ÌàòIûæú Àìèíýò.
Ñóðýò øúõüýòåõúî ïëúûæü ïIóàêIýð êúûçòûðèõúóè, äæûðè çý ãúóíäæýøõîì Ióóöóè èøúûïêúýó çýïëúûæüûãú. Ìû òåõúóàê1ýð ÷ý÷ýí áçûëúôûãúý ãîðýì áý ø1àãúýó êúûðèãúýëúýãúóãú, ûãóè ðåõüû ûê1è êúåçýãúýó áýìý êúûðà1î. Ãúóíäæýì ðèëúýãúóàãúýì ûãúýðýçàãú. «Øúõüýòåõúîð ïëúûæüûIî àIîí, àó çûòåñõûíýï»,- ãóêIý çýðèIîæüè, óíýì êúèêIûãú. Àäðý ÷ûëý öûïýì êIîùò, ïîìèäîð ðàññàäý Âàëý êúûðèòûíýó êúûãúýãóãúàãúýøú íåïý êúûõüûæüûí ôàå, àðìûðìý ãúîíëýùò.
ÊIîùòûð Iîôà, ñýIî, à óðàì êIûõüàøõîó çýðûêIîùòûì çûìè ôýìûåæüû åøIû. Äæûäýäýì, ñûõüàòûð ïëIû - òôûì àäýæü, Iîô çèìûIàõýìý àôýäýó, áëýêIûðýð çýðàãúàôýøú çýêIý òåòIûñõüàïIýõýì àòåñûõ. Ñóðýò ëúýøýó õýùýòûêIûãú, êúýëýï÷úýæúûåð êúûIóèõè óðàìûì êúûòåõüàãú. ÓíýãúóèòIóêIý ïý÷ûæüý ùàãóì 1óò òåò1ûñõüàï1ýì Àñåòûðý ÔàòIèìýòûðý òûðèëúýãúóàãúýõ.
- Ìóàðû, çýêIýìý ÿIîô ûãúàïýðýõýðè õüàçûðûõ.
Ñóðýò äýIýáàè øúõüýòåõúîð òýðýçûìý ûóïëúýêIóãú. ÍûáæüûêIýæüýï, èëúýñ òIîêIèùûì áëèôûãú, èïøúàøúýõýð äýêIóàãúýõ, àõýì êúàïûôýãúý ïõúîðýëúô öIûêIóõýìè ÿíàñûïõýð äýõý äýäýó çýïýôýõ. ÇýêIýðè äýãúó, çûùûóêIûòûõüàí ôýäè ûêIûá êúîëúýï, àó óðàì êIûõüàæúûì ðûêIîíûì ûïýó ëIýíûð êúûøòýí. Áçýãóð àðûáà, ñýIî! Ïûëúûíýï åIîøú – ôýëúýêIûðýï.
Àñåòûðý ÔàòIèìýòûðý çýãúóíýãúó øúûïêúýó ìýïñýóõ, ÿøúõüàãúóñýõýð äýõýêIàå øIàãúý çÿìûIýæüûõýð, êIýëý çûðûçûõýð àïIóãú, ðàãúýäæàãú, àõýì ÿêIàëýõýìè, àïõúóõýìè áûí-óíýãúî çýòåãúýïñûõüàãúýõýð ÿIýõ, ñàáûé òIóðûòIóõýðè êúàïûôýæüûãúýõ. ÍûáæüûêIýõýð Ìûåêúóàïý äýñûõ, íûóèòIóð çýñýãúý êúóàäæýì àôûäýêIûõýðýï. Øúûïêúýð ïIîùòìý, ÿóíýõýì óàáëýõúîïñûêIûíýï, àäðý êúîäæýäýñõýì àôýäýó, ïîìèäîðûì õàõûãúý àõúùýìêIý àøIûãúýõ. Àëðýãúóõýðè, IýïIý øúàáýõýðè, à ëúýõúàíûì «ñòåíêý» êúåæüýãúàêIýõýðè – çýêIý ÿùûêIàãúýð ïêIýíòIýïñûêIý çýðàãúýóIóãú. Àõýð êúàôýáãûíýðýï. ÅòIàíè, ñûäýóùòýó ÷ýìû, ÷ýòû, õàòý - çûIîçý ïñýóãúýð, áçûó ëúýÿãúýì ôýäýó, êúàò ï÷úàãúý çýòåò óíýì ùûïñýóíýó åóöîëIýíà? Øûêóð, äæûðè ÷àíûõ, àøúõüý èIîô àãúýöýêIýæüýó ìýïñýóõ.
Ìàôýì àøIýí àãúîòû, àó òûãúýì ûêIóà÷Iý íàõü ìàêIý çûõúóêIý, àïý êúûäýêIûãúýì èòåòIûñõüàïIý ùûçýIîêIýõýøú, îøúî÷ýïý çýõýîãúó íýñ ùûñûõ. Íåïý êúýáàðýó ÷ûëýì äýëúûð çýðàãúàôý, áëýêIûðýì òåãóùûIýõ. Äæàð ÿçýùòåãúýó - «ÿï÷ûõüýçýõàõü». ÄæûðýêIý «áûñûìûð» - ÔàòIèìýò.
