Татьяна Домаренок
Папараць-кветка
У памяць пра маіх бацькоў.
У краю зялёных дуброў і шырокіх палёў па старажытнай зямлі славян - рускіх, беларусаў, украінцаў - шмат стагоддзяў падрад павольна і велічна цячэ паўнаводны Днепр. Той, хто хоць раз у жыцці змог пабываць на яго беразе , ужо ніколі не забудзецца гэтай казачнай прыгажосці. Высокія берагі ракі скрозь пакрыты зараснікамі дрэў і хмызняка. Разгалістыя вербы і таполі ў самай вады - ўпадабанае месца для шпацыраў у закаханых . Маладыя прыходзяць да ракі і падоўгу сядзяць у цені дрэў, саграваючыся ад абдымак і пацалункаў і дорачы рацэ ўсмешкі і гарачае святло сваіх вачэй.
Кожны год у дні летняга сонцастаяння перад святам Івана Купалы Днепр імкнецца мацней насычыцца крышталёва чыстай ключавой вадой са сваіх падземных крыніц. Людзі ведаюць, што ў самыя доўгія дні года вада , агонь і зямля валодаюць велізарнай сілай. Тым часам сонца аддае зямлі шмат свайго цяпла і святла, а матухна-зямля, увабраўшы ў сябе гэту цудатворную сілу, дорыць яе раслінам. У дзень Івана Купалы ўсе лугавыя і лясныя травы становяцца гаючымі. Раніцай дзяўчыны ідуць у лясы і на лугі , каб сабраць іх і ўмыцца чыстай ранішняй расой.
Калісьці тут, на высокім маляўнічым беразе Дняпра ў маленькай хатцы жыла-пажывала слаўная і вельмі прыгожая дзяўчына Вольга. У тую знамянальную раніцу на Івана Купалу як толькі першыя прамяні гарачага ліпеньскага сонца дакранулісь да верхавін прыбярэжных верб і таполяў , яна пайшла ў лес за гаючай травой. Выйдучы на палянку, Вольга сабрала ў далонькі маленькія бліскучыя расінкі і памылася імі. Дзяўчына ведала, што па народным павер'і, ранішняя купальская раса робіць твар свяжэй і прыгажэй. Як добра ў гэту раніцу было ў лесе! Вальгута даволі часта прыходзіла сюды і вывучыла ўсе лясныя расліны. У лесе было шмат розных кветак і травы, але самай любай кветкай для яе заўсёды заставалася толькі далікатная і пахкая начная фіялка.
Неўзабаве кошык дзяўчыны напоўніўся гаючай травой , і яна пайшла дамоў. А каля хаты Вольгу ўжо чакаў Iванька. Гэты малады чалавек даўно заляцаўся да яе, ён кахаў дзяўчыну горача і пяшчотна, але ніяк не мог прызнацца ёй у гэтым. Як прыемна яму было ўбачыць сваю прыгажуню з поўным кошыкам пахкай лясной травы і кветак!
Увечар, маладыя пайшлі да Дняпра, каб пакупацца. У берага ракі сабралася шмат дзяўчын і хлопцаў. Хтосьці купаўся, хтосьці пускаў па вадзе вянкі, хтосьці спяваў песні, хтосьці смяяўся, скачучы праз вогнішчы, запаленыя тутака на беразе. Столькі шуму, весялосці і радасці падарыла усім гэта свята !
Існуе павер'е , што вада і агонь у Купальскую ноч здымаюць з людзей усю нечысць, усе хваробы, даюць сілу . Вось і Вольга з Iванькой , выкупаўшыся ў Дняпроўскай вадзе , адразу ж адчулі прыліў бадзёрасці і сілы.
- Вальгута! Давай сходзем ў лес. Можа быць, нам павязе, і мы знойдзем папараць кветку! - клікнуў Іван.
- А што, можа і знойдзем! - пагадзілася дзяўчына.
Узяўшыся за рукі, маладыя пайшлі па сцяжынцы да лесу, туды, за пагорак. Вядома, страшнавата было ісці ў цемру за паўгадзіну да поўначы. Але ў іх руках быў запалены факел, а з ім баяцца няма чаго. Калі што, агонь абароніць ад злых сіл, ад усякіх там ведзьмаў і лесуноў. Iванька хутка знайшоў куст папараці, і яны сталі чакаць. Роўна апоўначы неба асвяцілася выбліскам агню, а з папараці здаўся пунсовы агонь, падобны на кветку. Кветка хутка расла і паднімалася да неба. Але праз секунду агонь раптам растаў у ночы, быццам ніколі і не быў тут.
-Які цуд! - здзівіліся маладыя.
Ім было шкада, што агністая кветка так хутка знікла, але яны разумелі, што справа тут не абыйшлася без злых сіл. Бо кветка валодала магічнай сілай, і д'ябал не захацеў аддаваць яе ў рукі чалавеку. Але ўсё адно, зараз маладыя ведалі , якая яна , гэта чароўная папараць кветка .
Iванька з Вольгай вырашылі нікому не распавядаць пра ўбачаную імі кветку, бо ўсё адно не павераць. А ў саміх яшчэ доўга перад вачамі стаяла выява чароўнай агністай кветкі, якая роўна апоўначы вырасла з сярэдзіны папараці. Бо ўсё гэта было такім незвычайным і загадкавым!
Па дарозе дадому Вольга сказала:
- Ведаеш, Iванька, не шкадуй, што мы не сарвалі папараць кветку.
Падумай! Навошта нам патрэбна гэтая падманлівая кветка? Для мяне няма лепш белай начной фіялкі. Яна такая пахкая і прыгожая, таму што жывая. А гэта кветка не пахне. І нам не патрэбна яе чароўная сіла. Мы самі моцныя і зможам дасягнуць усяго, чаго толькі захочам.
Калі ўранку маладыя вярнуліся ў сваю хату,у руках дзяўчыны красаваўся букецік з кветак яе любай фіялкі, якую ў гэту ноч адшукаў для яе ў лесе яе каханы.
З той пары Вольга з Іванам ужо ніколі не раставаліся. Яны пражылі доўгае і шчаслівае жыццё. І зараз, калі хто-небудзь пытае ў іх, у чым прычына іх шчаслівага сямейнага жыцця, яны ўсё яшчэ сціпла адмоўчваюцца і ніколі не распавядаюць пра сваю дзіўную сустрэчу з чароўнай кветкай папараці.
- Сакрэт нашага шчасця, - кажа Іван, - у маленькай белай начной фіялцы. Мая жонка вельмі любіць яе пах , ды і сама яна для мяне як самая выдатная кветка.
Вось так і жывуць усё сваё жыццё ў каханні і згодзе гэтыя добрыя людзі. Але, хто ведае, можа такое моцнае каханне і адданасць ім падарыла калісьці тая самая чароўная папараць кветка , што расцівла толькі на адно імгненне ў кароткую купальскую ноч.
Летняя ночка купальная
Яснай растаяла знічкаю.
Падаюць зоры світальныя
Ў чыстыя воды крынічныя.
Ой ты, дзяўчыначка мілая,
Як жа ты свет упрыгожыла!
Ластаўка ты лёгкакрылая, -
Светлы мой сон растрывожыла.
Ты мне вясною прыснілася
Неразгаданымі чарамі,
Сэрца парыўна забілася
Лёгкімі крыламі-марамі.
Пэўна цябе, ненаглядная,
Стрэў я часінай удалаю.
Ты ж мая доля спагадная,
І не шкадую німала я.
Песня. (слова Шушкевіча М.)