туришибди.
          Совет тоталитаризмига карши курашни аввалбошда Н.Хрушчев, партия йулбошчисининг узи бошлаганди. Тарихчилар бу даврни “потепление”(иликлик) даври деб аташади.
           Аммо, бир неча йиллардан сунг, унинг хафсаласи пир булди. Чунки у Сталиндан фаркли уларок бошка мамлакатларга борди ва халк турмуш фаровонлиги масаласида, уларнинг килган ишларидан ёка тишлади. “Социализмни улар (ривожланган капиталистик мамлакатлар) куриб куйишибди-ку” деркан у купинча:
“Я другой такой страны незнаю, где так вольно дышит человек”
деган совет халкини рухлантирувчи кушик факатгина бу орзу булиб, амалга ошмаган хомхаёл эканлигини у балким тушунгандир.
Лекин ичидагисини ташкарига чикармаслик учун, озгина иликликдан илхомланган ёзувчи-ю, шоирлар, рассомларни Сталин каби улдиртирмаган булса-да, овозини учириб ташлади.
            Уша даврдаги хакикий холат эса рус ёзувчилари, шоирлари, драматурглари, режиссёрлари томонидан   фош килиниши уша пайтларданок бошланганди. Хозирги пайтда эса рус режессёрлари уша давр хакикатини юксак махорат билан тасвирлаб бермокдалар. Руслардан хозирги пайтда космос, шахматдан ташкари, реал кино ишлаш санъатини урганишимиз хам керак.
              Бошка илгор сохаларнинг купчилигини эса уша илгор мамлакатларнинг узидан урганишни, кейинчалик айтиш шарти билан, хозирча ният киламиз.
               Балким коммунизм деган ёлгон фош булмаслиги хам мумкин эди. Агарда, Сиёсий бюро аъзолари, умуман рахбариятда “бу килинаётган ишларнинг барчаси Аллохнинг изни ва кумагида, буляпти” деган эътироф булганида. Бу гапни хозир айтиш осон, уша даврда барча зиёлилар Яратганнинг борлигини инкор этишар, унинг курсатаётган аломатлари устидан кулишар эди. Агар бирон киши Аллох хакида гапирса борми, Аллохни куятурайлик жамиятдаги бирон бир айбни фош килгудек булса борми, бошига не кулфатларни солишарди.
 Брежневни узи кабул килган барча йирик карорларни демократия асосида, Сиёсий Бюро аъзолари фикрини тулик эшитгач амалга оширган, дейишади ва айнан Брежнев даврида совет халки нисбатан тук яшади, аммо Хрушчев замонига нисбатан эркин фикрлар бугилди, такиклар, цензуранинг авж олишига   олиб келди.
Диний эркинликлар масаласида  Брежнев даврида Хрушчев замонига нисбатан насронийликда эркинликлар булгани билан, бошка дин вакиллари таъкиб килинардилар. Узимизда, кишилар намоз укиш учун пана-пасткам жойларни кидиришар, таровех намозларида бировни коровулликка куйиб, бошкалари намоз укиб олишаркан. Хрушчев замонида узимизнинг комсомол фаолларимиз кишлок кезиб, рузадорларнинг бомдоддан олдин огиз ёпиш учун кайнаётган тунги козонларини агдаришар, мактабларга бориб эса рузадорларга мажбурий сув ичиртириш оркали уларни “фош” килишар эканлар...