- Øúóèï÷ûõüý øIó! Ïñàóíûãúýð ñûäýó ùûòà?
- Àëàõüýì øIó óåëúýãúó! Êúåáëàãú, êúåáëàãú, Ñóðýò!
- ÊúýòIûñ, çûãúýïñýô. Àäý øIûãúý çýïûòûøú, ìû øúõüýòåõúîð ÿìûøIûêIýó äàõýó çýðýçûòåïõúîðýð ñøIýðýï ñý! - ÁçûëúôûãúèòIóì êúýòýäæûõý ôýäýó çûêúàãúýñûñûãú.
- Øúóùûñ! ØúóìûãóìýêI! – Ñóðýò, íûóèòIóì ñýëàì àðèõè, ûïý ðèãúýõúóãú.
- ÇýíûáæüûêIýì ìûù èäýõàãúý óåïëúýêIûùòûãúýï, àIî! - Àñåò çèùýèçý áçûëúôûãúýì êIýëúûïëúàãú.
- Ñý êúûñýóï÷Iûðè, êúûîñIîùòáà. – ÔàòIèìýò ãóïñýôýó êúýòIûñûãú. Äæû çýùûùòõýï.
- Î òè÷ûëý óêúûäýõúóõüàãúýïûøú êúýáàð ïøIýðýï. À, ñè Àëàõü! Íýð ïIýïèõûùòûãúý! Îëúýãúóáà, ûíûáæü çýðýõýêIîòàãúýì åìûëúûòûãúýó, äæûðè èäýõàïñý çýðýïûò.
Õúóëúôûãúè, áçûëúôûãúè, æúè, êIè – àð çûëúýãúóãúýó çûøIîìûäýõàãúý ñý ñøIýðýï.
ÊúîïöIý-ôûæüûáçýó, íýïöèòIóð òåòõûõüàãúýì ôýäýó, íýêúàðýõýð êúûêIýëûäûêIûõýó, ï÷àíýð èãúýòIûèêIûãúýó, êúûIîùòûì åìûãóïøûñýæüýó – èëýãúóõýì êúàõýùûùòûãúý! Ñóðýò øúûïêúàãú! Èêúýáàð ÷ûæüýó Ióãúýòè, êúîäæý êIàëýõýì ÿìûçàêúîó, ïñýëúûõúîõýð ÷ûëàãúîõýì êúàðûêIûõýòè êúûôàêIîùòûãúýõ. Êúàõèõûí ûIîìý çûõýäýùòûð õúîèãúý.
Åïýñûãúý êúûêúîêIûíýó àøIàãúýï. Àó Òõüýøõîì çýêIý çýðèãúýôýãúàõýáà?
ÔàòIèìýò ãóêúýêIûæüõýì ÷ûæüýó õàëúýñàãú: åæüðè Iîô ûøIýó, íûáæüûêIýõýì àäûðèãúàøòýó, ïýðûòõýì àùûùýó çûùýò ëúýõúàíûð ñûäýó òõúýãúî äýäàãúà! Ûíýãó êúýíýôûãú, ìàêúýìè çûêúûçýáëèõúóãú:
- Çû ìýôýêI ãîðýì, ñûõýìûóêúîðýìý, Ìàèì èàïýðý ìàôýð àðû, ðàéîí ãóï÷ýì òûðàãúýáëýãúàãú: äýãúîó Iîô çýðýòøIàãúýì êúûòåãóùûIàãúýõ, ñöåíýì òûêúûäàùàåçý ùûòõúó òõûëúõýìðý, øIóõüàôòûíõýìðý ðàéêîìûì èIîôøIàêIîõýì êúûòàòûãú. Òåìáîò ûöIýó êIýëý øIàãúî ðàéêîìûì Iîô ùèøIýùòûãúý. Äæà ìýôý äýäýì àù òè Ñóðýò ûãó ðèõüûãú.
Ï÷ûõüý çûòIó íàõüûáý òûðèìûãúàøIýó, òèêúóàäæý ùûùýó Iîô äýçûøIýðý êIàëýð ãúóñý êúûøIè, ïñýëúûõúî Ñóðýò äýæü êúýêIóàãú. ÊIýëý íûáæüûêIýìêIý - èIýíàòIý ëúàãý, óèïñýëúûõúîìý óðûìïýãýí ïëúýêIûíà? Ñóðýò, êIî ñûä? Ïøúýøúý êúûçýðûêIî öIûêIó, ñýíýõüàò ãúýíýôàãúè IýêIýìûëúýó çàâîäûì ùûëàæüýùòûãúý, õýòýðûêIõýð çûùûçýõàøûïûêIûðý öåõûì ÷Iýòûãú. Àó ïøúàøúýì èäýõàãúý êIàëýð äèõüûõûãú. Óèøúõüàãúóñýó êúûïôàëúýãúóíêIý ñûäà çûìûóàñýð!
