Лиса

Ибрагимов Лёма
Притча.

Это было во времена, когда человек еще не ведал хитрости.
Жила-была лиса. Жила хитростью, ею кормилась и поилась.

В один пригожий день стала лиса размышлять:"Хитрость меня, конечно, кормит.
Но приходится постоянно обновляться. Бывает, одна хитрость и неделю не держится. Эти животные вмиг приспосабливаются. Приходится день и ночь думать над следующей. О другом жизненном и важном подумать времени совсем не остается. У людей как-то не так. У них иначе, чем у нас, обитателей лесов и полей. Они не сразу понимают, что их попросту дурят.

Они очень доверчивы. Их можно красивыми словами за душу брать и трясти в свое удовольствие. У них на сей счет даже пословица есть: мол, красивым словом и змею из логова выманили. Змею, может, и выманили. Бьюсь об заклад, ни одну лису на свете из своего логова красивым словом не выманили и не выманишь.

Люди даже не допускают и мысли, что их могут дурить. Надо мне принять человеческий облик и жить с людьми. Освою риторику, научусь говорить красивые слова, давать пустые обещания. И буду жить среди них припеваючи. Пойду-ка я к людям".
 
Так, говорят, первая лиса и появилась среди людей.
Создала семью. Стала деток своих сызмальства 
хитромудрости обучать.


          ЦХЬОГАЛ

          Притча.   

    И хилла дукхе-дукха хьалха, адамна х1илла а довзале.
    Цхьогал хилла дехаш-1аш: шен х1илланаш а лелош, цара кхаба а кхобуш. Цхьана дийнахь мехала ойла йоьссина цу мекарчу цхьогалан коьрте: «Х1илланаша вуо ца кхобу со. Амма, кху акхарошна юккъехь де-дийне даларца х1илла кест-кеста карладаккха дезаш нисло-кх. Хаддаза хьекъал царна даца дезаш нисло. Цхьа х1илла к1ирне а ца долу. Цхьадерг шолг1ачу дийннахь ширделла карадо.
    Суо хаал хилчхьана, даим са меца латтарна, хаддаза хьекъал х1илланашна, мекарлонашна дацош, паргг1атехь хецца дуьненан ойлаяр ца нислделла сан. Адамаш иштта дац, цаьрца атта хир ду суна. И хьаьвзина мел хили а, адам хенан жерахь  т1е ца кхуьу шена лелочу х1илланна. К1езиг дац суна девзаш б1е шаре, эзар шаре девлла х1илланаш. Ур-атталла, шеца цхьамма х1илла лелор ду, бохург, дагна атта улле а ца дитало адаме. 1ехадала кийчча хиларна, хазчу хабарх сиха 1ехало. Церан кица а ма ду: «Хазчу хабаро 1уьргара лаьхьа баьккхина». Лаьхьа-м баьккхина а хила тарло хазчу дашо, амма, х1ара дуьне доладелчхьана, шен бенара цхьогал-м ца даьккхина хьуна цу дашо. 
    Дера деза со, церан хот1е а дирзина, юккъе а дахна, царах д1аиэ. Доцург ду а, бохуш, хазчу хабарх мотт болийтчхьана, адамна юккъехь мелла а атта дуур ду аса х1ара дуьне». Иштта деана, боху, адамна юккъе дуьххьарлера мекара цхьогал. Доьзал а кхоьллина, шен берашна х1илланаш а марздина. Цу цхьогалан ц1ийнах бу, боху, вайна юккъера х1илланчаш.