Ìàçà, ìýçèòIóà òåøIàãúýð, çû ï÷ýäûæü ãîðýì êúýáàð ãóøIóàãúî êúîäæýäýñõýì êúàëúûIýñûãú:
- Òûãúîñï÷ûõüý òè Ñóðýò äàõý äýêIóàãú! Àëàõüýì ëúýïý ìàôý ðåãúýäç! Çûôàùàãúýõýì íûñý ìàôý àôåøI! ÍàñûïûøIî Òõüýì åøI! – ÇýêIý àãó êúàäåIýó ãóøIóàãúýõ. Åõúîïñàãúýõýðè àõýìûòûãúýó ùûòýï, àó àíàõü ïøúýøúý äàõýì õýò åíýêúîêúóíà!
Åò1àíý êúýáàðûì èøúûïêúàïIè êúÿIóãú - ïøúàøúýð àõüûãú.
- Õýòà? ÊúàêIîøòûãúýìý àùûùà? ÒýðýçûIóà? Òåìáîòà, øúóIóà? – êIýóï÷IàêIîõýð Ñóðýò ÿíý äýæü êúýêIóàãúýõ.
- Ìûåêúóàïý ùûùýó, Àñëúàíáý÷ ûöIýó, êúàêIîùòûãúý êIàëýì ûõüûãú. Ñóðýò IîôøIý êúèêIûæüûãúý êúîäûåó, ìîó êúýëýï÷úýæúûåð êúûôèøIûæüûíýó êúûçýòåóöóàãúýó, çûãîðý êúåäæàãúýó çýõýñõûãúý. ÅòIàíý êIûì-ñûì êúûçýõúóì, ãóöàô êúýñøIè, óíýì ñûêúèëúýòûãú, àó ìàøèíý ãîðý êúîãúóì çýðýêúîëúýäàãúýì ôýøúõüàô çè ñëúýãúóãúýï. – Ñóðýò ÿíý Ãîùýóíàé íýìûç-Ióìûçýó êúÿïëúè õýùýòûêIûãú.- ËúûêIóàãúýõýì «ñûôàé, ñûêúèíýùò» ûIóè êúàäýêIîæüûãúýï.
ÒIýêIó-ò1ýê1óçý êúýáàðûðè àãúýòIûëúûæüûãú, àäý ðûãóùûIý çýïûòûíõà? ÍýìûêI êúýáàðûêIýõýðè ùûIýíûãúýì êúûõýòàäæýõýáà!
Ñóðýò òûùûì áýðý êúàêIîùòûãúý, ûíýãó óêIàïëúýìý çýðýíàñûïûøIîð êúûóèãúàøIýó: ÷ýô, êIýðàêI, ãúýòõý êúýãúàãúýì ôýäýó èäýõàãúè çûêúûçýIóèõûãú. Èóíàãúî çýãóðûIîíûãúý çýðèëúûð ãúýíýôàãúý. Ïøúýøúýæúûå öIûêIóèòIó êúàôýõúóãú.
Äýãúó äýäýó çýäýïñýóõ êúûòøIîøIûùòûãúý, àó åòIàíý êúàõýõúóõüàãúýð ñøIýðýï. Êúýáàðõýð êúûðàõüûæüýãúàãúýõ: «ëIûì áçûëúôûãúý ãîðý ûãó ðèõüè, èáûí õýêIûæüûãú», «õüàó, Ñóðýò àðû õýêIûæüûãúýð», «çûïûëúûãúý áçûëúôûãúýì ñàáûé ôèãúîòûãú» - Iýäæè çýõýòõûãú. ÈøúûïêúàïIý çûìè êúûòôèIîòàãúýï, åæü êúûçõèãúýùûãúýïòè, òýðè òûêIýóï÷Iàãúýï, àó àõýì çûãîðý êúàõýìûõúóõüàãúýó à ãóùûIýõýð êúåæüýãúàãúýõýï.
Åæü, äæà çýðýïëúýãúó - øIûãúý çýïûò, ãóøIóáçûó. Ãúàòõýì êúýêIîøú õàòýð àðåãúýëýæüû. Àñëúàíáý÷è òõüàìàôýì çý ìàøèíýêIý êúûäýëúàäý, ìýçý ãúýïñýôûãúîì ìýôý òIîêIûì ìûù äýñûõ, ìýôèïøIýó êúàíýðýì õûì çýäàêIîõýøú, çûêúàãúàòõúý. Áæûõüýì àóãúîèæüûãúý ëúýæüûãúýìðý áàíêý çýòåãúý÷ýðýçàãúýõýìðý - ïîìèäîðè, íýøýáýãóè, âàðåíüå çýôýøúõüàôõýðè – õúóùý çûäàùýæüûøú, ãúàòõýð êúýñûôý êúàëýì äýñûõ.
- Àäý, êIûìàôýì çè óíýì åêIóðýáà? ÀõúóíêIýðýáà?
- Óíàãúî ãîðý ûïêIý Iàìûõýó ðàãúýñû. Àõýð äýãúó äýäýó óíýìè ëúýïëúýõ, ùàãóìè, õàòýìè àôýñàêúûõ. ÅæüõýìêIè, èñõýìêIè ôåäý. Êúåáëàãú, Íýôñýò! ÊúýòIûñ. Çûãúýïñýô, ÷ûæüýó óêúýêIûãú, î!
Ãúîãóì çýïðûäçûãúýó ïñýóðý õüýáëý íûîð êúàêIîó àëúýãúóãúýòè, äýñýìýðêúýóõýçý êúûçùûòýäæûêIûãúýõ, çýëúûêIóàòýõè ÷IûïIý ðàòûãú.
- Çýõýøúóõûãúà? Êúýñýèðý ÿãóàùýðý Ìûåêúóàïý êúûäýêIûæüûõ àIóàãú.
- Àðû. ÊIàëýì óíýð êúûôàãúàíè, åæüõýì ùàãóæú-óíýæúûì êúàãúýçýæüûãú.
- Àðè ñûäýó ãúýøIýãúîíà? ßæúûøúõüýì õàòý àôýøIýæüûùòà, ÷ýì àôýIûãúûæüûùòà? Àõýð óèìûIýó ÷ûëýì óäýñûí ïëúýêIûõýùòýï. – ÊúýáàðûêIýì ï÷ûõüý çýäýãóùûIýãúóð ëúåãúýêIóàòý. ÓçòåãóùûIýí ïàå óêúýíýíà? ×IûïIý óèìûêIûõýó, òåòIûñõüàïIýì óòåñýó - êúýáàðûð êúûïôàõüûùò.
Ñóðýòè àäðý êúîäæý öûïýì íýñûôý ûãó êúýêIûæüûãúýð áý. ÍàñûïûøIî äýäýó çèëúûòýæüûçý, æüûîåøõî êúûçùåæüýùòûì îøIý-äýìûøIýó äóíàèð êúûçýðýóøIóíêIûðýì ôýäýó, èùûIýíûãúý øIóöIàìýð òûðèõýó çûêúûçýáëèõúóãú.
Ñûäýó êúèíûãúà à óàõúòýð!
Àñëúàíáý÷ äýãúîó èIîô çýïûôýùòûãúý: IýíàòIýìè, ëýæüàïêIýìè àõýõúóàãú. Óíý êúàðàòûãú. Ñóðýò Iîô ûøIýùòûãúýï: ïøúýøúýæúûåõýì àïûëúýó, ìýïùýðûõüý, ìýòõüàêIý, ìýëúàêIý - ûIîçý ìàôýõýð êIîùòûãúýõ.
Àóùòýó èëúýñèáë òåøIàãú. Ëþáý, ÿíý ôýäýêúàáçýó äýõý äýä, åäæàïIýì ÷Iýõüàãú, Èðý, ÿòý íàõü ôýä, êIýëýöIûêIó IûãúûïIýì ìàêIî. Àñëúàíáý÷ Iîô ãîðýõýð èIýó, ûòõûí ôàåð áýó ûIîçý, íàõüûáýðý êúýãóæúî õúóãúý. Ñóðýò òIýêIó åãûè çûõúóêIý, çýðèìãóàïýð êúûçõèãúýùýó, ãóáæûãúýó êúûòåõúóïêIýóè êúûõýêIûùòûãúý:
- Ñûäà ïôýìûãúîòûðýð? Ïøõûíè, ïùûãúûíè óùûêIýðýï, óçôàåð çýêIý êúûïôàãúýñû!
Áçûëúôûãúýð ûãóêIý ìûðýõüàòýó, ÷IûïIý èìûçàãúýó, çûãîðýì êúûçýðèãúýãóìýêIûðýì åæü-åæüðýó ãó ëúèòàãú.
- Ñûäà ìûù ôýäèçýó ñûçûìãúýðýõüàòýó ñûêúåçôýêIûðýð? – Ìàôý êúýñ òõüýì åëúýIó, - ãóêIýãúó êúûòôýøI, ñè Àëàõü!
Ñóðýò èóíýãúî-óíàøúî, ïøúýøúýãúóð õýãúýêIè, ûøûïõúóõýìè àôèIóàòýùòûãúýï, àó êúýëýäýñõýð çûùûìûãúóàçýõý ùûIà? Ìûåêúóàïý, êúóàäæýì ôýä, äýñõýð çýê1ý çýìûíýIóàñýõýìè çýðýëúýãúóõ, àíàïýêIý çýðýøIýõ, íàõüûáýì ÿêúýáàðè àøIý.
Èøúõüýãúóñý èçåêIîêIý – øIûêIýõýì Iîô äýçûøIýõýðýì ãó ëúàòàãú, êIýóï÷Iýõýçý èøúûïêúàïIý çýðàãúàøIàãú ûêIè ïñûíêIý äýäýó õàóòõûäçàãú. Çè çýõýçûìõûãúýð óíýì èñ áçûëúôûãúýð àðûòè, áàùý òûðàìûãúàøIýó àùè êúýáàðûð êúûëúàãúýIýñûãú. Çýõèõûãúýì Ñóðýò ëúýøýó çýðèäçàãú: èëúýñèòIó ôýäèç õúóãúýó èøúõüàãúóñý áçûëúôûãúý ãîðýì ïûëú, çûùûïñýóðý óðàìûðè, óíýðè êúûðàIóàãú.
Ñóðýò èãóêúàî êúûçõèìûãúýùýó, ëIûì äàõýó çýðýïýãúîêIûùòûãúýì êúûùèìûãúàêIýó, ãóöàô ðèìûãúýøIýó áçûëúôûãúýð çýðèãúýëúýãúóíûøú, èIîô çûíýñûãúý øúûïêúýð çýðèãúýøIýíýó ðèõúóõüàãú. ÅòIàíý çýðýïñýóùòûì åóñýùò.
ÒõüàìûêIýì êIýõýêIûãúýð êúýIîòýãúóàé. Ûãó çýãîóòûãúýï íàõü, çè êúåëûãúýï, àó ùûòìè, çèIýæàãú: ïøúýøúýæúûåõýì àãó öIûêIóõýð ûêúóòýõýó, áûðñûðûì õýõüàíõýó, ãóùûIý ãîìûIóõýð ÿòýðý ÿíýðý çýðàIîó çýõàðèãúýõûíýó ôýÿãúýï. Çûôýìûñàêúûæüûìý, ûæý êúûäýêIûùòûìêIý çûùûùûíûõüýæüûãú. Çûãó ïëúûðýì äàõý ûIîùòà!
Èñàáûéõýìðý, åæü Ñóðýòðý àáëýõúîïñûêIè, ûøúõüý ôèìûòûæüýó, çûìè ùûìûóêIûòýæüýó Àñëúàíáý÷ çýõúóëIýãúý áçûëúôûãúýð åëúýãúóôý çýãîóòûí øIîøIûãú.
Ûëúýãúóãúýð, êIî ñûä? Íýãúûô, îäûæú òõüàìûêI… Óàïý çýïè÷ûãúýìè ãó ëúûïòýùòýï…
- Ñûäà óù õè-ëúý-ãúóà-ãúýð? – Ñóðýò ûãó çýIóïêIàãú, ûíýïñûõýð êúûøIóå÷úýõûãú. ÇýêIýì êúàðûóí÷úý êúýõúóãú. Ïàðêûì äàõüè, êúîãúó ÷ûæüýó öIûôõýð õúàòýó çûäýìûêIîðý êúóàïýì êúîò òåòIûñõüàïIýì ùåôýõûãú.
Áçûëúôûãúýð êúûøIýæüûãú. Åâäîêèÿ. Äóñÿ àIîçý åäæýùòûãúýõ. Àñëúàíáý÷ ïíåâìîíèÿ çýõúóì óöûð êúûõýçûëúõüýùòûãúýð àðû. Ìýôý òIîêIûì åõúó ÷Iýëúûãúýòè, Ñóðýò ùýäæàãúóè, ï÷ûõüè áëèìûãúýêIýó, ñûìýäæýùûì êIî çýïûòûãú: ûøõûùòûð ôèõüûùòûãúý, ùûãúûíõýð çýáëûðèãúýõúóùòûãúý. Ãóöàô ûøIûãúýï.
- Åïëú àù èìýõúýäæàãúý! ÇûIýïèùýøúóãú! Ñèïøúýøúýæúûåõýì ÿòý àòðèõûíûøú, ñý ñû÷Iûðèãúýäçûíýó, òèóíàãúî çýòðè÷ûí ûãó õýëúýó òàóæ êúèõüàãú.- ÊIýõýêIûãúýð òõüý çàêúîì åøIý. Çýðýùûñûãúýð çûôýäèçûðè ûøIýæüûðýï, ûøúõüý óïýðýçàãúýì ôýäýó, çýðûêIîðý ãúîãóð ûìûëúýãúóæüýó, åðàãúîó óíýì ûøúõüý êúûãúýñûæüûãú.
Àù ôýäý ãóçýæúîãúó óõýôàãúýó, øúýôýãúó ãîðý óèìûIýìý óãó çýãîóòûíáà?
Ýììýðý Ñóðýòðý çýãúóíýãúó øúûïêúýõ, ÿï÷úýõýð «çýIîïëúûõüýõ». Èãúóíýãúó èøúýô ãîðýõýì åæüðè àùûãúóàç, çû ãóùûIý ûæý êúûäýêIûãúýó, öIûô ôèIîòàãúýó çýõèõûãúýï, àäðýðè - äæàù ôýä. Áçûëúôûãúýó ûãó åIýæüûãúýì èóíàãúî èõúóõüýðýì ãúóíýãúóð ùèãúýãúîçýíýó ûãó êúèõüàãú. Ï÷ûõüý ãîðýì êúåäæàãú:
- ÊIýùûãúî ãîðýêIý óñõüàêIýùò, Ýììà, êúåáëàãú!
- ÒûçýêIýëúûðûñ, àó ìàêIýó òûçýõýõüý. Ðåíýó Iîô ìûóõûæü óíýì èëú. Óêúåçãúýáëàãúý ñøIîèãúî çýïûò, àó «áûí- óíàãúîð ïûëú, Iîô èIý çýïûò» ñýIîøú, çûñýIàæý,- Ýììý çýðèãóàïýð êúûõýùýó ãóøIóàãúý.
- ÊúýòIûñ, õüàëûæúîð ìûó÷úûIóæüûçý ïøõûí ôàå, àðìûðûìý óèãúàòõúýðýï,- Ñóðýò êúîåõüàëûæúî ñòûðõýð çýðûëú ëàãúýð êúûòûðèãúýóöóàãú, ùý ãúýïùòýãúý ÷úûIýð òàñ äàõýì êúûðèãúàõúóè, èõüàêIý êúûôèãúýêIîòàãú. – ÕàI. Òõüýì ïàå, óìûóêIûò.
Ýììý èøúýîæúûåðý Ëþáý öIûêIóìðý çýäåäæýõýòè, ãóùûIýíûð àõýìêIý ðàãúýæüàãú. ÒIýêIó-òIýêIóçý Ñóðýò çûãúýãóìýêIûðý Iîôûìè êúûíýñûãúýõ. Çýõèõûãúýð ûãó êúûçýðåîðýð êúûõýùýó Ýììý ùòàãúýó êúûIóïëúûõüàãú:
- Àäý äæû óùûñûùòà çè óìûøIýó?
- ÑøIýðýï ñûçýóñýùòûðè, ñøIýùòûðè.
- Ïàðòêîìè, ïðîôñîþçè êúýìûãúàíýó, à Äóñåì èçåêIóàêIý àôýIóàò. ÊúûäýðýãóùûIýõ! ßIîôøIàêIî çýðýìûùûíý-ìûóêIûòýð àðýøI. Ñûäà, î àù ôýäèçûð çûïêIýõýêIûêIý, åæü ðýõüàòýó çûôýïñýóí ôàåð? Î óèóíàãúî óôýáàíý - çè åìûêIó õýñëúàãúîðýï!
- Àñëúàíáý÷, àð ûãó ðèõüûõýíýï,… ûäýíýï.
- Ñûäà, Àñëúàíáý÷ óåóï÷Iûæüûíûøú, ðàçðåøåíèå Iûïõûíýó ùûòà? Î óèãóàïà êúûóèøIýðýð? Åé! ÇûãîðýêIý ûøIàãúýìêIý êúûîóï÷Iûæüè ôýóäýãúàãúýó, óêIýãúîæüûãúýìý êúàIî? – Ãúûíè-ùõýíè çýõýò çûôàIîðýì ôýäýó, çûíýïñ åçûëúýêIýõûùòûãúýðè ñýìýðêúýóì ëúýøýó ûãúýùõûãú.
- Çýñïýñûæüýó ñûêIîøúóíà? ÑøIýðýï íàõü òýðýçûð.
- Àð õýãúýêIè, åæü Àñëúàíáý÷ çûIóòûì èïàðòêîìè óêIîùòáà! ÑýóêIûòý ïIîíûøú, óèáûí ïòûðàõûôý óåæýó, ðýõüàòýó óùûñûùòà! Òûäà çûùûïñýóðýð à õüàäýêúàçûð?
Ñóðýò òýäæè òõûëúûïIýó àäðåñûð çûòåòõàãúýð èñóìêý öIûêIó êúûäèõûãú.
- Ìàðû, - êúûôèùýèãú,- ñøIýðýï çûäýùûIýð ìû óðàìûð.
- À-à-à, ñýøIý! Ïñûõúîì çýïðûäçûãúýó ìýïñýó. Óôàåìý ñûêúûáäýêIîùò äæûäýäýì.
- Ñûäà ñûêIîìý êúýñøIýùòûð? Àñëúàíáý÷ òûIýêIýëúàãúîìè ñûäà åñIîùòûð?
- Èøúõüàíãúóï÷úýõýð õýäãúýòýêúóùò! – Ýììý ûãó çýðýïëúûãúýì èôýøúóøýó êúýãóùûIàãú.
- Çýãó, Ýì, àù ñûêúåãóïøûñýí ôàå, - ûIóè, ãúóíýãúóð áûñûìãóàùýì ðèãúýêIûæüûãú.
ÒIýêIó òåøIàãúýó Àñëúàíáý÷è êúèõüàæüûãú. Õàáçý çýðýõúóãúýó, êúýìûãóùûIýó ûêIè êúåìûïëúýó, ãúîëúûïIýì åêIóæüûãú. Ñóðýò, ëIûì äýãóùûIýí ûãó õýëúýó çûôèãúýçàãú, àó åòIàíý êIýãúîæüè, çèIýæàãú: åæü çýðýçåêIîùòðè, ûIîùòðè, ûãóêIý çûôàåðè äæûðè êúûãóðûIóàãúýï. Åãóïøûñýí ôàå. Àäðý ÷ýù ìû÷úûåó êúåêIóãúýõýì àíàõü ìûòõúàãúîó àðè êIóàãúý.
Çûòðèóáûòýùòûìðý çýóñýùòûìðý ûìûøIýó, äæûðè ìàçý òåøIàãú. Çû ï÷ýäûæü ãîðýì ïøúýøúýæúûåõýìðý Àñëúàíáý÷ûðý èêIûãúýõýó, Ñóðýòè åæü çûãúýïýðý Iîôûì åãóïøûñýçý, ûøIýðýðè ûíýõýì àìûëúýãúóæüýó óíýð çýIèõûãú, ãûêIàãúý, ïùýðûõüàãúý.
- Ñûäè ñèõüàéíàïà? Ï÷ûõüàøúõüý Ýììý çûäýñùýíûøú, à õüàäýäæàäýì èøúõüàíãúóï÷úý àï÷õýð çãúýòýêúîùò! ÅòIàíý… ñûêIîùò òIóìè ÿIîôøIàïIýõýì! Åæüõýì óêIûòý àøIýðýï, ñý ñûä «õüàéíàïà» ñûçïûëúûð? Ìûõúóìè ñûãó æüû äýçãúýêIûí! – Ûìàêúý Iýòûãúýó, çûãîðýì äýãóùûIýðýì ôýäýó, ûøúõüý ðûãóùûIýæüûçý, ûãó åIýæüûãúý áçûëúôûãúýì ðèõúóõüàãú.
Ùýäæàãúîì Ëþáý öIûêIóì ïýãúîêIûí ûãó õýëúýó çèãúýõüàçûð ïýòçý, øúõüàíãúóï÷úýì 1óõüè ùàãóì çûäàïëúýì, ÿòýðý ïøúýøúýæúûåìðý êúýêIîæüûõýó ûëúýãúóãúýõ.
- Òûãúóæúûøõî ãîðý ìýçûì õýëIûõüàãúà øúó1óà! – çýðåñàãúýó ûìàêúý Iýòûãúýó çýðèIîæüûãú. Ùýäæýãúî óàõúòýì ëIûð óíýì êúûçèìûõüàæüûùòûãúýð èëúýñìè êúåõúóãú.
ÃóIýçý Iàíýì òåõúî äàõýð êúûòðèõúóàãú, ëýãúý ëúàïIýõýð êúûøòýíýó ôåæüè, åòIàíý çûçýòðèIýæàãú:- «Ñàìáûð, Ñóðýò, ñàìáûð!». ÌàøIîð êúûçêIýíýãúý íýãóøúîì ïñû ÷úûIý êúûðèãúý÷úýõûãú. ÈøIóàãúý êúýêIóàãúý ôýäýó êúûùûõúóãú.
Ï÷úý ìàêúý êúýIóãú. Ëþáý öIûêIóì, ïöIàøõúîì ôýäýó, åäæàïIýì ÷Iýëú êúýáàðõýð ÿòý ôåIóàòý, àäðýðè ÷ýôýó, íýãóøIîó ïøúýøúýæúûåì Ióïëúûõüýçý åäýIó. Çýðýãúýùõûõ.
Ñóðýò ûëúýãúóðýð ûãúýøIàãúîó, ûøIîøú ìûõúîó òIýêIóðý êIýäýIóêIûãú, åòIàíý çè ìûõúóãúàõýì ôýäýó, ïùýðûõüàïIýì êúû÷IýêIûãú:
- ØúóIýõýð øúóòõüàêIûõ. Iàíýì êúûòåçãúýóöóàãúýð øúóìãúýó÷úûIûæüýó øúóêúýòIûñ.
Àñëúàíáý÷ ûIýõýð ûòõüàêIûíýó çýêIîì, ÿíý ïøúýøúýæúûåì åóï÷Iûãú:
- Òûäý óÿòý óùûIóêIàãúà?
- Ïàï ñý êúûñëúûêIóàãú. ÊIýëýåãúàäæýì çûIóèãúàêIè, ñûçýðåäæýðýì êIýóï÷Iàãú.
- Àäý ñûäà êúûðèIóàãúýð?
- Çýõýñõûãúýï. Ïàï êúûç÷IýêIûæüûì, ñåãóãúóíýó, äæû ñûçýðåäæýðýì êúûùûñûìûãúýêIýíýó êúûñèIóàãú.
Ñóðýò ûëúýãúóðýìðý çýõèõûðýìðý ûãúýøIàãúîó, çûôèõüûùòûð ûìûøIýó, ùýäæýãúî ãúýïñýôûãúîð ûóõýó ëIûð IîôøIý äýêIûæüûôý, çýãîóòû ïýòûãú. Àñëúàíáý÷ ïîäúåçäûì çýðý÷IýêIûãúýì ëúûïûòýó, áçûëúôûãúýð Ýììý äýæü ÷úàãúý. ÇýêIý ôèIîòàãú:
- Ñûä êúåïIîëIýùòûð, ñèïîäðóã?
- ÊúåñIîëIýùòûðè? Å Äóñåì êúûôûãú, å åæü õüàäýêúàçûð ôûêIàåó ûôûãú! Ñýðè ñôûùò àù ûëúàïñý. ÓìûãóìýêI!
Ï÷ûõüýì Èðý öIûêIóð êIýëýöIûêIó IûãúûïIýì êúûðèùûæüûãúýó Ñóðýò óíýì êúûçåõüàæüûì, Àñëúàíáý÷ êúýêIîæüûãúýó èñýó ûëúýãúóãú.
- Ñûäà øúóIóà õúóãúý øúûïêúýð? Ýììè êIîäûãúý, ùýäæàãúîì çýðèêIûãú,- ìýêIý-ìàêIýó ãóùûIýçý øúõüàíãúóï÷úýì çûIîõüýì, èãúóíýãúó áçûëúôûãúýð êúýêIîæüýó ûëúýãúóãú. ×ýôýó ï÷úýIóïýì Ióñõýì çûãîðý àðèIóàãú. ÇýêIýðè çýðýãúýùõûãúýõ. Ñûäà øúóIóà êúûIîùòûð? ÈòåïëúýêIý, êúýáàð ãúýøIýãúîí êúûçýðèõüûðýð êúûõýùû.
ÊúýêIîæüûãúýõýð ïñûíêIýó ûãúàøõýõè, Ýììý äýæü èëúýäàãú.
- Ïîäðóãà, ãóøIóàïêIý êúàøòý!- Ãúóíýãúóð ñýìýðêúýóçý êúûïýãúîê1ûãú.
- ÊúàIî ñûçýãîìãúýóòýó.
- ÒõüàìàôýêIý óçýêIýIýáýæüûìý, Äóñåì ÿíý ñûìýäæý äýåó êúûôàIîïùûãúýòè, îòïóñê àIèõè, Êîìñîìîëüñê-íà- Àìóðå êIóàãúý. Òûãúóàñý IóêIûæüûíýó "çàÿâëåíèå" êúûãúýõüûãú. Èóíè ôàùýæüûíýó ãúóíýãúóìý êúÿëúýIóãú.
Ñóðýò êúûùûóòè êúýãúûãú: ìûù ôýäèç ìýçý ï÷úàãúýì ûùûIàãúýðè, êIýõýêIûãúýðè, êúûçõèìûãúýùýó ûóøúýôûãúýðè, ãúóíýì íýñè, õüàéíàïýì êúûìûóáûòûæüýó, ûøIýí ûãó õýëúûãúýõýðè- çýêIý çûôýìûIýæýæüýó êúûøIóäýêIûãú. Äýãúîó çèãúýãúûêIè, ûíýãó ïñû ÷úûIýêIý çåòõüàêIûì, ûãóêIý íàõü ïñûíêIý õúóãúý ôýäýó êúûùûõúóãú, àó äæûðè áýðý øúõüàêIîì ûøõûãú.
ÒIýêIó-òIýêIóçý ûãóè êúýøúýáýæüûãú. «Àù òû÷Ièäçûíýó ôýÿãúýìý, Äóñåì ûóæ èõüàíèåøú, çûùûïñýóðýì êIîùòûãúý. Êúûôýìûòõàãúýó àð ùûòýï, àó êIóàãúýï, òû÷Ièäçûãúýï. Òýðû êúûõèõûãúýð! Õýìûóêúîðý ùûIýï. Ñåïëúûí ôýçãúýãúóøúóùòìý…», - çýóøúûèæüûçý ìýçý ï÷úàãúý òåøIàãú.
ßùûIàêIè çýòåóöîæüûãú, ïøúýøúýæúûåõýìè åäæàïIýð êúàóõè, òIóðè Êðàñíîäàð ìåäèíñòèòóòûì ùåäæàãúýõ, âðà÷ õúóãúýõýó Ìûåêúóàïý êúàãúýçýæüè, óíàãúî èõüàãúýõ, ñàáûéõýð êúàôýõúóãúýõ. ÏõúîðýëúôèïëI Àñëúàíáý÷ðý Ñóðýòðý ÿIýøú, àãúàøIîõ, åæüõýìè ãóõàõúî õàãúóàòý.
Ãóïøûñýì õýòýó, ãó ëúèìûòýó óðàì êIûõüýð êúûêIóãú. Ðàññàäýðè ûøòè ïñûíêIýó ûãúýçýæüûãú. Íåóù Àñëúàíáý÷ èãúóñýõýó ïõúóõýðè, ìàõúëúýõýðè, êIýëýöIûêIóõýðè êúýêIîùòûõ. Ñàðýò èIàõüûëõýðè ïõúîðýëúôûõýì àôýçýùûãúýõýøú, ÿæýõ. Øàøëûêõýð àãúýæúýùò, çàãúýïñýôûùò - çýðýëúýãúóíûõ, ãó çýùàôýí.
Èëúýñ òIîêIûðý òôûðýêIý óçýêIýIýáýæüûìý èóíàãúî çýòå÷ûíêIý áýï èIýæüûãúýð. ÇèìûIàæýó, ïëúûð-ñòûðûì õýòýó, øúõüàêIîìðý ãóêúàîìðý çûðàðèãúýôûæüýó Äóñåì èøúõüàíãúóï÷úýõýð õèãúýòýêúóõýó, ïàðòêîì, ìåñòêîì ûIîó - Iîôûì òIóðè êúûIóàðèãúýôûãúàãúýìý…
Ñûä ùûIàêIà äæû åæüìè èïøúàøúýõýìè ÿIýùòûãúýð? Íàñûïûìè àêúûë èùûêIàãú, àó àíàõüýó èùûêIàãúýð – ùýIàãúý! Àù Ñóðýò äýãúó äýäýó ùûãúóàç.
ØúõüàêIî çûøõûðýð øúõüý øõûãúî åôýæüû. ÈæúûêIý àäûãýõýì àIóàãúýó ùûIýíûãúýì êúûìûãúýøúûïêúýæüûãúý ùûIýï.